راهکارهای ایجاد اشتغال در بخش کشاورزی و جلوگیری از مهاجرت جوانان روستایی مطالعه موردی شهرستان کبودر آهنگ همدان

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

بهروز سرائی ¹ (دانشجوی دکتری ترویج و آموزش کشاورزی پایدار، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران)
آزیتا زند ² (استادیار ترویج و آموزش کشاورزی، گروه مدیریت کشاورزی و عضو مرکز تحقیقات کشت‌های تلفیقی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران)
فهیمه خسروانی ³ (دانش‌آموخته‌ی کارشناسی ارشد مدیریت کشاورزی، گروه مدیریت کشاورزی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/12/17 تاریخ پذیرش : 1401/09/19 تاریخ انتشار : 1401/08/01

کلید واژه: کشاورزی, اشتغال, مهاجرت, توسعه روستایی,

چکیده مقاله :

پدیده مهاجرت جوانان روستایی به شهرها یکی از مهمترین دﻻیل عدم تحقق اهداف توسعه روستایی است. زیرا جوانان روستایی، سرمایه انسانی محسوب می شوند و نبود زمینه اشتغال برای آنها مساله مهمی است که به ناچار اغلب جوانان را مجبور به مهاجرت می کند. بر این اساس، اصلی ترین سوال پژوهش این بود که چه عواملی در ایجاد اشتغال در بخش کشاورزی و جلوگیری از مهاجرت جوانان روستایی موثر هستند و کدامیک از اولویت بیشتری برخوردارند؟ این تحقیق در 12روستا از توابع کبودرآهنگ انجام گرفت. جامعه آماری در 124 روستا شامل 100000 نفر بود که از بین این تعداد، 384 نفر از جوانان با استفاده از جدول مورگان بصورت تصادفی انتخاب شدند. داده ها از طریق پرسشنامه جمع آوری و توسط نرم افزار SPSS و PLS و با استفاده از آزمون فریدمن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بررسی نتایج آزمون فرضیات نشان داد از بین عوامل مختلف مورد بررسی عوامل مربوط به مهاجرت، عامل اقتصادی با میانگین 9/3 در رتبه اول قرار دارد. این امر گویای آن است که عامل اقتصادی، مهمترین عامل مهاجرت از روستاهای کبودراهنگ می باشد. همچنین عامل جغرافیایی-اقلیمی کمترین میانگین 96/2 را به خود اختصاص داده است. همچنین نشان داد در بین ابعاد عوامل ایجاد اشتغال، بعد استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی با میانگین 77/3 و بعد صنایع دستی با میانگین 63/3، به ترتیب بیشترین و کمترین میانگین را داشتند. عوامل ایجاد اشتغال به میزان 66 % و بصورتی قوی، عوامل مهاجرت را پیش‌بینی می‌کند. با توجه به نتایج تحقیق، راهکارهای متعددی برای توسعه اشتغال زایی جوانان در بخش کشاورزی وجود دارد که از جمله آنها می توان به ایجاد گردشگری کشاورزی، استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی و بسته بندی، کارآفرینی کشاورزی، تغییر نگرش جوانان نسبت به شغل کشاورزی و ارتقای بهره وری اشاره نمود

چکیده انگلیسی:

The phenomenon of migration of rural youth to cities is one of the most important reasons for not achieving the goals of rural development. Because rural youth are considered as human capital and the lack of employment is an important issue for them that inevitably forces most of the youth to migrate. Based on this, the main question of the research was, which factors are effective in creating employment in the agricultural sector and preventing the migration of rural youth, and which ones have more priority? This research was conducted in 12 villages of Kabudar Ahang. The statistical population consisted of 100,000 people in 124 villages, of which 384 young people were randomly selected using Morgan's table. The data was collected through a questionnaire and analyzed by SPSS and PLS software and using the Friedman test. Examining the results of the hypotheses test showed that among the various factors investigated, the economic factor with an average of 3.9 ranks first. This shows that the economic factor is the most important factor of migration from Kabudrahang villages. Also, the geographical-climatic factor has the lowest average of 2.96. It also showed that among the dimensions of employment creation factors, the dimension of establishment of agricultural transformation and supplementary industries with an average of 3.77 and the dimension of handicrafts with an average of 3.63 had the highest and lowest averages, respectively. Employment creation factors strongly predict migration factors by 66%. According to the results of the research, there are several solutions for the development of youth employment in the agricultural sector, among them are the creation of agricultural tourism, the establishment of transformation and complementary industries and packaging, agricultural entrepreneurship, changing the attitude of the youth towards agricultural jobs. and improving productivity

