اثر برخی از خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی مرتبط با عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام کلزا

محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

محمد اسگندری کردلر ¹ (مدرس دانشگاه پیام نور)
بهمن پاسبان اسلام ² (دانشیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان‌شرقی)
سیدعلی موسوی زاده ³ (استاد‌یار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان‌شرقی)
محسن رشدی ⁴ (استاد‌یار دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی)

تاریخ دریافت : 1391/08/08 تاریخ پذیرش : 1392/10/04 تاریخ انتشار : 1392/09/01

کلید واژه: کلزا, سطح برگ, دمای برگ, وزن ویژه برگ,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی برخی از ویژگی‌های‌ مورفوفیزیولوژیکی مرتبط با عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام پاییزه کلزا، پژوهشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار طی سال زراعی 84-1383 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان‌‌شرقی به مرحله اجرا درآمد. در این آزمایش 19 رقم پاییزه کلزا از نظر برخی خصوصیات مورفوفیزیولوژیک، عملکرد دانه و روغن ارزیابی شدند. ارقام مورد بررسی از نظر صفات سطح برگ تیپ I (برگ‌های کوچک بدون دمبرگ)، سطح برگ تیپ II (برگ‌های بزرگ با دمبرگ طویل)، سطح برگ کل بوته، تعداد برگ‌ تیپ I و تعداد برگ‌ تیپ II، تعداد برگ در بوته، وزن خشک برگ در بوته، وزن ویژه برگ، دمای برگ، عملکرد دانه و روغن در‌هکتار‌ و درصد روغن ‌دانه، با یکدیگر تفاوت معنی‌داری نشان دادند. مقایسه میانگین صفات مورد بررسی نشان داد که ارقام پرمحصول‌تر، از سطح برگ تیپ II بالاتری برخوردار بودند. با توجه به نتایج به دست آمده، ارقام SLM046، Sunday، ARC-2، Opera و Ebonit به ترتیب بالاترین عملکرد دانه در هکتار را کسب کردند‌. بیشترین عملکرد روغن به ترتیب مربوط به ارقام Sunday، Ebonit، SLM046، ARC-2و Opera و کم‌ترین آن در ارقام Okapi، Sinatra، Cob*Regent، Geronima و Olpro بودند. همبستگی مثبت و معنی‌دار بین صفات عملکرد روغن، سطح برگ تیپ II، سطح برگ در بوته، وزن برگ در بوته با عملکرد دانه دیده شد ولی، درصد روغن با عملکرد دانه همبستگی منفی و معنی‌دار نشان داد. همچنین همبستگی های عملکرد روغن با درصد روغن دانه، عملکرد دانه در هکتار، وزن خشک برگ، سطح برگ در بوته، سطح برگ تیپ II و سطح برگ تیپ I مثبت و معنی‌دار شد. به‌نظر می‌رسد سطح برگ و به‌ویژه برگ‌های بزرگ با دمبرگ طویل (تیپ II ) در پشتیبانی عملکرد دانه و روغن کلزا نقش قابل توجهی داشته باشند. بدیهی است با تکرار آزمایش می‌توان به ارقام سازگار برای توسعه کشت کلزا در اقلیم‌های سرد کشور دست یافت.

چکیده انگلیسی:

To investigate association of some morphophysiological characteristics with seed yield and its components of oilseed rape varieties, a research was carried out at East Azerbaijan Agriculture and Natural Resources Research Center in 2005-2006. Experimental design was randomized complete block with four replications. Varieties under study showed significant differences in leaf area and leaf number per plant (typeI, II and total), leaf dry weight per plant, specific leaf weight, leaf temperature, seed oil percent, seed and oil yields. The results indicated that high yielding varieties possessed higher levels of leaf area (type II). SLMO46, Sunday, ARC-2, Opera and Ebonite had the higher seed yields than other varieties respectively. Sunday, Ebonit, SLM046, ARC-2 and Opera produced higher and Okapi, Sinatra, Regent×Cob, Geronima and Olpro lower oil yields. In this research, a positive and significant correlations were observed between seed yield with oil yield, leaf area type II, total leaf area, leaf dry weight, while a negative and significant correlation between seed oil and seed yield were seen. Correlations of oil yield with seed oil, seed yield, leaf dry weight and leaf area (typeI, II and total) were positive and significant. It seems that leaf area, especially larger leaves with longer petiole (type II), had important role in seed and oil yields. It can be concluded that replicating the experiment, would possibly result in recommending adaptable and high yielding oilseed rape varieties for cold climates of the country.