بررسی فلور اشکال زیستی و کوروتیپ‌های گیاهان منطقه خضرآباد (ارزانک)، استان یزد

محورهای موضوعی : ژنتیک

غلامرضا بخشی خانیکی ¹ , رزا قوچانی ²

1 - گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران
2 - بخش ترویج سازمان جهاد کشاورزی یزد

تاریخ دریافت : 1386/12/12 تاریخ پذیرش : 1387/03/25 تاریخ انتشار : 1387/10/01

کلید واژه: یزد, شکل زیستی, فلور, کوروتیپ, خضرآباد,

چکیده مقاله :

منطقه خضرآباد با مساحت حدود 1146 کیلومتر مربع در قسمت غرب دشت یزد اردکان واقع شده است. این منطقه دارای تعدادی حوزه آبخیز می‌باشد که ارزانک یکی ازحوزه‌های بزرگ آن است. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی گونه‌های گیاهی و معرفی فلور یکی از واحدهای هیدرولوژیکی حوزه آبخیز ارزانک است. به این منظور نمونه‌های گیاهی از زیستگاه‌های مختلف منطقه در طی سه فصل رویشی بهار، تابستان و پاییز سال 1383 جمع‌آوری و سپس با استفاده از فلورهای مختلف شناسایی شدند. شکل‌های زیستی گونه‌های شناسایی شده از این منطقه تعیین و طیف زیستی منطقه ترسیم شد. براساس داده‌های بدست آمده از پراکنش جغرافیایی گونه‌ها و منابع موجود، جایگاه منطقه از نظر جغرافیای گیاهی مورد بررسی قرار گرفت. از مجموع 103 گونه گیاهی که متعلق به 86 جنس و 30 تیره می‌باشد، یک گونه متعلق به بازدانه، 86 گونه نهاندانه دو لپه‌ای و 16 گونه نهاندانه تک لپه‌ای هستند. بیشترین غنای گونه‌ای در تیره‌های Asteraceae (4/20 درصد)، Poaceae (6/12 درصد)، Lamiaceae (7/9 درصد)، (7/8 درصد) و Rosaceae (8/7 درصد) دیده می‌شود. در بین گیاهان منطقه، همی‌کریپتوفیت‌ها با 40 گونه (8/38 درصد) و تروفیتها با 23 گونه (3/22 درصد) از فراوان‌ترین اشکال زیستی منطقه هستند. پراکنش 71 گونه (9/68 درصد) به ناحیه ایران ـ تورانی منحصر می‌گردد که از این تعداد 22 گونه (1/28 درصد) اندمیک ایران هستند. در میان گونه‌های انحصاری ایران، دو گونه Nepeta gloeocephala و Helichrysum davisianumانحصاری یزد می‌باشند.

چکیده انگلیسی:

Khezr Abad area with 1146 hectares area is located in the west of dasht-e- Yazd – Ardakan and west and northwest of Yazd. This area has several water shed, that Orzanak is one of biggest them. The main object of this research is indentification of plant species and introduction of the flora in Khezr Abad (Orzanak). For this purpose, plant samples were collected from different habitats, of the area in three growing seasons, spring, summer and autumn of 2004 year and the then were identified by different floras. The life forms of species were determined and the biological spectrum of he area was plotted. The position of the region was studied with respect to phytogeographical classification based on geographical data and references. From 103 identified plant species are 1gymnosperms, 86 dicotyledones and 16 monocotyledones. They belong to 30 families and 86 genera. The following families have the highest number of species: Asteraceae (%20.4), Poaceae (%12.6), Lamiaceae (%9.7), Fabaceae (%8.7) and Rosaceae (%7.8). Hemicryptophytes with 40 species (%38.8) and therophytes with 23 species (%22.3) are the most frequent life forms in the area. The distribution of 71 species (%68.9) is restricted to Irano-Turanian region, 29 species (%28.1) of them are endemics of Iran. Among of endemic species, two species Nepeta gloeocephala and Helichrysum davisianum are endemic of Yazd.

منابع و مأخذ:

اسدی، م. (سرویراستار) (1381-1367). فلور ایران. شماره‌های 38-1. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع.

باغستانی‌میبدی، ن. (1372). بررسی اکولوژیکی جوامع گیاهی منطقه ندوشن استان یزد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران.

حیدری شرف‌آبادی، ح. (1379). گیاه، خشکی و خشکسالی. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. شماره 250.

جوادیان، س.ع.م. (1379). بررسی پوشش گیاهی حوزه دهشیر به روش فلورستیک فیزیونومیک. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه مازندران.

عصری، ی. (1382). فلور، شکل‌های زیستی و کوروتیپ‌های گیاهان ذخیره‌گاه بیوسفر کویر. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه اصفهان، شماره 4.

قربانلی، م. (1380). نگرشی بر فلور و پوشش گیاهی بیابان‌های ایران. مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع. شماره انتشار 290.

کاشی‌پزها، ا.ح. (1381). بررسی برخی از خصوصیات اکولوژیکی جوامع گیاهی منطقه باغ شاد و تهیه جوامع گیاهی آن به کمک GIS. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشکده علوم دریایی و منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس نور.

مظفریان، و. (1379). فلور استان یزد. انتشارات یزد.

میرجلیلی، س.ع. (1376). مطالعه فلورستیک و بررسی جوامع گیاهی منطقه هرات و مروست یزد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم گیاهی، دانشکده علوم دانشگاه تهران.

Archibold, O.W. (1996). Ecology of world vegetation. Chapman and Hall Inc., 509p.

Davis, P.H. (1965-1985). Flora of Turkey, Vols.1-9.Edinburgh university Press, Edinburgh.  12 -Rechinger, K.H.(ed.).1963-2001.Flora Iranica, nos. 1-175. Akademische Druck-u. Verlagsanstalt, Graz. 

Takhtajan, A. (1986). Floristic region of the world. University of California Press, Ltd. 522 p.  14.

White, F., and Leonard, J. (1991). Phytogeographical links between Africa and South west Asia. Flora et Vegetatio Mundi 9: 229-246.

Zohary, M. (1973). Geobotanical foundations of the Middle East 2. vols. Stuttgart, 739p.

Zohary, M. and Feindbrun-Dothanm, N. (1966-1986). Flora Palaestina,vols. 1-4. The Jerusalem Academic Press, Israel.