• صفحه اصلی
  • چه کنیم آموزش‌های ترویجی یک سازمان یادگیرنده شود؟ یک رویکرد آمیخته در تعاونی‌های روستایی استان البرز

اشتراک گذاری

آدرس مقاله


کد مقاله : JAEER-2110-10898 (R1) بازدید : 229 صفحه: 15 - 39

10.30495/jaeer.2023.63665.10898

نوع مقاله: پژوهشی

چه کنیم آموزش‌های ترویجی یک سازمان یادگیرنده شود؟ یک رویکرد آمیخته در تعاونی‌های روستایی استان البرز

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

الهه کیانی 1 , آزاده نوراله نوری وندی 2 , احمدرضا عمانی 3

1 - گروه ترویج و آموزش کشاورزی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
2 - گروه ترویج و آموزش کشاورزی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
3 - گروه ترویج و آموزش کشاورزی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران

تاریخ دریافت : 1402/04/12 تاریخ پذیرش : 1402/09/28 تاریخ انتشار : 1402/09/01

کلید واژه: سازمان یادگیرنده, تعاونی‌های روستایی, آموزش‌های ترویجی,

چکیده مقاله :

هدف از انجام این تحقیق، شناسایی راهبردهایی برای انطباق آموزش‌های ترویجی تعاونی‌های روستایی استان البرز با سازمان یادگیرنده است. این مطالعه بر مبنای پارادایم آمیخته و با استفاده از روش‌های کیفی و کمی انجام شد. برای گردآوری داده‌ها در بخش کیفی از تکنیک مصاحبه چهره به چهره و طوفان اندیشه و در بخش کمی از پرسشنامه استفاده شد. مشارکت‌کنندگان تحقیق در بخش کیفی شامل خبرگان شرکتهای تعاونی روستایی به تعداد 30 نفر با استفاده از روش نمونه‌گیری گلوله برفی تا اشباع نظری داده‌ها و در بخش کمی 379 نفر از اعضای تعاونی‌های روستایی استان البرز بود. برای شناسایی راهبردهای همسو نمودن آموزش‌های ترویجی تعاونی‌های روستایی استان البرز با سازمان یادگیرنده، نقاط قوت، ضعف، تهدیدها و فرصت‌ها از ابعاد قابلیت‌های فردی، یادگیری گروهی، تفکر نظام‌مند، چشم‌انداز مشترک و الگوها و باورهای ذهنی در قالب سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی، مورد شناسایی قرار گرفت. پس از شناسایی عوامل داخلی و بیرونی، نسبت به سنجش آنها در بین اعضای تعاونی‌ها، اقدام گردید. بر اساس نتایج حاصل جایگاه تعاونی‌ها در ربع سوم قرار گرفت و راهبردهای مناسب برای انطباق آموزش‌های ترویجی تعاونی‌های روستایی استان البرز با سازمان یادگیرنده، راهبردهای رقابتی تعیین شد. با استفاده از ماتریس برنامه‌ریزی کمی نسبت به اولویت‌بندی راهبردها اقدام شد و با استفاده از فن طوفان اندیشه و مصاحبه اقدام‌های عملیاتی برای تحقق راهبردهای مورد نظر ارائه شد. برنامه‌ریزان آموزش‌های ترویجی تعاونی‌های روستایی استان البرز می‌توانند با توجه به راهبردها و اقدام‌های عملیاتی شناسایی شده، شرایط لازم برای انطباق آموزش‌های مذکور با کارکردهای سازمان یادگیرنده را فراهم آورند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this research is to identify strategies for adapting extension trainings of rural cooperatives in Alborz province to the learning organization. This study was conducted based on mixed paradigm and using qualitative and quantitative methods. To collect data, face-to-face interview and brainstorming techniques were used in the qualitative part, and questionnaires were used in the quantitative part. The research participants in the qualitative part included 30 experts from rural cooperative companies using the snowball sampling method until the theoretical saturation of the data and in the quantitative part, 379 people were members of rural cooperatives. To identify the strategies of aligning the extension training with the learning organization strengths, weaknesses, threats and opportunities from the dimensions of shared vision, personal mastery, mental models, team learning and systems thinking in the form of three stages of open , axial and selective coding were identified. After identifying the internal and external factors, they were measured among the members of the cooperatives. Based on the results, the position of the cooperatives was placed in the third quarter, and the appropriate strategies for adapting the extension training to the learning organization, competitive strategies were determined. Using the quantitative strategic planning matrix, were prioritized, and action plane were presented to realize the desired strategies using brainstorming techniques and interviews. The planners of extension trainings of rural cooperatives can provide the necessary conditions for adapting the mentioned trainings to the functions of the learning organization, according to the strategies and action plane identified.

منابع و مأخذ:
_||_
متن کامل:


چه کنیم آموزش­های ترویجی یک سازمان یادگیرنده شود؟

یک رویکرد آمیخته در تعاونی­های روستایی استان البرز

چکیده:

هدف از انجام این تحقیق، شناسایی راهبردهایی برای انطباق آموزش‌های ترویجی تعاونی‌های روستایی استان البرز با سازمان یادگیرنده است. این مطالعه بر مبنای پارادایم آمیخته و با استفاده از روش­های کیفی و کمی انجام شد. برای گردآوری داده‌ها در بخش کیفی از تکنیک مصاحبه چهره به چهره و طوفان اندیشه و در بخش کمی از پرسشنامه استفاده شد. مشارکت‌کنندگان تحقیق در بخش کیفی شامل خبرگان شرکتهای تعاونی روستایی به تعداد 30 نفر با استفاده از روش
نمونه­گیری گلوله برفی تا اشباع نظری داده­ها و در بخش کمی 379 نفر از اعضای تعاونی­های روستایی استان البرز بود. برای شناسایی راهبردهای همسو نمودن آموزش‌های ترویجی تعاونی‌های روستایی استان البرز با سازمان یادگیرنده، نقاط قوت، ضعف، تهدیدها و فرصت‌ها از ابعاد قابلیت‌های فردی، یادگیری گروهی، تفکر نظام‌مند، چشم‌انداز مشترک و الگوها و باورهای ذهنی به روش کیفی در قالب سه مرحله کدگذاری باز، کد گذاری محوری و کدگذاری انتخابی،  مورد شناسایی قرار گرفت. پس از شناسایی عوامل داخلی و بیرونی، نسبت به سنجش آنها در بین اعضای تعاونی­ها، اقدام گردید. بر اساس نتایج حاصل جایگاه تعاونی­ها در ربع سوم قرار گرفت و راهبردهای مناسب برای انطباق آموزش‌های ترویجی تعاونی‌های روستایی استان البرز با سازمان یادگیرنده، راهبردهای رقابتی تعیین شد. با استفاده از ماتریس برنامه­ریزی کمی نسبت به اولویت­بندی راهبردها اقدام شد و با استفاده از فن طوفان اندیشه و مصاحبه اقدام­های عملیاتی برای تحقق راهبردهای مورد نظر ارائه شد. برنامه­ریزان آموزش­های ترویجی تعاونی­های روستایی استان البرز می­توانند با توجه به راهبردها و اقدام­های عملیاتی شناسایی شده، شرایط لازم برای انطباق آموزش‌های مذکور با کارکردهای سازمان یادگیرنده را فراهم آورند.

کلمات کلیدی: آموزش‌های ترویجی، تعاونی‌های روستایی، سازمان یادگیرنده

 

 

مقدمه

ضرورت کسب دانش و آموزش مستمر، به‌عنوان عناصر کلیدی موفقیت در اقتصاد جدید برای گذر از جامعه صنعتی به جامعه دانش‌مدار و کسب عناصر حیاتی رقابت و به کارگیری مدیریت دانش به عنوان فرایندی که از طریق آن یک سازمان به تولید ارزش دارایی خود مبتنی بر دانش کسب و کار مدرن دست یابد، سازمان‌ها را ناگزیر از توجه به اهمیت آموزش به عنوان موضوعی کلیدی برای دستیابی به مزیت رقابتی پایدار از طریق مدرنیزه کردن آموزش خود می‌کند تا رفع موانع انتقال فرآیند یادگیری سازمانی در اولویت قرار گیرد (زونیک و سابوتیک1، 2012). آموزش بر نتیجه و خروجی فرآیند یادگیری متمرکز بوده و یک سازمان یادگیرنده بر فرآیند یادگیری تمرکز دارد (کاظمی و همکاران، 1395). آموزش در واقع یک سرمایه‌گذاری پربازده در فرآیند توسعه، به ویژه توسعه انسانی، در بخش کشاورزی و روستایی است. ولی، این امر هنگامی تحقق می‌یابد که آموزش متناسب با نیازهای واقعی بهره‌برداران و هماهنگ با شرایطی خاص، همراه با بازدهی و کارایی بهینه باشد. برای طراحی یک برنامه‌ریزی آموزشی اثربخش، باور براین است که آموزش باید از جنبه‌های گوناگون پاسخگوی نیازهای فراگیران باشد تا آنان انگیزه لازم برای شرکت فعال در آموزش را داشته باشند(حقی و ابراهیمی1393). شرکت‌های تعاونی بخش بزرگی از اقتصاد جهان را تشکیل می‌دهند و تأمین کننده توسعه پایدار می‌باشند. ( خسروی و همکاران، 1396). تعاونی کشاورزی نهادی اقتصادی ـ اجتماعی است که توسط کشاورزان و در پاسخ به اوضاع نامساعد بازار و مشکل سهامداران در این رابطه تأسیس شده است (حضرتی و بابایی فینی، 1391). همچنین از متولیان امنیت غذایی در کشور و یکی از مهم‌ترین منابع تولید محصولات کشاورزی است (مظفری،1394). این نوع تعاونی‌ها به منظور خودکفایی، از طریق بازاریابی تولیدات کشاورزی موجبات تحول در اقتصاد روستایی را فراهم می‌کنند( حضرتی و بابایی فینی، 1391). با توجه به اهمیت دانش منابع انسانی در شرکت‌های تعاونی کشاورزی، تدارک نظام جامع آموزش مبتنی بر سازمان یادگیرنده در این برهه می‌تواند حیات و قوام و دوام سازمان را تضمین نماید( کاظمی و همکاران، 1395). آسیب شناسی تعاونی‌ها در ایران نشان داده است که مشکلات داخلی تعاونی‌ها عمدتاّ مربوط به ضعف آموزش، ضعف مشارکت مردمی و بی‌اعتمادی به ارکان تعاونی است. تحقیقات نشان می‌دهد که افراد با آموزش ناکافی و کمبود آموزش‌های تخصصی، مانعی جدی در فعالیت موفق تعاونی‌ها محسوب می‌شوند (امدادی وهمکاران، 1397). 

بنابراین عدم انطباق فعالیت‌های آموزشی در تعاونی‌ها با یک سازمان یادگیرنده از مهم‌ترین مسائلی است که دست به گریبان این سازمان هاست. گارنین2 (2000) سازمان یادگیرنده را این چنین تعریف می‌کند: «سازمان یادگیرنده سازمانی است که دارای توانایی ایجاد، کسب و انتقال دانش است و رفتار خودش را طوری تبدیل می‌کند که منعکس کننده‌ی دانش و دیدگاه‌های جدید باشد و فرصت استفاده و بهره‌وری از این دانش را همواره فراهم می‌کند.» سازمان یادگیرنده سازمانی است که از خود دیدگاه‌های جدید ارائه می‌دهد و در تحقق بخشیدن به این دیدگاه‌ها می‌کوشدKarkoulian & Canan, 2013)). در این سازمان افراد تشویق می‌شوند تا نظرات و ایده‌های خود را مطرح نمایند و سازمان ایده‌ها و نظریات مطلوب و مناسب را برگزیده و به اجرا در می‌آورد(Marquart, 2002). از نظر پیتر سنگه که یکی از نظریه‌پردازان در زمینه سازمان یادگیرنده به شمار می‌آید؛ اجزای اصلی هر سازمان یادگیرنده عبارتند از: قابلیت‌های شخصی: نظامی که فرد به طور مستمر دیدگاه‌های شخصی خود را روشن‌تر و عمیق‌تر می‌نماید، انرژی و توان خود را متمرکز می‌کند، صبر و بردباری خود را گسترش می‌دهد و بالاخره آنکه واقعیات را منصفانه و بی غرض در می‌یابد (یوسفی و ذهبیون، 1389).  الگوهای ذهنی: الگو‌های ذهنی انگاشت‌های بسیار عمیق و یا حتی تصاویر و اشکالی هستند که بر فهم ما از دنیا و نحوه عمل ما در مقابل آن تاثیر می‌گذارند (سلاجقه و ناظری، 1389).  آرمان مشترک: عبارتست از ظرفیت ایجاد یک تصویر و آرمان از آینده‌ای که فرد به دنبال آن است(یوسفی و ذهبیون، 1389).  یادگیری جمعی: فراگیری جمعی حائز اهمیت بسیار است. تا زمانی که تیم‌ها یاد نگیرند، سازمان‌ها نیز قادر به یادگیری نخواهند بود (سلگی، 1388).  نگرش سیستماتیک: تفکر سیستمی به عنوان پنجمین فرمان معرفی شده است. چرا که سایر قوائد را یکپارچه می‌سازد و آنها را در ساختاری هماهنگ از مبانی نظری و عملی ترکیب می‌سازد. ارائه تصویری آرمانی از مجموعه، بدون بهره‌گیری از دیدی سیستمی منجر به ایجاد تصاویر زیبا از آینده خواهد شد (سنگه، 1385).

