انتخاب بازار بینالملل انجیر خشک استهبان با استفاده از منطق فازی
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزیمحمد افراسیابی 1 , زینب شکوهی 2 , منصور زیبایی 3
1 - اقتصاد کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز شیراز ایران
2 - اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دنشگاه شیراز، شیراز، ایران
3 -
کلید واژه: شبیه سازی مونت کارلو, انتخاب بازار بینالملل, انجیر خشک استهبان,
چکیده مقاله :
انجیر خشک استهبان یکی از محصولات مهم صادراتی در بخش کشاورزی و از بهترین انواع انجیر خشک در جهان است. بررسیها حاکی از آن است که اغلب صادرکنندگان انجیر در امر بازاریابی بینالمللی، حفظ جایگاه و جایگاهیابی کم و بیش دچار ضعف هستند. در این مطالعه با هدف انتخاب بازار بینالملل انجیر خشک استهبان، از یک فرآیند شبیهسازی مونت کارلو با ادغام منطق فازی جهت رتبه-بندی کشورهای هدف استفاده شد. نتایج رتبهبندی در میان 74 کشور مورد مطالعه نشان داد که در شرایط مختلف عدم قطعیت، هنگ کنگ، ژاپن، سنگاپور، چین و لبنان هند و امارات در گروه کشورهای آسیایی جزو بازارهای با بیشترین اولویت میباشند. همچنین وجود اختلاف میان بازارهای منتخب و بالفعل کنونی میتواند ناشی از عدم بکارگیری روشهای سیستماتیک در هدفگیری و انتخاب بازار توسط صادکنندگان انجیر خشک باشد. در این راستا پیشنهاد میگردد علاوه بر تبیین لزوم بکارگیری روشهای علمی در انتخاب بازارهای جهانی، شرایط معرفی و حضور برای شرکتهای صادراتی انجیر استهبان در این بازارها با استفاده از ابزارهایی همچون شرکت در نمایشگاه های بین المللی تسهیل گردد.
Based on the results of the research, it was proved that large and small companies have different subjective preferences for each of the model indicators, which made the proposed ranking of countries for these two groups of companies to be different. By comparing the results, it was found that the ranking of countries for large companies has little sensitivity to the changes in the index values. However, in the ranking of countries for small companies, the positions of some countries are sensitive to changes in the values of indicators and it is not possible to be sure about them. In this way, if the proposed ranking is applied in the process of selecting the international market of Estahban dried figs, the managers of large companies will make decisions with less risk and uncertainty than the managers of small companies. In other words, managers of small companies should evaluate and do more research on the position of some countries.
انتخاب بازار بینالملل انجیر خشک استهبان با استفاده از منطق فازی
International Market Selection for Estahban’s Dried Figs Using Fuzzy Logic
Short Abstract:
Estehban's dried figs are highly sought after in the global market, making them a crucial export product for Iran's agricultural sector. However, recent surveys have revealed that many fig exporters struggle with effectively marketing their product and maintaining their position in the market. To address this issue, a study was conducted using a combination of Monte Carlo simulation and fuzzy logic to rank potential destination countries for Estehban's dried figs. The results of this study showed that, despite uncertain market conditions, Hong Kong, Japan, Singapore, China, Lebanon, India, and the UAE were identified as top priority markets in Asia. This highlights the need for dried fig exporters to adopt more systematic methods in targeting and selecting markets. It is recommended that exporters utilize scientific methods and also take advantage of opportunities such as participating in international exhibitions to increase their presence in these markets.
Extended Abstract:
Introduction
The identification and selection of foreign markets is a crucial strategic decision for companies. This process involves four steps that must be followed correctly. Firstly, the company must determine the reasons for entering international trade. This includes clearly defining the goals and development plans necessary for entering the international market. Secondly, the company should introduce its product or products in the foreign market and clearly specify features such as price, quality, and after-sales service. The third step is to identify and select the appropriate target market or markets for product presentation, which is known as international market selection. Finally, the company must decide on the best way to enter foreign markets, taking into account factors such as level of access, participation, and investment. This may involve strategies such as direct or indirect export, concession, contract production, contract management, or foreign direct investment. It is also important to determine the right time to enter foreign markets, as delays can lead to a decrease in market share, inability to compete with competitors, and a decrease in the company's chance of success.
Materials and Methods
In this study, the results of Afrasiabi (2023) research were utilized, in addition to Monte Carlo simulation using the innovative method developed by Cano et al. (2017b). For each country, various criteria were calculated, including minimum and maximum rankings, average ratings, standard deviation for ratings, and standard deviation divided by mean rating. These measures consider multiple sub-criteria and enable the examination of how sensitive each target country is to changes and uncertainty in the information of each sub-criteria.
Conclusion
The research results indicate that there are differences in subjective preferences for model indicators between large and small companies, resulting in varying rankings for these two groups. Additionally, it was found that the ranking of countries for large companies is less affected by changes in index values compared to small companies. This suggests that if the proposed ranking is used in the selection of international markets for Estahban dried figs, managers of large companies will face less risk and uncertainty in their decision-making compared to managers of small companies. Therefore, it is recommended that managers of small companies conduct further research and evaluation on the position of specific countries before making a decision.
Keywords:
International market Selectionselection, Monte Carlo simulation, Estahban’s dried figs.
چکیده:
انجیر خشک استهبان یکی از محصولات مهم صادراتی در بخش کشاورزی و از بهترین انواع انجیر خشک در جهان است. بررسیها حاکی از آن است که اغلب صادرکنندگان انجیر در امر بازاریابی بینالمللی، حفظ جایگاه و جایگاهیابی کم و بیش دچار ضعف هستند. در این مطالعه با هدف انتخاب بازار بینالملل انجیر خشک استهبان، از یک فرآیند شبیهسازی مونت کارلو با ادغام منطق فازی جهت رتبهبندی کشورهای هدف در بین سالهای 2014 تا 2020 استفاده شد. نتایج رتبهبندی در میان 74 کشور مورد مطالعه نشان داد که در شرایط مختلف عدم قطعیت، هنگ کنگ، ژاپن، سنگاپور، چین و لبنان هند و امارات در گروه کشورهای آسیایی جزو بازارهای با بیشترین اولویت میباشند. همچنین وجود اختلاف میان بازارهای منتخب و بالفعل کنونی میتواند ناشی از عدم بکارگیری روشهای سیستماتیک در هدفگیری و انتخاب بازار توسط صادکنندگان انجیر خشک باشد. در این راستا پیشنهاد میگردد علاوه افزون بر تبیین لزوم بکارگیری روشهای علمی در انتخاب بازارهای جهانی، شرایط معرفی و حضور برای شرکتهای صادراتی انجیر استهبان در این بازارها با استفاده از ابزارهایی همچون شرکت در نمایشگاههای بین المللی تسهیل گردد.
کلیدواژه‌ها: انتخاب بازار بینالملل، شبیه سازی مونت کارلو، انجیر خشک استهبان
گسترش روند جهانی شدن برای بسیاری از تولیدکنندگان به دلیل کاهش موانع تجاری بین کشورها و بهبود زیرساختهای ارتباطی علاوه بر ایجاد فرصت برای کسب سودآوری، رقابت میان عرضهکنندگان یک محصول را نیز افزایش داده است. بنابراین علی رغم امکان حضور در بازارهای مختلف، موفقیت عرضهکنندگان در گروی انتخاب صحیح بازارهای هدف است که به آن انتخاب بازار بین الملل (IMS)1 گفته میشود. افزون بر این از آنجا که یک بنگاه اقتصادی قادر به رفع تمام نیازهای مصرفکنندگان نیست، مدیر بازاریابی باید با تجزیه و تحلیل فرصتهای موجود، به تقسیم بازار بپردازد؛ تا با توجه به منابع در دسترس بتواند کالاها و خدمات را برای گروهی از مصرفکنندگان که نیازهای مصرفی مشابه دارند، تأمین کند. به عبارتی پس از بررسی بازار و تقسیم آن به بخش‌های مشابه، مدیر بازاریابی باید تصمیم بگیرد که کدام یک از این بخش‌ها را به عنوان بازار هدف انتخاب کند (Nukarinen, 2019). در واقع IMS یکی از تصمیات استراتژیک در فرایند ورود به بازارهای جهانی است که در آن اولویتبندی بازارهای بالقوه با استفاده از معیارهای مشخصی جهت توسعه بازار یک محصول صورت میگیرد (عربشاهیکریزی و همکاران، 1392). اگرچه توسعه بازاریابی بینالمللی چالشهای متعددی را به همراه دارد، اما به اعتقاد اکثر بازاریابان مزایای آن بیشتر از معایب آن است. بازاریابان یک شرکت قبل از تصمیمگیری در مورد ورود به بازارهای بینالمللی باید اطلاع کافی از بازار، نیازهای مشتریان، فرهنگ و قوانین و مقررات کشور مقصد داشته باشند تا از این طریق بتوانند در امر تجارت موفق ظاهر شوند (Cano et al., 2017b).
