چکیده مقاله :
اهمیت نقش یارانه ها در اقتصاد بر کسی پوشیده نیست، اما برای بهره مندی کامل از مزایایی این اهرم کلیدی، چگونگی توزیع و تخصیص آن مهم تر است. بخش کشاورزی یکی از مهم ترین بخشهای اقتصادی در ایران است که پس از بخش انرژی بیش ترین سهم یارانه های کشور را به خود اختصاص داده است . از این رو ، این پژو هش در پی آن است تا پس از شناسایی شاخص های مهم و موثر در فرآیند بهینه سازی یارانه ها در این بخش، به کمک مدل های تصمیم گیری چند شاخصه و با بهره گیری از نظرات فنی کارشناسان و خبرگان اقتصادی، الگویی بهینه برای تخصیص یارانههای بخش کشاورزی به دو گروه مصرفی (شامل: گندم(نان)، گوشت، برنج، قندو شکر، روغن و شیر ولبنیات ) و تولیدی (شامل: کود شیمیایی، سموم و واکسن ها، تسهیلات بانکی، ماشین آلات، بیمه، خریدهای تضمینی، پژوهش و آموزش، بذر و نهال و انرژی ) پیشنهاد نماید ، اما از آن جایی که معمولا در قضاوت های کلامی و تجربی، عد م قطعیت، نوسان و ابهام وجود دارد ؛ لذا ، بمنظور رفع این مشکل می توان از منطق بازه ای (حالت خاصی از منطق فازی ) بهره جست . از این رو ، در این پژوهش از روش تحلیل سلسله مراتبی بازه ای استفاده شده است . نتایج این پژوهش ضمن ارا ی هی درصدهای بهینه ی تخصیص یارانه به هر دو زیر بخش مصرفی و تولیدی کشاورزی، حاکی از آن است که الگوی کنونی تخصیص یارانه های کشاورزی در هر دو گروه مصرف کننده و تولید کننده بهینه نمی باشد و بر اساس الگوی بهینه می بایست، 56/86 درصد سهم کل یارانه های کشاورزی به بخش تولیدی و 44/13 درصد باقی مانده به بخش مصرفی تخصیص یابد که این امر نیازمند یک تعدیل 61/59 درصدی در کل یارانههای بخش کشاورزی میباشد.
چکیده انگلیسی:
This study aims to find effective indices for optimization of subsidies to producers and consumers of selected agricultural products. To achieve this objective multiple attribute decision making models and viewpoints of experts were used. Selected consumer products were wheat, meat, rice, sugar and loaf sugar, oil and milk and selected inputs were chemical fertilizer, pesticides, medicine, credit, machinery, insurance, and energy. As there were uncertainties, in experimental and verbal judgments usually, interval logic used to overcome this problem. Therefore, in this study Interval Analytic Hierarchy Process (IAHP) was used. The results of study showed that prevailing division of subsidies between consumers and producer was not optimal and the optimum shares of producer and consumer subsidy should be 86.56% and 13.44%, respectively which means 59.61 percent increase of subsidy to producers in agricultural sector.
منابع و مأخذ:
1- Akbari, N.A. and Zahedi Keyvan, M.2008. Application of Ranking and
Multiple Attribute Decision Making Methods. Printed in Municipalities and
rural management organization (Ministry of Interior).
2- Amini, R. 2009. Direction of Subsidies in Agricultural Sector. Monthly of
Economical-Political Information. Volume 266.
3- Piriaee, K.H. and Akbari Moghadam, B.A. 2005. Effect of subsidy
decreasing in agricultural Sector and alteration in tax rate on labor, sectoral
productions and welfare of rural and urban family in Iran, Journal of Iranian
Economical Researches. Volume 2.
4- Hoseini, SH.A. and Maleki, A. 2005. The method of subsidy payment and its
selection indexes (case study: selected countries and Iran). Journal of Trade
Considerations. Volume 13.
5- Salami, H.A. and Saraee, Z. 2010. Effects of removal of fuel subsidy on
wheat price in Iran. Journal of Agricultural Economics Researches. Vol 2.(6)
6- FarajZadeh, Z. and Najafi, B.A. 2004. Effects of decrease in foods subsidy
on consumers in Iran. Journal of Iranian Economical Researches. Volume 20.
7- Faghih Nasiri, M., tashkini, A. and Oryani, B. 2008. Direction of subsidies
and its operation in economical development program. Printed in Center of
Economical Studies in Iran Ministry of Commerce.
8-kajbaf J.2009. History of subsidy payment in Iran and World, Printed in Iran
Ministry of Welfare and Social Security.
9- Karim Zadeghan, H., Ghilan Poor, A. and Mirhoseini, S.A. 2006. Effect of
fertilizer subsidy on its non optimal consumption in wheat production. Journal
of Agricultural Economics and Development. Volume 55.
10- Karimi, S., Rasekhi, S. and Ehsani, M. 2009. Consideration of subsiding
foodstuffs demand in Iran urban regions regarding to AIDS model with the
purpose of subsidy allocation ranking. Journal of Iranian Economical
Researches. Volume 39.
11- Kalantari, A. and rahimi, A. 2006. Consideration of Economical subsidy,
Printed in Institute of Iran Trade Studies and Researches.
12- Mousavi, S.N.A., Khaloi, A. and FarajZadeh, Z. 2009. Analyzing welfare
impacts of fertilizer subsidy elimination among Fars province maize growers,
Journal of Agricultural Economics Researches. Vol 2 (4). Pages 61-76.
13- Mehrabiyan, A. and Moazeni, S. 2008. Consideration of subsidies in Iran
agricultural sector and other countries experiences. Printed in Institute of Iran
Agricultural Economics Researches.
14- Najafi, B.A. and Faraj Zahed, Z. 2010. Welfare impacts of chemical
fertilizer subsidy elimination on bread consumers. Journal of Agricultural
Economics Researches. Vol 2 (5).
15- Iran Ministry of Commerce. 2008. Direction of subsidy, consideration of
contexts and other countries experiences. Office of Programming and
Economical affairs. Economical Studies Group.
16- Iran Ministry of Commerce. 2004. Looking to subsidy: contexts, operations
and challenges. Office of Programming and Economical affairs, Economical
Studies Group.
17- Iran Ministry of Welfare and Social Security. 2008. Report of subsidies
current situation in Iran economics. Office of Researches and Investigations.
Subsidy Group.
18- Arbel, A. and Vargas, L. 2008. Interval Judgments and Euclidean Centers.
European Journal of Operational Research. Vol. 432. Pages: 107-117.
19- Entani, T. 2009. Interval AHP for a group of decision makers. IFSA
Journal. Kochi University. Japan.
20- Irianto, S.M. 2008. Sensitivity Analysis of the Interval Analytic Hierarchy
Process. the 2nd International Conference of mathematics, Statistics and
Applications. University of Sains Malaysia. Penang. June 13-15.
21- Saaty, T.L. and Vargas, L.G. 1990. Uncertainty and Rank Order in the
Analytic Hierarchy Process. European Journal of Operational Research. Vol.
32. Pages: 107-117.
