تحلیل اقتصادسنجی الگوی مصرف انرژی در تولید غلات ایران (مطالعه موردی: گندم، جو، برنج و ذرت)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

فاخر کردونی ¹ , مجید جامی الاحمدی ² , محمدرضا بخشی ³

1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته اگراکولوژی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند.
2 - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند.
3 - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند

تاریخ دریافت : 1393/09/08 تاریخ پذیرش : 1396/12/22 تاریخ انتشار : 1397/01/01

کلید واژه: سیستم‌های زراعی, کارایی مصرف انرژی, مدل‌سازی انرژی, نسبت انرژی,

چکیده مقاله :

    هدف از این مطالعه بررسی روند مصرف و محاسبه شاخص‌های کارایی انرژی و تحلیل اقتصاد‌سنجی مصرف انرژی در تولید غلات آبی کشور (گندم، جو، برنج و ذرت) در طی دوره زمانی 87-1365 می‌باشد. پس از تعیین مقدار مصرف هر نهاده در تولید یک هکتار از محصول، هر نهاده مصرفی به هم‌ارزی انرژی آن تبدیل‌ شد. نتایج نشان‌ دادند روند مصرف انرژی در تولید غلات مورد بررسی در دوره یاد شده روند صعودی داشته‌ است و مقدار کل انرژی ورودی و خروجی در سال 1387 نسبت به سال 1365 به ترتیب به مقدار 27 و 43 درصد افزایش یافته‌است. هم‌چنین، شاخص‌های کارایی و بهره‌وری مصرف انرژی غلات در طی دوره یاد شده دارای روند صعودی بوده ‌است. نسبت انرژی از 45/1 در سال 1365 به 85/1 در سال 1387 افزایش یافته‌است، ولی افزایش در کارایی مصرف انرژی محصولات، همراه با افزایش انرژی ورودی بوده که نشان‌دهنده وابستگی بوم‌نظام‌های زراعی کشور به انرژی‌های ورودی بویژه منابع تجدیدناپذیر همانند سوخت‌های فسیلی می‌باشد. نتایج تحلیل اقتصاد سنجی تولید غلات نشان‌داد افزایش انرژی‌های سموم شیمیایی و بذر تاثیری مثبت و معنی‌دار بر مقدار تولید محصولات مورد مطالعه داشته‌است.   طبقه بندی JEL: C01، Q19، Q49

چکیده انگلیسی:

The aim of this study was to determine the trend of energy use, energy indicators and econometric analysis of energy use model in production of Iran cereal in 1986 to 2008. After determining the amount of inputs used in product of production per hectare, every input was converted to equivalence energy. Results showed that the energy consumed in the production of cereal has increased in the period under study. As total energy inputs in cereal production, increased by 27% from 1986 to 2008, whereas total output energy increased about 43% from 1986 to 2008. Also, the indices of energy efficiency and productivity of crops has been increased during the period. Energy ratio is reached from 1.45 in 1986 to 1.85 in 2008. But the increase in energy ratio of productions has been accompanied by increasing input of energy show the dependency of agricultural ecosystems to input energy particularly non-renewable resources such as fossil fuels . The econometric analysis results revealed that pesticide and seed energy had a positive and significant impact on the cereal production.

منابع و مأخذ:

 

- بهشتی تبار، ا. (1387). بررسی نهاده-ستانده انرژی در کشاورزی ایران (85-1370). پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده مهندسی بیوسیستم، دانشگاه تهران.

- حسن تاش، س، غ. و نادریان، م. (1387). ارزیابی پتانسیل ها و مزایای کاهش شدت انرژی در کشور های عضو اوپک، مطالعات‌ اقتصاد انرژی‌، دوره  5 , شماره  16. ص 184-157.

- کوچکی، ع. (1373). انرژی و کشاورزی. انتشارات دانشگاه فردوسی. مشهد.

- کوچکی، ع.، جامی الاحمدی، م.، کامکار، ب و مهدوی دامغانی، ع. (1380). اصول بوم شناسی، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

References

- Alam, M.S., Alam, M.R. & Islam, K, K. (2005). Energy flow in agriculture: Bangladesh. American Journal of Environmental Science 3: 213-220.

- Beheshti Tabar, I., Keyhani, A., & Rafiee, S. (2010). Energy balance in Iran’s agronomy (1990–2006). Renewable and Sustainable Energy Reviews 14:849–55.

- Cobb, C.W. & P.H. Douglas (1928), A theory of production, American Economic Review, 1:139-165.

- Ercolia, L., Mariottib, M., Masonib, A., & Bonaria, E. (1999). Effect of irrigation and nitrogen fertilization on biomass yield and efficiency of energy use in crop production of Miscanthus. Field Crops Research 63:68–81.

- FAO. (2011). Faostat agriculture data. http://www.faostat.fao.org/faostat/collections? subset=agriculture (Visited 22 December 2011).

- Fluck, R. C. (1992). Energy of human labor. In: Fluck, R. C. (Ed), Energy in farm Production. Elsevier, Amsterdam. 31-37.

- Ghasemi Mobtaker, H, G,. Keyhani, A., Mohammadi, A., Rafiee S., & Akram, A., (2010). Sensitivity analysis of energy inputs for barley production in Hamedan Province of Iran. Agriculture Ecosystem Environ. 137: 367-372.

- Ghorbani, R., Mondani, F., Amirmoradi, S., Feizi, H., Khorramdel, S., Teimouri, M., Sanjani, S., Anvarkhah, S., & Aghel, H., (2011). A case study of energy use and economical analysis of irrigated and dryland wheat production systems. Applied Energy 88, 283-288.

- Hatirli, S.A., Ozkan, B., & Fert, C. (2005). An econometric analysis of energy input–output in Turkish agriculture. Renewable and Sustainable Energy Reviews 9: 608–623.

- Hatirli S.A, Ozkan B., & Fert, C. (2006). Energy inputs and crop yield relationship in greenhouse tomato production. Renewable Energy. 31:427-438.

- Kitani, O. (1999). CIGR handbook of agricultural engineering. Energy & biomass engineering. ASAE Publication.

- Shahin. S., Jafari, A., Mobli, H., Rafiee, S., & Karimi, M. (2008). Effect of Farm Size on Energy Ratio for Wheat Production: A Case Study from Ardabil Province of Iran. American-Eurasian Journal Agriculture and Environmental Science 3 (4): 604-608.

- Singh, J.M. (2000). On farm energy use pattern in different cropping systems in Haryana, India. MSc. Thesis. International Institute of Management, University of Flensburg, Sustainable Energy Systems and Management, Germany.

-Unakitan, G., Hurma, H., & Yilmaz, F. (2010). An analysis of energy use efficiency of canola production in Turkey. Journal of Energy 35: 3623-3627.