فرایند ورود به بازارهای جهانی شامل چهار مرحله است (Górecka and Szałucka, 2013) که در اولین آن بایستی دلایل ورود به تجارت بینالملل توسط بنگاه تولیدی مشخص شود. در این راستا لازم است بنگاه اهداف و طرحهای توسعهای که پیشنیاز اصلی راهبردهای ورود به بازار بینالمللی هست را نیز به طور کامل شرح دهد (Górecka and Szałucka, 2013). در مرحله دوم شناسایی و انتخاب بازار یا بازارهای هدف مناسب جهت ارائه محصول، اختصاص دارد که همان IMS است که میبایست با شناخت دقیقی از نیازهای متفاوت مصرفکنندگان و بررسی عوامل مختلفی از جمله عوامل جغرافیایی، جمعیتی، روانشناختی، رفتاری و اقتصادی صورت پذیرد (Ozturk et al., 2015). نتیجه انجام صحیح مرحله دوم، کسب بیشترین سود برای شرکت است (Górecka & Szałucka, 2013). در سومین مرحله، بنگاه میبایست به معرفی محصول یا محصولات خود در بازار خارجی پرداخته و ویژگیهایی نظیر قیمت، کیفیت، خدمات پس از فروش و غیره را به روشنی مشخص کند. در این رابطه همچنین باید خصوصیات نوآورانهی محصول صادراتی در مقایسه با سایر محصولات مشابه موجود در بازار بررسی و مشخص شود که این ویژگیها میتواند مصرفکننده خارجی را به خرید محصول ترغیب کند. سپس چنانچه محصول پس از معرفی در بازار خارجی مورد اقبال قرار گرفت، مدیران بازاریابی باید اقدامات لازم را در مراحل مختلف چرخه عمر محصول (رشد، بلوغ، افول) انجام دهند. در نهایت بنگاه باید در مورد بهترین حالت و زمان ورود به بازارهای خارجی تصمیمگیری کند. بدین ترتیب که مدیران بازاریابی با توجه به میزان دسترسی به بازارهای خارجی، میزان مشارکت و سرمایهگذاری در بازارهای خارجی، از راهبردهایی نظیر صادرات مستقیم، صادرات غیرمستقیم، اعطای امتیاز، روش تولید قراردادی، مدیریت قراردادی و سرمایهگذاری مستقیم خارجی بهره خواهند گرفت (Nukarinen, 2019).
تصمیم در رابطه با انتخاب بازار، بایستی با توجه به معیارهای مختلفی صورت پذیرد و استفاده درست از الگوهای موجود در این زمینه میتواند موجب ایجاد مزیت رقابتی پایدار برای شرکتها گردد. بررسی مطالعات نشان میدهد که یکی از مهمترین دلایل شکست شرکت ها در بازارهای جهانی انتخاب بازار نامناسب است و هزینه این شکست به مراتب بیش از ارزیابی نظاممند بازارها و انتخاب بازار مناسب است (Brooksbank et al., 2003). انتخاب بازار مناسب علاوه بر کمک به تناسب تولید با نیازها و سلیقه مصرف کنندگان به مصرف بهینه منابع، تمرکز در فعالیت های بازاریابی و کاهش ریسک درآمدی نیز کمک شایانی می نماید. به عبارتی داشتن یک راهبرد مدون در شناسایی و انتخاب بازار موجب کاهش ریسک و افزایش سودآوری میگردد (فهیمی و همکاران، 1383).
در انتخاب بازار بینالمللی دو رویکرد سیستماتیک و غیر سیستماتیک بکار گرفته میشود. در هر دو شیوه ذکر شده، دانش به عنوان یک عامل اصلی در انتخاب بازار ایفای نقش میکند. به اعتقاد برخی محققان کسب دانش همیشه آسان نیست و این همواره یک چالش اساسی در امر تجارت بوده است؛ با این حال مطالعات اندکی در حوزه IMS به آن پرداختهاند. در رویکرد سیستماتیک، به منظور جمعآوری اطلاعات مربوط به بازار کشورها از دادههای ثانویه استفاده میشود که تجزیه و تحلیل این اطلاعات نیز توسط یک فرآیند تصمیمگیری چند معیاره انجام میشود. در رویکرد غیرسیستماتیک به منظور تصمیمگیری در مورد IMS، به طور معمول از دانش تجربی شرکت و شرکای تجاری استفاده میشود؛ به طور کلی در این روش شرکت به هنگام تجزیه و تحلیل تلاش کمی را برای جستجوی اطلاعات صرف میکند. پژوهشها نشان میدهد که انتخاب سیستماتیک بازار بین الملل بر کارایی بنگاه در این بازارهای اثر مثبت و معناداری داری دارد (Brouthers et al. 2009; Sakarya et al. 2007). بنابراین در این مطالعه سعی شد با استفاده از یک روش سیستماتیک و با لحاظ دیدگاه صادرکنندگان و ریسک معیارهای منتخب، ، انتخاب بازار بین الملل برای انجیر خشک استهبان مورد مطالعه قرار گیرد.
بر طبق آمارهای منتشر شده توسط فائو در سال 2022 ایران سومین کشور جهان در مقدار صادرات انجیر خشک به ارزش 42 میلیون دلار بوده است. بررسیها حاکی از آن است که بیش از 85 درصد از باغ‌های انجیر ایران و حدود ۱۳ درصد از مجموع ۴۲۵ هزار هکتار زمین ویژه درخت انجیر در جهان، در استان فارس قرار دارد (آمارنامه کشاورزی، 1398). در این میان شهرستان استهبان با بیش از ۲۴ هزار هکتار باغ انجیر، حدود 50 درصد از باغ‌های انجیر کشور را در خود جای داده که بر همین اساس قطب تولید انجیر لقب گرفته است. شهرستان استهبان علاوه بر دارا بودن مقام نخست سطح زیرکشت این محصول در کشور، یکی از باکیفیت‌ترین انجیر تولیدی در سطح جهان را عرضه میکند (Javanmard, 2008 & Mahmoudi). بطوریکه ظرفیت تولید انجیر خشک این شهرستان بالغ بر 15 هزار تن در سال است. بررسیها حاکی از قدمت 300 سالهی تولید انجیر در این منطقه است. از طرف دیگر با توجه به اینکه در این منطقه از سم و کود شیمیایی برای تولید انجیر به میزان حداقل استفاده میشود، این نوع انجیر تقریباً ارگانیک بوده و دارای ارزش خوراکی بسیاری است (FAO, 2011). همچنین ثبت باغات انجیر دیم استهبان به عنوان چهارمین نظام میراثی کشاورزی با اهمیت جهانی در ایران لزوم پرداختن به آن را دو چندان می کند.
حفظ و توسعه نظام تولیدی انجیر در استهبان و بهره مندی از فرصتهای تولیدی و ارزآوری آن در گرو توسعه بازارهای تجاری آن است و این امر به واسطه شناخت بازارهای هدف مناسب برای این محصول با ارزش امکان پذیر است. شناسایی بازار هدف، این امکان را فراهم میآورد که تلاشهای بازاریابی متمرکز گردد و حتی در زمینه تولید و فعالیتهای مربوط به آن نیز از پراکنده نگری و عمل کردن در رشتههای متعدد که تولیدکننده و بنگاه اقتصادی را از دستیابی به تخصص دور میسازد و استفاده بهینه از منابع و امکانات را تحت تأثیر قرار میدهد، پرهیز میشود. زیرا در این صورت است که تولیدکنندگان قادر خواهند بود فعالیتهای تبلیغی خود را توسعه دهند و ارتباط قویتری با بازار هدف برقرار نمایند.
