شناسایی الگوهای راهبردی مؤثر بر شکلگیری هویت مذهبی-دینی: مروری بر دادههای ثانویه سالهای 1378 الی 1403
محورهای موضوعی : مطالعات میان فرهنگی
طاها عشایری
1
*
,
طاهره جهان پرور
2
,
سیف اله مدبر چهار برج
3
1 - استادیار گروه تاریخ و جامعه شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی. اردبیل. ایران.
2 - دکترای جامعه شناسی فرهنگی گروه علوم اجتماعی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران
3 - دانشیار گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
کلید واژه: سرمایه اجتماعی, حکمرانی سیاسی, سواد رسانه و فرهنگی, باورهای دینی, رفاه اجتماعی,
چکیده مقاله :
هدف اصلی پژوهش شناسایی الگوهای راهبردی مؤثر بر شکلگیری هویت مذهبی-دینی به روش فراترکیب کیفی است. روش پژوهش از نوع فراترکیب استقرایی کیفی و الگوی تحلیل سندلوسکی و باروسو (2007) با مروری بر دادههای ثانویه سالهای 1378 الی 1403 است. این پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری غیراحتمالی (تعمدی) از 160 اسناد علمی (پایگاه علمی نورمگز، جهاد دانشگاهی، مگ ایران و ایران داک)، بعد از غربالگری و گزینش، 94 سند علمی بهعنوان حجم نمونه انتخاب و وارد فاز تجزیهوتحلیل با نرمافزار Excell 2024 (توصیفی) و Edraw 2025 (ترسیم نمودار درختی) شدند. نتایج نشان میدهد که راهبردهای اجتماعی (سرمایه اجتماعی، الگوهای مرجع، نهاد خانواده، کنترل اجتماعی)، راهبردی فرهنگی (الگوهای سازمانی؛ سبک فراغت اسلامی؛ مقابله با سبک زندگی غربی، جامعه پذیری دینی، سبک و الگوهای تربیتی، ارتقای سواد رسانهای، الگوهای آموزشی-علمی) و راهبردی سیاسی (سرمایه سیاسی، جامعه پذیری سیاسی)؛ راهبردی روانی (فطرتگرایی؛ محرک روانی؛ باورهای ذهنی؛ سلامت روانی؛ شخصیتسازی دینی) و راهبردها اقتصادی (ارتقای رفاه اجتماعی و فضای کسبوکار مساعد) از الگوهای راهبردی مؤثر بر شکلگیری هویت مذهبی-دینی در این فاصله زمانی 1387 الی 1403، احصاء و شناساییشدهاند.
-احمدپور، مریم و قادرزاده، امید (۱۳۸۹). تعامل در فضای سایبر و تأثیر آن بر هویت دینی جوانان تحلیلی درباره نتایج یک پیمایش در دانشگاه کردستان. دو فصلنامه پژوهش جوانان. شماره ۵: ۷۵ - ۹۱.
-اخلاقی، آزیتا (۱۳۹۱). رابطه هویت دینی معلمان با هویت دینی دانش آموزان مدارس شهر تهران. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی. مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج). دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.
-آذریون، پریسا (1397). بررسی رابطه میزان سواد رسانه ای و نگرش دینی دانشجویان دانشکده علوم انسانی دانشگاه بوعلی سینا. فصلنامه جامعه. فرهنگ. رسانه. پیاپی 27: ۸۷ - ۹۹.
-ارژنگ، اردوان و میرفردی، اصغر (۱۳۹۳). هویت دینی و عوامل اجتماعی تأثیرگذار بر آن (موردمطالعه دانشجویان دانشگاه یاسوج). فرهنگ در دانشگاه اسلامی. شماره ۱۰: ۱۴۷ - ۱۶۵.
-استادآقا، مریم (1402). تجارب زیسته نوجوانان دارای هویت دینی پایدار پیرامون تربیت اخلاقی والدین. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشکده رفاه. گروه مشاوره و روانشناسی
-افضلیپور فیروزآبادی، زهره السادات (۱۳۹۸). شناسایی و سطحبندی عوامل مؤثر بر هویت دینی دانش آموزان دوره متوسطه استان یزد بر اساس مدلسازی ساختاری تفسیری. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردکان.
-آقامحمدی، جواد (1392). بررسی نقش الگوی تربیتی والدین در تربیت دینی فرزندان. پژوهش نامه تربیت تبلیغی. پیاپی 2: ۱۰۵ - ۱۱۱.