منابع و مأخذ:

آستین نشان، ثریاو همکاران (1394). بررسی تأثیر میزان تعلق خاطر رضایت اززندگی ر وستایی بر میزان مشارکت جوانان در فعا لیتهای کشاورزی مطالعه موردی: شهرستا ن کرمانشاه، فصلنامه پژوهش­های رو ستایی، دو ره 6 ،شماره 2 .

آقا نصیری، مریم، (1391). مروری بر رو ند سرمایه گذاری بخش کشاورزی در چهاربرنامه توسعه کشور، ماهنامه بررسی مسائل سیاستهای اقتصادی، شماره های 4 و 5.

ارتیاعی، فاطمه و همکاران (1390) عوامل تاثیرگذار بر مشارکت جوانان روستایی در زمینه توسعه کشاورزی مطا لعه موردی: شهرستا ن کرمانشاه، فصلنامه پژوهش های ر وستایی، سال 2(3).

جعفری اسکری و همکاران (1395). بررسی وتبیین نقش صنایع تبدیلی تکمیلی بخش کشاورزی در توسعه نواحی روستایی، سومین کنفرانس علمی پژوهشی افق های نوین در علوم جغرافیا برنامه ریزی معماری شهرسازی ایران، تهران، انجمن توسعه و ترو یج علوم وفنون بنیادین.

جوان، جعفرو همکاران (1390). نقش متنوع سازی فعا لیتهای اقتصادی در توسعه پایدار روستایی، جغرافیا، دوره جدید، سال نهم، شماره 29.

حافظی، فرشته ، غلامرضایی،سعید، رحیمیان ، مهدی (1399). عوامل اثر گذار بر گرایش جوانان روستایی به اشتغال در بخش کشاورزی (مطالعه موردی بیران شهر ، استان گرگان) ، مجله روستا و توسعه ، سال 23 (1): 56-77.

حافظی، فرشته و همکاران (1395). دلایل کاهش گرایش جوانان روستایی به اشتغال در بخش کشاورزی، کنفرانس جهانی روانشناسی علوم تربیتی، حقوق علوم اجتماعی در اغاز هزاره سوم، شیراز، پژ وهش شرکت ایده بازار صنعت سبز.

خسروانی و همکاران. (400). توسعه کارآفرینی کشاورزی و صنایع دستی بر فقر زدایی حاشیه نشینان استان همدان منطقه اسلامشهر. همایش ملی بحران های زیست محیطی حاشیه نشینی 27 تیر 1400.

دفتر مطالعات فرهنگی مجلس (1395). اشتغال جوانان ، فرایند هویتیابی شغلی جوانان بررویکرد توسعه فرصت های شغلی در رفع موانع فرهنگی، اموزشی.

رحیمی پردنجانی، نجمان واصغر محمدی (1395). بررسی میزان علاقه جوانان به مشاغل کشاورزی و عوامل اجتماعی وفرهنگی مؤثر برآن مطالعه موردی: شهرستان فارسان، کنفرانس بین المللی مدیریت اقتصاد پویا ایرا ن - ما لزی ،جزیره پنانگ ،مرکز توسعه آموز شهای نوین ایران.

رستم علی زاده، ولی اله (1396). جاذبه و دافعه روستایی و تاثیر آن بر ماندگاری یا تمایل به مهاجرت در میان جوانان روستایی شهرستان های هشترود و اسکو ، نشریه توسعه محلی روستایی - شهری- توسعه روستایی .دوره 9 (1): 145-170.