با استناد به موارد زیر می‌توان دریافت که شکاف موضوع مهمی در حوزه انطباق آموزش در تعاونی‌ها با ابعاد سازمان یادگیرنده وجود دارد. فاریابی  و احمدوند (1394)، نشان دادند که ضعف آموزش در تعاونی‌ها در موارد زیر از دلایل اصلی رکود تعاونی‌ها محسوب می‌گردد: 1ـ  ضعف آموزش در مهارت‌های کارآفرینی و مهارت‌های ارتباطی، 2ـ ضعف آموزش در مهارت‌های فنی، 3ـ ضعف آموزش در مشارکت، همکاری و کار گروهی، 4ـ ضعف آموزش در آشنایی با اصول تعاونی و کارورزی اصولی اعضا، 5ـ ضعف آموزش در زمینه فناوری‌های نوین. تشکل‌های کشاورزی و روستایی نیز از قاعده فوق مستثنی نیست. علت اصلی وجود مسایل آموزشی در تعاونی‌های روستایی شامل موارد زیر می‌باشد:

نبود آموزش کافی برای اعضا و مدیران تعاونی‌ها، انتظارات نابجا و غلط اعضا از تعاونی‌ها به علت عدم آموزش صحیح، ناآشنایی اعضا و مدیران تعاونی‌ها با فناوری‌های نوین (کریمیان، غلامی کالوس و کرمی،1397)، عدم آموزش دقیق و عدم تفهیم اصول تعاونی به اعضای تعاونی‌های روستایی در هنگام تشکیل شرکت‌های تعاونی، عدم انتقال آگاهی‌های لازم به اعضا جهت اطلاع آنان از وظایف خود و ساختار تعاونی، عدم آموزش تخصصی تعاون‌گران و عدم برگزاری کارگاه‌های آموزشی در زمینه‌هایی چون تقویت اعتماد به نفس افراد، تغییر نگرش کارکنان به خصوص مدیران به سوی مدیریت مشارکتی، افزایش ریسک پذیری کارکنان، آینده‌نگری و استفاده از فرصت‌ها توسط اعضا (حیدری و همکاران، 1396).

نظرزاده ‌زارع (1390) معتقد است که عدم تناسب زمانی دوره‌های آموزشی برگزار شده با شرایط زمانی کشاورزان، عدم تناسب محتوای ارائه شده در دوره‌ها با نیازهای آموزشی و شغلی کشاورزان، استفاده کم از مروجین با تجربه و آگاه نسبت به مسائل روز کشاورزی و دارای صلاحیت فنی و حرفه‌ای، استفاده کم مروجین از وسایل آموزشی و کمک آموزشی، عدم دسترسی کشاورزان به محتوای آموزشی دوره‌ها، عدم اطلاع‌رسانی به موقع به کشاورزان در زمینه برگزاری دوره‌ها، و پایین بودن سطح سواد کشاورزان، ازجمله مشکلات دوره‌های آموزشی در تعاونی‌های روستایی می‌باشد. 

میقانی (1399) در مقاله خود با عنوان سازمان یادگیرنده و یادگیری سازمانی به این نتیجه رسید که: در میان عوامل تأثیرگذار بر عملکرد کارکنان در فضای رقابتی و پر تغییر که امروزه سازمانها با آن روبرو هستند، سازمان‌هایی امکان رشدو بقا خواهند داشت که توانایی یادگیری سازمانی داشته و بتوانند از تغییر و تحولات محیطی و تجربیات درون سازمانی و برون سازمان، دانش مورد نیاز سازمانی را فرا گرفته و به سازمانهای یادگیرنده تبدیل شوند.

ورامینی و همکاران(1399) در مطالعه خود با عنوان تحلیل رقابت‌پذیری در تعاونی‌های روستایی: نقش یادگیری سازمانی و نوآوری سازمانی نتیجه گرفتند که یادگیری سازمانی و نوآوری سازمانی می‌توانند41 درصد از تغییرات رقابت‌پذیری، و یادگیری سازمانی می‌تواند 55 درصد از تغییرات نوآوری سازمانی را در تعاونی‌های روستایی تبیین نماید.

آنانیا و رویکازا 3 (2018) در مقاله خود به بررسی آموزش شرکت‌های تعاونی به عنوان ابزاری برای بهبود عملکرد در جوامع تعاونی کشور تانزانیا پرداختند و به این نتیجه رسیدند که عوامل موثر بر آموزش: فرآیند یادگیری، بودجه کافی، تعداد مربیان و کارآموزان، هزینه مربیان، مکان و الزامات قانونی می‌باشند.

یوسمن و اوقبا4  (2019) در تحقیق خود به این نتیجه رسیدند که توجه به مسائل روانشناختی و یادگیری در محتوای آموزشی کارکنان و اعضا شرکت‌های تعاونی برای رسیدن به اثربخشی ضروری می باشد.

بر مبنای ادبیات تجربی فوق الذکر، شکافی موضوعی مهمی در حوزه انطباق آموزش در تعاونی‌ها با ابعاد سازمان یادگیرنده وجود دارد (فاریابی  و احمدوند، 1394). این مطالعه سهم به سزایی در اغنای ادبیات تحقیق دارد. با عنایت به اینکه در سازمان‌ها، یکی از مهم‌ترین شیوه‌های ایجاد یادگیری در افراد، آموزش است، تحلیل کیفی آموزش مبتنی بر سازمان یادگیرنده به‌عنوان هدف اصلی برای اجرای پژوهش انتخاب گردید. به دلیل اهمیت فراوان ایجاد تغییرات در سازمان، آموزش افراد سازمانی و تلاش برای تبدیل سازمان به یک سازمان یادگیرنده، هدف اصلی تحقیق بوده است. لذا بایست به این نکته توجه داشت که آموزش اساسی‌ترین رکنی است که با الگو قرار دادن آن، تمامی سازمان تغییر یافته و تبدیل شدن آن به یک سازمان یادگیرنده، باعث ایجاد ارتباط و پیوند عمیق اجزا با یکدیگر شده و با تلاش این سازمان در ایجاد، کسب و انتقال دانش، و اصلاح رفتار افراد برای انعکاس دانش و بینش جدید، میزان هوش سازمان افزون و بهره‌وری آن ارتقا خواهد یافت. از طرفی دیگر تمامی این امور نیازمند این است که زمینه‌های لازم داشتن یک چنین سازمانی از حوزه آموزش و یادگیری می‌باشد. 

هدف اصلی از انجام این تحقیق، تحلیل وضعیت آموزش و ترویج تعاونی‌های روستایی در انطباق با سازمان یادگیرنده از طریق تئوری داده بنیان است. با توجه به این که رکن اساسی و مشترک بین سازمان یادگیرنده و آموزش سازمانی، یادگیری است، بنابراین این تحقیق بر آن است تا از طریق پارادایم کیفی انطباق بین این دو فرایند سازمانی را از ابعاد مختلف بررسی کند. 

روش‌شناسی تحقیق

این تحقیق به روش اکتشافی و از نوع آمیخته انجام شده است. برای تحلیل عمیق و ژرفانگر داده‌های برخاسته از مشارکت کنندگان و تحلیل آن از مدل تدوین ابزار داده بنیان استفاده شد. درطرح تحقیق اکتشافی محقق از طریق روش تحقیق کیفی مفاهیم مورد نیاز را جمع‌آوری می‌کند و از طریق روش­های کمی به جمع­آوری داده­های مورد نیاز در خصوص مفاهیم، می­پردازد. رویکرد تحقیق حاضر، رویکرد خردگرایانه است. طرح تحقیق در مطالعه حاضر، گذشته‌نگر است. از نظر امکان استفاده از یافته‌ها، مطالعه حاضر مطالعه‌ای تصمیم‌گرا است که یافته‌های حاصل شده را می‌توان در تصمیم‌های کاربردی مورد استفاده قرار داد. برمبنای تقسیم‌بندی انواع تحقیقات بر اساس هدف، از نوع تحقیقات کاربردی محسوب می‌شود زیرا موجب توسعه دانش کاربردی در یک زمینه‌ی خاص می‌گردد. در دسته‌بندی تحقیقات بر حسب نحوه گردآوری داده‌ها، تحقیقی توصیفی محسوب می‌شود زیرا به توصیف شرایط و پدیده‌های مورد بررسی می‌پردازد. برای دستیابی به اهداف تحقیق از روش‌های مصاحبه نیمه ساختاریافته و طوفان اندیشه در تدوین مفاهیم و مقوله­ها استفاده شده است. مشارکت کنندگان تحقیق که برای بخش تحلیل کیفی استفاده شد، شامل خبرگان شرکت­های تعاونی روستایی با تجربه فعالیت مدیریتی بیش از 15 سال  به تعداد 19 نفر و خبرگان سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران و سازمان مرکزی تعاون روستایی استان البرز به تعداد 11 نفر می‌باشند که کل نفرات به تعداد 30 نفر با استفاده از روش نمونه­گیری گلوله برفی تا اشباع نظری مورد بررسی قرار گرفتند.

برای تحلیل کیفی وضعیت آموزش‌های ترویجی تعاونی­های روستایی استان البرز در انطباق با سازمان یادگیرنده، ابتدا واحدهای معنایی بدست آمده از روش‌های طوفان اندیشه و مصاحبه پس از ویرایش‌های نگارشی وارد نرم افزار شد و سپس به ترتیب سه نوع کدگذاری پیاده‌سازی شد. در کدگذاری باز نقاط مذکور با انجام تحلیل محتوا و مطالعه دقیق و سطر به سطر اطلاعات به دست آمده، اقدام به تنظیم مفاهیم گردید. ابتدا داده‌های حاصل از مصاحبه مورد بررسی قرار گرفت و پاسخ‌ها به سؤال‌های نیمه‌ساختاریافته در طی مصاحبه تبدیل شد. مباحث کلیدی مطرح شده به صورت جملات جداگانه استخراج گردید. به این ترتیب، نتایج حاصل از مصاحبه و طوفان اندیشه با خبرگان، در مجموع در قالب مفاهیم شناسایی و استخراج شد. ابتدا جملات اصلی تحت عنوان مفاهیم از نقل قول‌های مستقیم استخراج شدند که حداقل دارای 5 بار تکرار بودند و هر کدام از کدها با علائم اختصاری خاصی نشان داده شد. در کدگذاری محوری مهمترین نقاط مذکور برای انطباق آموزش‌های ترویجی شرکت‌های تعاونی روستایی با سازمان یادگیرنده در زیر مقوله‌ها در قالب تعدادی شرح اجمالی و با ارزیابی تکرارها با گویه‌های مختلف شناسایی شد. در ادامه در کدگذاری انتخابی، ارتباط به دست آمده در کدگذاری باز و خرده‌مقوله‌های حاصل از کدگذاری محوری با مقوله اصلی بر اساس شاخص میزان تکرار به صورت نمودار مشخص گردید. این نمودار، بیانگر آن است که بر اساس اولویت، مهمترین نقاط قوت، ضعف، تهدید و فرصت برای انطباق آموزش‌های ترویجی شرکت‌های تعاونی‌های روستایی با سازمان یادگیرنده چه می‌باشند.