- امینی، محمد و دادخواه تهرانی، سمیرا (1403). وضعیت هویت دینی دانش آموزان دوره متوسطه دوم شهر اصفهان. نشریه مطالعات ملی. سال بیست و پنجم، شماره 3 : 137 - 158.
- امینی، محمد؛ رحیمی، حمید و مزروعی، حسن (۱۳۹۳). تحلیل و ارزیابی هویت ملی و دینی دانشجویان دانشگاه کاشان و علوم پزشکی کاشان. فصلنامه فرهنگ در دانشگاه اسلامی. شماره ۳: ۱۲۱ - ۴۱۳.
-انصاری، محمدرضا؛ کاظمی پور، شهلا و محسنی، رضاعلی (۱۴۰۰). مطالعه جامعهشناختی هویت مدرن و دینی دانشجویان (موردمطالعه: دانشجویان دانشگاه تهران). فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران. شماره ۳: ۹۴۹ - ۹۷۳.
-ایمانپور، محمدتقی و سروش، مریم (1381). بررسی و ارزیابی عوامل مؤثر بر هویت دینی جوانان در شیراز. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه اصفهان.
-باعزت، فرشته (۱۳۹۴). تأثیر مناسک حج عمره مفرده بر تقویت هویت دینی دانشجویان دانشگاه. اندیشههای نوین تربیتی. شماره ۳: 29 - 46.
-بذرافشان، جواد و رفیعی کته تلخ، عیسی (۱۳۹۲). بررسی تأثیر فضای مجازی بر هویت دینی جوانان روستایی (مطالعه موردی دهستان بالارخ تربتحیدریه). مجله مطالعات روانشناسی تربیتی. شماره 17: 1 - 22.
- پارسامهر، مهربان (۱۳۹۱). بررسی رابطه بین سلامت روانی اجتماعی موردمطالعه: با هویت ملی و دینی دانشجویان دانشگاه یزد. فصلنامه توسعه اجتماعی. شماره ۱: 7 - 24.
- پاشا، ابراهیم و فلاحزاده، محمدهادی (۱۳۹۱). بررسی هویت دینی و ملی نوجوانان و جوانان شهر تهران با تأکید بر گروه مرجع. مطالعات ملی. شماره 52: 131 - 156.
-تاجبخش، غلامرضا؛ رمضانی، رضا و علیدادی، زهرا (۱۴۰۰). واکاوی عوامل جامعهشناختی مؤثر در شکلگیری هویت دینی دانش آموزان دختر. نشریه اسلام و پژوهشهای روانشناختی. شماره ۲: 73 - 92.
-تاجیک اسماعیلی، عزیزالله و تاجیک اسماعیلی، سمیه (۱3۹۴). نگرش به جهانیشدن و هویت دینی دانشجویان. نشریه مطالعات رسانهای. شماره. 5: 37 - 43.
-تاجیک اسماعیلی، سمیه و کلاهدوز، محمد (۱۳۹۸). رابطه میان میزان تماشای سریالهای تلویزیونی زنان در ماه رمضان با هویت دینی آنان. فصلنامه شاهد اندیشه. شماره ۱: 177 - 197.
- ترکمانی، حسین (۱۳۹۷). بررسی میزان هویت دینی بین دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان میناب و عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر آن. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس.
- تقیزاده، مریم (۱۳۸۷). هویت دینی زنان و عوامل اجتماعی مرتبط با آن. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبائی. دانشکده علوم اجتماعی.
- جاودان، موسی؛ پوردادخدایی، نسیبه و فروزانفر، عبدالله (۱۴۰۲). رابطه آیندهنگری. خودمهارگری و سبک زندگی اسلامی با هویت دینی نوجوانان. مجله سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت. شماره ۱: 58 - 67.
- جعفرزاده، یوسف و امین کلیبر، نصرالله (1398). نقش پدیدارشناسانه دیدگاه دورکیم درباره نسبت دین و جامعه. دوفصلنامه ادیان و فرفان تطیبقی. سال سوم، شماره 5: 105 - 124.
- جعفری، مصطفی و زالی، محمدعلی (1398). تحلیل کیفی ابعاد سواد دینی دانشگاهیان ایرانی. نشریه مطالعات علوم اسلامی انسانی. پیاپی 18: 35 - 45.