مروری بر مطالعات پیشین نشان میدهد که در سالهاي اخیر پژوهشگران فرآیند IMS را از جنبههای مختلف مورد بررسی قرار دادهاند که تفاوت میان آنها را میتوان از دو جهت مورد بررسی قرار داد که شامل معیارهای مورد بررسی و مدل های بکارگرفته شده در این فرآیند است.
معیارهای که به طور عموم در مطالعات IMS بکارگرفته شدهاند شامل جذابیت بازار، فاصله فیزیکی و عوامل داخلی است (Hedenbergh and Rberg, 2016 ). البته این دستهبندی در بسیاری از پژوهشها با جزئیات بیشتر شامل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، تکنولوژیکی، جغرافیایی و فرهنگی عنوان شده است (Amin-Tahmasbi, H., Saltooni, 2021; Miečinskienė et al, 2014; Baena & Cerviño, 2011; Taheri Reykande et al., 2016; Kazempour Kahriz et al., 2023). در مطالعه تقی زاده و همکاران (2015) قابلیت نفوذ و جذابیت به عنوان دو معیار اصلی جهت انتخاب بازار هدف در صنعت گردشگری ذکر شده است. در این مطالعه قابلیت نفوذ به زیر معیارهایی شامل روابط اقتصادی، روابط سیاسی، میزان رقابت، هزینه دسترسی و معیار جذابیت به زیر معیارهایی شامل قابلیت رشد، اندازه بازار، تشابه فرهنگی، میزان خرجکرد و رفتار مسئولانه تقسیم شده است. همچنین در مطالعه صابریان و ابراهیمی (2020) شاخصهای جذابیت برای بازارهای صادراتی روسیه مورد بررسی قرار گرفت و نتایج نشان داد که از نظر صادرکنندگان فاصله جغرافیایی، اندازه بازار، سهم واردات در تجارت کشور مقصد و شدت رقابت از بیشترین اهمیت برخودار است. البته در برخی دیگر از پژوهشها علاوه بر موارد بالا، معیار زیرساختها و قانون نیز در ارزیابی بازارها مورد استفاده قرار گرفته است (Khatami Firouzabadi et al., 2016 ؛ Wood & Robertson, 2000). به عنوان نمونه در مطالعه خداوردیزاده و محمدی (1395) علاوه بر شاخصهای مذکور، نرخ تعرفه واردات محصولات کشاورزی، شاخص راهنمای ریسک بین الملل کشورها، عضویت در موافقتنامههای تجاری و معکوس ضریب جینی نیز در شناسایی بازار هدف گیاهان دارویی ایران بکار گرفته شده است.
یکی دیگر از تفاوتهای موجود در مطالعات IMS، مدلهای بکارگرفته شده جهت شناسایی و اولویتبندی بازارهای هدف با استفاده از معیارهای مشخص شده است. از آنجایی که در مطالعات IMS شناسایی بازارها با استفاده از شاخصهای مختلفی صورت میگیرد بنابراین میتوان آن را در گروه الگوهای تصمیمگیری چند معیاره قرار داد (Górecka & Szałucka, M., 2013). از این رو روش رتبهبندی چند شاخصه شامل AHP و TOPSIS جزو مدلهای پرتکرار در این مطالعات هستند که با دو رویکرد قطعیت و عدم قطعیت همراه بودند (Zhang, et al., 2007; Ou & Chou, 2009; Cano et al., 2017b). به عنوان مثال در مطالعهای با استفاده از یک رویکرد رتبهبندی سه مرحلهای موسوم به سیستم فازی مبتنی بر نظرات خبرگان، مارکی و همکاران (Marchi et al., 2014) فرآیند IMS را برای یک شرکت کوچک مورد آزمون قرار دادند. بدین منظور در مرحله غربالگری مقدماتی 43 کشور انتخاب شدند، در مرحله دوم دادههای مربوط به کشورها (میزان جذابیت و دسترسی) با استفاده از سیستم فازی ذکر شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و در نهایت رتبهبندی نهایی برای ارزیابی به مدیر شرکت ارائه شد. همچنین در مطالعه دیگری که توسط کانو و همکاران (a2017) به منظور انتخاب بازار بینالمللی برای گوشت گاو منجمد صادر شده از کلمبیا صورت گرفت، از یک مدل DEA استفاده شد. این روش برای ارزیابی کشورهای هدف احتمالی متغیرهای متعددی مانند تعرفههای واردات، هزینههای تدارکات، سهولت انجام تجارت، شکافهای فرهنگی، ارزش واردات، تولید ناخالص داخلی سرانه و عملکرد لجستیک را در نظر گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که 6/47 درصد از کشورهای مورد بررسی بازار هدف کارآمدی هستند و متوسط کارایی آنها تقریباً 96 درصد است. در این میان کشورهای ایالات متحده آمریکا، شیلی، سنگاپور، آلمان و بلژیک به عنوان مناسبترین بازارها انتخاب شدند.
مروری بر مطالعات صورت گرفته نشان میدهد که رتبه بندی بازارها عمدتاً بدون در نظر گرفتن اولویت صادرکنندگان در معیارهای مورد بررسی است. همچنین ریسک معیارهای مؤثر بر انتخاب بازارها در تحلیل لحاظ نشده است. بنابراین در این مطالعه با بکارگیری یک مدل ترکیبی، رتبه بندی بازارهای هدف صادراتی انجیر خشک استهبان با لحاظ ریسک معیارهای مؤثر صورت پذیرفت.
2. مبانی نظری و روش تحقیق
در این پژوهش با توجه به مروری بر مطالعات صورت گرفته، جهت انتخاب بازار بین المللی انجیر خشک استهبان از یک فرایند چند مرحلهای بهره گرفته خواهد شد که در آن با استفاده از منطق فازی و شبیه سازی مونت کارلو، اولویتبندی بازارها با در نظر گرفتن ریسک معیارهای مورد بررسی، صورت خواهد گرفت. در ادامه چگونگی فرایند IMS در شکل (1) قابل ملاحظه است (Cano et al., 2017b):
|
شکل (1): فرایند IMS |
لازم به توضیح است که مرحله دوم و سوم فرایند ارائه شده در شکل (1) که در آن معیارهای انتخاب بازار بین الملل انجیر خشک استهبان شناسایی و اولویت بندی میگردد از مطالعه افراسیاب
ی (2023) بهره گرفته شد. بر این اساس شش معیار پتانسیل بازار، عوامل سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، زیرساختها و مجوزها مورد بررسی قرار گرفت. جهت بررسی معیار پتاسیل بازار، زیر معیارهای شامل اندازه بازار هدف، رشد بازار هدف، قدرت خرید مصرفکنندگان، متوسط فروش انجیر ایران در بازار هدف، تعداد رقبای موجود در بازار هدف، نسبت سطح قیمتهای رقابتی به هزینهها، بیمه و باربری (CIF) محصول در بازار هدف ارزیابی شد. همچنین میزان روابط دیپلماتیک بین ایران و کشور هدف، ثبات سیاسی، تولید ناخالص ملی و درآمد سرانه در بازار هدف، روند تراز تجاری کشور هدف، تنوع و طیف انجیر تولید شده در کشور هدف در مقایسه با انجیر صادراتی ایران، سرانه مصرف خشکبار در کشور هدف، هزینه و کارایی برگزاری نمایشگاههای تجاری و کشاورزی در کشور هدف، ویژگیهای آب و هوایی در کشور هدف نیز جهت بررسی معیارهای فرهنگی، اقتصادی و زیرساختها به کارگرفته شد. در نهایت تعرفهها، حقوق گمرکی و مالیات های تعیین شده توسط کشور هدف بر محصول شرکت، استانداردهای تعیین شده برای محصول در کشور هدف و بازارهای مشترک یا بلوکهای تجاری منطقهای که کشور هدف به آنها تعلق دارد نیز در زیر گروه مجوزها لحاظ گردید.
