تحلیل اثر‌های هدفمند‌سازی یارانه آب کشاورزی بر بخش کشاورزی ایران )مدل تعادل عمومی محاسبه‌پذیر(

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

جواد شهرکی ¹ , سید مهدی حسینی ² , صادق خزاعی ³

1 - دانشیار دانشگاه سیستان و بلوچستان، ،معاونت پژوهشی دانشکده مدیریت و اقتصاد.
2 - استادیار دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه سیستان و بلوچستان.
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد انرژی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.

تاریخ دریافت : 1395/06/18 تاریخ پذیرش : 1395/09/03 تاریخ انتشار : 1395/11/01

کلید واژه: اصلاح یارانه آب کشاورزی, GAMS, خانوار‌های روستایی, مدل تعادل عمومی محاسبه‌پذیر,

چکیده مقاله :

    طی دهه­های گذشته پرداخت یارانه به آب کشاورزی باعث پایین نگه‌داشتن قیمت مصرفی آب در این بخش شده، به‌گونه‌ای که از یک‌سو باعث مصرف بی­رویه آب و از سوی دیگر، باعث شده هزینه­های هنگفتی را به دولت تحمیل نماید. تعیین ابعاد گوناگون اثر‌های اقتصادی اصلاح یارانه آب کشاورزی، می­تواند گامی اساسی در تعیین سناریو­های اصلاح قیمت آب باشد. در این مطالعه با استفاده از مدل تعادل عمومی محاسبه­پذیر اثر اصلاح یارانه آب کشاورزی بر رشد پایدار روستایی در چارچوب شش سناریو مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان می­دهند که کاهش یارانه آب کشاورزی از سویی موجب کاهش معنی­دار مصرف خانوار‌های روستایی شده و از سوی دیگر، باعث افزایش شاخص قیمت و هزینه­های تولید در بخش کشاورزی می‌گردد و در نتیجه، تولید بخش کشاورزی از 73/0- درصد (109636 میلیارد ریال) در سناریو نخست به 33/5- درصد (104557 میلیارد ریال) در سناریو ششم کاهش یافته است. دولت می­تواند با باز توزیع درآمد ناشی از اصلاح یارانه آب کشاورزی به کشاورزان بخشی از افزایش هزینه­های تولید را جبران نموده و کاهش در مصرف خانوار­های روستایی را تعدیل نماید.

چکیده انگلیسی:

    During last decades, allocating subsidies to agricultural water has resulted in holding down the consumption price of water in this sector, So that it has made people overuse water and has imposed enormous costs to the government. Studying the economic impacts of reforming the agricultural water subsidy could act as a major step to determine the scenarios of reforming water price. In this study, the impact of reforming agricultural water subsidy on rural sustainable development was evaluated in the form of six scenarios, using the Computable General Equilibrium model. The results show that the reduction in agricultural water subsidies significantly reduces the consumption of rural households. On the other hand, it increases the price index and the cost of production in the agricultural sector. As a result, agricultural production decreased from -0.73 percent (109,636 billion Rial) in the first scenario to -5.33 percent (104,557 milliard Rial) in the sixth scenario. The government could compensate parts of the increased production costs through redistribution of income. It could also adjust the reduction in rural households.

منابع و مأخذ:

- احمدوند، م. اسلامی،س.(1384) مروری اجمالی بر روند یارانه­های پرداختی دولت طی دوره 82-1352، بررسی­های بازرگانی ، مرداد و شهریور ، شماره 13.

- بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (سال­های گوناگون). خلاصه تحولات اقتصادی کشور. اداره بررسی و سیاست­های اقتصادی.

- بیضایی، ا. (1383) برآورد یارانه­های پنهان مصرفی و تأثیر آن بر اقتصاد کشور، همایش اقتصاد یارانه. ص 51-23.