برای اعتبار بخشی و اطمینان یافته­های به دست آمده در بخش کیفی، سه مقوله اعتبارپذیری5، تأییدپذیری6 و انتقال‏پذیری7  استفاده شد. برای سنجش اعتبارپذیری از روش­های مثلث­سازی8، بازنگری بیرونی9 و خود بازبيني محقق10 استفاده شد. برای سنجش تأییدپذیری از روش­های بررسی در طول انجام تحقیق )کارآزمایی تحقیق(11 و پدیدارشناسی12 استفاده شد. برای انتقال­پذیری از رويه­هـاي ويـژه كدگـذاري و تحليـل نمادها، نشانه­ها و ساير موارد در مرحله تحليـل داده كــه بــه اطمينــان از قابليــت انتقــال كمــك مــي­كنــد، استفاده شد. مفاهیم، محورها و طبقات در بخش کیفی، توسط خبرگان اعتبار بخشی و صحه­گذاری شده است.

پس از شناسایی نقاط مذکور از تحقیق کیفی، پرسشنامه مورد نظر طراحی شد. سپس 379 نفر نمونه آماری که بر اساس جدول کرجسی و مورگان تعداد آن‌ها با توجه به تعداد 25000 نفر جامعه آماری تعیین شده بود، با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای متناسب با حجم هر طبقه، تکمیل شد. به منظور تعیین ضرایب اهمیت نسبی در قالب فرصت‌ها و تهدیدها به مخاطبان اعلام گردید به گونه­ای به هر آیتم ضریب اختصاص دهند به نحوی که مجموع ضرایب به گویه­های عوامل خارجی نمره 1 شود. همچنین به منظور تعیین رتبه هرگویه مقرر شد که به فرصت بسیار مهم نمره 4، فرصت مهم نمره3، تهدید مهم نمره 2 و تهدید بسیار مهم نمره 1 اختصاص یابد. بر همین اساس؛ مهمترین عوامل خارجی تأثیرگذار بر انطباق نظام آموزشی تعاونی‌های روستایی استان البرز با سازمان یادگیرنده در قالب فرصت‌ها و تهدیدهای احتمالی ناشی از آن‌ها، ضریب اهمیت نسبی و رتبه آن‌ها در ماتریس ارزیابی عوامل خارجی مشخص گردید. به همین ترتیب اطلاعات در زمینه عوامل داخلی نیز گردآوری شد.

به منظور تعیین ضرایب اهمیت نسبی در قالب قوت‌ها و ضعف‌ها به پاسخگویان اعلام شد به گونه­ای به هر گویه ضریب اختصاص دهند که مجموع ضرایب گویه­های عوامل داخلی نمره 1 شود. همچنین به منظور تعیین رتبه هرگویه مقرر شد که به قوت‌های بسیار مهم نمره 4، قوت‌های مهم نمره 3، ضعف‌های مهم نمره 2 و ضعف‌های بسیار مهم نمره 1 اختصاص یابد. بر همین اساس؛ مهمترین عوامل داخلی تأثیرگذار بر انطباق نظام آموزشی تعاونی‌های روستایی استان البرز با سازمان یادگیرنده در قالب قوت‌ها و ضعف‌های احتمالی آن‌ها، ضریب اهمیت نسبی و رتبه آن‌ها در ماتریس ارزیابی عوامل داخلی مشخص گردید. سپس نتایج نهایی ماتریس عوامل داخلی و خارجی تعیین شد. پس از تعیین نمره عوامل داخلی و عوامل خارجی جایگاه تعاونی‌های مورد مطالعه از بعد انطباق آموزش‌های ترویجی تعاونی‌های روستایی استان البرز با سازمان یادگیرنده در ماتریس چهاربعدی مشخص شد. پس از تعیین جایگاه در ماتریس چهار بعدی، راهبردهای مناسب برای انطباق آموزش‌های ترویجی تعاونی‌های روستایی استان البرز با سازمان یادگیرنده مشخص گردید. پس از تعیین راهبردهای انطباق آموزش‌های ترویجی تعاونی‌های روستایی استان البرز با سازمان یادگیرنده، برای اولویت‌بندی آن‌ها از ماتریس برنامه­ریزی راهبردی کمی استفاده شد.

نتایج

ویژگی‌های شخصی پاسخ‌گویان

یافته‌ها نشان می‌دهد کم‌سن ترین فرد جامعه مورد مطالعه در بخش کیفی 28 سال و مسن‌ترین فرد جامعه 54 سال و کم‌سن ترین عضو تعاونی روستایی در بخش کمی 25 سال و مسن‌ترین فرد جامعه 55 سال دارد. ‎ یافته‌ها نشان می‌دهد در خصوص سطح تحصیلات، کمترین فراوانی در بخش کمی در مقطع زیر دیپلم و بیشترین فراوانی در سطح کارشناسی می باشد. همچنین در بخش کیفی 17 درصد از خبرگان مورد مطالعه با فراوانی 5 نفر زن و 83 درصد با فراوانی 25 نفر مرد می باشند. اطلاعات بدست آمده در مورد سابقه کار خبرگان در جامعه مورد نظر نشان داد که میانگین سابقه کار 20 سال و میانگین سابقه کار برای اعضا، 16 سال بوده است.

مطالعه کیفی شناسایی نقاط قوت، ضعف، تهدید و فرصت‌ها برای انطباق آموزش‌های ترویجی شرکت‌های تعاونی روستایی با سازمان یادگیرنده

به منظور شناسایی نقاط قوت، ضعف، تهدید و فرصت‌ها برای انطباق آموزش‌های ترویجی شرکت‌های تعاونی روستایی با سازمان یادگیرنده موارد مذکور از ابعاد قابلیت‌های فردی، یادگیری گروهی، تفکر نظام‌مند، چشم‌انداز مشترک و الگوها و باورهای ذهنی از طریق مطالعه کیفی به روش نظریه داده‌بنیان (گراندد تئوری) در قالب 3 مرحله کدگذاری باز، کد گذاری محوری و کدگذاری انتخابی،  در بین 30 نفر از خبرگان حوزه تعاونی‌های روستایی در سطح استان با کاربرد روش‌های مصاحبه و طوفان اندیشه به مدت 3 ماه مورد بررسی قرار گرفت.

نقاط قوت

بر اساس مطالعه کیفی انجام شده، ارزیابی نقاط قوت برای انطباق آموزش‌های ترویجی شرکت‌های تعاونی روستایی با سازمان یادگیرنده در قالب 3 مرحله کدگذاری باز، کد گذاری محوری و کدگذاری انتخابی با استفاده از نرم‌افزار MAXqda12 انجام شد. ابتدا واحدهای معنایی بدست آمده از روش‌های طوفان اندیشه و مصاحبه‌های چهره به چهره، پس از ویرایش‌های نگارشی وارد نرم افزار شد و سپس به ترتیب سه نوع کدگذاری مذکور پیاده‌سازی شد.

کدگذاری باز نقاط قوت

در این مرحله از کدگذاری با انجام تحلیل محتوا و مطالعه دقیق و سطر به سطر اطلاعات به دست آمده، اقدام به تنظیم مفاهیم گردید. ابتدا داده‌های حاصل از مصاحبه مورد بررسی قرار گرفت و پاسخ‌ها به سؤال‌های نیمه‌ساختاریافته در طی مصاحبه تبدیل شد. مباحث کلیدی مطرح شده به صورت جملات جداگانه استخراج گردید. به این ترتیب، نتایج حاصل از مصاحبه و طوفان اندیشه با خبرگان، در مجموع در قالب 23 مفهوم شناسایی و استخراج شد. ابتدا جملات اصلی تحت عنوان مفاهیم از نقل قول‌های مستقیم استخراج شدند که حداقل دارای 5 بار تکرار بودند و هر کدام از کدها با علامت S نشان داده شد. نتایج حاصل از کد گذاری‌های باز در قالب جدول 2 ارائه شده است.

کدگذاری محوری نقاط قوت

بر اساس نتایج حاصل از کدگذاری محوری مهمترین نقاط قوت برای انطباق آموزش‌های ترویجی شرکت‌های تعاونی روستایی با سازمان یادگیرنده در جدول شماره 3 در 9 زیر مقوله در قالب 23 شرح اجمالی و با 162 تکرار با گویه‌های مختلف بیان شد. 

کدگذاری انتخابی نقاط قوت

در این مرحله از تحقیق، ارتباط به دست آمده در کدگذاری باز و خرده‌مقوله‌های حاصل از کدگذاری محوری با مقوله اصلی در نرم افزار مکس کودا به صورت نمودار مشخص گردید. نمودار 1 نتیجه کدگذاری انتخابی است.

 

[1]  . Zunic & Subotic

[2]  

[3]  Anania and Rwekaza

[4]  Usman and Ogbu

[5]  Credibility

[6]  Confirmability

[7]  Transferability

[8]  Triangulation

[9]  External cheeks

[10]  Self-monitoring

[11]  Audit trial

[12]  Phenomenology

جدول 1. توزیع فراوانی گروه‌های سنی اعضا و خبرگان شرکت‌های تعاونی روستایی استان البرز

متغیرها

سطح

فاز کمی

 

فاز کیفی

 

 

فراوانی

درصد

توضیح

فراوانی

درصد

توضیح

سن

34-25

120

32

حداقل: 25

5

17

حداقل: 28

44-35

147

39

حداکثر: 55

11

37

حداکثر: 54

55-45

112

29

 

14

46

 

سطح تحصیلات

زیردیپلم

10

3

 

نما: کارشناسی

 

0

0

نما: کارشناسی

دیپلم

35

9

5

16

کارشناسی

180

47

11

37

کارشناسی ارشد

154

41

14

47

جنس

مرد

359

95

نما: مرد

25

83

نما: مرد

زن

20

5

5

17

سابقه

5-9

67

18

میانگین: 07/16

0

0

میانگین: 06/20

10-14

89

23

3

10

15-19

115

30

11

37

20-25

108

29

16

53

 

جدول2. مفهوم‌سازی داده‌های حاصل از پاسخ پاسخگویان برای نقاط قوت (کدگذاری باز)

مفاهیم (کدهای اولیه)

کد

برنامه آموزشی اداره بر اساس نظام جامع آموزشی است.

S1

در برنامه آموزشی اداره تمام جوانب در نظر گرفته می‌شود.

S2

در تعاونی‌ها از روش‌های مختلف آموزشی استفاده می‌شود.

S3

در انتخاب روش آموزش‌ به ویژگی‌های افراد توجه می‌شود.

S4

در آموزش‌ها به سن و تحصیلات افراد توجه می‌شود.

S5

آموزشگران سواد و اطلاعات خوبی دارند.

S6

آموزشگران کشاورزان را در آموزش مشارکت می دهند.

S7

افراد گروه‌بندی می‌شوند و آموزش می‌بینند.

S8

در آموزش، اهداف مشترک کشاورزان در نظر گرفته می‌شود.

S9

افرد دارای هدف مشترک در یک گروه آموزشی قرار می‌گیرند.

S10

مطالبی که درس داده می‌شود به زبان بومی کشاورزان است.

S11

مطالب آموزشی در سطح اطلاعات کشاورزان است.

S12

در انتخاب مطالب آموزشی به ویژگی فراگیران توجه می‌شود.

S13

وسایل آموزشی برای آموزش عملی و کاربردی به کار می‌رود.

S14

اامکانات آموزشی برای برآورده کردن نیاز مشترک به کار می‌رود.

S15

تمام امکانات برای یادگیری به صورت دسته‌جمعی به کار می‌رود.

S16

در مطالب آموزشی کار گروهی و تعاونی تشویق می‌شود.

S17

وسایل کمک آموزشی لازم برای آموزش کارکنان وجود دارد.

S18

محتوای آموزشی لازم برای آموزش کارکنان وجود دارد.

S19

آموزشگران با تجربه لازم برای آموزش کارکنان وجود دارد.

S20

ارتباط خوبی بین تعاونی‌ها وجود دارد.

S21

روابط مناسبی بین کارکنان وجود دارد.

S22

رابطه خوبی بین تعاونی‌ها با اداره کل وجود دارد.