رستم علی زاده، ولی اله، قاسمی اردهایی، علی (1396). ماندن یا ترک کردن، چالش های مهاجرتی جوانان روستایی . مجله پژوهش های روستایی ، شماره (30): 285-299 .

رفعتی، محسنی (1394) تعیین کارایی فنی بهره برداران و بررسی عوامل مؤثر بر استانهای عمده تو لید چغندرقند در ایران، مؤسسه پژوهش های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی توسعه روستایی – مدیریت خدمات پژوهشی.

زند، آزیتا و حسینی سیدجمال. (1394). کاربرد ظرفیت نوآوری در بهبود عملکرد تعاونی های زنان روستایی. پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی، دوره:8، شماره:1 (پیاپی 29).

زهی ریگی، ضیا شه کرمی (1392). مطا لعه کیفی عوامل بسترساز در گزینش شغل کشاو رزی توسط جوانان روستایی؛ مورد مطالعه: دهستا ن حسن آباد، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه رازی.

سلطانی، عباس و همکاران (1393). تحلیل عوامل مؤثر بر گرایش جوانان روستایی شهرستان ایلامبه اشتغال در بخش کشاو رزی، پژوهش های ترو یج و آموزش کشاورزی، سال هفتم، شماره 3.

سواری، آمنه و همکاران (1397). پتانسیل اشتغال زایی بخش کشاورزی و توسعه روستایی در چارچوب کارآفرینی جوانان روستایی، مجله جغرافیا و روابط انسانی ، شماره 3، صص 788-800 .

شرقی، ط.، باقری، ف. و محمدزاده نصرآبادی، م. (1399). ارائه مدلی برای بهبود توسعه کارآفرینی روستا: مطالعه موردی شهرستان شازند. روستا و توسعه، 23(3): 1-26.

طالشی، م. و گنجی پور، م. (1399). نقش اعتبارات کشاورزی در ماندگاری جمعیت روستایی: مطالعه موردی سکونتگاه‌های روستایی ناحیه کاشان. روستا و توسعه، 23(1):1-25.

علی پور ، علیرضا و موسوی ،حبیب الله (1397). تحلیل اثرات رشد بخش غیر کشاورزی بر مهاجرت نیروی کار از بخش کشاورزی در ایران .فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال هفتم، شماره 4،صص210-189.

عنابستانی، علی اکبرو سید رضا حسینی کهنوج (1397). تحلیل پیشران های کلیدی موثر بر اشتغال زایی فعالیت های کشت و صنعت در مناطق روستایی شهرستان جیرفت.فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال هفتم ، شماره 4 ،صص37-58.

فلاح، م. و پرهیزکار برزلی، ف. (1399). شناسایی پیشایندهای ورود موفق زنان روستایی به حوزه کارآفرینی: مطالعه موردی استان خراسان شمالی. مجله روستا و توسعه، 23(4): 89-144.

قربانی، احمد. (1394). تحولات بازار نیروی کار و سرمایه در بخش کشاورزی ایران ، مؤسسه پژ وهش های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی.

کلیچ، سعید، کدخدایی، امیر (1391). ضرورت تقویت بخش خصوصی در کشا ورزی و نقش آن در کار آفرینی و اشتغال زایی، کنفرانس ملی کار آفرینی ومدیریت کسب کارهای دانش بنیان، بابلسر، شرکت پژ وهشی طرود شمال.

لایقی، الهه و همکاران(1391). بررسی مزیت نسبی تو لید واشتغال بخش کشاورزی سرتاسر کشور، مجله اقتصادی -  ماهنامه بررسی مسائل سیاستهای اقتصادی، شماره های 11 و 12.

محرابی، امیر و همکاران(1394). بررسی تاثیر نقش خانوادگی و قشربندی روستائی بر پایداری سطح معیشت روستائیان خرده پا. دومین کنفرانس بین المللی توسعه پایدار، راهکارها و چالش ها با محوریت کشاورزی ، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری.

