اثر شور و غرقاب شدن خاک بر غلظت برخی عناصر پرمصرف و سدیم در ریشه ذرت
محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی
نصرت اله نجفی
1
(دانشیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران)
کلید واژه: عناصر پرمصرف, ذرت, شوری, تنش, ریشه, غرقاب,
چکیده مقاله :
شوری و غرقاب از تنش های غیرزیستی کاهش دهنده عملکرد گیاهان می باشند. در این پژوهش، اثر شوری و غرقاب شدن خاک بر غلظت پتاسیم، کلسیم، منیزیم، سدیم و نسبت پتاسیم به سدیم ریشه ذرت (Zea mays L) رقم سینگل کراس 704 در شرایط گلخانه ای مطالعه گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با فاکتورهای مدت غرقاب در پنج سطح (0، 2، 4، 8 و 20 روز) و شوری عصاره اشباع خاک در چهار سطح (0.11، 2، 4 و 8 دسی زیمنس بر متر) و در سه تکرار انجام شد. برای بستر رشد گیاه از یک خاک شن لومی و برای ایجاد سطوح شوری در آن از نمک کلرید سدیم استفاده شد. فاکتورهای شوری و غرقاب به طور هم زمان و از مرحله پنج برگی گیاه به بعد اعمال گردید. گیاهان 60 روز پس از کاشت، برداشت شده و غلظت پتاسیم، کلسیم، منیزیم و سدیم ریشه آنها به‌روش خشک سوزانی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که با افزایش سطح شوری کلرید سدیم در خاک، غلظت پتاسیم و نسبت پتاسیم به سدیم ریشه به طور معنی داری کاهش ولی غلظت سدیم، کلسیم و منیزیم ریشه به طور معنی داری افزایش یافتند. غلظت منیزیم و سدیم ریشه در شرایط غرقاب به طور معنی داری کمتر از شرایط غیرغرقاب بود ولی غلظت پتاسیم و کلسیم ریشه در شرایط غرقاب به طور معنی داری بیش‌تر از شرایط غیرغرقاب به دست آمد. با این حال، اثر مدت غرقاب بر غلظت پتاسیم، کلسیم، منیزیم و سدیم و نسبت سدیم به پتاسیم ریشه ذرت به سطح شوری خاک بستگی داشت. نتایج نشان داد که حتی دوره های کوتاه غرقاب شدن خاک بر غلظت پتاسیم، کلسیم، منیزیم، سدیم و نسبت پتاسیم به سدیم ریشه ذرت در شرایط شور و غیرشور اثرهای طولانی مدت داشت.
Salinity and waterlogging are two abiotic stresses decrease plants yield. In this research, the effects of soil salinization and waterlogging having concentrations of calcium (Ca), potassium (K), magnesium (Mg) and sodium (Na) and K:Na ratio in corn (Zea mays cv. single cross 704) root were studied under greenhouse conditions. A factorial experiment with two factors on the basis of completely randomized design with three replications was performed. The factors under study were: waterlogging duration in five levels (0, 2, 4, 8, 20 days) and soil saturate extract salinity in four levels (0.11, 2, 4, 8 dS/m). A loamy sand soil for plant growth substrate and NaCl salt for establishing the levels of salinity was used. The salinity and waterlogging factors were imposed simultaneously to the plants from the five-leaf stage of plant growth period. The plants were harvested 60 days after sowing and the concentrations of Ca, K, Mg and Na in corn root were determined by dry ashi method. The results showed that by increasing the level of NaCl salinity in the soil, the K concentration and K:Na ratio of corn root were decreased significantly but concentrations of Ca, Mg and Na in corn root were increased significantly. The Mg and Na concentrations of root in waterlogged conditions were significantly lower than that of non-waterlogged conditions but the K and Ca concentrations of root in waterlogged conditions were significantly greater than non-waterlogged conditions. However, the effects of soil waterlogging duration on the Ca, K, Mg and Na concentrations and Na:K ratio of root were dependent on the level of NaCl salinity in the soil. The results demonstrated that even short periods of soil waterlogging had considerable long-term effects on the concentrations of Ca, K, Mg and Na and K:Na ratio in corn root under saline and non-saline conditions.