تاثیر آموزش مهارت‌های مثبت اندیشی بر تفکر خلاق، انتظارات پیامد و تحریک پذیری معلمان
محورهای موضوعی : خلاقیت و نوآوری از جنبه‏های روان‏شناختی، علوم شناختی، علوم تربیتی و آموزشی (خلاقیت شناسی روان‏شناختی، خلاقیت شناسی پرورشی)
ابوالقاسم یعقوبی
1
*
,
فاطمه مرادیانی
2
,
رسول کردنوقابی
3
1 - گروه روانشناسی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
2 - گروه روان شناسی؛دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی،دانشگاه بوعلی سینا،همدان،ایران
3 - استادگروه روانشناسی، دانشگاه بوعلی سینا
کلید واژه: آموزش مهارت‌های مثبت اندیشی, انتظارات پیامد, تحریک پذیری, تفکر خلاق, معلمان.,
چکیده مقاله :
هدف: هدف از این پژوهش بررسی تاثیرمهارت‌های مثبت اندیشی بر تفکر انتظارات خلاق، پیامد و تحریک پذیری در معلمان بود.
روش: پژوهش حاضر نیمه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل معلمان خانم مقطع ابتدایی شهرستان نورآباد بود، که بعد از انتخاب شش مدرسه، تعداد 40 معلم به روش نمونه‌گیری هدفمندانتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه 20 نفره آزمایش و کنترل جایگزین شدند. ابزارهای مورد استفاده شامل پرسشنامه‌های تفکر خلاق (ولش و مک‌دونال، 2010)، انتظارات پیامد (ریگز و نایت، 1994) و تحریک پذیری (کریگ، هیتانن، مارکوا و بریوس، 2006) و پروتکل آموزش مهارت‌های مثبت اندیشی (سلیگمن، 2014) بود. گروه آزمایش طی هشت جلسه تحت آموزش مهارت‌های مثبت اندیشی قرار گرفت و سپس از آنها پس آزمون گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیره نشان داد تفاوت میانگین نمرات تفکر خلاق، انتظارات پیامد و تحریک پذیری بعد از آموزش مهارت‌های مثبت اندیشی در مقایسه با گروه کنترل معنادار است (01/0P<)؛ به‌طوری که آموزش مهارت‌های مثبت اندیشی باعث افزایش تفکر خلاق و انتظارات پیامد و کاهش تحریک پذیری در معلمان شد.
نتیجه‌گیری: با توجه به ارتباط تنگاتنگ معلمان و دانش‌آموزان بهتر است که نگاه ویژه‌ای به معلمان نیز بشود و مسئولین، مشاوران مدارس، کلینیک‌ها و مراکز روانشناسی در جهت افزایش تفکر خلاق و انتظارات پیامد و کاهش تحریک پذیری در معلمان، از آموزش مهارت‌های مثبت اندیشی بهره گیرند.
Aim: This study aimed to investigate the effect of positive thinking skills training on creative thinking, outcome expectations, and irritability in teachers.
Method: The present study was a semi-experimental pretest-posttest with a control group. The statistical population consisted of elementary school teachers in Noorabad city. After selecting six schools, 40 teachers were selected using purposive sampling and randomly assigned to two experimental and control groups of 20. The instruments used included the Creative Thinking (Welch & McDowall, 2010), Outcome Expectations (Riggs & Knight, 1994), and Irritability (Craig, Hietanen, Markova & Berrios, 2006) questionnaires, and the Positive Thinking Skills Training Protocol (Seligman, 2014). The experimental group underwent positive thinking skills training for eight sessions. Then a post-test was administered.
Findings: The results of multivariate covariance analysis showed that the difference in mean scores of creative thinking, outcome expectations, and irritability after positive thinking skills training was significant compared to the control group (P<0.01); so that positive thinking skills training increased creative thinking and outcome expectations, and decreased irritability in teachers.
Conclusion: Given the close relationship between teachers and students, it is better to pay special attention to teachers and officials, counselors, clinics and psychology centers should use positive thinking skills training to increase creative thinking and outcome expectations, and reduce irritability in teachers.
احمدی فر، رشید؛ و عبدالملکی، شوبو. (1402). ارزیابی کیفیت صلاحیت های حرفه ای معلمان چندپایه مطالعه موردی (معلمان چندپایه استان کردستان). توسعه حرفه ای معلم، 8(3)، 78-65.
افلاکی فرد، حسین؛ و احمدی، طاهره. (1402). اثربخشی آموزش مثبت اندیشی بر بهزیستی روانشناختی و تعهد شغلی معلمان. انگاره های نو در تحقیقات آموزشی 2(4)، 124-111.