- جمالی فیروزآبادی، محمود و اخلاقی، آزیتا (۱۳۹۱). رابطه هویت دینی معلمان با هویت دینی دانش آموزان مدارس شهر تهران. راهبرد اجتماعی فرهنگی. شماره ۵: 79 - 102.
- جهان مهین، مجیدرضا؛ راسخ، کرامت الله؛ سرورزاده، سید کورش و خدامی، علیرضا (1402). مطالعه علمی رابطه استفاده از فضای مجازی و هویت دینی دانش آموزان دبیرستانی (مورد مطالعه : دانش آموزان دختر و پسر دبیرستانی متوسطه دوم شهر جهرم). نشریه مطالعات راهبردی ارتباطات. سال سوم، شماره 4 : 85 - 98.
- جوادی یگانه محمدرضا، عزیزی، جلیل و انصاری، محمدرضا (۱۳۹۲). رسانههای جمعی جهانی و هویت جوانان شیراز. مجله جامعهشناسی نهادهای اجتماعی. شماره ۱: 82 - 102.
- حاتمی کاکش، فرزین؛ ایدر، نبی¬الله و حسابی، احمد علی (1402). تحلیل جامعهشناختی هویت مدرن و هویت دینی زنان (مورد مطالعه: زنان جوان نسل پس از انقلاب اسلامی شهر اهواز). نشریه زن و مطالعات خانواده. پیاپی 59.: 66 - 93.
- حسینزاده، داود؛ عزیزی، غلامرضا و شوقی، بهزاد (۱۳۹۱). بررسی عوامل مؤثر در تحکیم هویت دینی دانش آموزان دوره متوسطه. مجله پژوهشهای اعتقادی کلامی. شماره ۶: 53 - 62.
-حسینی، سیده مرضیه (1402). طراحی الگوی شکل گیری هویت دینی دانش آموزان در مقطع دوم ابتدایی. پایاننامه کارشناسی ارشد. پردیس نسیبه تهران. گروه علوم تربیتی
-حیدری، آرمان و رمضانی باصری، عباس (۱۳۹۴). اینترنت. برنامههای ماهوارهای و هویت دینی دانش آموزان متوسطه (مطالعه موردی: شهر مرودشت). نشریه جامعهشناسی آموزشوپرورش. شماره 11: 7 - 36.
-خالقی پور، شهناز (۱۳۹۵). اثربخشی آموزههای فضایل اخلاقی دینمحور بر بهبود شکلگیری هویت دینی نوجوانان. فصلنامه روانشناسی و دین. شماره ۴: 41 - 58.
-دارابی، مسعود؛ امیرپور، مهناز و حیدرآبادی، ابوالقاسم. (۱۳۹۵). بررسی جامعهشناختی تأثیر ماهوارهبر هویت دینی جوانان شهر تهران. مجله مطالعات جامعهشناختی جوانان. شماره ۲۲: 9 - 30.
-رحمانی، نیره (1402). نقش سواد رسانه ای و الگوی والد- فرزندی در شکل گیری هویت دینی فرزندان. نشریه پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی. سال چهارم، شماره 4: 25 - 44.
-رحیمینژاد، عباس و مددی، علی (۱۳۹۵). رابطه تحول منزلتهای هویت بین شخصی و هویت دینی در دانشجویان. نشریه مطالعات اسلام و روانشناسی. دوره پنجم: 83 - 97.
-رستمی، محمد (۱۳۹۶). بررسی تأثیر شبکههای اجتماعی بر فرهنگ و باورهای دینی استان اصفهان. مجله علوم اجتماعی شوشتر. سال یازدهم، شماره 2: 45 - 72.
-رضائیان، حمید و توتونچی، بهاره (۱۳۹۸). پیشبینی هویت دینی فرزندان بر اساس الگوهای تعاملی خانواده. دینداری والدین و تفکر انتقادی نوجوان. نشریه مطالعات زن و خانواده. شماره ۳: 109 - 128.
-رفعتجاه، مریم و روحافزا- فائزه (۱۳۹۱). مطالعه عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر نگرش به هویت دینی زن مسلمان. نشریه مسائل اجتماعی ایران. شماره ۲: 61 - 92.
-رفعتجاه، مریم و شکوری، علی (۱۳۸۷). اینترنت و هویت اجتماعی. مجله جهانی رسانه. شماره ۵: 5 - 11.
