بررسی عوامل فنی – حمایتی مؤثر بر توسعه ارقام اصلاح‌شده گندم آبی "مطالعه موردی در شهرستان همدان"

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

سید محسن سیدان ¹ , امیر دادرس مقدم ² , سید محمد رضا اکبری ³

1 - استادیار پژوهش بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی وترویج کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران.
2 - استادیار اقتصاد کشاورزی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.
3 - دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد

تاریخ دریافت : 1396/08/02 تاریخ پذیرش : 1398/04/18 تاریخ انتشار : 1398/07/01

کلید واژه: مدل لاجیت, تحلیل سلسله مراتبی, رقم اصلاح‌شده, گندم آبی,

چکیده مقاله :

    در این شرایط بمنظور افزایش بهره‌وری عوامل تولید در زارعت گندم آبی، گسترش استفاده از ارقام اصلاح‌شده در اولویت برنامه‌های توسعه‌ا‌ی دولت قرار گرفته است. استفاده از این فناوری در سطح مزارع می‌تواند تحت تأثیر عواملی نظیر سطح داده‌های فنی و مدیریتی کشاورز، ویژگی‌های مزرعه و بهره برداران، میزان خدمات ترویجی و سطح حمایت­های دولت قرار گیرد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی اثرات فنی و حمایتی بر احتمال پذیرش ارقام اصلاح‌شده گندم آبی به وسیله کشاورزان شهرستان همدان است. در این پژوهش عوامل گوناگون در قالب چهار شاخص گروه‌بندی شده است، سپس با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، شاخص­ها برای هر بهره‌بردار اندازه‌گیری و با استفاده از مدل لاجیت روابط میان آن‌ها برازش شده است. داده‌های مورد نیاز این پژوهش با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌بندی و از راه پیمایشی گردآوری شده است. تکمیل پرسش‌نامه با کمک 151 بهره‌بردار در سال 1394 از سطح شهرستان همدان صورت گرفته است. نتایج این پژوهش نشان دادند که نوآوری و داده‌های فنی بیش‌ترین تأثیر و خدمات ترویجی کم‌ترین تأثیر را در احتمال پذیرش کشاورزان در به‌کارگیری ارقام اصلاح‌شده گندم آبی دارد. خدمات حمایتی دولت در رتبه دوم اهمیت و ویژگی‌های مزرعه و بهره برداران به ترتیب در رتبه سوم و چهارم اهمیت قرار دارند. لذا، ضروری است که جهت‌گیری خدمات ترویجی در جهت کاربرد ارقام اصلاح‌شده مورد بازنگری قرار گرفته و در راستای ارایه تشویق بیش‌تر در استفاده از ارقام اصلاح شده گندم آبی ویژگی کشاورزان مد نظر قرار گیرد.
طبقه‌بندی JEL: N50, O10, Q1, O3

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study is to evaluate technical, social and protective effects on the probability of adherence to irrigated wheat cultivars by farmers in Hamedan city. In this study, various factors have been grouped into four indicators having been measured for each beneficiary by using analytic hierarchy process and fitted using a logit model to obtain the relationships between variables. Information needed for this study was collected through the survey and classification sampling. Questionnaires were completed by 153 beneficiaries in Hamadan city in 2015. The results of this study indicated that innovation and technical information, and extension services have the greatest and least impact on possibility of application of modified irrigated wheat cultivars by farmer, respectively. However, government support services ranked the second and farm features and beneficiaries` characteristics ranked the third and fourth, respectively.

منابع و مأخذ:

 

- ابراهیمی، ح .ر. (1376). واکاوی گزینش روش‌های آبیاری: کاربرد AHP، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز.

- بلالی، ح. سعدی، ح و وحدت ادب، ر. (1395). عامل‌های اقتصادی و اجتماعی موثر بر پذیرش فناوری آبیاری تحت فشار در گندم زارهای شهرستان همدان، 8 (38): 85-96.

- جلالیان، ح. (1391). تحلیل اثرات نظام مند آبیاری نوین بر وضعیت بهره برداران کشاوورزی در شهرستان خدابنده، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 2: 41-64.

- حیدریه، س. ع.؛ سیدحسینی، س. م. و شهابی، ع . (1392). شبیه سازی مدل پذیرش فناوری در بانکداری ایران  :با تاکید بر پویایی سیستم. فصلنامه مدیریت توسعه فناوری 1: 98-67.

- دادگر،م و رحمانی،ر. (1376). شناسایی عوامل اقتصادی اجتماعی موثر بر پذیرش ارقام زودرس و میان رس ذرت بعد از گندم در استان فارس، تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 8(1): 70-51.

- دین‌پناه، غ.ر، چیذری، م و بدرقه، ع. ( 1388).بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش فنّاوری توسط گندم کاران شهرستان اصفهان. مجله علمی – پژوهشی علوم کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز،116-103.

