مبانی فقهی جرم انگاری‌ ترور رسانه ای و نحوه مجازات آن

محورهای موضوعی : حقوق جزا و جرم شناسی

مریم بشیری ¹ ( دانش آموخته دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی،بابل، ایران. )
حسن فلاح احمد چالی ² ( استادیار گروه معارف اسلامی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران. )
سید محمد حسینی ³ ( استادیار گروه حقوق، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران. )

تاریخ دریافت : 1400/09/02 تاریخ پذیرش : 1401/06/18 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: مجازات, فقه, جرم انگاری, ترور رسانه ای,

چکیده مقاله :

در دنیای امروز رسانه، از موضوعات کلان اجتماعی در فقه است. بنابراین چتر آن بر همه موضوعات گسترده شده و از این دین، فرهنگ، هنر تا مسائل اقتصادی، رفاهی، سیاسی، امنیتی و... را فرا گرفته و تحت تاثیر خود قرار داده است.با این بیان در جریان فعالیت های گسترده رسانه ها، ممکن است شخصیت حقیقی یا حقوقی در اثر حملات و هجمه های رسانه ای متضرر گردد که مصداق جنگ و ترور است. در این صورت نکته اصلی در ترور، ایجاد رعب و وحشت، بی قانونی، خشونت و نداشتن ضابطه است که در رادیو، تلویزیون،سینما و فضای مجازی به وفور دیده می شود و نتیجه آن ایجاد تغییر در رفتار افراد است. حال این سوال پیش می آید که جایگاه فقه و مبانی آن در رویارویی با ترور شخصیت های حقیقی و حقوقی کجاست؟ فرض بر این است با توجه به اندیشه های دینی، حمایت از جامعه، تضمین نظم عمومی و صیانت از حقوق فردی مجازاتی برای خاطیان و مرتکبین جرم های رسانه ای در نظر گرفته شده و ضامن خسارات وارده را مشخص و نحوه جبران آن را بیان می کند. مبانی فقهی به خوبی مبین مسؤولیت عرفی و شرعی رسانه است. برای رسیدن به این فرضیه از روش توصیفی – تحلیلی بهره برداری شده است. هدف این پژوهش تدوین قوانین جامع مبتنی بر واقعیت های موجود در این زمینه است.

چکیده انگلیسی:

In today's media world, it is one of the major social issues in jurisprudence. Therefore, its umbrella has spread over all subjects and has covered and affected everything from religion, culture, art to economic, welfare, political, security, etc. issues.With this statement, during the extensive activities of the media, the real or legal personality may suffer as a result of media attacks, which is an example of war and terror. In this case, the main point in terror is to create terror, lawlessness, violence and lack of rules, which can be seen abundantly on radio, television, cinema and cyberspace, and the result is to change people's behavior. Now the question arises, where is the position of jurisprudence and its foundations in confronting the assassination of real and legal personalities? It is assumed that according to religious ideas, support of society, guarantee of public order and protection of individual rights, a punishment is considered for the wrongdoers and perpetrators of media crimes, and the guarantor of the damages is specified and the method of compensation is stated. . The jurisprudential foundations clearly show the customary and Sharia responsibility of the media. To reach this hypothesis, a descriptive-analytical method has been used. The purpose of this research is to formulate comprehensive laws based on the existing facts in this field.

منابع و مأخذ:

1. انصاری، باقر، شیخ الاسلامی کند ولوسی، جهانسوز، مهدی زاده، مهدی، هیلا، پروانه، (1381)، « مسئولیت مدنی رسانه های گروهی »، تهران انتشارات تدوین و تنفیح قوانین ریاست جمهوری


2. بهرامی احمدی، حمید، (1388)، « مسئولیت مدنی»، تهران، میزان


3. تانکارد، جیمز و سورین، ورنر، (1386)، « نظریه های ارتباطات»، ترجمه علیرضا دهقان، تهران، انتشارات دانشگاه تهران


4. حسینی، حسین، (1377)، « همایش جنگ روانی»، انتشارات دانشگاه امام حسین.


5. واوکس، آمانوئل، (بی تا)، « مسولیت مدنی و کیفری رسانه ها در حقوق فرانسه»، دسترسی در سایت:

www.ensani.ir/content/141.28/default.aspx

6. دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، « مسؤولیت مدنی رسانه ها در حقوق موضوعه ایران»، تهران، کتاب الکترونیک، دسترسی در سایت:

htt://rasaneh.farhang.gov.ir/fanewsagencg/2319/

7. صحرا نورد، ابوذر، صحرانورد، رسول، خلیل زاده ، سید محمد مهدی (۱۳۹۰)، مسؤولیت مدنی رسانه ها.


8. قانون اداره صدا و سیمای جمهوری اسلامی مصرف ۱۳۵۹.


9. قانون اساسی جمهوری اسلامی


10. قانون انتخابات ریاست جمهوری


11. قانون مجازات اسلامی


12. قانون مدنی


13. قلی پور گیلانی، مسلم، (1393)، تلخیص مکاسب محرمه شیخ مرتضی انصاری شوشتری، (ره)، ناشرعالمه، 200صفحه.