بریمانی، ابوالقاسم؛ دنیوی، رضا؛ و تقی‌زاده، شهره. (1399). اثربخشی روان‌درمانی مثبت‌نگر بر خوش‌بینی و ناگویی هیجانی معلمان زن بازنشسته مضطرب. پژوهش نامه روانشناسی مثبت، 6(2)، 64-49.
بشکار، مسلم؛ و ملازهی، اسماء. (1402). اثربخشی آموزش مهارت های مثبت نگری بر کیفیت زندگی و شکوفایی روانشناختی معلمان. آموزش پرستاری، ۱۲(۲)، ۱۲۳-۱۳۳.
پری زاده، سیما؛ درکه، محسن؛ و بشلیده، کیومرث. (1399). اثربخشی آموزش مهارت مقابله با استرس بر فرسودگی شغلی و پرخاشگری معلمان مقطع متوسطه در اهواز. توسعه حرفه ای معلم، 5(4)، 64-43.
پورافراز، الهام؛ ستایشی، سعید؛ بیگدلی، ایمان الله؛ و پدرام، میرحسین. (1399). ساخت و هنجاریابی روان‌سنجی پرسشنامه تحریک پذیری. روان‌سنجی، 8(32)، 21-7.
حسینا، فریبا؛ و سعدی پور، اسماعیل. (1403). فراتحلیل متغیرهای همبسته با خلاقیت معلمان ایرانی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 1(14)، 147-121.
حسینی ماشلی، سیده سحر؛ آزادیکتا، مهرناز؛ و درتاج، فریبرز. (1402). اثربخشی آموزش توانش‌های مثبت اندیشی و خود‌نظم‌جویی هیجانی بر میزان خلاقیت، کاهش اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان سال دوم دبیرستان متوسطه شهر تهران. تعالی مشاوره و روان درمانی، 12(45)، 13-1.
خطیب زنجانی، نازیلا؛ و احمدوند، نیازی. (1402). اثربخشی آموزش مهارت مثبت اندیشی بر اضطراب و سازگاری شغلی معلمان مدارس دانش آموزان با نیازهای ویژه شهرستان ثلاث باباجانی. اولین کنفرانس بین المللی روانشناسی، علوم اجتماعی، علوم تربیتی و فلسفه.
دستغیب، سیده مریم؛ علیزاده، حمید؛ و فرخی، نورعلی. (1391). تأثیر آموزش مهارت‌های مثبت اندیشی بر خلاقیت دانش‌آموزان دختر سال اول دبیرستان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 1(4)، 17-1.
رحیمی، فاطمه. (1400). بررسی رابطه میان توسعه حرفها‌ی با تفکر خلاق معلمان ابتدایی اصفهان با میانجی‌گری رویکرد خودراهبری. پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته روانشناسی تربیتی، دانشکده‌ی علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران.
شریفی پور چوکامی، زینب؛ ابوالقاسمی، عباس؛ و کافی، موسی. (1401). پیش‌بینی خودجرحی بدون قصد خودکشی بر اساس در معرض قرارگرفتن، انتظارات پیامد و خودکارآمدی اجتنابی در دانشجویان دانشگاه گیلان. روانشناسی بالینی و شخصیت، 20(1)، 87-75.
صالحی، میلاد؛ و موسوی اصل، سیدعلی. (1400). مقایسه اثربخشی یادگیری مغزمحور و تفکر خلاق در ارتقاء مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان. پژوهش های روانشناسی اجتماعی، 11(43)، 52-35.
صداقت، معصومه؛ شیبانی، حسین؛ طباطبایی، سید موسی؛ و طاهر، محبوبه. (1401). اثربخشی بخشایش درمانی بر تحریک‌پذیری و خطاهای شناختی دانش آموزان دختر مبتلابه بی‌نظمی خلق اخلالگر. روان شناسی بالینی، 14(2)، 116-107.
عزیزی، نعمت اله؛ بلندهمتان، کیوان؛ و ساعدی، پیمان. (1398). بررسی زمینه‌ها و عوامل خلاقیت در تدریس معلمان خلاق در مدارس روستایی. تدریس پژوهی، 7(2)، 114-88.
محمدعلی‌پور، زهره؛ بحرینیان، سیدعبدالمجید؛ و اصغرنژاد فرید، علی‌اصغر. (1400). اثربخشی آموزش تغییر سبک زندگی بر بهبود خودکارآمدی، انتظارات پیامد و کاهش منبع کنترل بیرونی دانشجویان. علوم روانشناختی، ۲۰(۱۰۷)، ۲۱۲۴-۲۱۰۷.