-روشنایی، علیرضا (1395).بررسی چیستی¬های هویت دینی در بین نوجوانان. رساله کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبائی. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی
-ریاحی، محمد اسماعیل؛ علیزاده، توحید؛ اشتیاقی، معصومه و کاظمیان، مهرداد (۱۳۹۳). تلویزیون و هویت دینی (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه مازندران). جامعهشناسی کاربردی. شماره ۵۴: 33 - 48.
-رئوفی، محمود (۱۳۸۹). مؤلفههای هویت دینی. دین و ارتباطات. شماره ۳۷ و ۳۸: 91 - 112.
- رئوفی، محمود. (۱۳۹۱). هویت دینی از منظر دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران. دانشگاه امام صادق علیهالسلام. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات.
- زارع جعفری زواره، محمود؛ مؤمنی مهموئی، حسین؛ زیر مهدی اکبری، احمد و فلاح مهنه، تورج (1401). الگوی جاری تربیت دینی در دانشگاه آزاد اسلامی: رویکرد نظریه داده بنیاد. نشریه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی. پیاپی 26: 251 - 276.
-ساعی، منصور؛ بصیریان جهرمی، حسین و ظهیرالدینی، احسان (۱۳۹۹). رابطه بین کنشگری در اینستاگرام و میزان پایبندی به هویت دینی. فصلنامه مطالعات ماهواره و رسانههای جدید. شماره ۲۲: 65 - 92.
-سفیری، خدیجه و نعمت اللهی، زهرا (۱۳۹۱). جهانیشدن و هویت دینی با تأکید بر تفاوتهای جنسیتی. فصلنامه مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان. شماره ۳: 39 - 48.
-سفیری، خدیجه و غفوری، معصومه (۱۳۸۸). بررسی هویت دینی و ملی جوانان شهر تهران با تأکید بر تأثیر خانواده. دو فصلنامه پژوهش جوانان. فرهنگ و جامعه. شماره 5: 1 - 22.
-سلمانپور، مریم (1400). مطالعه تاثیر سبک زندگی و سواد رسانه ای بر گرایش دانش آموزان به ارزش های دینی و فرهنگ عفاف و حجاب. نشریه پژوهش های کاربردی در مدیریت و علوم انسانی. پیاپی 4 : 29 - 35.
-سلمانی اردانی، محمدعلی و شفیعپور مطلق، فرهاد (۱۴۰۰). ارزیابی عوامل چهارگانه مؤثر بر توسعه برنامه درسی هویتساز دینی ادراکشده با میانجیگری جهانبینی فردی (موردمطالعه: دبیران متوسطه شهر اصفهان). مهارتهای روانشناسی تربیتی. دوره دوازدهم، شماره ۴: 1 - 29.
-سلیمی، لادن و مهدینیا، معصومه (1402). واکاوی تربیت دینی بر اساس نقش خانواده با تأکید بر برنامه درسی. نشریه دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، پیاپی 60: 1 - 13.
- شاکری ورزنه، مریم و صالحی نجفآبادی، نعمتالله (1402). اثر بخشی آموزش رژیم مصرف رسانه¬ای به والدین بر هویت دینی و هویت ملی دانش آموزان دختر متوسطه دوم.نشریه پژوهش های نوین در آموزش و پرورش. سال چهارم، شماره 4: 10 - 17.
-شجاعی، زهرا (1402). پیش بینی رابطه هویت اجتماعی با ارزشهای دینی با میانجیگری سلامت اجتماعی دانش آموزان ( دختر) مقطع متوسطه اول شهر کرج. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور استان تهران. مرکز پیام نور تهران جنوب
-شریفزاده، حکیمه سادات؛ میرمحمدتبار، سید احمد و سهرابی، مریم (۱۳۹۳). بررسی نقش استفاده از فناوریهای نوین (ماهواره و اینترنت) بر هویت دینی دانش آموزان. فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی. دوره هشتادم: 103 - 131.
-شریفی رهنمو، سعید؛ شریفی رهنمو، مجید و هدایتی منظور، جواد (1397). بررسی رابطه بین میزان استفاده از شبکه اجتماعی اینستاگرام با هویت دینی نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ ساله شهر همدان. نشریه مطالعات فرهنگی پلیس. شماره ۱: 29 - 58.