در گام بعد کشورهای هدف بالقوه بر اساس حجم واردات انجیر خشک و بر اساس آمارهای موجود مشخص شدند. به منظور بررسی، غربالگری و انتخاب مقدماتی کشورهای هدف لازم بود تا ابتدا کشورهایی که در سالهای گذشته واردات انجیر داشتند انتخاب و آمارهای لازم (دادههای مربوط به شاخصهای تحقیق) از منابع موجود جمعآوری شود. بر این اساس کل آمار واردات انجیر خشک در جهان در طی شش سال آخر جمع آوری و 74 کشور با میانگین واردات بیش از 1000 کیلوگرم انتخاب شدند. سپس داده های مربوط به کلیه زیرمعیارهای مورد اشاره برای 74 کشور منتخب جمع آوری گردیدند.
از آنجایی که دادههای جمعآوری شده برای برخی زیر معیارهای مدل شامل سریهای زمانی چند ساله هستند؛ لذا باید عدم قطعیت موجود در دادهها را نیز لحاظ کرد. در مطالعات مشابه برای این امر معمولاً از روشهای شبیه سازی استفاده شده است. روشهای مونت‌کارلو یکی از این روشها است که برای شبیهسازی پدیده‌هایی بکار میرود که عدم قطعیت زیادی در ورودی‌های آنها وجود دارد. به عبارت دیگر با استفاده از این روش ریسک یا عدم قطعیت موجود در ورودی مدل به عدم قطعیت خروجی مدل منتقل خواهد شد. در این مطالعه نیز با بکارگیری استفاده از شبیهسازی مونت کارلو، برای هر کشور معیارهایی مانند حداقل رتبهبندی، حداکثر رتبهبندی، رتبهبندی متوسط، انحراف استاندارد برای رتبهبندی، انحراف استاندارد/ میانگین رتبهبندی محاسبه شد. این اقدامات با توجه به متفاوت بودن زیر معیارها، ثبات هر یک از کشورهای مورد تحقیق را بررسی میکند و اجازه میدهد تا حساسیت تمام کشورهای هدف در مورد تغییرات و عدم قطعیت در اطلاعات هر یک از زیرمعیارها مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد (Cano et al., 2017b).
به منظور دستیابی به یک انتخاب عینی در بازار، که به معنی لحاظ عدم اطمینان است، یک رویکرد رتبهبندی فازی اجرا میشود. از این رو، توالی بازارها در یک رتبهبندی، برای مدیر بازاریابی یک پشتیبانی عینی را در تصمیمگیری فراهم میکند و فرآیند انتخاب بازارهای بینالمللی را سهولت میبخشد. شکل (2) مدل پیشنهادی برای ارزیابی بازار را ارائه میدهد که خروجی آن انتخاب بهترین بازار در رتبهبندی کشورهای هدف است. همان گونه که قابل مشاهده است با استفاده از شبیهسازی مونت کارلو کرانه پایین و بالای معیارهای مورد بررسی محاسبه و رتبهبندی کشورهای مورد مطالعه با استفاده از آن صورت میپذیرد که در ادامه جزئیات بیشتر آن ارائه گردیده است.
شکل 2- مدل رتبهبندی بازار
زیرمعیارهای روش IMS با استفاده از اعداد مثلثی فازی مدلسازی میشود. هنگامیکه 
و 
اعداد تصادفی بین صفر و یک هستند، محاسبه مقدار پایینتر (LV) و مقدار بالاتر (UV) برای یک عدد فازی با معادله (1) و معادله (2) نشان داده میشود. در این معادلات CV بیانگر مقادیر مرکزی اعداد فازی و UNCدرصدی از حداکثر عدم اطمینان است که مدیر بازاریابی برای مقادیر هر زیرمعیار در نظر میگیرد. همچنین 
مقدار مشاهده شده برای زیرمعیار iام، 
میانگین و n تعداد مشاهدات است. معادله (3) فرمول محاسباتی UNC را نشان میدهد که زراد و همکاران (Zarad et al., 2016) نیز در مطالعه خود نحوه محاسبه آن را شرح دادند.
LV=CV*(1-(
*UNC)) (1)
UV=CV*(1-(
*UNC)) (2)
(3)
پس از محاسبه اعداد مبهم زیرمعیارها، یک روش استاندارد برای حذف مقیاس زیرمعیارها ارائه میشود و از یک توازن سازگار بین زیرمعیارها اطمینان حاصل میشود. نرمالسازی برای مقادیر پایین، مرکزی و فوقانی اعداد فازی انجام میشود که این نرمالسازی به جنبه منفی یا مثبت زیرمعیار بستگی دارد. در معادله (4)، i نشاندهنده زیرمعیارها است، j نشاندهنده معیارها است و f نشاندهنده عناصر فازی مثلثی است (برای مقدار پایین f = 1، مقدار مرکزی f = 2، مقدار بالا f = 3). بنابراین، 
مقدار زیرمعیار i متعلق به معیار j از مقدار فازی f است و 
مقدار نرمال شده مربوط به آن است.
جنبه منفی داشته باشد. اگر
= 
(4)
جنبه مثبت داشته باشد. اگر
در این معادلات 
و 
در هر زیرمعیار به ترتیب نمرات مطلوب و نامطلوب هستند. اگرچه، در IMS علاوه بر معیارها و ابعاد مدل تصمیمگیری، ترجیحات مدیر بازاریابی و شرکت با اختصاص وزنی ذهنی به معیارها و زیرمعیارها نیز گنجانده میشوند. این کار انعطاف پذیری بیشتری به مدل میدهد و سهولت بیشتری در انطباق با ترجیحات مدیر بازاریابی به همراه دارد. وزن ها به مقادیر پایین (f = 1)، مرکزی (f = 2) و بالا (f = 3) زیر معیارهای فازی اختصاص داده می شوند. وزن بین اعداد فازی با استفاده از عملیات حساب جمع و ضرب یک عدد اسکالر در یک عدد فازی محاسبه می شود. بنابراین، معادله (5) نشانگر توزین مقادیری است که عدد فازی مثلثی معیار i را تعریف میکند. در اینجا 
وزن تعیین شده برای زیرمعیار i متعلق به معیار j را نشان میدهد. از این رو، یک معیار j توسط یک فازی مثلثی (
، 
، 
) نشان داده میشود.
×
(5)
(6)
در معادله (7)، توزین بین معیارهای مدل انتخاب بازار برای بدست آوردن ارزیابی هر بازار در یک عدد فازی مثلثی (
، 
، 
) انجام میشود، در اینجا 
وزن تعیین شده برای معیار j را نشان میدهد.
×
(7)
(8)
به منظور حصول خروجی فرآیند ارزیابی بازار، معادله (9) نشان دهنده روش مرکز گرایی است؛ یک روش فازیزدایی که برای تبدیل یک عدد فازی مثلثی در یک عدد واضح (ME) بکار میرود.
(9)
از طریق محاسبه اعداد واضح، بازارهای هدف با توجه به نمره ME رتبهبندی میشوند، رتبه اول به کشوری با بالاترین امتیاز و رتبه آخر به کشور با کمترین امتیاز تعلق میگیرد. به این ترتیب، مدیر بازایابی در وهله اول باید کشورها را رتبهبندی و سپس یک کشور را به عنوان بازار ارجح صادرات کالا انتخاب کند. با توجه به اینکه انتساب عدم قطعیت به زیرمعیارها به مقادیر تصادفی در معادله (1) و معادله (2) بستگی دارد، لذا لازم است تا فرآیند شبیهسازی مونت کارلو برای بهدست آوردن مقادیر مختلف پایین و بالا از اعداد فازی مثلثی زیرمعیارها بهکار رود (Cano et al., 2017b). در نهایت مقدار Min بیانگر خوشبینانهترین رتبهای است که یک کشور در شرایط مختلف عدم قطعیت کسب کرد. مقدار Max بیانگر بدبینانهترین رتبه کسب شده توسط یک کشور در شرایط مختلف عدم قطعیت است. مقدار Avg. بیانگر محتملترین و قابل اعتمادترین رتبه انتسابی به هر کشور در شرایط مختلف عدم قطعیت است. مقادیر محاسباتی آماره .Std Dev./Avg بیانگر نسبت انحراف معیار به میانگین رتبههای محاسبه شده برای هر کشور است و افزایش آن نشاندهنده کاهش میزان اعتماد به رتبههای انتسابی است. بهطور کلی چنانچه مقدار این آماره برای کشوری کمتر از 15 درصد باشد، ارزیابی انجام شده مورد اطمینان است.
