بررسی بازار صادراتی پسته ایران

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

مهدی اعظم زاده شورکی ¹ , رحیم محمودگُردی ² , صادق خلیلیان ³ , سید ابوالقاسم مرتضوی ⁴

1 - کارشناس ارشد اقتصاد کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
2 - دانشجوی دکترا اقتصاد کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
3 - دانشیار اقتصاد کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
4 - استادیار اقتصاد کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس

تاریخ دریافت : 1394/09/27 تاریخ پذیرش : 1394/09/27 تاریخ انتشار : 1390/07/01

کلید واژه: ایران, پسته, مزیت رقابتی, شاخص مزیت نسبی آشکار شده متقارن, تخصصی شدن,

چکیده مقاله :

رهایی از اتکا به صادرات تک محصولی، لزوم حرکت به سوی شناخت استعدادهای صادراتی جدید و برخوردار از مزیت نسبی صادراتی را تبیین می‌کند. با توجه به اهمیت اقتصادی صادرات پسته در اقتصاد ملی و با عنایت به رقابت‌های جهانی در زمینه بازار این محصول و پتانسیل بالای این محصول برای صادرات، هدف این مقاله بررسی بازار صادراتی پسته ایران در طی دوره سال‌های 2006- 1990 و همچنین بررسی جایگاه و درجه رقابتی(مزیت نسبی) این محصول در بین کشورهای عمده صادرکننده جهان می‌باشد. دراین مطالعه برای بررسی مزیت نسبی رقابتی از RCA، RSCA و HI و به منظور بررسی تخصصی شدن از شاخص‌های χ2، MI و CTB استفاده شده است. نتایج حاصل از برآورد نشان می‌دهد که کشورهای ایران، آمریکا، آلمان، هنگ کنگ، در صادرات محصول پسته مزیت نسبی رقابتی دارند. نوسانات در مزیت نسبی صادراتی پسته ایران، نشان‌دهنده عدم وجود برنامه‌ریزی و هماهنگی به منظور ایجاد یک ثبات در روند مزیت نسبی صادراتی این محصول می‌باشد. بررسی روند تخصصی شدن در صادرات محصول پسته نشان می‌دهد که کشورهای آمریکا، آلمان، هنگ کنگ، هلند، ایتالیا و چین نسبت به ایران در صادرات محصول پسته تخصصی‌تر بوده و به الگوی صادرات جهانی نزدیکتر می‌باشند. همچنین بررسی ثبات تخصصی شدن با توجه به رگرسیون گالتونین در 7 کشور عمده صادر کننده پسته در جهان، نشان می‌دهد که مجموعه این کشورها در صادرات محصول پسته دارای ثبات تخصصی می‌باشند. پیشنهاد می‌شود دولت به منظور ایجاد ثبات در مزیت نسبی صادراتی، با ایجاد بستر لازم برای صادر کنندگان پسته، زمینه را برای بسته بندی مناسبتر و صادرات با کیفیت‌تر این محصول صادراتی فراهم کند تا ضمن ثبات در مزیت نسبی صادراتی این محصول، ارز آوری بیشتری را به دنبال داشته باشد.  

چکیده انگلیسی:

The aim of this study was to study Iranian pistachio export market situation. In addition, its comparative advantage among major pistachio exporting countries was studied during 1990-2006 period. Revealed comperative advatage, revealed symmetric comperative advantage , and herfindal indices were utilized to determine comparative advantage. Results of the study indicated that Iran, Germany, Hong Kong, and Netherlands had comparative advantage, while Italy and China did not have comparative advantage in pistachio export market. Iran’s relative comparative advantage in pistachios grew until 1995, and then decreased until the end of period under study. In order to reach a stable state in relative comparative advantage, the government should facilitate its pistachio export by helping exporters and improve package quality. Results of specializing indices in pistachio exports showed that USA, Germany, Hong Kong, Netherlands, Italy, and China were overspecialized and close to world pattern while there is a need for Iran to improve in this respect.  

منابع و مأخذ:

1. Anviye Tekye L. 2007. Comparative advantage of Iran's export ofapple with a major exporter of this product. QuarterlyAgricultural Economic and Development. 58: 177-203. (inPersian)

2. Archi Bugi D, Pinata M. 1992. The technological specializationof advanced countries. A report to the EEC on internationalpublishes science and technology activities, Dortrecht, kluwerAcademic.

3. Azizi, A. and S. Yazdani. 2006. Pistachio export industry:challenges and remedies. Journal of Economic Research. 74: 217-247. (in Persian)

4. Balassa B. 1965. Trade liberalization and revealed comparativeadvantage. The Manchester School of Economic and SocialStudies. 33:99-123.

5. Brasili A, Epifani P, Helg R. 2000. On the dynamics of tradepatterns, CESPRI, Working Paper, No. 115, Italy.

6. Dalum B, Laursen K, Villumsen G. 1996. The long termdevelopments of OECD export specialisation pattern sidespecialisationand “stickiness”. Danish Research Unit forIndustrial Dynamics. No. 96-14.

7. Dashti G. Khodaverdizadeh M. Rezai M. 2010. Analysis ofcomparative advantage and the global export market for

pistachios. Journal of Economic and Agricultural Development.(in Persian)

8. Hillman A L. 1980. Observations the relation between Revealedcomparative advantage and competitive advantage as indicated bypre-trade relative prices. Weltwirtschaftliches Archive, 116: 315-321.

9. http://www.FAO.org/

10. Laursen k. 1998. Revealed comparative advantage and thealternative as measures of international specialization,

Department of industrial economic and strategy, DRUID,Working Paper, No. 30-98.

11. Mehrabi Bashrabadi H. Study of factors affecting on Iran’s globalmarket share of pistachio. Quarterly Agricultural Economic andDevelopment. 39: 85-102. (in Persian)

12. Michaely M. 1962/67. Concentration in international trade,contributions economic analysis Amsterdam, North-Hollandpublishing company.

13. Nesternko O. 2006. Competitiveness of Ukrainian products,Master of Arts in economics, national university kyiv- mohylaacademy. pp1. 45.

14. Rahimi H. 2001. Study of effect of exchange rate changes onexport prices and trade balance. Thesis of Master of Science,International Economics, Faculty of Economics, University ofShiraz. (in Persian).