-شعاعی، محمدحسین. (1400). بررسی رابطه سواد رسانه¬ای و کنشگری فعال دینی در عرصه مجازی (مطالعه موردی: طلاب علوم دینی). نشریه دین و ارتباطات. سال بیست و هشتم، شماره 2 : 226 - 248.
-شهابی، سید سلام و بیانی، فرهاد (۱۳۹۵). تبیین جامعهشناختی هویت دینی مطالعه موردی؛ دانشجویان پیام نور شهرستان سقز در سال ۱۳۹۲. نشریه جامعهشناسی آموزشوپرورش. شماره ۲: 24 - 46.
-شیرچی، رقیه؛ رضاییان بیلندی، حسین و مصلحی، جواد (۱۳۹۸). نقش پیوند والدینی و عزتنفس در پیشبینی سبکهای هویت دینی نوجوانان. فصلنامه روانشناسی و دین. شماره ۳: 85 - 99.
-شیردل، الهام و حامی کارگر، فاطمه (۱۴۰۱). هویت دینی دختران نوجوان شهر کرمان و عوامل اجتماعی مرتبط با آن. نشریه تداوم و تغییر اجتماعی، 394 - 398.
-شیردلی، یوسف (1402). بررسی تاثیر فضای مجازی بر هویت دینی دانش آموزان مطالعه موردی دانش آموزان متوسطه دوم شهرستان زابل. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه سیستان و بلوچستان. دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
-صمدی، معصومه (۱۴۰۱). بررسی علل آسیبپذیری نظام آموزشی در پرورش هویت دینی دانش آموزان. فصلنامه مطالعات ملی. شماره ۳: 33 - 54.
-عابدی، فاطمه و منادی، مرتضی (۱۳۹۴). دیدگاه دانش آموزان دبیرستانی پیرامون منابع تأثیرگذار بر هویت دینیشان. مطالعه موردی شهرستان کرج. فصلنامه مطالعات راهبردی ورزش و جوانان. پیایی 29: 109.
-عابدی، فاطمه؛ منادی، مرتضی؛ خادمی اشکذری، ملوک و کیامنش، علیرضا (۱۳۹۷). واکاوی عوامل مؤثر بر تحققپذیری تربیت دینی دانش آموزان. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی. شماره ۳۸: 145 - 169.
-عباسی، محمدرضا؛ علوی مقدم، بهنام و زهره وند، اشرف (۱۳۹۳). بررسی میزان هویت دینی بین دانش آموزان مقطع متوسطه ناحیه یک شهرری. فصلنامه مطالعات ملی. شماره ۲: 169 - 184.
-علیزاده اقدم، محمدباقر؛ ولایتی خواجه، سمیه و اختیاری، مینا (۱۳۸۶). بررسی تطبیقی هویت ملی و دینی دانش آموزان و عوامل مؤثر بر آن. مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان. شماره 2: 67 - 91.
-فضل الهی قمشی، سیف الله و شیبانی، زهره (1400). عوامل تاثیرگذار بر هویت دینی جوانان. ماهنامه معرفت. سال سی ام، شماره 6: 41 - 58.
-فضل الهی قمشی، سیفالله و ملکی توانا، منصوره (1391). عوامل مؤثر بر توسعه معنویت و ارزشهای دینی دانش آموزان. فصلنامه تخصصی کودک. نوجوان و رسانه. مرکز پژوهشهای اسلامی صداوسیما. شماره 6: 34 - 41.
-قادرزاده، امید (۱۳۹۳). آموزشوپرورش و هویت دینی و ملی (مطالعه پیمایشی دانش آموزان مقطع متوسطه شهر بانه). فصلنامه مطالعات ملی. شماره ۳: 81 - 120.
-قاسمی، وحید؛ عدلی پور، صمد و کیانپور، مسعود (۱۳۹۱). تعامل در فضای مجازی شبکههای اجتماعی اینترنتی و تأثیر آن بر هویت دینی جوانان (مطالعه موردی فیسبوک و جوانان شهر اصفهان). نشریه دین و ارتباطات. شماره ۲: 5 - 36.
-قلمی، زهرا و شعاع، اصغر (۱۳۹۷). بررسی سلامت روان. سبک زندگی و هویت دینی بین کاربران فعال و عادی شبکههای اجتماعی (مطالعه موردی: دانشجویان دانشکده حقوق و علوم سیاسی و علوم و ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی). فصلنامه پژوهشهای ارتباطی. شماره 12: 135 - 160.