از آنجایی که شناسایی و اولویتبندی معیارهای انتخاب بازار بین الملل انجیر خشک استهبان در مطالعه افراسیابی (1401) برای دو گروه صادرکنندگان بزرگ و کوچک صورت گرفته، بنابراین نتایج حاصل از این پژوهش نیز برای دو گروه ارائه شده است.
2-1- جامعه آماری
کشورهای مورد مطالعه بر اساس میانگین حجم واردات انجیر خشک (با کد HS برابر 08042090) در بین سالهای 2014 تا 2020 انتخاب شدند. به این صورت که کلیه کشورهایی که میانگین مقدار واردات انجیر خشک آنان بیش از یک تن بود در ارزیابی لحاظ شدند که شامل آلمان، فرانسه، ایالات متحده آمریکا، هند، انگلیس، اتریش، روسیه، ایتالیا، هلند، کانادا، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، سوئیس، بلاروس، چین، بلژیک، ترکیه، استرالیا، هنگکنگ، اسلواکی، لهستان، ژاپن، کویت، اسپانیا، سوئد، پرتغال، اوکراین، بلغارستان، جمهوری چک، صربستان، ایرلند، رومانی، قطر، یونان، کرواسی، کرهجنوبی، بوسنی و هرزگوین، مجارستان، اسلوونی، سنگاپور، مالزی، برزیل، نروژ، فنلاند، قزاقستان، اردن، مقدونیه شمالی، ماکائو، لوکزامبورگ، بحرین، لیتوانی، نیوزیلند، عمان، لتونی، مالت، آفریقای جنوبی، لبنان، مونتهنگرو، آذربایجان، استونی، آرژانتین، تایلند، مولداوی، ویتنام، ایسلند، موریس، آنگولا، اوروگوئه، جمهوری دومینیکن، السالوادور، گرجستان، نپال، مالدیو و، نامیبیا هستند. در این راستا سایر آمارهای مورد نیاز مربوط به این کشورها از بانکهای اطلاعاتی جهانی و پایگاههای علمی معتبر جمعآوری شدند که در جدول (3) آدرس وبگاه آنها نشان داده شد. لازم به توضیح است که از میان زیرمعیارهای مدل، دو زیرمعیار نیاز به تولید محصول جدید و استانداردهای تعیین شده برای محصول در کشور هدف ارتباط بسیار مستقیمی به اطلاعات، نظرات و تجربیات شرکتهای بازرگانی دارند. لذا منظور از عبارت نظرات خبرگان در این جدول نمرهای است که مدیران شرکتهای بازرگانی به هر یک از کشورها دادند. به عبارت دیگر پس از تجمیع نظرات خبرگان در یک طیف پیشنهادی به ترتیب از نمره یک تا پنج به کشورهای قاره آفریقا، آسیا، اقیانوسیه، آمریکا و اروپا اختصاص یافت.
جدول 3- منبع جمعآوری دادهها
آدرس وبگاه | زیرمعیارهای سطح دوم | منبع دادهها | |||||||
اندازه بازار هدف ( | بانک جهانی | ||||||||
رشد بازار هدف ( | بانک جهانی | ||||||||
www. tcdata360.worldbank.org | قدرت خرید مصرف کنندگان ( | بانک جهانی | |||||||
متوسط فروش سالانه انجیر ایران در بازار هدف ( | مرکز جهانی منابع غذایی و کشاورزی | ||||||||
- نظرات خبرگان | نیاز به تولید محصول جدید ( | - نظرات خبرگان | |||||||
www.worldbank.org | تعداد رقبای موجود در بازار هدف ( | بانک جهانی | |||||||
www.unctadstat.unctad.org | نسبت سطح قیمتهای رقابتی به هزینهها، بیمه و باربری (CIF) محصول در بازار هدف ( | کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل | |||||||
www.worldbank.org | ثبات سیاسی ( | بانک جهانی | |||||||
www.trademap.org | میزان روابط دیپلماتیک بین کشور خود و کشور هدف ( | مرکز تجارت بینالمللی | |||||||
www.worldbank.org | تولید ناخالص ملی در بازار هدف ( | بانک جهانی | |||||||
www.trademap.org | روند تراز تجاری کشور هدف ( | مرکز تجارت بینالمللی | |||||||
www.trademap.org | تنوع و طیف انجیر تولید شده در کشور هدف در مقایسه با انجیر صادراتی ایران ( | مرکز تجارت بینالمللی | |||||||
https://app.indexbox.io | سرانه مصرف خشکبار در کشور هدف ( | وبسایت ایندکس باکس | |||||||
www.hofstede-insights.com | میزان تفاوتهای فرهنگی، مذهبی، نژادی و زبانی در کشور هدف ( | وبسایت هافستد | |||||||
www. tcdata360.worldbank.org | میزان پذیرش شیوههای تجاری نوین در کشور هدف ( | بانک جهانی | |||||||
www.unctadstat.unctad.org | میزان هزینهها و کارایی حمل و نقل از کشور مبدأ به کشور هدف ( | کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل | |||||||
https://www.jetro.go.jp | هزینه و کارایی برگزاری نمایشگاههای تجاری و کشاورزی در کشور هدف ( | سازمان تجارت خارجی ژاپن | |||||||
www.worldpopulationreview.com | ویژگیهای آب و هوایی در کشور هدف ( | وبسایت بررسی جمعیت جهان | |||||||
www.macmap.org | تعرفهها، حقوق گمرکی و مالیاتهای تعیین شده توسط کشور هدف بر محصول شرکت ( | بانک جهانی | |||||||
www.wto.org | بازارهای مشترک یا بلوک های تجاری منطقه ای که کشور هدف به آنها تعلق دارد ( | سازمان تجارت جهانی | |||||||
- نظرات خبرگان | استانداردهای تعیین شده برای محصول در کشور هدف ( | - نظرات خبرگان | |||||||
رتبه بندی | |||||||||
نام کشور | Min | Max | Avg. | Std Dev./Avg. | نام کشور | Min | Max | Avg. | Std Dev./Avg. |
آذربایجان | 34 | 49 | 49 | 15% | سوئد | 15 | 38 | 26 | 2% |
آلمان | 5 | 12 | 5 | 4% | سوئیس | 7 | 25 | 11 | 3% |
آرژانتین | 27 | 40 | 33 | 4% | صربستان | 31 | 64 | 52 | 9% |
41 | 64 | 64 | 16% | عمان | 49 | 60 | 59 | 12% | |
آفریقای جنوبی | 57 | 70 | 70 | 12% | عربستان سعودی | 25 | 50 | 36 | 2% |
اسلوونی | 3 | 22 | 3 | 1% | فرانسه | 8 | 14 | 8 | 7% |
اتریش | 10 | 19 | 10 | 6% | فنلاند | 21 | 42 | 31 | 3% |
اسپانیا | 13 | 31 | 25 | 2% | قطر | 33 | 53 | 43 | 1% |
استرالیا | 2 | 52 | 7 | 57% | قزاقستان | 47 | 67 | 67 | 23% |
استونی | 43 | 44 | 44 | 9% | کانادا | 14 | 37 | 23 | 3% |
السالوادور | 58 | 69 | 69 | 16% | کویت | 36 | 56 | 55 | 5% |
ایسلند | 6 | 73 | 18 | 33% | کرواسی | 39 | 66 | 60 | 4% |
اوکراین | 51 | 68 | 63 | 13% | کرهجنوبی | 23 | 36 | 27 | 5% |
اوروگوئه | 39 | 62 | 50 | 21% | گرجستان | 28 | 63 | 62 | 25% |
اردن | 45 | 72 | 72 | 28% | لهستان | 30 | 65 | 57 | 1% |
اسلواکی | 22 | 59 | 38 | 1% | لوکزامبورگ | 1 | 4 | 1 | 11% |
امارات | 17 | 33 | 22 | 4% | لبنان | 13 | 50 | 35 | 29% |
انگلیس | 12 | 16 | 12 | 4% | لیتوانی | 35 | 52 | 47 | 5% |
آمریکا | 2 | 15 | 2 | 2% | لتونی | 23 | 54 | 37 | 25% |