S23

 

 

جدول 3. مقولات، زیرمقولات و شرح اجمالی نقاط قوت (کدگذاری محوری)

مقولات

زیرمقولات (خرده مقوله)

شرح اجمالی (عبارات بیان شده توسط پاسخگویان)

تکرار

                                                               نقاط قوت

توانمندی طراحی محتوای برنامه‌های آموزشی تعاونی‌ها بر اساس تفکر نظام‌مند و در قالب نظام جامع آموزشی

برنامه آموزشی اداره بر اساس نظام جامع آموزشی است.

12

در برنامه آموزشی اداره تمام جوانب در نظر گرفته می‌شود.

استفاده از روش‌های متنوع آموزشی (حضوری، مکاتبه‌ای و مجازی) متناسب با قابلیت‌های فردی

در تعاونی‌ها از روش‌های مختلف آموزشی استفاده می‌شود.

22

در انتخاب روش آموزش‌ به ویژگی‌های افراد توجه می‌شود.

در آموزش‌ها به سن و تحصیلات افراد توجه می‌شود.

وجود صلاحیت‌های حرفه‌ای در آموزشگران در راستای توجه به یادگیری گروهی مخاطبان

آموزشگران سواد و اطلاعات خوبی دارند.

17

آموزشگران کشاورزان را در آموزش مشارکت می دهند.

افراد گروه‌بندی می‌شوند و آموزش می‌بینند.

اجرای برنامه‌های آموزشی با در نظر گرفتن چشم‌انداز مشترک مخاطبان

در آموزش، اهداف مشترک کشاورزان در نظر گرفته می‌شود.

19

افرد دارای هدف مشترک در یک گروه آموزشی قرار دارند.

تدوین محتوای برنامه‌های آموزشی بر اساس قابلیت‌های فردی مخاطبان

مطالبی که درس داده می‌شود به زبان بومی کشاورزان است.

21

مطالب آموزشی در سطح اطلاعات کشاورزان است.

در انتخاب مطالب آموزشی به ویژگی فراگیران توجه می‌شود.

تأمین امکانات آموزشی در تعاونی‌ها در راستای اهداف کاربردی و مشترک

وسایل آموزشی برای آموزش عملی و کاربردی به کار می‌رود.

19

امکانات آموزشی برای برآورده کردن نیاز مشترک به کار می‌رود.

وجود امکانات و محتوای آموزشی مناسب برای توسعه یادگیری گروهی

تمام امکانات برای یادگیری به صورت دسته‌جمعی

14

در مطالب آموزشی کار گروهی و تعاونی تشویق می‌شود

وجود امکانات و محتوای لازم برای برگزاری دوره‌های آموزشی ضمن خدمت

وسایل کمک آموزشی لازم برای آموزش کارکنان وجود دارد.

17

محتوای آموزشی لازم برای آموزش کارکنان وجود دارد.

آموزشگران با تجربه لازم برای آموزش کارکنان وجود دارد.

هماهنگی درون‌بخشی و تشویق یادگیری گروهی و کار تیمی

ارتباط خوبی بین تعاونی‌ها وجود دارد.

21

روابط مناسبی بین کارکنان وجود دارد.

رابطه خوبی بین تعاونی‌ها با اداره کل وجود دارد.

 

 

نقاط ضعف

بر اساس مطالعه کیفی انجام شده در قالب 3 مرحله کدگذاری باز، کد گذاری محوری و کدگذاری انتخابی با استفاده از نرم‌افزار MAXqda12 انجام شد. ابتدا واحدهای معنایی بدست آمده از روش‌های طوفان اندیشه و مصاحبه‌های چهره به چهره، پس از ویرایش‌های نگارشی وارد نرم افزار شد و سپس به ترتیب سه نوع کدگذاری مذکور پیاده‌سازی شد.

کدگذاری باز نقاط ضعف

در این مرحله از کدگذاری با انجام تحلیل محتوا و مطالعه دقیق و خط به خط اطلاعات به دست آمده، اقدام به تنظیم مفاهیم گردید. ابتدا داده‌های حاصل از مصاحبه مورد بررسی قرار گرفت و پاسخ‌ها به سؤال‌های نیمه‌ساختاریافته در طی مصاحبه تبدیل شد. به این ترتیب، نتایج حاصل از طوفان اندیشه و مصاحبه با خبرگان، در مجموع در قالب 17 مفهوم شناسایی و استخراج شد. ابتدا جملات اصلی تحت عنوان مفاهیم از نقل قول‌های مستقیم استخراج شدند که حداقل دارای 5 بار تکرار بودند و هر کدام کدهای با علامت W داده شد. نتایج حاصل از کد گذاری‌های باز در قالب جدول 4 ارائه شده است. 

کدگذاری محوری نقاط ضعف

در این مرحله تعداد تکرار مفاهیم مشخص شده و زیر مقولات استخراج می‌گردد. بر اساس نتایج حاصل از کدگذاری محوری مهمترین نقاط ضعف برای انطباق آموزش‌های ترویجی شرکت‌های تعاونی روستایی با سازمان یادگیرنده در جدول شماره 5 در 8 زیر مقوله در قالب 17 شرح اجمالی و با 144 تکرار با گویه‌های مختلف بیان شد.

کدگذاری انتخابی نقاط ضعف

در این مرحله از تحقیق، ارتباط به دست آمده در کدگذاری باز و خرده‌مقوله‌های حاصل از کدگذاری محوری با مقوله اصلی بر اساس شاخص میزان تکرار به صورت نمودار مشخص گردید. نمودار 2 نتیجه کدگذاری انتخابی ضعف­ها است.

فرصت‌ها

بررسی فرصت‌ها نیز بر اساس مطالعه کیفی انجام شده در قالب 3 مرحله کدگذاری باز، کد گذاری محوری و کدگذاری انتخابی با استفاده از نرم‌افزار MAXqda12 انجام شد. ابتدا واحدهای معنایی بدست آمده از روش‌های طوفان اندیشه و مصاحبه‌های چهره به چهره، پس از ویرایش‌های نگارشی وارد نرم افزار شد و سپس به ترتیب سه نوع کدگذاری مذکور پیاده‌سازی شد.

کدگذاری باز فرصت‌ها

همانگونه که در خصوص موارد قبل ذکر شد در مرحله تعیین فرصت‌ها نیز از کدگذاری با انجام تحلیل محتوا و مطالعه دقیق و خط به خط اطلاعات به دست آمده، اقدام به تنظیم مفاهیم گردید. ابتدا داده‌های حاصل از مصاحبه مورد بررسی قرار گرفت و پاسخ‌ها به سؤال‌های نیمه‌ساختاریافته در طی مصاحبه تبدیل شد. مباحث کلیدی مطرح شده به صورت جملات جداگانه استخراج گردید.

D:\F\کیانی دانشجو دکتری ترویج\مقاله جدید\مجله پژوهش های ترویج\1.jpg 

 

نمودار 1. خروجی نرم افزار مکس کیودا برای کدگذاری انتخابی نقاط قوت برای انطباق آموزش‌های ترویجی تعاونی روستایی با سازمان یادگیرنده

 

 

جدول 4.  مفهوم‌سازی داده‌های حاصل از پاسخ پاسخگویان برای نقاط ضعف (کدگذاری باز)

مفاهیم (کدهای اولیه)

کد

وضعیت دوره‌های آموزشی در هنگام برگزاری بررسی نمی‌شود.

W1

نتایج دوره‌های آموزشی پس از برگزاری بررسی نمی‌شود.

W2

به دیدگاه بهره‌برداران در مطالب آموزشی توجهی نمی‌شود.

W3

به خواسته‌های بهره‌برداران در مطالب آموزشی توجهی نمی‌شود.

W4

نیازسنجی آموزشی به درستی انجام نمی‌شود.

W5

به نظرات کارشناسان منطقه در تدوین اهداف‌آموزشی توجه نمی‌شود.

W6

به نظرات بهره‌برداران در تدوین اهداف آموزشی توجه نمی‌شود.

W7

سطح دانش مخاطبان دوره یک سطح نیست.

W8

سطح تحصیلات مخاطبان دوره یک سطح نیست.

W9

با وجود امکانات لازم اما یادگیری گروهی کمتر توجه می‌شود.

W10

با وجود محتوای آموزشی‌لازم اما یادگیری گروهی کمتر توجه می‌شود.

W11

در تعیین مطالب آموزشی کمتر به حرف مخاطبان توجه می‌شود.

W12

نیازسنجی آموزشی برای اینکه چه چیز تدریس شود انجام نمی‌شود.

W13

زمان برگزاری دوره‌ها محدود است.

W14

تعداد دوره‌های آموزشی کم است.

W15

زمان دوره‌های آموزشی نامناسب است.

W16

از بهره‌برداران نظرخواهی در مورد زمان برگزاری نمی‌شود.

W17

 

 

جدول 5. مقولات، زیرمقولات و شرح اجمالی نقاط ضعف (کدگذاری محوری)

مقولات

زیرمقولات

شرح اجمالی (عبارات بیان شده توسط پاسخگویان)

تکرار

نقاط ضعف

عدم استفاده از روش‌های مناسب ارزشیابی آموزشی جهت سنجش عملکرد آموزشی

وضعیت دوره‌های آموزشی در هنگام برگزاری بررسی نمی‌شود.

22

نتایج دوره‌های آموزشی پس از برگزاری بررسی نمی‌شود.

عدم توجه به نگرش، باورها و انگیزه مخاطبان در تدوین محتوای آموزشی

به دیدگاه بهره‌برداران در مطالب آموزشی توجهی نمی‌شود.

18

به خواسته‌های بهره‌برداران در مطالب آموزشی توجهی نمی‌شود.

نیازسنجی آموزشی به درستی انجام نمی‌شود.

عدم توجه به تفکر سیستمی در تدوین اهداف آموزشی

به نظرات کارشناسان در تدوین اهداف‌آموزشی توجه نمی‌شود.

21

به نظرات بهره‌برداران در تدوین اهداف آموزشی توجه نمی‌شود.

ناهمگنی سطح دانش و تحصیلات مخاطبان

سطح دانش مخاطبان دوره یک سطح نیست.

14

سطح تحصیلات مخاطبان دوره یک سطح نیست.

عدم برگزاری دوره‌های آموزشی مبتنی بر یادگیری گروهی

با وجود امکانات لازم اما یادگیری گروهی کمتر توجه می‌شود.

17

با وجود محتوای آموزشی اما یادگیری­گروهی توجه نمی‌شود.

تولید محدود محتوای آموزشی مبتنی بر نیاز آموزشی فراگیران

در تعیین مطالب آموزشی کمتر به حرف مخاطبان توجه می‌شود.

19

نیازسنجی آموزشی انجام نمی‌شود.

زمان و تعداد محدود دوره‌های آموزشی

زمان برگزاری دوره‌ها محدود است.

18

تعداد دوره‌های آموزشی کم است.

برگزاری دوره‌های آموزشی در زمان نامناسب بدون توجه به خرد جمعی مخاطبان

زمان دوره‌های آموزشی نامناسب است.

15

از بهره‌برداران نظرخواهی در مورد زمان برگزاری نمی‌شود.

 

D:\F\کیانی دانشجو دکتری ترویج\مقاله جدید\مجله پژوهش های ترویج\2.jpg 

 

 

نمودار2. خروجی نرم افزار مکس کیودا برای کدگذاری انتخابی نقاط ضعف برای انطباق آموزش‌های ترویجی تعاونی روستایی با سازمان یادگیرنده

 

 

 

 

 

به این ترتیب، نتایج حاصل از مصاحبه و طوفان اندیشه با خبرگان، در مجموع در قالب 13 مفهوم شناسایی و استخراج شد. ابتدا جملات اصلی تحت عنوان مفاهیم از نقل قول‌های مستقیم استخراج شدند که حداقل دارای 5 بار تکرار بودند و هر کدام از کدها با علامت O نشان داده شد. نتایج حاصل از کد گذاری‌های باز در قالب جدول 6 ارائه شده است.

کدگذاری محوری فرصت­ها

بر اساس نتایج حاصل از کدگذاری محوری مهمترین نقاط قوت برای انطباق آموزش‌های ترویجی شرکت‌های تعاونی روستایی با سازمان یادگیرنده در جدول شماره 7 در 6 زیر مقوله در قالب 13 شرح اجمالی و با 98 تکرار با گویه‌های مختلف بیان شد. 