-قنبریبرزیان، علی و همتی، رضا (۱۳۹۴). هویت دینی در جامعه ایرانی: مرور نظاممند مطالعات انجامشده (۱۳۸۰-۱۳۹۲). جامعهشناسی کاربردی. شماره ۹: 117 - 138.
-کارگرخوش، سحر؛ طالب، زهرا و گلزاری، زینب (1402). ارائه الگوی بازی وارسازی تربیت دینی در دوره ابتدایی. نشریه علوم تربیتی از دیدگاه اسلام. سال یازدهم، شماره 3: 111 - 139.
-کاروانی، عبدالطیف و امینی زاده، سینا (۱۳۹۷). مطالعه جامعهشناختی رابطه بین شبکههای اجتماعی مجازی و هویت دینی دانشجویان (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان). نشریه مطالعات رسانهای. 21 - 34.
- کرمی، رضا (۱۳۹۵). بررسی هویت دینی دانشجویان دانشگاه شیراز با توجه به نوع و میزان استفاده از رسانههای ارتباطجمعی. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه یاسوج. دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
-کریستی، مارسلا (1393). جامعهشناسی دین از دین مدنی تا دین سیاسی (تلاقی دین. فرهنگ و سیاست). ترجمه فرهاد ابیزاده. مجتبی صداقتیزاده. تهران: موسسه کتاب مهربان نشر.
- کریمی منجرمویی، یزدان و فرهمند، مهناز. (۱۳۹۶). بررسی رابطه بین فناوریهای نوین ارتباطی و بازاندیشی هویت دینی جوانان شهر تهران. فصلنامه توسعه اجتماعی. شماره ۱: 59 - 80.
لطفآبادی، حسین و نوروزی، وحیده (۱۳۸۳). بررسی چگونگی نگرش دانش آموزان دبیرستانی و پیشدانشگاهی ایران به جهانیشدن و تأثیر آن بر ارزشها و هویت دینی و ملی آنان. فصلنامه نوآوریهای آموزشی. شماره 10: 88 - 111.
- ماهرو زاده، طیبه (۱۳۹۲). جهانیشدن و هویتیابی دینی جوانان. تربیت اسلامی. دوره هشتم. شماره ۱۶: 139 - 162.
- محمد زاده لاری، هایده (1402). بررسی نگرش معلمین. والدین و دانش آموزان در خصوص تاثیر استفاده از فضای مجازی بر هویت دینی دختران پایه دهم ناحیه یک آموزش و پرورش شهر مشهد. پایاننامه کارشناسی ارشد. موسسه آموزش عالی شاندیز. گروه روانشناسی.
- محمودی، سیروس و ایمانیفر، حمیدرضا (۱۳۹۸). تبیین نیازهای معرفتی دانشجویان در حوزه هویت دینی و انقلابی از منظر مدرسین دانشگاههای شهر شیراز. نشریه رهیافت فرهنگ دینی. دوره سوم: 145 - 167.
- مزینانی، کاظم (۱۳۹۳). بررسی رابطه استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی و هویت دینی کاربران. فصلنامه رهآورد نور. شماره ۴۶: 22 - 33.
- مسعودنیا، حسین، محمود اوغلی، رضا و ابراهیمی پور، حوا (۱۳۹۵). بررسی رابطه مصرف اینترنتی و هویت دینی در بین دانشجویان دانشگاه اصفهان. فصلنامه مطالعات ملی. شماره 1: 107 - 115.
- مصلح، نرجس خاتون (۱۳۹۲). بررسی رابطه سرمایه اجتماعی خانواده و هویت دینی نوجوانان. دانشگاه الزهرا. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی.
-معمار، رحمتاله و پارسافر، سحر (۱۳۹۹). مسیرهای دیندار شدن و ارتباط آن با میزان دینداری شهروندان (موردمطالعه: ساکنان شهر قائمشهر). جامعهشناسی نهادهای اجتماعی. شماره 15: 325 - 356.
-ملکیان، نازنین (۱۳۹۳). بررسی رابطه استفاده از اینترنت با هویت دینی جوانان. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق -قیام دشت. دانشکده علوم انسانی.
-موسی، سیده منصوره؛ نصاریان، فهیمه؛ صمدی، معصومه و عباسی سروک، لطفالله (1400). تحلیل ابعاد. مولفه¬ها و شاخص¬های سازنده عرصه تربیت دینی؛ براساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. نشریه اسلام و پژوهشهای تربیتی. سال سیزدهم، شماره 2 : 81 - 110.