ایتالیا | 18 | 26 | 19 | 6% | مقدونیه شمالی | 40 | 61 | 61 | 3% |
ایرلند | 1 | 61 | 6 | 53% | موریس | 9 | 59 | 51 | 57% |
بلژیک | 16 | 35 | 17 | 3% | مالت | 44 | 46 | 45 | 10% |
بلغارستان | 34 | 67 | 66 | 13% | ماکائو | 21 | 71 | 41 | 29% |
بحرین | 55 | 56 | 56 | 2% | مولداوی | 8 | 74 | 28 | 43% |
بلاروس | 3 | 43 | 15 | 66% | مجارستان | 24 | 39 | 39 | 1% |
برزیل | 53 | 69 | 68 | 12% | مالزی | 37 | 54 | 54 | 5% |
بوسنی و هزرگوین | 41 | 72 | 65 | 2% | مونته نگرو | 5 | 70 | 24 | 51% |
پرتغال | 28 | 60 | 40 | 2% | مالدیو | 45 | 48 | 46 | 9% |
ترکیه | 6 | 20 | 9 | 4% | نپال | 66 | 74 | 74 | 12% |
تایلند | 18 | 55 | 48 | 27% | نامیبیا | 58 | 73 | 73 | 5% |
جمهوری دومینیکن | 47 | 71 | 71 | 6% | نروژ | 29 | 29 | 29 | 0% |
چک | 26 | 63 | 42 | 1% | نیوزیلند | 19 | 46 | 32 | 2% |
چین | 7 | 65 | 14 | 27% | ویتنام | 30 | 38 | 30 | 11% |
رومانی | 32 | 68 | 53 | 1% | هند | 20 | 24 | 21 | 3% |
روسیه | 42 | 62 | 58 | 5% | هلند | 9 | 32 | 20 | 2% |
ژاپن | 10 | 48 | 13 | 21% | هنگکنگ | 4 | 11 | 4 | 2% |
سنگاپور | 11 | 27 | 16 | 4% | یونان | 17 | 51 | 34 | 21% |
منبع: یافته های تحقیق
بر اساس جدول (4) نتایج رتبهبندی نهایی کشورها برای شرکتهای کوچک حاکی از آن است که کشورهای لوکزامبورگ، ایالات متحده آمریکا، اسلوونی، هنگکنگ و آلمان به ترتیب رتبههای اول تا پنجم، کشورهای ایرلند، استرالیا، فرانسه، ترکیه و اتریش رتبههای ششم تا دهم و کشورهای سوئیس، انگلیس، ژاپن، چین و بلاروس رتبههای 11 تا 15 را به خود اختصاص دادهاند. مقادیر محاسباتی آماره نسبت انحراف معیار به میانگین نشان میدهد که ارزیابی‌های انجام شده برای اکثر کشورهای هدف منتخب (بجز کشورهای ایرلند، استرالیا، ژاپن، چین و بلاروس) پایدار بوده و جایگاه آنها در شبیهسازی انجام شده دارای انحرافات معنادار نبوده است. به عبارت دیگر رتبههای انتسابی به اکثر کشورهای هدف منتخب با نوسانات احتمالی مقادیر شاخصها بسیار پایدار و از درجه اطمینان زیادی برخودار است. بنابراین در شرایط مختلف عدم قطعیت توصیهشدهترین بازار برای شرکتهای کوچک کشور لوکزامبورگ است و پس از آن به ترتیب کشورهای ایالات متحده آمریکا، اسلوونی، هنگکنگ و آلمان خواهند بود. البته نتایج حاکی از آن است که کشورهای منتخب با رتبههای 8، 9، 10، 11 و 12 (یعنی فرانسه، ترکیه، اتریش، سوئیس و انگلیس) نیز میتوانند گزینههای خوبی برای صادرات از بازرگانیهای کوچک انجیر استهبان باشند.
از سوی دیگر اگر با توجه به رتبه حداقل ارزیابی صورت بگیرد، کشورهای ایرلند، استرالیا، بلاروس به ترتیب رتبههای اول، دوم و سوم را کسب میکنند اما از جهت دیگر همین کشورها با توجه به محتملترین رتبه به ترتیب رتبههای 6، 7 و 15 را کسب میکنند. مقادیر محاسباتی آماره نسبت انحراف معیار به میانگین بیانگر آن است که جایگاه کشورهای ذکر شده نسبت به تغییرات مقادیر شاخصها حساس است و نمیتوان در مورد رفتار آنها اطمینان حاصل کرد.
مطابق نتایج جدول (4) کشورهای بوسنی و هرزگوین، بلغارستان، قزاقستان، برزیل، السالوادور، آفریقای جنوبی، جمهوری دومینیکن، اردن، نامیبیا، نپال کمترین رتبه (به ترتیب رتبههای 65 تا 74) را در میان سایر کشورها کسب کردند. به عبارت دیگر این بازارها از کمترین اولویت برخوردار هستند و صادرکنندگان خرد انجیر (شرکتهای کوچک) باید از ورود به چنین بازارهایی اجتناب نمایند؛ یا در صورت پذیرش ریسک ورود، ارزیابی و تحقیقات بیشتری در مورد آنها به عمل آورند. از میان رتبههای 65 تا 74 جایگاه تمام کشورها بجز قزاقستان، السالوادور و اردن دارای انحرافات اندک یا بدون معنا بودند.
نتایج رتبهبندی کشورها برای شرکتهای کوچک نشاندهنده آن است که ارزیابی اکثر کشورها پایدار بوده و به عبارتی در رتبهبندی انجام شده جایگاه اکثر کشورها با درجه اطمینان زیاد قابل اعتماد است. با این حال جایگاه برخی کشورها از جمله آنگولا، استرالیا، قزاقستان، السالوادور، ایسلند، اوروگوئه، گرجستان، اردن، لبنان، لتونی، ایرلند، موریس، ماکائو، مولداوی، مونتهنگرو، تایلند، چین، ژاپن و یونان در رتبهبندی انجام شده دارای انحرافات زیاد و معنادار بوده است و رتبههای انتسابی به آنها با درجه اطمینان کمتری قابل اعتماد است.
از آنجایی که در این مطالعه کلیه کشورهای بالقوه وارد کننده انجیر خشک در جهان مورد بررسی قرار گرفتند و عدد نهایی اختصاص داده شده به هریک از کشورها مستقل از سایر کشورها محاسبه میشود، میتوان اولویتبندی گروه کشورهای مورد نظر را نیز استخراج کرد. در این راستا در جدول (5) از میان 74 کشور مورد بررسی، رتبهبندی کشورهایی که ایران بیشترین ارزش کل صادراتی را در سال 2020 به آنها داشته است (سازمان تجارت جهانی، 2020) استخراج شده است. ترتیب ارائه کشورها بر اساس متوسط رتبه اختصاص یافته جهت صادرات انجیر خشک می باشد. همچنین کشورهای دیگری نیز هستند که حجم صادرات ایران به آنها بالا است لکن جزو آمار واردکنندگان انجیر خشک نبودهاند.
جدول 5- رتبهبندی شرکای تجاری ایران جهت صادرات انجیر خشک استهبان برای شرکتهای کوچک
نام کشور | Min | Max | Avg. | Std Dev./Avg. |
هنگکنگ | 4 | 11 | 4 | 2% |
آلمان | 5 | 12 | 5 | 4% |
چین | 7 | 65 | 14 | 27% |
سنگاپور | 11 | 27 | 16 | 4% |
ایتالیا | 18 | 26 | 19 | 6% |
هند | 20 | 24 | 21 | 3% |
امارات | 17 | 33 | 22 | 4% |
کرهجنوبی | 23 | 36 | 27 | 5% |
ویتنام | 30 | 38 | 30 | 11% |
تایلند | 18 | 55 | 48 | 27% |
آذربایجان | 34 | 49 | 49 | 15% |
مالزی | 37 | 54 | 54 | 5% |
کویت | 36 | 56 | 55 | 5% |
روسیه | 42 | 62 | 58 | 5% |
عمان | 49 | 60 | 59 | 12% |
آفریقای جنوبی | 57 | 70 | 70 | 12% |
همان گونه که از جدول بالا قابل ملاحظه است از میان 16 کشور مورد بررسی هنگ کنگ، آلمان، چین و سنگاپور دارای متوسط رتبه بهتری نسبت به سایر کشورها هستند اگرچه رتبه چین نسبت به تغییرات معیارهای مورد بررسی دارای حساسیت نسبتاً بالایی است و این به معنای ریسک بالاتر آن است.
