تاثیر آللوپاتی پنجه‌مرغی ( Cynodon dactylon) بر جوانه زنی، رشد و عملکرد گندم نان ( Triticum aestivum)
محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی
1 - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
کلید واژه: عملکرد, جوانه زنی, آللوپاتی, گندم, رشد, پنجه‌مرغی,
چکیده مقاله :
با توجه به فراوانی و اهمیت علف هرز پنجه‌مرغی در مزارع گندم، این بررسی به منظور ارزیابی اثرات آللوپاتی عصاره‌ی حاصل از اندامهای مختلف در غلظت‌های متفاوت این علف هرز بر جوانه‌زنی، رشد و عملکرد گندم به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در سال 1386 اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل عصاره‌ی حاصل از اندامهای مختلف پنجه‌مرغی در پنج سطح تیمار عاری از عصاره‌ی علف هرز (شاهد)، عصاره‌ی برگ، عصاره‌ی ساقه، عصاره‌ی ریشه و عصاره‌ی کل گیاه، و غلظت‌های مختلف عصاره‌ی حاصل از اندامهای علف هرز در چهار سطح عصاره با غلظت 1 به 5، عصاره با غلظت 1 به 10، عصاره با غلظت 1 به 15 و عصاره با غلظت 1 به 20 بودند. تجزیه واریانس داده های حاصل از بررسی آزمایشگاهی در مرحله ی جوانه‌زنی نشان دادند که اثر عوامل اصلی و متقابل آزمایش بر تعدادی از صفات مورد بررسی معنی‌دار بودند. تیمارهای عصاره منجر به کاهش جوانه‌زنی و مولفه‌های آن نسبت به شاهد شد. بیشترین اثر کاهشی بر مولفه‌های جوانه‌زنی را عصاره‌ی ریشه و کل اندام‌ها داشت. عصاره با غلظت 5 به 1 صفات طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، وزن خشک گیاهچه، درصد جوانه‌زنی و سرعت جوانه‌زنی را به ترتیب 81.38، 79.37، 73.75، 97.33 و 70.31 درصد کاهش داد. تجزیه واریانس داده های حاصل از بررسی گلخانه‌ای نیز اثر معنی‌دار فاکتورهای اصلی و متقابل را در برخی از صفات مورد بررسی نشان داد. افزایش غلظت عصاره نیز از 20 به 1 تا 5 به 1 کاهش معنی‌داری را در کلیه ی صفات باعث شد. میزان کاهش ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد برگ، طول پدانکل، بیوماس، تعداد دانه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه نسبت به شرایط شاهد در تیمار با غلظت‌های 5 به 1 به‌ترتیب 53.88 و 40.42، 52.80، 63.85، 82.84، 88.63، 76.10 و 95.84 درصد بود. بر اساس نتایج این تحقیق می‌توان گفت که علف هرز پنجه‌مرغی از طریق تولید مواد شیمیایی برخوردار از خاصیت آللوپاتیک می‌تواند جوانه‌زنی و رشد و عملکرد گندم را شدیداً تحت تاثیر قرار داده و منجر به کاهش سبز مزرعه و رشد نامطلوب و تولید محصول بسیار اندک گردد.
Because of abundance and importance of Cynodon dactylon in wheat fields a factorial experiment was conducted with three replicates to study allelopathic effects on Cynodon dactylon on wheat in 2oo7. Extract of different parts of this weed in five levels (control, leaf, shoot, root, and flower extract) and its different concentrations in 4 levels (1:5, 1:10, 1:15, and 1:20) were used to evaluate its concentration effects on seed germination, vegetative growth and seed yield of wheat. Anova showed that effect of main factor and interactions on some attributes studied were significant. All concentrations of extracts decreased germination as compared to control. But, weed root and total plant parts extracts showed highest reduction on germination. 1:5 extract concentration decreased radical and plumole length, seedling dry weight, seed and percentage of germination by 81.38, 79.37, 73.75, 97.33 and 70.31%, respectively. ANOVA in green house showed significant effect of some main factors and interactions. Increasing extract concentrations from 1:20 to 1:5 decreased significantly all attributes. Rate of reduction in plant height, spike length, leaf number, peduncle length, biomass, seed number, TKW, and yield in 1:5 concentration as compared to control were 53.88, 40.42, 52.80, 63.85, 82.84, 88.63, 76.10 and 95.84%, respectively. Base on this experiment, it can be said that Cynodon dactylon produces allelopatic chemical materials and thus decreases germination, growth and seed yield of wheat considerably.