-موسیوند، مریم؛ صفایی، صفیالله؛ صفایی شکیب، علی و ویسه، مهدی (۱۳۹۶). بررسی تأثیر شبکههای اجتماعی مبتنی بر وب بر هویت دینی دانشجویان دهه دوم و سوم انقلاب اسلامی موردمطالعه دانشگاههای همدان. فصلنامه فرهنگ در دانشگاه اسلامی. شماره 4: 50 - 524.
- مولودپوری، گلاله؛ اسلامی، ادریس و آقائی، کمال (1402). بررسی تجارب معلمان دوره ابتدایی شهرستان مهاباد در باب تربیت دینی و عناصر آن.نشریه تربیت اسلامی. پیاپی 45: 57 -ا 79.
- میرزایی، مهدی (۱۳۹۹). بررسی رابطه بین فرهنگ اقامه نماز با ایجاد انسجام نشاط و شاداب سازی هویت دینی و معنوی بازنشستگان در محیط خانه و جامعه موردمطالعه بازنشستگان نیروی انتظامی شهرستان دهلران. نشریه دانش انتظامی ایلام. شماره ۳۶: 54 - 80.
- نادری، احم؛ چیتساز، محمدجواد و شیرعلی، ابراهیم (۱۳۹۴). فراترکیب پژوهشهای انجامشده در حوزه هویت دینی. مطالعات ملی. شماره ۶۳: 27 - 44.
- نیرومند، زینب؛ محبی، علی و وکیلی، نجمه (1401). الگوی تربیت دینی برای دانش آموزان مقطع متوسطه دوم با رویکرد نشاطآوری بر اساس آیات و روایات. فصلنامه اسلام و مطالعات اجتماعی. سال دهم. شماره 2: 163 - 192.
- ولایتی، اعظم (۱۳۹۰). نقش برنامههای دینی تلویزیون بر هویت دینی شهروندان شهر اصفهان در سال ۱۳۹۰. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه کاشان. دانشکده علوم انسانی.
- ولینژاد عبدالله (۱۳۹۴). بررسی هویت دینی دانشجویان و رابطه آن با برخی عوامل اجتماعی (موردمطالعه: دانشجویان یاسوج). پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه یاسوج. دانشکده علوم انسانی.
-یاری رنانی، زهرا (1402). بررسی اثربخشی آموزش هوش معنوی مبتنی بر آموزههای قرآنی بر باورهای دینی و هویت اخلاقی نوجوانان دختر شهر خمینی شهر. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه معارف قرآن و عترت. دانشکده تعلیم و تربیت اسلامی
-یاریان، سجاد و دینپرور، زهرا (۱۳۹۹). اثربخشی آموزش امنیت هستی شناختی بر هویت دینی. امینت روانی و امنیت شغلی معلمان. مجله سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت. شماره ۱: 65-58.
یزدخواستی علی، باباییفرد اسدالله و کیانی اعظم. (1397). بررسی عوامل موثر بر تربیت دینی دانشجویان دانشگاه کاشان. نشریه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی. سال سوم، شماره 9 : 129- 152.
-یعقوبی، ابوالقاسم و محمدزاده، سروه (۱۳۹۶). پیشبینی میزان هویت گرایی ملی و دینی بر اساس سبکهای هویتی. فصلنامه پژوهشهای روانشناسی اجتماعی. شماره ۲۶: 79 - 120.
APPLEBY. R. SCOTT (1999). THE AMBIVALENCE OF THE SACRED: RELIGION.VIOLENCE. AND RECONCILIATION. https://rowman.com/ISBN/9780847685547.
Argyle. M. (2006). Religious behaviour. Routledge. https://www.routledge.com/Religious-Behaviour/Argyle/p/book/9780415605588Arweck. E. & Nesbitt. E. (2010). Young people's identity formation in mixed-faith families: Continuity or discontinuity of religious traditions? Journal of Contemporary Religion. 25(1). 67-87. https://doi.org/10.1080/13537900903416820.
Barker. E. (1998). New religions and new religiosity. Pages 10–27 in New Religions and New Religios‐ity. Edited by Eileen Barker and Margit Warburg. Aarhus: Aarhus University Press
Chen. C. (2002). The religious varieties of ethnic presence: A comparison between a Taiwanese immigrant Buddhist temple and an evangelical Christian church. Sociology of Religion 63(2):215-238. https://academic.oup.com/socrel/article-abstract/63/2/215/1614013
Chong. K. H. (1998). What it means to be Christian: The role of religion in the construction of ethnic identity and boundary among second-generation Korean Americans. Sociology of Religion 59(3):259-286.