کدگذاری انتخابی فرصت­ها

در این مرحله از تحقیق، ارتباط به دست آمده در کدگذاری باز و خرده‌مقوله‌های حاصل از کدگذاری محوری با مقوله اصلی بر اساس شاخص میزان تکرار به صورت نمودار مشخص گردید. نمودار 3 نتیجه کدگذاری انتخابی فرصت­ها است.

 

جدول 6. مفهوم‌سازی داده‌های حاصل از پاسخ پاسخگویان برای فرصت‌ها (کدگذاری باز)

مفاهیم (کدهای اولیه)

کد

افراد جامعه آموزش‌های مهارتی را ملاک برای پیشرفت افراد می‌دانند.

O1

آموزش به عنوان ابزار مهمی برای تغییر باورها و نگرشها

O2

امکان استفاده از تجهیزات مناسب از طریق برون‌سپاری آموزشی

O3

امکان استفاده از شیوه‌ها آموزشی مناسب از طریق برون‌سپاری آموزش

O4

امکان استفاده از محتوای آموزشی مناسب از طریق برون‌سپاری آموزش

O5

تأکید به فعالیت‌های تعاونی، گروهی و مشارکتی در دین اسلام

O6

توجه به یادگیری گروهی در جامعه و کار تعاونی

O7

وجود زمینه‌های لازم برای همکاری شبکه تعاون با نهادهای منطقه‌ای

O8

وجود زمینه‌های لازم برای همکاری شبکه تعاون با نهادهای بین‌المللی

O9

امکان استفاده از آموزش مجازی و آموزش همگانی در هر زمان

O10

استفاده از آموزش مجازی و آموزش همگانی در هر مکان

O11

تمایل مراکز آموزش عالی دولتی جهت همکاری در برگزاری آموزش

O12

تمایل مراکز آموزش عالی آزاد جهت همکاری در برگزاری آموزش

O13

 

 

جدول 7. مقولات، زیرمقولات و شرح اجمالی فرصت‌ها (کدگذاری محوری)

مقولات

زیرمقولات

شرح اجمالی (عبارات بیان شده توسط پاسخگویان)

تکرار

فرصت‌ها

تغییر رویکرد جامعه و توجه به آموزش به عنوان عامل مهمی در تغییر باورها، نگرش‌ها و مدل‌های ذهنی

افراد جامعه آموزش‌های مهارتی را ملاک برای پیشرفت افراد می‌دانند.

17

آموزش ابزار مهمی برای تغییر باورها و نگرش‌ها می‌باشد.

امکان استفاده از تجهیزات، شیوه‌ها و محتوای آموزشی مناسب از طریق برون‌سپاری برنامه‌های آموزشی

امکان استفاده از تجهیزات مناسب از طریق برون‌سپاری آموزشی

21

امکان استفاده از شیوه‌ها آموزشی مناسب از طریق برون‌سپاری آموزش

امکان استفاده از محتوای آموزشی مناسب از طریق برون‌سپاری آموزش

تأکید به فعالیت‌های گروهی و مشارکتی در دین اسلام و بهره‌گیری از آن در توسعه یادگیری گروهی

تأکید به فعالیت‌های تعاونی، گروهی و مشارکتی در دین اسلام

15

توجه به یادگیری گروهی در جامعه و کار تعاونی

وجود زمینه‌های لازم برای همکاری شبکه تعاون با نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی

وجود زمینه‌های لازم برای همکاری شبکه تعاون با نهادهای منطقه‌ای

16

وجود زمینه‌های لازم برای همکاری شبکه تعاون با نهادهای بین‌المللی

استفاده از آموزش مجازی و آموزش همگانی در هر زمان و مکان در راستای توسعه قابلیت‌های فردی

امکان استفاده از آموزش مجازی و آموزش همگانی در هر زمان

14

استفاده از آموزش مجازی و آموزش همگانی در هر مکان

تمایل ارتباط مراکز آموزش عالی با بخش تعاون جهت همکاری در برگزاری آموزش‌های نظام‌مند

تمایل مراکز آموزش عالی دولتی جهت همکاری در برگزاری آموزش

15

تمایل مراکز آموزش عالی آزاد جهت همکاری در برگزاری آموزش

 

 

تهدیدها

بررسی تهدیدها نیز بر اساس مطالعه کیفی انجام شده در قالب 3 مرحله کدگذاری باز، کد گذاری محوری و کدگذاری انتخابی با استفاده از نرم‌افزار MAXqda12 انجام شد. ابتدا واحدهای معنایی بدست آمده از روش‌های طوفان اندیشه و مصاحبه‌های چهره به چهره، پس از ویرایش‌های نگارشی وارد نرم افزار شد و سپس به ترتیب سه نوع کدگذاری مذکور پیاده‌سازی شد.

کدگذاری باز تهدیدها

همانگونه که ذکر شد در مرحله تعیین تهدیدها نیز از کدگذاری با انجام تحلیل محتوا و مطالعه دقیق و خط به خط اطلاعات به دست آمده، اقدام به تنظیم مفاهیم گردید. ابتدا داده‌های حاصل از مصاحبه مورد بررسی قرار گرفت و پاسخ‌ها به سؤال‌های نیمه‌ساختاریافته در طی مصاحبه تبدیل شد. مباحث کلیدی مطرح شده به صورت جملات جداگانه استخراج گردید. به این ترتیب، نتایج حاصل از طوفان اندیشه و مصاحبه با خبرگان، در مجموع در قالب 12 مفهوم شناسایی و استخراج شد. ابتدا جملات اصلی تحت عنوان مفاهیم از نقل قول‌های مستقیم استخراج شدند که حداقل دارای 5 بار تکرار بودند و هر کدام از کدها با علامت T نشان داده شد. نتایج حاصل از کد گذاری‌های باز در قالب جدول 8 ارائه شده است.

کدگذاری محوری تهدیدها

بر اساس نتایج حاصل از کدگذاری محوری مهمترین تهدیدها آموزش‌های ترویجی شرکت‌های تعاونی روستایی برای انطباق با سازمان یادگیرنده در جدول 9 در 6 زیر مقوله در قالب 12 شرح اجمالی و با 87 تکرار با گویه‌های مختلف بیان شد.

کدگذاری انتخابی تهدیدها

همانگونه که قبلاً ذکر شد، در این مرحله از تحقیق، ارتباط به دست آمده در کدگذاری باز و خرده‌مقوله‌های حاصل از کدگذاری محوری با مقوله اصلی بر اساس شاخص میزان تکرار به صورت نمودار مشخص گردید. نمودار 4 نتیجه کدگذاری انتخابی تهدیدها است.

 

 

D:\F\کیانی دانشجو دکتری ترویج\مقاله جدید\مجله پژوهش های ترویج\3.jpg 

 

نمودار 3. خروجی نرم افزار مکس کیودا کدگذاری انتخابی فرصت‌ها برای انطباق آموزش‌های ترویجی تعاونی روستایی با سازمان یادگیرند

 

جدول 8. مفهوم‌سازی داده‌های حاصل از پاسخ پاسخگویان برای تهدیدها (کدگذاری باز)

مفاهیم (کدهای اولیه)

کد

عدم حمایت و یا حمایت ضعیف دولت از فعالیت‌های تعاونی

T1

عدم حمایت و یا حمایت ضعیف دولت از یادگیری مشارکتی در تعاونی‌ها

T2

عدم تمایل به کار گروهی در بین کشاورزان به دلیل ذهنیت نامناسب

T3

ناموفق بودن بسیاری از تعاونی‌ها در بخش روستایی

T4

آموزش تعاونی‌ها متولی مشخصی ندارد.

T5

برنامه‌های آموزشی متعددی به صورت موازی در روستاها انجام می‌شود.

T6

به دلیل مشکلات اقتصادی فرصت شرکت در دوره ها وجود ندارد.

T7

کشاورزان به‌دنبال راهی سریع برای حل مشکلات اقتصادی هستند نه‌آموزش

T8

دولت سیاست مشخص و منسجم در زمینه برنامه آموزشی تعاونی‌ها  ندارد.

T9

دولت برنامه‌ریزی مناسب و منسجم در زمینه برنامه آموزشی تعاونی‌ها ندارد.

T10

جامعه روستایی به موفقیت آموزش از طریق تعاونی‌ها دیدگاه مثبتی ندارد.

T11

سوابق بد آموزش از طریق تعاونی‌ها باعث عدم مقبولیت شده است.

T12

 


 

جدول 9. مقولات، زیرمقولات و شرح اجمالی تهدیدها (کدگذاری محوری)         

مقولات

زیرمقولات

شرح اجمالی (عبارات بیان شده توسط پاسخگویان)

تکرار

تهدیدها

عدم حمایت و یا حمایت ضعیف دولت از فعالیت‌های تعاونی و یادگیری مشارکتی

عدم حمایت و یا حمایت ضعیف دولت از فعالیت‌های تعاونی

14

عدم حمایت و یا حمایت ضعیف دولت از یادگیری مشارکتی در تعاونی‌ها

عدم استقبال از کار گروهی و تیمی در جامعه کشاورزی به دلیل سوابق ناموفق تعاونی‌ها

عدم تمایل به کار گروهی در بین کشاورزان به دلیل ذهنیت نامناسب

12

ناموفق بودن بسیاری از تعاونی‌ها در بخش کشاورزی

ناهماهنگی و موازی‌کاری نهادهای مختلف در آموزش تعاونی‌ها به دلیل فقدان تفکر سیستمی

آموزش تعاونی‌ها متولی مشخصی ندارد.

16

برنامه‌های آموزشی متعددی به صورت موازی در روستاها انجام می‌شود.

گسترش مشکلات اقتصادی و تورم در جامعه عاملی در کاهش توجه به آموزش در توسعه مهارت

به دلیل مشکلات اقتصادی فرصت شرکت در دوره ها وجود ندارد.

13

کشاورزان به‌دنبال راهی سریع برای حل مشکلات اقتصادی هستند نه‌آموزش

عدم سیاستگذاری و برنامه‌ریزی مناسب و منسجم در زمینه برنامه آموزشی تعاونی‌ها

دولت سیاست مشخص و منسجم در زمینه برنامه آموزشی تعاونی‌ها  ندارد.

14

دولت برنامه‌ریزی مناسب و منسجم در زمینه برنامه آموزشی تعاونی‌ها ندارد.

عدم دیدگاه مناسب جامعه روستایی به توفیق آموزش از طریق تعاونی‌ها

جامعه روستایی به موفقیت آموزش از طریق تعاونی‌ها دیدگاه مثبتی ندارد.

18

سوابق بد آموزش از طریق تعاونی‌ها باعث عدم مقبولیت شده است.

