بررسی مورفولوژیک - آناتومیک Arg. (Naeg. ex Hepp) Müller Rhizocarpon disporum و نقشه پراکندگی آن در استان خراسان رضوی

محورهای موضوعی : ژنتیک

مهرو حاجی منیری ¹ (گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد)
صالح کامیابی ² (گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد)

تاریخ دریافت : 1388/05/11 تاریخ پذیرش : 1388/09/24 تاریخ انتشار : 1389/03/25

کلید واژه: مورفولوژی, تنوع زیستی, آناتومی, خراسان رضوی, Rhizocarpon disporum, نقشه پراکندگی,

چکیده مقاله :

Rhizocarpon جنس بزرگی شامل 200 گونه با توزیع گسترده ا‌ست که به همراه جنس‌های Catolechia, Epilichen و Poeltinula در تیره Rhizocarpaceae قرار دارد. این جنس جهان‌شمول بوده، به‌خصوص در نواحی معتدله و نواحی وابسته به قطبین یافت می‌شود، در رایج‌‌ترین رده‌بندی به دو زیر جنس Rhizocarpon (تال سبز-زرد حاوی ریزوکارپیک اسید) و Phaeothalus (تال غیر سبز - زرد فاقد ریزوکارپیک اسید) تقسیم می‌شود. تاکسونومی گونه‌های موجود هر دو زیرجنس در استان خراسان‌رضوی بررسی شده‌است. 23 قطعه تال غیرسبز - زرد Arg. (Naeg. ex Hepp) Müller Rhizocarpon disporum از پنج منطقه در دامنه ارتفاع 1730-1350 متر واقع در این استان جمع‌آوری شد. نمونه‌ها با استفاده از استرئومیکروسکوپ، میکروسکوپ نوری معمولی با بکاربردن آب‌مقطر، هیدروکسیدپتاسیم 10% و محلول یدیدپتاسیم، تست‌های نقطه‌ای رایج و کروماتوگرافی بر روی صفحات نازک شناسایی گردید. فراوانی گونه Rh. disporum نسبت به کل گونه‌های موجود این جنس در استان بررسی و چگونگی توزیع آن تعیین گردید.

چکیده انگلیسی:

Rhizocarpon is a large lichen genus containing approximately 200 species worldwide that was, together with Catolechia, Epilichen, and Poeltinula, placed in the Rhizocarpaceae (lichenized Ascomycota). The genus is cosmopolitan and the species are mainly found in temperate, Arctic, and Antarctic areas. In the most widely-used classification, the genus has been divided into subgenus Rhizocarpon (yellow-green thallus containing rhizocarpic acid), and Phaeothalus (non yellow-green thalli lacking rhizocarpic acid). The taxonomy of the two subgenera occurring in the Razavi Khorasan province has been revised. 23 patches of thallus of Rhizocarpon disporum (Naeg. ex Hepp) Müller Arg. were taken from five localities in the altitudinal range about 1350-1730 meter of Razavi Khorsan province. The specimens were identified using a stereomicroscope, a normal light microscope with mounts in tap water, 10 % KOH and KI, the usual color tests and thin layer chromatography. Frequencies of Rh. disporum to the total number of the species of the genus with the quality of its distribution have been determined.

منابع و مأخذ:

حاجی‌منیری، م. (1387) گلسنگ شناسی. جهاد دانشگاهی دانشگاه مشهد، 200صفحه.

حاجی منیری، م.، کامیابی، ع. (1387) تعیین متابولیت‌های ثانویه در جنس Rhizocarpon Lam. ex. DC. توسط کروماتوگرافی لایه نازک. اولین همایش فن آوری‌های نوین در کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد رشت، 1315-1319 صفحه.

کامیابی، ص. (1388) بررسی تنوع زیستی جنس Rhizocarpon Lam. ex. DC. و گلسنگ­های مجاور آن در استان خراسان رضوی. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، 127 صفحه.

Brodo, I. M., Sharnoff, O., Sharnoff, S. (2001) Lichens of North America. New Haven: Yale University Press, 795 pp.

 Dillenius, J. (1719) Catalogous plantarum sponte circa Gissam nascentium. Francofurti ad Moenum.

Gilbert, O. (2000) Lichens. Harper Collins Publishers, London.

Haji Moniri, M., Sipman, H. (2009) Lichens of two nature reserves in NE Iran. Willdenowia 39: 1-4.

Hawksworth, D. L., Hill, D. J. (1995) The lichen-forming fungi. pp.158.

Ihlen, P. G., Ekman, S. (2002) Outline of phylogeny and character evolution in Rhizocarpon (Rhizocarpaceae, lichenized Ascomycota) based on nuclear ITS and mitochondrial SSU ribosomal DNA sequences, Biological Journal of the Linnean Society 77:

Moniri, M. H., Kamyabi, S., Fryday, A. M. (2009) Rhizocarpon saurinum new to Asia, and other reports of Rhizocarpon species from Razavi Khorasan Province, Iran. Mycologica balcanica 6: 89-92.

Moniri, M. H., Soltani, A., Kamyabi, S. (2009) Some lichens from Kashmar, NE Iran. Journal of Applied and Natural Science 1 (2): 286-290.

Müller, J. (1879) Lichenes aequinoctiali-americanici a Cl. Ed. André, annis 1875-1876, praesertim in editioribus Ecuador (E.) et in Nova Granata (N. Gr.) lecti (Les lichens neo-grenadins et ecuadoriens, récoltés par M. Ed. André). - Revue Mycologique\Rev. Mycol. 1: 163-171.

 Müller, J. (1892) Lichen Persici a cl. Dr. Stapf in persica lecti. Hedwigia. 31:151-159.

 Orange, A., James, P. W. & White, F. J. (2001) Microchemical methods for the identification of lichens. _British Lichen Society, London, 101 pp.

 Runemark H. (1956) Studies in Rhizocarpon II. Distribution and ecology of the yellow species in Europe. Opera Botanica 2: 1–150.

 Seawad, M. R. D., Sipman H. J. M and Sohrabi, M. (2008) A revised checklist of Lichenized, Lichenicolous and allied Fungi for iran. Sauteria 459-520.

Sohrabi, M. (2007) A preliminary lichen checklist for Razavi Khorasan province, Iran.

St. Clair, L. L. (1999) A color Guidebook to Common Rocky Mountain Lichens. Prov: M. L. Bean Life Science Museum of Birgham Young University, 242 pp.

Tehler, A. (1996) Systematics, phylogeny and classification, pp. 217-239 in Nash III, T. H. (ed.) Lichen Biology. Cambridge: Cambridge University Press.

Thomson, JW. (1967) Notes on Rhizocarpon in the arctic. Nova Hedwigia 14: 421–481.