در جدول (6) نتایج رتبهبندی کشورها برای شرکتهای بزرگ صادرکننده انجیر خشک قابل ملاحظه است. نتایج حاکی از آن است که کشورهای لوکزامبورگ، هنگکنگ، اسلوونی، آلمان و ایالات متحده آمریکا به ترتیب رتبههای اول تا پنجم، کشورهای هلند، سوئیس، ترکیه، کانادا و انگلیس رتبههای ششم تا دهم و کشورهای ژاپن، چک، سوئد، اسپانیا و سنگاپور رتبههای 11 تا 15 را به خود اختصاص دادهاند. مقادیر محاسباتی آماره نسبت انحراف معیار به میانگین نشان میدهد که ارزیابی‌های انجام شده برای کشورهای هدف منتخب پایدار بوده و جایگاه آنها در شبیهسازی انجام شده دارای انحرافات معنادار نبوده است. به عبارت دیگر رتبههای انتسابی به کشورهای هدف منتخب با نوسانات احتمالی مقادیر شاخصها بسیار پایدار و از درجه اطمینان زیادی برخودار است. بنابراین در شرایط مختلف عدم قطعیت، توصیه شدهترین بازار برای شرکتهای بزرگ کشور لوکزامبورگ است و پس از آن به ترتیب کشورهای هنگکنگ، اسلوونی، آلمان و ایالات متحده آمریکا خواهند بود. البته نتایج بیانگر آن است که کشورهای منتخب از رتبه شش تا 15 نیز گزینههای خوبی برای صادرات از بازرگانیهای بزرگ انجیر استهبان هستند.
جدول 6- رتبهبندی کشورها با استفاده از شبیهسازی مونت کارلو برای شرکتهای بزرگ صادرکننده انجیر خشک استهبان
رتبه بندی | |||||||||
نام کشور | Min | Max | Avg. | Std Dev./Avg. | نام کشور | Min | Max | Avg. | Std Dev./Avg. |
آذربایجان | 37 | 41 | 39 | 1% | سوئد | 12 | 16 | 13 | 1% |
آلمان | 4 | 6 | 4 | 1% | سوئیس | 7 | 8 | 7 | 1% |
آرژانتین | 51 | 56 | 54 | 2% | صربستان | 34 | 42 | 38 | 2% |
آنگولا | 59 | 60 | 60 | 1% | عمان | 56 | 59 | 59 | 1% |
آفریقای جنوبی | 69 | 69 | 69 | 0% | عربستان سعودی | 48 | 52 | 52 | 1% |
اسلوونی | 3 | 4 | 3 | 1% | فرانسه | 38 | 43 | 40 | 1% |
اتریش | 17 | 20 | 18 | 1% | فنلاند | 22 | 29 | 28 | 1% |
اسپانیا | 13 | 16 | 14 | 1% | قطر | 64 | 65 | 65 | 1% |
استرالیا | 11 | 21 | 19 | 3% | قزاقستان | 61 | 62 | 62 | 1% |
استونی | 14 | 18 | 16 | 1% | کانادا | 8 | 10 | 9 | 1% |
السالوادور | 65 | 66 | 66 | 1% | کویت | 52 | 57 | 55 | 1% |
ایسلند | 30 | 33 | 32 | 2% | کرواسی | 45 | 50 | 48 | 1% |
جمهوری دومینیکن | 71 | 71 | 71 | 0% | نروژ | 30 | 34 | 33 | 1% |
چک | 10 | 15 | 12 | 1% | نیوزیلند | 25 | 33 | 30 | 1% |
چین | 19 | 31 | 23 | 3% | ویتنام | 36 | 38 | 36 | 1% |
رومانی | 42 | 46 | 43 | 1% | هند | 37 | 54 | 50 | 4% |
روسیه | 63 | 64 | 64 | 1% | هلند | 5 | 8 | 6 | 1% |
ژاپن | 3 | 55 | 11 | 12% | هنگکنگ | 2 | 2 | 2 | 0% |
سنگاپور | 13 | 17 | 15 | 1% | یونان | 26 | 27 | 27 | 1% |
اوکراین | 62 | 63 | 63 | 1% | کره جنوبی | 32 | 36 | 34 | 1% |
اوروگوئه | 60 | 61 | 61 | 1% | گرجستان | 50 | 53 | 53 | 1% |
اردن | 70 | 70 | 70 | 0% | لهستان | 40 | 44 | 42 | 1% |
ادامه جدول 6- رتبهبندی نهایی کشورها با استفاده از شبیهسازی مونت کارلو (رتبهبندی پیشنهادی برای شرکتهای بزرگ)
نام کشور | Min | Max | Avg. | Std Dev./Avg. | نام کشور | Min | Max | Avg. | Std Dev./Avg. |
اسلواکی | 19 | 25 | 21 | 1% | لوکزامبورگ | 1 | 1 | 1 | 0% |
امارات | 22 | 66 | 45 | 8% | لبنان | 23 | 26 | 24 | 1% |
انگلیس | 9 | 12 | 10 | 4% | لیتوانی | 35 | 39 | 37 | 1% |
آمریکا | 5 | 6 | 5 | 2% | لتونی | 47 | 49 | 49 | 1% |
ایتالیا | 24 | 32 | 29 | 1% | مقدونیه شمالی | 41 | 45 | 42 | 1% |
ایرلند | 14 | 29 | 22 | 3% | موریس | 54 | 57 | 56 | 2% |
بلژیک | 18 | 23 | 20 | 1% | مالت | 46 | 51 | 51 | 1% |
بلغارستان | 44 | 48 | 46 | 1% | ماکائو | 55 | 58 | 58 | 2% |
بحرین | 72 | 72 | 72 | 0% | مولداوی | 35 | 39 | 35 | 2% |
بلاروس | 40 | 49 | 47 | 3% | مجارستان | 15 | 21 | 17 | 1% |
برزیل | 68 | 68 | 68 | 0% | مالزی | 43 | 47 | 44 | 1% |
بوسنی و هرزگوین | 53 | 58 | 57 | 1% | مونته نگرو | 24 | 27 | 25 | 2% |
پرتغال | 20 | 28 | 26 | 1% | مالدیو | 67 | 67 | 67 | 0% |
ترکیه | 7 | 11 | 8 | 4% | نپال | 73 | 73 | 73 | 0% |
تایلند | 28 | 31 | 31 | 1% | نامیبیا | 74 | 74 | 74 | 0% |
منبع: یافته های تحقیق
مطابق نتایج جدول (6) کشورهای قطر، السالوادور، مالدیو، برزیل، آفریقای جنوبی، اردن، جمهوری دومینیکن، بحرین، نپال و نامیبیا با درجه اطمینان زیاد، کمترین رتبه (به ترتیب رتبههای 65 تا 74) را در میان سایر کشورها کسب کردند. به عبارت دیگر این بازارها از کمترین اولویت برخوردار هستند. همچنین نتایج این رتبهبندی نشاندهنده آن است که ارزیابی کشورها پایدار بوده و به عبارتی در رتبهبندی انجام شده جایگاه کشورها با درجه اطمینان زیاد قابل اعتماد است.
بر اساس نتایج بدست آمده در گروه کشورهای آسیایی بازارهای با بیشترین اولویت برای شرکتهای بزرگ به ترتیب هنگ کنگ، ژاپن، سنگاپور، چین و لبنان است. همچنین نتایج جدول (6) نشان میدهد که جذابترین بازارهای اروپایی برای شرکتهای بزرگ به ترتیب لوکزامبورگ، اسلوونی، آلمان، هلند و سوئیس هستند. در حالی که بر اساس آمارهای وبگاه نقشه تجاری کشورهای انگلیس، آلمان، سوئیس، بلژیک و اسلوونی مطرحترین بازارهای هدف بالفعل انجیر ایران در اروپا هستند.