 

 

 

 

 

D:\F\کیانی دانشجو دکتری ترویج\مقاله جدید\مجله پژوهش های ترویج\4.jpg 

نمودار 4. کدگذاری انتخابی تهدیدها برای انطباق آموزش‌های ترویجی تعاونی روستایی با سازمان یادگیرنده

راهبردهای انطباق آموزش­های ترویجی با سازمان یادگیرنده

به منظور شناسایی راهبردهای انطباق آموزش­های تروجی با سازمان یادگیرنده، 3 جلسه طوفان اندیشه و یک جلسه گروه کانونی با خبرگان برگزار شد و با توجه به ضعف­ها، قوت­ها، فرصت­ها و تهدیدها نسبت به شناسایی راهبردهای چهارگانه با اجماع نظر افراد، اقدام گردید. راهبردهای شناسایی شده بر حسب اولویت عبارتند از:

راهبردهای تهاجمی:

SO1: کاربرد روش­های متنوع آموزشی با تأکید بر قابلیت­های فردی از طریق برون­سپاری آموزش­ها و نظارت بر کارکرد آن

SO2: توسعه صلاحیت­های حرفه­ای آموزشگران برای توسعه یادگیری گروهی از طریق تعامل با نهادهای
منطقه­ای، ملی و بین المللی

SO3: توجه به تفکر نظام­مند در طراحی برنامه­های آموزشی از طریث توسعه مشارکت در چرخه یادگیری

راهبردهای رقابتی:

ST1: نهادینه­سازی نقش مؤثر آموزش­های ترویجی در موفقیت تعاونی­ها از طریق برگزاری دوره­های آموزشی متناسب با قابلیت­های فردی، یادگیری گروهی و چشم­انداز مشترک

ST2: بهره­گیری از تفکر نظام­مند در هماهنگی نهادهای مختلف در آموزش تعاونی­ها

ST3: ایجاد شرایط لازم برای تغییر نگرش روستاییان در خصوص اثربخشی آموزش­های ترویجی

راهبردهای محافظه­کارانه:

WO1: ایجاد بسترهای لازم برای سنجش عملکرد آموزشی تعاونی­ها از طریق روش­های مناسب ارزشیابی

WO2: استفاده از رویکرد نظام­مند در تولید محتوای آموزشی متناسب با نیاز فراگیران و برگزاری دوره­ها با توجه به زمان، مکان و نگرش­ها و باورهای مخاطبین

WO3: توجه به یادگیری گروهی در فرآیند آموزش و یادگیری

راهبردهای تدافعی:

WT1: تدوین اهداف آموزشی بر اساس نیاز آموزشی و سطح دانش و اطلاعات مخاطبان

WT2: ایجاد تغییرات در باور و نگرش روستاییان به نقش آموزش در توانمندسازی آنها

WT3: بهره­گیری از پتانسل تعاونی­ها برای جلب حمایت دولت جهت اخذ تسهیلات لازم متناسب با چشم­انداز مشترک

راهبردها انطباق آموزش­های ترویجی براساس اصول سازمان یادگیرنده

بر اساس نتایج حاصل، کل راهبردهای شناسایی شده برای انطباق آموزش‌های ترویجی شرکت‌های تعاونی با سازمان یادگیرنده بر اساس تطابق با اصول سازمان یادگیرنده به شرح زیر شناسایی شد:

اصل تفکر نظام‌مند:

ST2: بهره­گیری از تفکر نظام­مند در هماهنگی نهادهای مختلف در آموزش تعاونی­ها

WO2: استفاده از رویکرد نظام­مند در تولید محتوای آموزشی متناسب با نیاز فراگیران و برگزاری دوره­ها

WO1: ایجاد بسترهای لازم برای سنجش عملکرد آموزشی تعاونی­ها از طریق روش­های مناسب ارزشیابی

SO3: توجه به تفکر نظام­مند در طراحی برنامه­های آموزشی از طریث توسعه مشارکت در چرخه یادگیری

اصل قابلیت فردی:

SO1: کاربرد روش­های متنوع آموزشی با تأکید بر قابلیت­های فردی از طریق برون­سپاری آموزش­ها و نظارت بر کارکرد آن

ST3: ایجاد شرایط لازم برای تغییر نگرش روستاییان در خصوص اثربخشی آموزش­های ترویجی

WT1: تدوین اهداف آموزشی بر اساس نیاز آموزشی و سطح دانش و اطلاعات مخاطبان

اصل یادگیری گروهی:

SO2: توسعه صلاحیت­های حرفه­ای آموزشگران برای توسعه یادگیری گروهی از طریق تعامل با نهادهای منطقه­ای، ملی و بین المللی

WO3: توجه به یادگیری گروهی در فرآیند آموزش و یادگیری

اصل الگوهای ذهنی:

WT2: ایجاد تغییرات در باور و نگرش روستاییان به نقش آموزش در توانمندسازی آنها

اصل چشم‌انداز مشترک:

ST1: نهادینه­سازی نقش مؤثر آموزش­های ترویجی در موفقیت تعاونی­ها از طریق برگزاری دوره­های آموزشی متناسب با چشم­انداز مشترک

WT3: بهره­گیری از پتانسل تعاونی­ها برای جلب حمایت دولت جهت اخذ تسهیلات لازم متناسب با چشم­انداز مشترک

 

تحلیل وضعیت عوامل داخلی و خارجی برای انطباق آموزش‌های ترویجی شرکت‌های تعاونی کشاورزی با سازمان یادگیرنده

پس از شناسایی عوامل داخلی که شامل نقاط ضعف و قوت در قالب زیر مقولات برای انطباق آموزش‌های ترویجی شرکت‌های تعاونی روستایی با کارکردهای سازمان یادگیرنده بود، نسبت به کاربرد آن‌ها در پرسشنامه اقدام گردید. سپس پرسشنامه در اختیار نمونه آماری قرار گرفت. پس از تکمیل پرسشنامه­ها توسط 379 نفر از نمونه آماری مورد نظر؛ نتایج در جدول 10 و 11 ارائه شده است. در نهایت نمره نهایی عوامل داخلی برابر 66/2 و نمره نهایی عوامل خارجی برابر 47/2 گردید.  

 

جدول 10.  ماتریس ارزیابی عوامل داخلی(IFE)

عوامل داخلی

ضریب اهمیت نسبی

رتبه

نمره

الف: قوت‌ها

 

 

 

توانایی طراحی محتوای برنامه‌های آموزشی تعاونی‌ها بر اساس تفکر نظام‌مند

07/0

85/3

256/0

استفاده از روش‌های متنوع آموزشی متناسب با قابلیت‌های فردی

07/0

84/3

251/0

وجود صلاحیت‌های حرفه‌ای در آموزشگران در راستای توجه به یادگیری گروهی

06/0

81/3

245/0

اجرای برنامه‌های آموزشی با در نظر گرفتن چشم‌انداز مشترک مخاطبان

06/0

68/3

219/0

تدوین محتوای برنامه‌های آموزشی بر اساس قابلیت‌های فردی مخاطبان

06/0

66/3

236/0

تأمین امکانات آموزشی در تعاونی‌ها در راستای اهداف کاربردی و مشترک

06/0

70/3

220/0

وجود امکانات و محتوای آموزشی مناسب برای توسعه یادگیری گروهی و کار تیمی

06/0

70/3

204/0

وجود امکانات لازم برای برگزاری دوره‌های آموزشی ضمن خدمت

06/0

66/3

211/0

هماهنگی درون‌بخشی و تشویق یادگیری گروهی و کار تیمی

06/0

72/3

228/0

جمع قوت‌ها

55/0

 

07/2

ب: ضعف‌ها:

 

 

 

عدم استفاده از روش‌های مناسب ارزشیابی آموزشی سنجش عملکرد آموزشی

06/0

25/1

074/0

عدم توجه به نگرش، باورها و انگیزه مخاطبان در تدوین محتوای آموزشی

06/0

34/1

079/0

عدم توجه به تفکر سیستمی در تدوین اهداف آموزشی

06/0

33/1

074/0

ناهمگنی سطح دانش و تحصیلات مخاطبان

05/0

29/1

071/0

عدم برگزاری دوره‌های آموزشی مبتنی بر یادگیری گروهی

06/0

27/1

071/0

تولید محدود محتوای آموزشی مبتنی بر نیاز آموزشی فراگیران

05/0

49/1

076/0

زمان و تعداد محدود دوره‌های آموزشی کاربردی

05/0

39/1

076/0

برگزاری دوره‌های آموزشی در زمان نامناسب بدون توجه به خرد جمعی مخاطبان

06/0

30/1

072/0

جمع ضعف‌ها

45/0

 

59/0

جمع عوامل داخلی

1

 

66/2

 

جدول 11. ماتریس ارزیابی عوامل خارجی(EFE)

عوامل خارجی

ضریب اهمیت نسبی

رتبه

نمره

الف: فرصت‌ها:

 

 

 

تغییر رویکرد جامعه و توجه به آموزش به عنوان عامل تغییر نگرش‌ها و مدل‌های‌ذهنی

09/0

80/3

256/0

امکان استفاده از تجهیزات، شیوه‌ها و محتوای آموزشی مناسب از طریق برون‌سپاری

08/0

76/3

251/0

تأکید به فعالیت‌های مشارکتی در دین اسلام و بهره‌گیری از آن در توسعه یادگیری گروهی

08/0

77/3

245/0

وجود زمینه‌های لازم برای همکاری شبکه تعاون با نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی

08/0

77/3

219/0

استفاده از آموزش مجازی و همگانی در هر زمان و مکان در توسعه قابلیت‌های فردی

08/0

80/3

236/0

تمایل ارتباط مراکز آموزش عالی با بخش تعاون جهت همکاری در آموزش‌های نظام‌مند

08/0

76/3

220/0

جمع فرصت‌ها:

49/0

 

85/1

ب: تهدیدها:

 

 

 

عدم حمایت و یا حمایت ضعیف دولت از فعالیت‌های تعاونی و یادگیری مشارکتی

09/0

20/1

105/0

عدم استقبال از کار گروهی و تیمی در جامعه کشاورزی به دلیل سوابق ناموفق تعاونی‌ها

09/0

24/1

105/0

ناهماهنگی و موازی‌کاری نهادها در آموزش تعاونی‌ها به دلیل نبود تفکر سیستمی

09/0

18/1

109/0

گسترش مشکلات اقتصادی و تورم در جامعه عاملی در کاهش توجه به آموزش مهارت

08/0

22/1

102/0

عدم سیاستگذاری و برنامه‌ریزی مناسب و منسجم در زمینه برنامه آموزشی تعاونی‌ها

08/0

21/1

099/0

عدم دیدگاه مناسب جامعه روستایی به توفیق آموزش از طریق تعاونی‌ها

08/0

23/1

098/0

جمع تهدیدها

51/0

 

62/0

جمع عوامل خارجی

1

 

47/2

 

 

ماتریس چهارخانه‌ای عوامل داخلی و خارجی

با توجه به مشخص شدن نمره عوامل داخلی (66/2) و نمره عوامل خارجی (47/2) جایگاه آموزش‌های ترویجی تعاونی‌های کشاورزی مبتنی بر سازمان یادگیرنده در ربع سوم قرار گرفت؛ یعنی راهبردهای مناسب برای توسعه آموزش‌های ترویجی تعاونی‌های کشاورزی در انطباق با سازمان یادگیرنده راهبرد رقابتی تعیین گردید. بنابراین راهبرد ST مد نظر قرار گرفت.

img0 

شکل 5. ماتریس  چهارخانه‌ای عوامل داخلی و خارجی جهت شناسایی راهبردهای مناسب برای توسعه آموزش‌های ترویجی تعاونی‌های کشاورزی در انطباق با سازمان یادگیرنده

اولویت­بندی راهبردهای رقابتی(ST)

بر اساس نتایج حاصل از QSPM اولویت­بندی راهبردهای رقابتی(ST)  به صورت زیر به دست آمد(جدول 12):

ST1: نهادینه­سازی نقش مؤثر آموزش­های ترویجی در موفقیت تعاونی­ها از طریق برگزاری دوره­های آموزشی متناسب با قابلیت­های فردی، یادگیری گروهی و چشم­انداز مشترک

ST2: بهره­گیری از تفکر نظام­مند در هماهنگی نهادهای مختلف در آموزش تعاونی­ها

ST3: ایجاد شرایط لازم برای تغییر نگرش روستاییان در خصوص اثربخشی آموزش­های ترویجی

 

مسیرهای راهبردی (اقدام‌های عملی)

با توجه به نتایج حاصله از طراحی و تدوین برنامه راهبردی در جامعه مورد مطالعه؛ ضمن بیان هر یک از راهبردهای تعیین شده، راهکارهای اجرایی مربوط به هر راهبرد در قالب مسیرهای راهبردی که از طریق برگزاری جلساتی با خبرگان با استفاده از فن طوفان اندیشه و مصاحبه به دست آمد به شرح جدول 13 به دست آمد. در جدول 12، مسیرهای راهبردی و تعداد تکرارهای که نخبگان آن مسیر را تعیین نمودند بیان شده است.

