تعیین مزیت نسبی صادراتی و ساختار بازار صادرات و واردات جهانی زعفران
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی
سید کمال صادقی
1
(استادیار گروه اقتصاد دانشگاه تبریز)
صابر خداوردیزاده
2
(دانشجوی کارشناسی گروه اقتصاد دانشگاه تبریز)
محمد خداوردیزاده
3
(دانشجوی دکترای اقتصاد کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس)
کلید واژه: ایران, زعفران, صادرات, مزیت نسبی, ساختار بازار,
چکیده مقاله :
گسترش صادرات غیر نفتی و تنوع بخشیدن به درآمدهای صادراتی کشور، به منظور کاهش آسیب پذیری اهداف توسعه اقتصادی کشور ضرورت دارد. با توجه به اهمیت محصول زعفران در صادرات غیر نفتی کشور و سهم 70 درصدی آن در ارزش صادرات جهانی، هدف پژوهش حاضر تعیین مزیت نسبی و ساختار بازار صادرات و وادرات جهانی زعفران طی دوره 2008-2004 می باشد. به منظور تعیین مزیت نسبی از دو شاخص مزیت نسبی آشکار شده و مزیت نسبی آشکار شده متقارن و برای تعیین ساختار بازار از شاخص های هرفیندال و نسبت تمرکز استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد که از بین کشورهای صادرکننده زعفران تنها کشورهای ایران، اسپانیا و یونان دارای مزیت نسبی در صادرات زعفران میباشند. به علاوه، نتایج حاصل از شاخص مزیت نسبی بیانگر اختلاف فراوان مزیت نسبی صادراتی کشور ایران نسبت به سایر کشورهای صادرکننده زعفران میباشد. اما این مزیت نسبی، طی سالهای مورد مطالعه در حال کاهش بوده و نتایج نشان داد که ساختار صادرات زعفران ایران از حالت بنگاه مسلط به انحصار چند جانبه بسته تغییر یافته است و کشورهای اسپانیا، ایتالیا، فرانسه، عربستان، سوئد و هند از بزرگترین شرکای تجاری ایران میباشند. ساختار صادرات جهانی زعفران طی دوره مورد بررسی همواره از حالت بنگاه مسلط پیروی کرده است. به طوری که کشور ایران به تنهایی حدود 70 درصد از صادرات جهانی زعفران را در اختیار دارد. ساختار واردات جهانی زعفران طی دوره مورد بررسی همواره از حالت انحصار چند جانبه باز پیروی کرده است. جهت تقویت مزیت نسبی صادراتی و همچنین افزایش سهم صادراتی محصول زعفران ایران، توصیه میگردد با در پیش گرفتن سیاست تنوع صادرات، به تدریج از میزان تمرکز کشور به تعدادی بازار محدود و سنتی کاسته شود.
This study aims to determine comparative advantage and global export market structure of saffron during 2004-2008. For this purpose, Revealed Comparative Advantage and Revealed Symmetric Comparative Advantage indices were applied. In order to determine global market structure of saffron Herfindahl and Concentration Ratio indices were used. Results revealed that among saffron’s export countries only Iran, Spain and Greece had comparative advantage. The results of the comparative advantage index showed Iran comparative advantage was higher relative to other countries but it was declining during the study period. Spain, Italy, France, Sweden, Arabia and India were the biggest commercial partners of Iran. Analysis of world market structure of saffron showed that Iran was considered a large country with 70 percent share in the world market of saffron. Finally, some recommendations are made to improve comparative advantage of Iran in saffron export market.