- زارع مهرجردی، م، خدایی، مرتضی، ضیاآبادی، م و فتحی، ف. (1394). امکان سنجی کاربرد فناوری های کشاورزی دقیق در تولید محصول پسته شهرستان رفسنجان از دیدگاه کارشناسان کشاورزی، پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورز، 8 (3): 1-9.

- سازمان جهاد کشاورزی استان همدان. (1396). معاونت برنامه­ریزی و اقتصادی . واحد طرح و برنامه.

- سیدان، م.س. (1381). تحلیل بهره وری عوامل تولید در زراعت چغندر قند مطالعه موردی مقایسه مزارع کوچک و بزرگ در شهرستان همدان.اقتصاد کشاورزی و توسعه ۱۳۸۱. ۳۷: 132-107.

- شعبانعلی فمی، ح. (1383).اصول ترویج و آموزش کشاورزی. تهران: دانشگاه پیام نور.

- شفیعی. ل. (1386). بررسی عوامل اقتصادی- اجتماعی مؤثر در پذیرش نوآوری در کشت زیتون استان کرمان. نشریه اقتصاد کشاورزی و توسعه. 58 : 22-1.

- شهبازی، ا .(1375). توسعه و ترویج روستایی. انتشارات دانشگاه تهران. 488 صفحه.

- صدیقی،ح .(1383). بررسی عوامل تأثیرگذار ترویجی و ویژگی‌های حرفه‌ای و فنی ذرت کاران استان فارس بر میزان به‌کارگیری مکانیزاسیون کشاورزی. مجله علوم کشاورزی. 123:10-113.

 

Reference

- Abate, G. T., Rashid, S., Borzaga, C., and Getnet, K. )2016 .(Rural finance and agricultural technology adoption in Ethiopia: does the institutional design of lending organizations matter?. World Development, 84, 235-253.‏

- Ajayi, M.T .)2001(. Evaluation of effectiveness of extension teaching used by agriculture trains for field day. Journal of Extension system.17 (2):42-50.

- Awotide, B. A., Karimov, A. A., and Diagne, A. )2016(. Agricultural technology adoption, commercialization and smallholder rice farmers’ welfare in rural Nigeria. Agricultural and Food Economics, 4(1), 3.‏

- Chaudhary, R.P, P. Singh & B. Mishra.)2001(. Correlates of adoption of improved rice technology .Indian of Extension Education.37 (3&4):200-202.

- Igodan, C.O, Ohaji, P.E,  & Ekpere, J. A. )1988(. Factors Associated with the Adoption of Recommended P ractice for Maize Production in the Kainji Lake Basin of Nigeria. Agricultural Administration and Exetension. 29: 149-156.

- Karami.E.)1989(.Agricultural information system. Paper presented at first agricultural research-extent on seminar. 27-30 November. Tehran.

- Nell, W.T.)1999(. Transfer and adoption of technology: The case and goat farmer in Qwaqwa. Available on the www.uovs.ac.za/agric/center/research.htm.

- Pamela, S.A.W, Wynne, H.J, Ploeger, H.W, Leonard, D.K.) 2003(. Path analysis of subsistence farmer’s use of veterinary in Zimbabwe. Journal of Preventive veterinary medicine, 61: 339-358.

- Rao, T.p. (1996). Adoption of rice production by technology by the tribal farmers, Journal of Research. 24(1):21-25.

- Regassa, E. Namara, L. Hopeb & Eric OwusuSarpongc. (2014). Adoption patterns and constraints pertaining to small-scale waterlifting technologies in Ghana. Agricultural Water Management, 131, 194- 203.

- Rgass, E. N; Lesly, H; Ericowusu, S; Fraiture, C. & Owusu, D.)2014(. Adoption patterns and constractraints pertaining to small-scale water lifting technology les in Ghana. Agricultural Water Management. 131:194-204.

- Shahzadi; E. )2013(. Investigating factors in fluencing adoption of pressurized irrigation system by farmers case study: Garmsar county, Iran. American Eurasian J. Agric&Environment. 13(1), 115-120.

- Subashini, B. & Thyagarajan, S.)2002(. Characteristics of tapioca farmers and their adoption Behaviour, Indian Journal of Extension Education. 38(1&2): 85-87.

- Thyagerajan, S. & Vasanthakumar, J. )2002(. Characteristics of rice farmers and adoption pattern of recommended rice technologies Indian Journal of Extension Education. 36(1&2):48-52.

- Wossen, T., Alene, A., Abdoulaye, T., Feleke, S., Rabbi, I. Y., & Manyong, V. )2018(. Poverty Reduction Effects of Agricultural Technology Adoption: The Case of Improved Cassava Varieties in Nigeria. Journal of Agricultural Economics.‏