 

جدول12. ماتریس برنامه‌ریزی راهبردی کمی (QSPM)

عوامل تعیین کننده اصلی

 

اهمیت

راهبرد ST1

راهبردST2

راهبرد ST3

نمره جذابیت

جمع نمرات جذابیت

نمره جذابیت

جمع نمرات جذابیت

نمره جذابیت

جمع نمرات جذابیت

فرصتها

O1

09/0

2

18/0

2

18/0

3

27/0

O2

08/0

4

32/0

4

32/0

2

16/0

O3

08/0

4

32/0

3

24/0

3

24/0

O4

08/0

2

16/0

2

16/0

3

24/0

O5

08/0

4

32/0

4

32/0

3

24/0

O6

08/0

4

32/0

2

16/0

4

32/0

تهدیدات

T1

09/0

2

18/0

3

27/0

2

18/0

T2

09/0

4

36/0

2

18/0

3

27/0

T3

09/0

3

27/0

3

27/0

4

27/0

T4

08/0

2

16/0

4

32/0

2

16/0

T5

08/0

3

24/0

2

16/0

3

24/0

T6

08/0

3

24/0

3

24/0

4

32/0

قوتها

S1

07/0

4

28/0

3

21/0

4

28/0

S2

07/0

2

14/0

4

28/0

3

21/0

S3

06/0

4

24/0

3

18/0

2

12/0

S4

06/0

3

18/0

3

18/0

2

12/0

S5

06/0

3

18/0

4

24/0

3

18/0

S6

06/0

3

18/0

3

18/0

3

18/0

S7

06/0

4

24/0

3

18/0

3

18/0

S8

06/0

3

18/0

3

18/0

2

12/0

S9

06/0

4

24/0

2

12/0

2

12/0

ضعفها

 

W1

06/0

4

24/0

4

24/0

3

18/0

W2

06/0

3

18/0

3

18/0

2

12/0

W3

06/0

2

12/0

2

12/0

4

24/0

W4

05/0

3

15/0

3

15/0

2

10/0

W5

06/0

4

24/0

3

18/0

3

18/0

W6

05/0

3

15/0

4

20/0

3

15/0

W7

05/0

2

10/0

3

15/0

2

10/0

W8

06/0

3

18/0

4

24/0

2

12/0

جمع

 

29/6

 

03/6

 

61/5

 

 

 

 

 

 

جدول 13. مسیرهای راهبردی و تعداد تکرارها بر اساس نظر نخبگان

 

راهبردها و اقدام­های عملی

تعداد تکرار

راهبرد 1

نهادینه­سازی نقش مؤثر آموزش­های ترویجی در موفقیت تعاونی­ها از طریق برگزاری دوره­های آموزشی متناسب با قابلیت­های فردی، یادگیری گروهی و چشم­انداز مشترک

 

اقدام‌های عملی برای راهبرد 1

برگزاری جلسات آموزشی و ترویجی در هر ماه با مشارکت متخصصان فنی در زمینه نیازمندی آموزشی و متخصصان دارای صلاحیت حرفه‌ای در حوزه توسعه یادگیری گروهی با اعضای تعاونی

18

فراهم نمودن محتوای آموزشی کافی متناسب با اولویت‌های نیاز آموزشی بهره‌برداران منطقه و بر اساس قابلیت­های فردی مخاطبان و چشم­انداز مشترک

16

فراهم نمودن امکانات و تجهیزات آموزشی کافی متناسب با اولویت‌های نیاز آموزشی بهره‌برداران منطقه برای اجرای دوره آموزشی بر اساس اصول یادگیری گروهی

15

راهبرد 2

بهره­گیری از تفکر نظام­مند در هماهنگی نهادهای مختلف در آموزش تعاونی­ها

 

اقدام‌های عملی برای راهبرد 2

برگزاری جلسات مشترک برای نهادهای مختلف دخیل در آموزش تعاونی­ها و تدوین برنامه اجرایی آموزش دوره­ها

19

تشکیل کارگروه آموزش تعاونی­ها به عنوان نماینده نهادهای مختلف دخیل در آموزش تعاونی­ها

15

تدوین برنامه زمانبندی اجرای برنامه­های آموزش تعاونی­ها با مشارکت تمام نهادهای مختلف دخیل در آموزش تعاونی­ها

13

راهبرد 3

ایجاد شرایط لازم برای تغییر نگرش روستاییان در خصوص اثربخشی آموزش­های ترویجی

 

اقدام‌های عملی برای راهبرد 3

تدوین برنامه آموزشی زمان‌بندی شده منظم ماهیانه دارای محتوای مناسب برای هر تعاونی

18

تدوین برنامه آموزشی زمان‌بندی شده منظم ماهیانه دارای روش‌های منسجم برای هر تعاونی

17

ارزیابی تأثیر برنامه آموزشی زمان‌بندی شده منظم ماهیانه بر رضایتمندی اعضا

15

 

 


 

نتیجه گیری و پیشنهادها

نتایج نشان داد که به ترتیب اولویت نقاط ضعف آموزش‌های ترویجی تعاونی‌های روستایی برای انطباق با ابعاد سازمان یادگیرنده، شامل عدم استفاده از روش‌های مناسب ارزشیابی آموزشی جهت سنجش عملکرد آموزشی تعاونی‌ها، عدم توجه به تفکر سیستمی در تدوین اهداف آموزشی، تولید محدود محتوای آموزشی مبتنی بر نیاز آموزشی فراگیران، زمان و تعداد محدود دوره‌های آموزشی کاربردی، عدم توجه به نگرش، باورها و انگیزه مخاطبان در تدوین محتوای آموزشی، عدم برگزاری دوره‌های آموزشی مبتنی بر یادگیری گروهی، برگزاری دوره‌های آموزشی در زمان نامناسب بدون توجه به خرد جمعی مخاطبان، ناهمگنی سطح دانش و تحصیلات مخاطبان مهمترین نقاط ضعف برای انطباق آموزش‌های ترویجی شرکت‌های تعاونی روستایی با سازمان یادگیرنده می‌باشند. تحقیقات انجام شده توسط حضالی لنگرودی و همکاران(1391)، موحدی و همکاران(1393)، قاسمی سامنی و همکاران(1395)، کنستانتین1(2005)، تاتلیدیل2 و همکاران(2009)، این موضوع را تائید می کنند. بنابراین پیشنهاد می شود که از روش‌های مناسب ارزشیابی آموزشی جهت سنجش عملکرد آموزشی تعاونی‌ها استفاده شود و توسعه تفکر سیستمی در تدوین اهداف آموزشی، تولید محتوای آموزشی مبتنی بر نیاز آموزشی فراگیران، توجه به نگرش، باورها و انگیزه مخاطبان در تدوین محتوای آموزشی، برگزاری دوره‌های آموزشی مبتنی بر یادگیری گروهی و همگنی سطح دانش و تحصیلات مخاطبان برای انطباق آموزش‌های ترویجی شرکت‌های تعاونی روستایی با سازمان یادگیرنده مورد توجه قرار گیرد.

نتایج نشان می‌دهد که به ترتیب اولویت نقاط قوت آموزش‌های ترویجی تعاونی‌های روستایی برای انطباق با سازمان یادگیرنده، شامل استفاده از روش‌های متنوع آموزشی (حضوری، مکاتبه‌ای و مجازی) متناسب با قابلیت‌های فردی، هماهنگی درون‌بخشی و تشویق یادگیری گروهی و کار تیمی، تدوین محتوای برنامه‌های آموزشی بر اساس قابلیت‌های فردی مخاطبان، تأمین امکانات آموزشی در تعاونی‌ها در راستای اهداف کاربردی و مشترک، اجرای برنامه‌های آموزشی با در نظر گرفتن چشم‌انداز مشترک مخاطبان، وجود صلاحیت‌های حرفه‌ای در آموزشگران در راستای توجه به یادگیری گروهی مخاطبان، وجود امکانات و محتوای لازم برای برگزاری دوره‌های آموزشی ضمن خدمت، وجود امکانات و محتوای آموزشی مناسب برای توسعه یادگیری گروهی و کار تیمی، توانمندی طراحی محتوای برنامه‌های آموزشی تعاونی‌ها بر اساس تفکر نظام‌مند و در قالب نظام جامع آموزشی، مهمترین نقاط قوت برای انطباق آموزش‌های ترویجی شرکت‌های تعاونی روستایی با سازمان یادگیرنده می‌باشند. این یافته با تحقیق مصطفوی و همکاران(1391)، موحدی و همکاران(1393)، نورحسینی و همکاران(1396)، سلوکی3 و همکاران(2010) همخوانی دارد. بنابراین پیشنهاد می شود که موارد فوق با ظرافت و دقت بیشتر مورد تاکید قرار گیرد.

نتایج نشان می‌دهد که به ترتیب اولویت فرصت‌های آموزش‌های ترویجی تعاونی‌های روستایی برای انطباق با سازمان یادگیرنده شامل، امکان استفاده از تجهیزات، شیوه‌ها و محتوای آموزشی مناسب از طریق برون‌سپاری برنامه‌های آموزشی، وجود زمینه‌های لازم برای همکاری شبکه تعاون با نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی، تأکید به فعالیت‌های گروهی و مشارکتی در دین اسلام و بهره‌گیری از آن در توسعه یادگیری گروهی، تمایل ارتباط مراکز آموزش عالی با بخش تعاون جهت همکاری در برگزاری آموزش‌های نظام‌مند و استفاده از آموزش مجازی و آموزش همگانی در هر زمان و مکان در راستای توسعه قابلیت‌های فردی می‌باشند. میقاتی (1399)، هال و اسکوبی4(2006)، کاسم و درپچ5(2014)، در تحقیق خود یافته‌های فوق را تائید نموده‌اند. بنابراین پیشنهاد می‌شود که استفاده از فرصت برون‌سپاری برنامه‌های آموزشی جهت استفاده از تجهیزات، شیوه‌ها و محتوای آموزشی مناسب، با سپردن آموزش به موسسات دارای شایستگی و کارنامه‌ی درخشان در زمینه‌ی اجرای آموزش‌های اثربخش، استفاده بهینه از زمینه‌های موجود برای همکاری شبکه تعاون با نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی به منظور آگاهی از نیازمندی‌های بازارهای بین‌المللی و منطقه‌ای و دسترسی به بازارهای کشورهای دوست، جهت فروش محصولات تعاونی‌های روستایی، تلاش در جهت رفع ناهماهنگی و موازی‌کاری نهادهای مختلف در آموزش تعاونی‌ها به دلیل فقدان تفکر سیستمی، به گونه‌ای که نهادهای دخیل در امر آموزش مانند یک گروه موسیقی به طور کاملا هماهنگ، نتیجه‌ی مطلوب و واحدی را فراهم نمایند، معرفی نمونه‌های موفق تعاونی‌های روستایی که با بهره‌گیری از سرمایه‌های اجتماع موفقیت و بهبود مداوم را در تعاونی رقم زده‌اند و برگزاری جشنواره‌ها برای انتخاب تعاونی‌های برتر جهت الگو گرفتن سایر تعاونی‌ها و تقویت استقبال اعضا از کار گروهی و تیمی برای انطباق آموزش‌های ترویجی شرکت‌های تعاونی روستایی با سازمان یادگیرنده مورد توجه قرار گیرد.

نتایج نشان می‌دهد که به ترتیب اولویت تهدیدهای آموزش‌های ترویجی تعاونی‌های روستایی برای انطباق با سازمان یادگیرنده شامل، عدم دیدگاه مناسب جامعه روستایی به توفیق آموزش از طریق تعاونی‌ها، ناهماهنگی و موازی‌کاری نهادهای مختلف در آموزش تعاونی‌ها به دلیل فقدان تفکر سیستمی، عدم سیاستگذاری و برنامه‌ریزی مناسب و منسجم در زمینه برنامه آموزشی تعاونی‌ها، عدم حمایت و یا حمایت ضعیف دولت از فعالیت‌های تعاونی و یادگیری مشارکتی، گسترش مشکلات اقتصادی و تورم در جامعه عاملی در کاهش توجه به آموزش در توسعه مهارت، عدم استقبال از کار گروهی و تیمی در جامعه روستایی به دلیل سوابق ناموفق تعاونی‌ها می‌باشند. تحقیقات انجام شده سلوکی و چیذری(1390)، خصالی لنگردودی و همکاران(1391)، موحدی و همکاران(1393)، هاشمی و همکاران(1394)، ورامینی و همکاران(1399)، آنانیا و رویکازا6(2018) با یافته‌های این تحقیق تطابق دارد. بنابراین پیشنهاد می‌شود که برای انطباق آموزش‌های ترویجی تعاونی‌های روستایی با سازمان یادگیرنده اقدام لازم برای بهره‌گیری از نقاط قوت و فرصت‌ها برای غلبه بر تهدیدها انجام گردد. 