4. بحث، نتیجهگیری و پیشنهادها
در این مطالعه با استفاده از روش شبیهسازی مونت کارلو در رویکرد رتبهبندی فازی، ریسک موجود برای معیارهای مؤثر بر انتخاب بازار بینالملل انجیر خشک استهبان لحاظ و رتبهبندی بازارهای مورد مطالعه صورت گرفت. با مقایسه نتایج رتبهبندی پیشنهادی مشخص شد که رتبهبندی کشورها برای شرکتهای بزرگ در برابر تغییرات مقادیر شاخصها از حساسیت اندکی برخوردار است. اما در رتبهبندی کشورها برای شرکتهای کوچک جایگاه برخی کشورها نسبت به تغییرات در مقادیر شاخصها حساس هستند و با ریسک بیشتری روبرو هستند. از آنجایی که شرکتهای کوچک عمدتأ با محدودیت منابع جهت بکارگیری تحقیق و توسعه نیز روبرو هستند، پیشنهاد می شود سازمانهای دولتی مربوطه با بکارگیری ابزارهای سیاستی مناسب علاوه بر مساعدت در مدیریت ریسک حضور در بازارهای بین المللی، این شرکتها را در شناسایی بازارهای هدف مناسب یاری نمایند.
نتایج رتبهبندی در میان 74 کشور مورد مطالعه نشان داد که در شرایط مختلف عدم قطعیت، جذابترین بازارها از میان کلیه کشورهای مورد مطالعه برای شرکتهای بزرگ به ترتیب کشورهای لوکزامبورگ، هنگکنگ، اسلوونی، آلمان و ایالات متحده آمریکا و برای شرکتهای کوچک به ترتیب کشورهای لوکزامبورگ، ایالات متحده آمریکا، اسلوونی، هنگکنگ و آلمان هستند. همچنین در گروه کشورهای آسیایی بازارهای با بیشترین اولویت برای شرکتهای بزرگ به ترتیب هنگ کنگ، ژاپن، سنگاپور، چین و لبنان برای شرکتهای کوچک به ترتیب هنگ کنگ، ژاپن، چین، سنگاپور، هند و امارات است.
وجود اختلاف میان بازارهای بالقوه و بالفعل صادراتی میتواند به دلیل عدم بکارگیری استراتژیهای مدون و اصولی در شناسایی و هدفگیری بازارها و نشان از حضور در بازارهای جهانی تنها با اتکا به سابقه صادراتی باشد. البته این نتیجه در مصاحبههای حضوری صورت گرفته با شرکتهای مورد مطالعه نیز تأیید شد. به عبارتی شرکتها عمدتاً از روشهای غیر سیستماتیک در انتخاب بازار بین الملل محصول مورد نظر بهره میگیرند. در حالی که تنوع بخشی به بازارهای صادراتی انجیر میتواند در گام نخست از میان شرکای تجاری ایران صورت گیرد که بر اساس نتایج حاصل شده در این راستا میتوان کشورهای هنگ کنگ، آلمان، سنگاپور، ایتالیا و هند را پیشنهاد داد. همچنین لازم است علاوه بر تبیین لزوم بکارگیری روشهای علمی در انتخاب بازارهای جهانی، شرایط معرفی و حضور برای شرکتهای صادراتی انجیر استهبان در این بازارها با استفاده از ابزارهایی همچون مساعدت جهت شرکت در نمایشگاههای بینالمللی تسهیل گردد.
منابع
Afrasiabi, M. (2023). Identifying and prioritizing the selection criteria of Estahban's international dried fig Market sing Fuzzy Hierarchy Analysis [Master’s thesis, Shiraz University].
Amin-Tahmasbi, H., Saltooni, A. (2021). Investigating the interaction of factors in the target markets of Iranian Handwoven carpets for export using fuzzy DEMATEL. Quarterly Scientific-Research Goljaam, 16(37), 19-30. [in farsi]
Arabshahi-Krizi, A., Kamasi, S., & Sarmi-Grou, A. (2012). Analyzing the organizational decision-making process. In the summary of articles of the first national business management conference (p. 4). Tolo Farzin Science and Industry Company.
Brooksbank, R., Kirby, D., Tompson, G., & Taylor, D. (2003), Marketing as a Determinant of Long-Run Competitive Success in Medium-Sized U.K. Manufacturing Firms, Small Business Economics 20(3), 259-272.
Brouthers, L.E., Mukhopadhyay, S., Wilkinson, T.J., Brouthers, K.D. (2009). International market selection and subsidiary performance: a neural network approach, Journal of World Business, 44 (3), 262-273.
Cano, J. A., Campo, E. A. & Baena, J. J. (2017a). Application of DEA in international market selection for the export of goods. Journal of DYNA, 84(200), 376-382.
Cano, J. A., Campo, E., & Gómez-Montoya, R. (2017b). International market selection using weighing and Monte Carlo simulation. Polish Journal of Management Studies, 16, 40-50.
Fars Province Agricultural Organization. (2019). Statistics of the agricultural sector of Fars province. Retrieved from http://fajo.ir/site/index.php/.
Food and Agriculture Organization of the United Nations. (2011). Estahbanat Rainfed Fig Orchards Heritage System. Retrieved May 15, 2023, from https://www.fao.org/fileadmin/templates/giahs/PDF/Fig_traditional_system_Final_.pdf.
Górecka, D., & Szałucka, M. (2013). Country market selection in international expansion using multicriteria decision aiding methods. Journal of Multiple Criteria Decision Making, 8, 31-55.
Houshmand, M., Danesh-nia, M., Abdulahi, Z., and & Eskandaripour, Z. (2011). Factors affecting Iran's non-oil exports. Journal of Knowledge and Development, 17(34), 126-145.
Javanmard, M., Mahmoudi, H. (2008). A SWOT Analysis of Organic Dried Fig Production in Iran, Environmental Sciences, 6(1), 101-110.
Kazempour Kahriz, A., Rafiee, H., Ghaem Maghami, S.T., Noroozi, H., Ghasemi, A. (2023). Analysis of Iran's Natural Honey Export Market Structure and Prioritization of Target Countries Based on Market Attractiveness Indicators. Agricultural Economic and Development, 31(121), 49-72. [in farsi]
Khatami Firouzabadi, S.M.A., Dehdashti Shahrokh, Z., Roshani, A., & Akhgari, A., (2016). A Hybrid Fuzzy Approach Using AHP and Topsis Methods to Prioritize the Export Target Markets of Pistachio in Iran, Yazd. Iranian Journal of Trade Studies, 20(79), 121-154. [in farsi]
Khodaverdizadeh, M., Mohammadi, S., (2017). Determination of Market Structure and Ranking Target Markets of Iran's Export of Medicinal Plants, Quarterly Journal of Applied Economics Studies in Iran, 5(20), 201-220. [in farsi]
Marchi, G., Vignola, M., Facchinetti, M., & Mastroleo, G .(2014). International market selection for small firms: a fuzzy-based decision process. European Journal of Marketing, 48(11-12), 2199-2212.
Nukarinen, M. (2019). Systematic international market selection model for a customer relationship management company [Master’s thesis, LUT University].
Ozturk, A., Joiner, E., & Cavusgil, S. T. (2015). Delineating foreign market potential: a tool for international market selection. Journal of Thunderbird International Business Review, 57(2), 119-141.
Saberian, F., Ebrahimi, M., (2020). Identification and prioritization of indicators of relative attractiveness of export markets (Case Study: Russian Export Market), Commercial Surveys, 18(100), 46-62. [in farsi]
Sakarya, S., Eckman, M., & Hyllegard, K. (2007). Market selection for international expansion: assessing opportunities in emerging markets. Journal of International Marketing Review, 24(2), 208-238.
Taghizadeh Yazdi, M.R., Bagheri, F., Dehghan, A., Abdi, N. (2015). Identification and Prioritization of the Tourism Industry's Target Markets Using Multi Attribute Decision Making Approach in a Fuzzy Environment, Quarterly Journal of Business Management, 7(24), 381-406. [in farsi]
Taheri Reykande, E., Pakravan, M.R. Gilanpour, O., Aboulghasemi, F. (2016). Assessment Of Competitiveness on The World Market For Medicinal Plants And Prioritize Target Countries For Export. Agricultural Economics, 10(1), 153-174. [in farsi]
Zarad, S., Nimkar, N., Desai, K., Solanki, M., Gandhi, D., Gandhi, H., Khimani, A., Desai, M., & Suraliwala, M. (2016). Measurement of uncertainty associated with quantification of Ethephon. Indian Journal of Science and Technology, 9(45), 1-6.
[1] International Market Selection
مقالات مرتبط
-
-
-
-
نقش اعتبارات بانک کشاورزی در رونق فعالیتهای دامداری بخش قرقری شهرستان هیرمند
تاریخ چاپ : 1397/04/01 -
حقوق این وبسایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400