14. کاتوزیان، ناصر، (1386)، « الزام های خارج از قرارداد: مسئولیت مدنی»، تهران، انتشارات دانشگاه تهران


15. عابدی، احمد، «خارج فقه جهاد»، دسترسی سایت:

htt://meftaah.com/p=14895

16. هاشمی، سید رضا، حسنی، علیرضا، (1389)، « مسئولیت مدنی رسانه‌ها »، نشریه روابط‌ عمومی، شعاره 73، صص 25-18


17. فتحی، فریبا؛ شیر بیگی، محمد ،(1398)، «روش های مقابله با رسانه های مهاجم» دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند دیماه ۹۸

منابع عربی:

1. قران کریم


2. انصاری مرتضی (۱۴۱۴)، « رسائل فقهیه »، قم، الامانه العامه للموتمر المنوی شیخ الاعظم الانصاری


3. ابن ابی جمهور، محمد بن علی، (1403)، عوالی الئالی، قم، سیدالشهداء،۷۵/۱.


4. ابوحنیفه، نعمان بن ثابت، الفقه الاکبر، نقد و تفسیر کلام اهل سنت،  قرن 2ق.


5. طوسی، محمد بن حسن، (1414ق)، الأمالی، ناشر دارالثقافه، قم، ایران.

6.علی بن سلطان‌ محمد، ابو حنیفه، نعمان بن ثابت،  قاری، مصحح: دندل، علی محمد، دار الکتب العلمیة

336ص.

7. محمد بن الحسن الحر العاملی، (1414ق)، وسائل الشیعه، ناشر آل البیت لاحیاء الثراث،۷۳/۱۷.


8. نایئنی، میرزا محمدحسین (1377)، « منیه الطالب فی حاشیه المکاسب»، تهران، المکتبه المحمدیه


9. نوری، میرزا حسین، ( 1408ق)، مستدرک الوسائل، بیروت، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، 243/4.

1. Ansari, Baqir, Sheikhul-Islami, Kand-Volusi, Jahansoz, Mahdizadeh, Mehdi, Hila, Parvaneh, (2008), "Civil Responsibility of Mass Media", Tehran Publications of the Compilation and Amendment of Presidential Laws


2. Bahrami Ahmadi, Hamid, (1388), "Civil Responsibility", Tehran, Mizan


3. Tankard, James and Sorin, Werner, (1386), "Theories of Communication", translated by Alireza Dehghan, Tehran, Tehran University Press


4. Hosseini, Hossein, (1377), "Psychological War Conference", Imam Hossein University Publications.


5. Vaux, Emmanuel, (BTA), "Civil and criminal responsibility of the media in French law", access on the site:


6. ensani.ir/content/141.28/default.aspx


7. Office of Media Studies and Planning of the Ministry of Culture and Islamic Guidance, "Civil Responsibility of the Media in Iran's Subject Laws", Tehran, electronic book, access on the website:


8. htt://rasaneh.farhang.gov.ir/fanewsagencg/2319/


9. Sahra Noord, Abuzar, Sahra Noord, Rasoul, Khalilzadeh, Seyyed Mohammad Mehdi (2019), Civil Responsibility of the Media.


10. Law of the Broadcasting Authority of the Islamic Republic of Iran, 1359.


11. The Constitution of the Islamic Republic


12. Presidential Election Law


13. Islamic Penal Code


14. Civil law


15. Qolipour Gilani, Muslim, (2013), summary of the merits of the mahram of Sheikh Morteza Ansari Shoushtari, (RA), Nashraalama, 200 pages.


16. Katouzian, Nasser, (2016), "Obligations outside the contract: civil liability", Tehran, Tehran University Press.


17. Abedi, Ahmad, "Outside Jihad jurisprudence", website access:


18. htt://meftaah.com/p=14895


19. Hashemi, Seyed Reza, Hosni, Alireza, (2009), "Civil Responsibility of the Media", Public Relations Journal, Shaareh 73, pp. 18-25


20. Fathi, Fariba; Sher Beigi, Mohammad, (2018), "Methods of dealing with aggressive media", Islamic Azad University, Damavand branch, December 2018

 

 

 

Arabic sources:

1. Holy Quran


2. Morteza Ansari (1414), "Lessels of Jurisprudence", Qom, Al-Umaana Al-Ama Lalmutmar al-Munawi Sheikh Al-Azam Al-Ansari


3. Ibn Abi Jumur, Muhammad Bin Ali, (1403), Awali Al-Ali, Qom, Seyyed al-Shohada, 1/75.


4. Abu Hanifah, Nu'man bin Thabit, Fiqh al-Akbar, Criticism and Commentary of Sunnis, 2nd century AH.


5. Tousi, Muhammad bin Hassan, (1414 AH), Amali, Dar al-Thaqafa publisher, Qom, Iran.


6. Ali bin Sultan Muhammad, Abu Hanifah, Noman bin Thabit, Qari, proofreader: Dandel, Ali Muhammad, Dar al-Katb al-Elamiya


7. 336 p.


8. Muhammad bin Al-Hassan al-Har al-Amili, (1414 A.H.), Al-Wasal al-Shia, publisher of Al-Al-Bayt Lahiya al-Tharath, 17/73.


9. Nayeni, Mirza Mohammad Hossein (1377), "Manyeh al-Talib fi Marjih al-Makasab", Tehran, Al-Maktabeh al-Mohammadiyeh

Nouri, Mirza Hossein, (1408 AH), Mostadrak al-Wasail, Beirut, Al-Al-Bait Lahiya al-Tarath Foundation, 243/4