بر اساس نتایج تحقیق راهبردهای رقابتی به عنوان مناسب­ترین راهبردها برای انطباق آموزش­های ترویج در تعاونی­ها با سازمان یادگیرنده، شناسایی شد. بر اساس برنامه عملیاتی شناسایی شده برای تحقق راهبردهای شناسایی شده موارد زیر پیشنهاد می شود:

برگزاری جلسات آموزشی و ترویجی در هر ماه با مشارکت متخصصان فنی در زمینه نیازمندی آموزشی و متخصصان دارای صلاحیت حرفه‌ای در حوزه توسعه یادگیری گروهی با اعضای تعاونی

فراهم نمودن محتوای آموزشی کافی متناسب با اولویت‌های نیاز آموزشی بهره‌برداران منطقه و بر اساس قابلیت­های فردی مخاطبان و چشم­انداز مشترک

فراهم نمودن امکانات و تجهیزات آموزشی کافی متناسب با اولویت‌های نیاز آموزشی بهره‌برداران منطقه برای اجرای دوره آموزشی بر اساس اصول یادگیری گروهی

برگزاری جلسات مشترک برای نهادهای مختلف دخیل در آموزش تعاونی­ها و تدوین برنامه اجرایی آموزش دوره­ها

تشکیل کارگروه آموزش تعاونی­ها به عنوان نماینده نهادهای مختلف دخیل در آموزش تعاونی­ها

تدوین برنامه زمانبندی اجرای برنامه­های آموزش تعاونی­ها با مشارکت تمام نهادهای مختلف دخیل در آموزش تعاونی­ها

تدوین برنامه آموزشی زمان‌بندی شده منظم ماهیانه دارای محتوای مناسب برای هر تعاونی

تدوین برنامه آموزشی زمان‌بندی شده منظم ماهیانه دارای روش‌های منسجم برای هر تعاونی

ارزیابی تأثیر برنامه آموزشی زمان‌بندی شده منظم ماهیانه بر رضایتمندی اعضا

 

فهرست منابع

1)       امدادی، ا. محبوبی، م. و عبداله زاده، غ. (1397). تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای تعاونی‌های توسعه روستایی در استان گلستان، تعاون و کشاورزی، سال هفتم، شماره 27.

2)       حضرتی، م و بابایی فینی، ا، (1391). شناسایی عوامل مؤثر بر غیرفعال شدن تعاونی‌های کشاورزی با استفاده از تحلیل دلفی ( مطالعه‌ی موردی: شهرستان خدابنده). فصلنامه برنامه‌ریزی نطقه‌ای، 2(6)، 92- 103.

3)       حقی، ص و ابراهیمی،م،ص. ( 1393). عامل‌های آموزشی بهبود عملکرد گل‌خانه‌داران براآن اصفهان، فصلنامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، دوره 5، شماره 30، 45-59.

4)       حیدری، ف، نادری مهدیی، ک، یعقوبی، ا و حیدری، ع . (1396). واکاوی عملکرد تعاونی های کشاورزی استان همدان براساس مدل ارزیابی تلفیقی، تعاون و کشاورزی ، سال ششم، شماره 230. 58-35.

5)       خسروی، ا، غلامرضایی، س، رحیمیان، م و اکبری، م( 1396). بررسی تأثیر مؤلفه‌های بازدارنده توسعه کارآفرینی سازمانی بر گرایش کارآفرینانه سازمانی در تعاونی‌های کشاورزی ( مورد مطالعه: تعاونی‌های مرغ‌داران استان کرمانشاه). تعاون و کشاورزی، سال ششم شماره 22، 124-150.

6)       خصالی لنگرودی، ا، خیری، ش و یعقوبی، ج. (1391). عوامل مؤثر در اثربخشی دوره‌های آموزشی برگزار شده در شرکتهای تعاونی کشاورزی استان زنجان، تعاون و کشاورزی، 23(11)، ص 1-19.

7)       سلاجقه، س و ناظری، م. (1389). سازمان‌های یادگیرنده تفکری نو در عصر مدیریت، سال چهارم، شماره چهاردهم، خرداد 1389.

8)       سلگی، ح. (1388). سازمان یادگیرنده رویکردی نو در آموزش و پرورش، رشد تکنولوژی آموزشی، شماره6، 45 تا 59.

9)       سلوکی، م و چیذری، م. (1390). بررسی اثربخشی فعالیت های آموزشی – ترویجی در ارتقاء سطح دانش اعضای تعاونی های تولیدی کشاورزی استان سمنان، مجله پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی، سال چهارم، شماره 1، بهار 1390، 45 تا61.

10)       سنگله، پ. (1385). پنجمین فرمان، مترجم: کمال‌هدایت، ح و روشن، م، انتشارات سازمان مدیریت صنعتی.

11)       فارابی، م و احمدوند، م. (1394). عوامل مربوط به موفقیت تعاونی های تولید روستایی در جنوب استان کرمان، تعاون و کشاورزی، سال چهارم، شماره 16.

12)       قاسمی سامنی، م، نوروزی، د،اسد، معصومه و فلاحی ، م. (1395). نظریه طراحی آموزشی، مؤلفهای در خدمت آموزش، نما نشریه مطالعات آموزشی، مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارتش، سال پنجم، شماره دورم، نیمسال دوم تحصیلی 1395- 1396.

13)       کاظمی، م، رحیمیان، ح ، عباس‌پور، ع و ملکی، ح(1395)، طراحی الگوی آموزش در چهار چوب سازمان یادگیرنده، رساله دکتری رشته مدیریت آموزشی، دانشگاه علامه طباطبایی

14)       کریمیان، ر، غلامی کالوس،ع ، کرمی، ا. (1397). چالش های توسعه تعاونی ها و تشکل های روستایی شهرستان بویر احمد، تعاون و کشاورزی ، سال هفتم، شماره27، 67-87.

15)       مصطفوی، س، محمدزاده, م، احمدی, ف و روحانی،ح. (1391). تحلیل کاربست مولفه‌های سازمان یادگیرنده در سازمان جهاد‌کشاورزی استان خراسان رضوی.  تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران،63-76،(1)43.

16)       موحدی، ر، زارع، م، حیدری، ع و یعقوبی‌فرانی، ا. (1393). اثربخشی دوره‌های آموزشی شرکتهای تعاونی مرغداران استان سمنان، تعاون و کشاورزی، سال سوم، شماره 10، تابستان 1393.

17)       میقاتی، ن. (1399). سازمان یادگیرنده و یادگیری سازمانی، پژوهش در هنر و علوم انسانی سال پنجم دی 1399،شماره 8 ( پیاپی31)، جلد اول.

18)       نظرزاده زارع، م، درانی، ک و غلامعلی لواسانی، م.(1390). بررسی موانع و مشکلات دوره‌های آموزشی ترویج کشاورزی از دیدگاه کشاورزان شرکت کننده در دوره‌های ترویج شهرستان دزفول، پژوهش در برنامه‌ریزی درسی،دوره دوم بهار و تابستان 1390، 146-154.

19)       نورحسینی، ع، فلاحی، ا، اللهیاری، م، قلی‌نژاد، س و مجلسی، س. (1396). شناسایی فعالیت‌های اقتصادی و آموزشی – ترویجی اثرگذار بر توسعه سطح زیر کشت گیاهان دارویی، فصلنامه پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی سال دهم، شماره 4، زمستان 96.

20)       ورامینی، ن، رضوانفر، ا، موحد محمدی، ح و پیش‌بین، ا. (1399). تأثیر مؤلفه‌های یادگیری گروهی بر کاربردنوآوری در تعاونی‌های کشاورزی استان تهران، فصلنامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، دوره 12، شماره 53.

21)       هاشمی، ف، ملک‌محمدی، ا و موحد محمدی، ح. (1394). اثربخشی خدمات آموزشی ترویج در تعاونی‌های کشاورزی استان‌های تهران و البرز، فصلنامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی،شماره32، بهار1394.

22)       یوسفی، ع و ذهبیون، ش. (1389). سازمان یادگیرنده راهکاری برای ارتقای کیفی نظام سلامت، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی ( ویژه‌نامه توسعه آموزش)، زمستان 1389.

23)       Anania, P. and Rwekaza, G. (2018). Co-Operative Education and Training as a Means ti Improvemance in Co-Operative Societiestive Societies" Sumerians Jourmal of Social Science, 2018, vol. 1. NO.2, pp. 39-50.

24)       Constantine, K. (2005). Examining the relationship between learning organization characteristics organizational performance. Human Resource Development, Vol, 16, no, 2. 342-358.

25)       Dzunic, M., Jelena, D., Jordjevic, B & Jana, S. (2012). "The Importance of Concepts of Knowledge Management and Learning Organization in Managing the Knowledge-Flow in Organizations," Knowledge and Learning: Global Empowerment; Proceedings of the Management, Knowledge and Learning International Conference 2012,, International School for Social and Business Studies, Celje, Slovenia.

26)       Garnin, D.A. (2000). Learning in action. A guide to putting the leaning organization to work” , Boston, Mass, Harvard Business Schollg Press.

27)       Hall, J. and Scobie, G. M. (2006). The role of R&D in productivity growth: the case of agriculture in New Zealand, 1927-2001". New Zealand Treasury, Working Paper 06/01. Also, available on: http:// www. Treasury. Govt. nz/ publications/ research- policy/ wp/2006/06- 01/ twp06-01.pdf. Retrieved at: 2010.08.14.

28)       Karkoulian, S., Canaan Messarra, l., & McCarthy, R. (2013). The intriguing art of knowledge management and its relation to learning organization. Journal of Knowledge Management, 17(4), 511-526.

29)       Kassam, A, H., Derpsch, T. (2014). Global achievements in soil and water conservation: The case of conservation agriculture. 2(1), 5-130

30)       Marquart M. J. (2002). Building the learning Organization: Mastering the 5 Elements for coporate learning”. Landan LTD.

31)       Soloudi, M. Malek Mohammade, Chizari, M. (2010). Investigation the effectiveness of training and extension activities in promoting knowledge of agricultural cooperatives members in Semnan Province, No. 4, pp. 69-57.

32)       Tatlidil, F.F., Boz, I., & Tatlidil, H. (2009). Farmers Perception of Sustainable Agriculture and its Determinants: A Case Study in Kahramanmaras Province of Turkey." Journal of Enviroment, Development and Sustainablility, 11(6): 1091- 1106.

33)       Usman. U. and Ogbu. J. (2019). Application of classical and operant conditioning theories of learning in cooperative membereducation and staff training." Global Journal of Applied, Management and Social Scienes ( GOJAMSS), Vol.16, January, p.1-6 ( ISSN: 2276 – 9013).

 

[1]  Constantine

[2]  Tatlidil

[3]  Soloudi

[4]  Hall and Scobie

[5]  Kassam and Derpsch

[6]  Anania. and Rwekaza

 

What should we do to make extension training a learning organization?

A mixed approach in rural cooperatives of Alborz province

Abstract:

The purpose of this research is to identify strategies for adapting extension trainings of rural cooperatives in Alborz province to the learning organization. This study was conducted based on mixed paradigm and using qualitative and quantitative methods. To collect data, face-to-face interview and brainstorming techniques were used in the qualitative part, and questionnaires were used in the quantitative part. The research participants in the qualitative part included 30 experts from rural cooperative companies using the snowball sampling method until the theoretical saturation of the data, and in the quantitative part, 379 people were members of rural cooperatives in Alborz province. To identify the strategies of aligning the extension training of the rural cooperatives of Alborz province with the learning organization, strengths, weaknesses, threats and opportunities from the dimensions of shared vision, personal mastery, mental models, team learning and systems thinking in a qualitative method in the form of three stages of open coding. , axial coding and selective coding were identified. After identifying the internal and external factors, they were measured among the members of the cooperatives. Based on the results, the position of the cooperatives was placed in the third quarter, and the appropriate strategies for adapting the extension training of the rural cooperatives of Alborz province to the learning organization, competitive strategies were determined. Using the quantitative planning matrix, strategies were prioritized, and action plane were presented to realize the desired strategies using brainstorming techniques and interviews. The planners of extension trainings of rural cooperatives of Alborz province can provide the necessary conditions for adapting the mentioned trainings to the functions of the learning organization, according to the strategies and action plane identified.

Keywords: extension training, rural cooperatives, learning organization

                25

 


مقالات مرتبط

حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400

صفحه اصلی| عضویت/ ورود| درباره سند| تماس با ما|
[English] [العربية] [en] [ar]