- پیرایی، خ. اکبری مقدم، ب.(1384) اثر کاهش یارانه بخش کشاورزی (زراعت) و تغییر در نرخ مالیات بر کاربر تولید بخشی و رفاه خانوار روستایی و شهری در ایران (بر اساس روش شبیه­سازی تعادل عمومی محاسباتی و ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1375). پژوهش­های اقتصادی ایران. شماره 7. ص 30-1.

- دائمی، ع.( 1391 و 1392) سرپرست معاونت آب و آبفای وزارت نیرو، سناریو پرداخت مستقیم آب کشاورزی.سایت وزارت نیرو.

- سوری، ع. ابراهیمی، م.( 1385) کتاب اقتصاد منابع طبیعی و محیط‌زیست. انتشارات نور علم.

- علیجانی، ف. سالارپور، م. صبوحی، م. (1391) ارزیابی اثر حذف یارانه تولید بر بخش کشاورزی در قالب مدل تعادل عمومی. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی. شماره 3. ص 227-218.

- منظور، د. شاهمرادی، ا. حقیقی، ا. (1389) بررسی اثر‌های حذف یارانه آشکار و پنهان انرژی در ایران:مدل‌سازی تعادل عمومی محاسبه پذیر بر ماتریس داده­های خرد تعدیل‌شده.فصل‌نامه مطالعات اقتصاد انرژی. سال هفتم، شماره 26. ص 54-21.

- موسوی محسنی، ر. (1385) ارائه یک الگوی پویای کاربردی تعادل عمومی برای اقتصاد ایران، تحلیل آزاد­سازی منابع آب و سیاست پولی. رساله دکتری، دانشگاه اصفهان.

- موسوی، ن. فرج زاده، ذ. و طاهری، ف. (1391) اثر‌های رفاهی کاهش یارانه انرژی در بخش کشاورزی ایران. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی. شماره 4. ص 306-298.

- وزارت نیرو. (1391) نقاط قوت اجرای طرح هدفمند کردن یارانه­ها– شرکت­های آب وفاضلاب. شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور.

- یوسفی، ع. خلیلیان، ص. و بلالی، ح. (1390) بررسی اهمیت راهبردی منابع آب در اقتصاد ایران با استفاده از الگوی تعادل عمومی. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی. شماره 1. ص 120-109.

-Ahmadvand, M.R. & Eslami, S. (2005). A survey on Iran’s subsidies trend.Commercial Surveys. 2(13): 4-15.

-Armington, P.S.A. (1969). Theory of Demand for Products Distinguished by Place of Production.International Monetary Fund.Staff Papers.16.159-178.

-Arrow, K.J. & Dubreu, G. (1954). Existance of an Equilibrium for a Competitive Economy. Journal of Econometrica. 22.90- 265.

-Cardenete, M. & Hewings, G. (2011). Water Price and Water Sectoral Reallocation in Andalusia: a Computable General Equilibrium Approach.Environmental Economics. 2. 17-27.

-Debreu G. (1959). Theory of Value.An Aximatic Analysis of Economic Equilibrium. New York: Wile.

- Dixon, P.B. (1990). A General Equilibrium Approach To Public Utility Pricing: Determining Prices For A Water Authority. Journal of Policy Modelling. 12(4).745-767.

http//:www.gams.com.

- Kehoe, T.J. & Puche, J.S. (1983). A Computational General Equilibrium Model with Endogenous Unemployment, Journal of Public Economics 22.1-26.

- Kumar, R. & Young, C. (1996). Economic Policies For Sustain Nable Water Use in Thailand.International Institute for Environment and Development.

- Lofgren, H. Leeharris, R. & Robinson, A. (2002). Standard computable general eguilibrium (CGE) model in Gams. international food policy reserch institute.2033 k street n w Washington D.C 20006-1002 .U.S.A.

- Qin, C. Jia, Y. Su, Z. Bressers, H. & Wang, H. (2012). The Economic Impact of Water Tax Changes in China: a Static Computable General Equilibrium Analysis.Water International.279-292.