محمودی،مهدی و همکاران (1398). بکارگیری الگوهای چند سطحی در بررسی عوامل موثر بر تمابل به ماندگاری جوانان در روستاها (مطالعه موردی روستاهای منتخب استان کرمانشاه) . مجله تحقیقات اقتصادی ، شماره 128 :695-7373.

مخت،ساراو همکاران (1394). بررسی عوامل موثر بر انگیزه جوانان روستایی برای انتخاب مشاغل کشاورزی (مطالعه موردی شهرستان گنبد کاووس). مجله پژوهش های روستایی ، شماره 21 ، صص 159-186.

محمودوند، رحیم. (1396). تحولات جمعیتی استان همدان در دوره ی پنج ساله ی 1395-1390. مجله ی بررسی های آمار رسمی ایران، سال 28 ، شماره ی 2، پائیز و زمستان: 191-209.

مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی (1394). لایحه احکام مورد نیاز اجرای برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران(1399-1395 ).ویرایش جدید ارزیابی بخش­های پیشرو از منظر رشد، اشتغال، انرژی و  محیط زیست.

مرکزآمار ایرا ن، سرشماری عمومی کشا ورزی کل کشور 1398.

موسسه پژوهش های برنامه­ریزی و اقتصاد کشاورزی (1399).

نوروزی، نیکی و همکاران (1392).بررسی فقرو ناامنی غذایی و عوامل مؤثر بر آن در خانوارهای روستایی استان خوزستان،  اولین همایش الکتر نیکی ملی چشم انداز اقتصاد ایران با رویکرد حمایت از تو لید ملی، خوراسگان ، دانشگاه آزاد اسلامی و احد خوراسگان.

نیک نامی، مهرداد (1394). ویژگی های اجتماعی –اقتصادی موثر بر گرایش جوانان روستایی استان سمنان نسبت به اشتغال در فعالیت های کشاورزی مجله روستا و توسعه، سال 18(2): 129-152.

39. Leavy, J., & Smith, S. (2014). Future farmers: Youth aspirations, expectations and life choices. Future Agricultures Discussion Paper, 13, 1-15.

40.Naamwintome, B. A., & Bagson, E. (2013). Youth in Agriculture: Prospects and challenges in the Sissala area of Ghana. Net Journal of Agricultural Science, 1(2), 60-68.

Awumbila, Mariama. 2017. Drivers of Migration and Urbanization in Africa: Key Trends and Issues, United Nations Expert Group Meeting on Sustainable Cities, Human Mobility and International Migration, New York, 7-8 September 2017.

Bahareh Ansari, Seyed Mehdi, Mirdamadi, Azita Zand, and Masoumeh Arfaee. ((2012). Sustainable Entrepreneurship in Rural Areas. Research Journal of Environmental and Earth Sciences 5(1): 26-31, 2013.

Change and Economic Dynamics. 24(2), pp.1-17.

Deller,S.,kures,M.& Conroy,T.2019.Rural entrepreneur ship and migration. Journal of Rural studies, Volume66,pp30-42.

http://ideas.repec.org/p/ess/wpeper/id2475,htm.

Jeremy Desiré, Rakotonirin. and Jinhua, Cheng. 2015. Research on the Impacts of Rural-to-Urban Migration on Demographic Characteristics Regarding Economic Development in Madagascar, American Journal of Industrial and Business Management, 5. pp: 335-350.

Pam, Y. D. (2014). Rural-urban migration among youths in Nigeria: The impacts on agriculture and rural development. IOSR Journal Of Humanities And Social Science (IOSRJHSS), 19(3), 120-123.

Roomi, M.A. and Parrott, G. (2008). Barriers to development and progression of women entrepreneurs in Pakistan,  The Journal of Entrepreneurship. 17(3), pp. 59–72

Sathiabama,K .2010.Rural women empowerment and entrepreneurship development from:

Shahnaz, H . (2010) : Rural to Urban Migration in Pakistan the Gender Perspective , Pakistan Institute.

White, B. (2012). Agriculture and the generation problem: rural youth, employment and the future of farming. IDS Bulletin, 43(6), 9-19.

Zuniga, P and Crespim, G. (2013). Innovation strategies and employment in Latin American firms, Structural