آنالیز اجزای اسانس مریم گلی (Salvia nemorosa L.) مناطق اهر و ارومیه در مراحل رشد رویشی و گل دهی به روش GC/MS

محورهای موضوعی : بیوشیمی

الهام قافیه‌سنج ¹ , کمال الدین دیلمقانی ² , نادر چاپارزاده ³ , سارا سعادتمند ⁴

1 - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران
2 - گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند، مرند، ایران
3 - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
4 - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1400/08/12 تاریخ پذیرش : 1400/11/29 تاریخ انتشار : 1403/04/29

کلید واژه: روغن فرار, سزکوئی‌ترپن‌های اکسیژن‌دار, کریوفیلن اکساید, مریم گلی جنگلی, .GC-MS,

چکیده مقاله :

هدف از تحقیق حاضر بررسی اجزای اسانس گیاهان مریم گلی جنگلی (Salvia nemorosa L.) دو منطقه اهر و ارومیه در دو مرحله فنولوژیکی، رویشی و گل‌دهی، بود. بخش‌های هوایی گیاهان در این دو مرحله جمع‌آوری و خشکانده شده و اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب توسط کلونجر انجام شد. اسانس‌ها با استفاده از دستگاه‌های GC و GC/MS و با محاسبه شاخص بازداری کواتس تجزیه و شناسایی شدند. نتایج نشان دادند که درصد اسانس سرشاخه‌های گل‌دار در هر دو منطقه اهر و ارومیه در مقایسه با برگ‌های مرحله رویشی بالاتر بود. بیش‌ترین درصد و اجزای اسانس در سرشاخه‌های گل‌دار و در برگ مرحله رویشی در گیاهان منطقه اهر و کم‌ترین میزان درصد اسانس در سرشاخه‌های گل‌دار و در برگ مرحله رویشی در گیاهان منطقه ارومیه مشاهده شد. کریوفیلن اکساید در اسانس سرشاخه‌های گل‌دار و در برگ مرحله رویشی گیاهان هر دو منطقه ترکیب اصلی بود. درصد کریوفیلن اکساید در اسانس سرشاخه‌های گل‌دار گیاهان ارومیه (41/26 درصد) نسبت به اسانس برگ مرحله رویشی (19/18 درصد) بیش‌تر و برعکس، درصد این ماده در برگ مرحله رویشی گیاهان اهر (37/28 درصد) در مقایسه با سرشاخه‌های گل‌دار این گیاهان (79/12درصد) بالاتر بود. علاوه بر کریوفیلن اکساید، ترکیباتی مانند اسپاتولنول، ترانس- ‌بتا-کریوفیلن، پاراسیمن، 1-اکتن3-ال و ترپینن-4-ال با درصدهای متفاوت در اسانس سرشاخه گل‌دار در گیاهان هر دو منطقه و ترانس–بتا کریوفیلن، بتا-ایونن و کامفور در اسانس برگ مرحله رویشی گیاهان اهر وجود داشتند. سزکوئی‌ترپن‌های اکسیژن‌دار در اسانس سرشاخه گل‌دار و برگ مرحله رویشی در گیاهان هر دو منطقه در مقایسه با سایر گروه‌های شیمیایی اسانس بالاترین مقدار را نشان دادند. مقدار سزکوئی‌ترپن‌های اکسیژن‌دار در اسانس سرشاخه‌های گل‌دار گیاهان جمع‌آوری شده از منطقه ارومیه (31/46%) و اسانس برگ مرحله رویشی گیاهان اهر (3/34%) بود.

چکیده انگلیسی:

Present experiment was conducted on essential oil constituents of (save) Salvia nemorosa L. plants at two different growth stages viz.- vegetative and flowering- at two regions of Ahar and Urmia. Aerial parts of Salvia were dried to extract of essential oils by hydro–distillation method. The essential oils constituents analyzed and identified based on GC/MS and GC analysis and calculating index Kovats retention. The percentage of essential oils in sages flowers in each two regions had the highest amount in compared with vegetative stages leaves. The highest percentage and number of essential oils compounds were seen in flowers and in vegetative stages leaves of Ahar and the lowest of essential oils percentage was seen in flowers and vegetative stags leaves of Urmia. Caryophyllen oxide was the main composition in the essential oils of flowers and vegetative stage leaves in plants of both regions. The percentage of caryophyllen oxide in essential oils of sage flowers of Urmia (26.41) was higher compared with essential oil of vegetative stage leaves (18.19) and by contrast the percentage of caryophyllen oxide was higher in vegetative stage leaves of Ahar region (28.37) in compare to flowers of this plants (12.79). In addition to caryophyllen oxide, there were compositions such as spathulenol, trans–beta-caryophyllen, para–cymene, 1–octen–3-ol and terpinen-4-ol with different percentages in the essential oil of sage flower of plants of both regions and there were trans-beta-caryophyllen, beta-ionone and camphor in the essential oil of vegetative stage leaves of plants of Ahar region. Oxygenated sesquiterpenes had the highest amount in sage flowers and vegetative stage leaves in both regions compared to other chemical groups of essential oils. Amount oxygenated sesquiterpenes in essential oil of flowers which was collected plants from Urmia region and essential oil of vegetative stage leaves of plants of Ahar region was 46/31% and 34/3%, respectivelys.