Clark E. A(2023).The Impact of Religion and Religious Organizations. BYU Law Review.Volume 49 Issue 1 Article 6Winter 11-30-2023. https://religionunplugged.com/subscribe?gad_source
Cox.D.A.Streeter. R.Abrams. S.J.Lee. B. & Dana P. (2021). Public Places and Commercial Spaces: How Neighborhood Amenities Foster Trust and Connection in American Communities. SURV. CTR. ON AM. LIFE Oct. 20. 2021.
Durkheim. E. (1965). The elementary forms of the religious life. George Allen and Unwin. https://monoskop.org/images/a/a2.
Geertz. C. (1973). Religion as a cultural system. Pages 87–125 in his The Interpretation of Cultures: Selected Essays. New York: Basic Books.
Habermas. J. (1975). Moral development and ego identity Telos 24: 41–55. http://journal.telospress.com/content/1975/24/41
Hammond. P. E. (1988). Religion and the persistence of identity. Journal for the Scientific Study of Religion 27(1):1-11.
Hassan H. O. Salman A(2023). Islamic Identity in Light of Contemporary Intellectual Challenges.Journal for Educators. Teachers and Trainers.Vol. 14(5). 588-602. https://jett.labosfor.com/index.php/jett/article/view/2054
https://onesearch.library.uwa.edu.au/discovery/openurl?institution
James. W. (1982). The Varieties of Religious Experience: A Study in Human Nature [1902]. New York: Longmans. Green and Co.
Jeffrey M. J. (2021). U.S. Church Membership Falls Below Majority for First Time. GALLUP (Mar. 29. 2021). https://news.gallup.com/poll/341963/church-membership-fallsbelow- majority-first-time.aspx
Jensen. L. A. (2021). The cultural psychology of religiosity. spirituality. and secularism in adolescence. Adolescent Research Review. 6. 277–288. https://doi.org/10.1007/s40894-020-00143-0
King. P. E. (2019). Religion and identity: The role of ideological. social. and spiritual contexts. In James L. Furrow. Linda M. Wagener (Eds). Beyond the self (pp. 197–204). DOI:10.4324/9780203764688-11
Kurien. P. (1998). Becoming American by becoming Hindu: Indian Americans take their place at the multicultural table. In Gatherings in Diaspora: Religious communities and the new immigration. edited by R. S. Warner and J. G. Wittner. 37-70. Philadelphia: Temple University Press.
Layton. E. Dollahite. D. C. & Hardy. S. A. (2011). Anchors of religious commitment in adolescents. Journal of Adolescent Research. 26(3). 381–413. https://doi.org/10.1177/0743558410391260
Murken. S. & Namini. S. (2006). Choosing a religion as an aspect of religious identity formation in modern societies. In M. Pye. E. Franke. A. T. Wasim & A. Mas´ud (Eds). Religious harmony: Problems. practice. and education. Proceedings of the regional conference of the International Association for the History of Religions. Yogyakarta and Semarang. Indonesia. September 27th - October 3rd. 2004 (pp. 289-301). Berlin: De Gruyter.
Pargament. Kenneth I. (1997). The Psychology of Religion and Coping: Theory. Research. Practice. New York: Guilford Press
Putnam. R. D. and Campbell D. E. (2010). American Grace: How Religion Divides and Unites Us (New York: Simon & Schuster. 2010). https://www.pewresearch.org/religion/2010/12/16
Verba. S. KAY LEHMAN SCH.O. & HENRY E. B. (1995). VOICE AND EQUALITY: CIVIC VOLUNTARISM IN AMERICAN POLITICS 162 (1995). https://www.hup.harvard.edu/books/9780674942936
Werbner. P. (2009). Religious identity. In M. Wetherell & C. T. Mohanty (Eds). The Sage handbook of identities(pp. 231–257). SAGE
Wippermann. C. (1998). Religion. Identität und Lebensführung Religion. identity and lifestyl... Opladen: Leske & Budrich.
Yang. E (1999). Chinese Christians in America: Conversion. assimilation. and adhesive identities. University Park: The Pennsylvania State University Press.