مرزوق پور، هدی. (1402). اثربخشی آموزش مهارت مثبت اندیشی بر تاب‌آوری معلمان زن مقطع ابتدایی شهرستان آبادان. ایده های نوین روانشناسی، ۱۹(۲۳)، ۱0-1
مرعشیان، فاطمه سادات؛ نادری، فرح؛ حیدرئی، علیرضا؛ عنایتی، میرصلاح الدین؛ و عسگری، پرویز. (1392). مقايسه فرهنگ سازماني، هوش هيجاني و خودكارآمدي شغلي در كاركنان زن و مرد. روان شناسی اجتماعی، 8(28)، 91 – 79.
میرباقری، امیرمسعود؛ زنجانی، زهرا؛ و امیدی، عبداله. (1401). بررسی تاثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر میزان تحریک پذیری و بی حسی هیجانی در فرزندان افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه جنگ. طب نظامی، 24(4)، 1249-1241.
نجاراصل، صدیقه. (1389). رابطه بین برخی متغیرهای مهم انگیزش شغلی با رفتار مدنی سازمانی کارکنان دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه شش. یافته های نو در روان شناسی، 5(16)، 98-85.
نعیمی، ابراهیم؛ شفیع آبادی، عبدالله؛ و داوودآبادی، فاطمه. (1395). اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت اندیشی با تأکید بر آموزه‌های دینی بر تاب‌آوری و رغبت‌های شغلی دانش آموزان. فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 7(28)، 31-1.
Bandura, A. (2004). Health promotion by social cognitive means. Health education & behavior, 31(2), 143-164. https://doi.org/10.1177/1090198104263660
Bhat, A. A., DeWalt, D. A., Zimmer, C. R., Fried, B. J., & Callahan, L. F. (2010). The role of helplessness, outcome expectation for exercise and literacy in predicting disability and symptoms in older adults with arthritis. Patient education and counseling, 81(1), 73-78. https://doi.org/10.1016/j.pec.2009.12.004
Bonitz, V. S., Larson, L. M., & Armstrong, P. I. (2010). Interests, self-efficacy, and choice goals: An experimental manipulation. Journal of Vocational Behavior, 76(2), 223-233. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2009.09.003
Cenberci, S. (2018). The Investigation of the Creative Thinking Tendency of Prospective Mathematics Teachers in Terms of Different Variables. Journal of Education and Training Studies, 6(9), 78-85. http://dx.doi.org/10.11114/jets.v6i9.3434
Charyton, C., Hutchison, S., Snow, L., Rahman, M. A., & Elliott, J. O. (2009). Creativity as an attribute of positive psychology: The impact of positive and negative affect on the creative personality. Journal of Creativity in Mental Health, 4(1), 57-66. https://doi.org/10.1080/15401380802708791
Craig, K. J., Hietanen, H., Markova, I. S., & Berrios, G. E. (2008). The Irritability Questionnaire: a new scale for the measurement of irritability. Psychiatry research, 159(3), 367-375. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2007.03.002
Goldman, M. S., Brown, S. A., Christiansen, B. A., & Smith, G. T. (1991). Alcoholism and memory: Broadening the scope of alcohol-expectancy research. Psychological Bulletin, 110(1), 137–146. https://doi.org/10.1037/0033-2909.110.1.137
Heekerens, J. B., & Eid, M. (2021). Inducing positive affect and positive future expectations using the best-possible-self intervention: A systematic review and meta-analysis. The Journal of Positive Psychology, 16(3), 322-347. https://doi.org/10.1080/17439760.2020.1716052
Leibenluft, E., Allen, L. E., Althoff, R. R., Brotman, M. A., Burke, J. D., Carlson, G. A., ... & Stringaris, A. (2024). Irritability in youths: a critical integrative review. American Journal of Psychiatry, 181(4), 275-290. https://doi.org/10.1176/appi.ajp.20230256
Liguori, E., Winkler, C., Vanevenhoven, J., Winkel, D., & James, M. (2020). Entrepreneurship as a career choice: intentions, attitudes, and outcome expectations. Journal of Small Business & Entrepreneurship, 32(4), 311-331. https://doi.org/10.1080/08276331.2019.1600857
Ioannidou, L., & Koutroumanidis, D. (2024). Positive Psychology and Special Education: Fostering Hope and Optimism. In Building Mental Resilience in Children: Positive Psychology, Emotional Intelligence, and Play (pp. 66-83). IGI Global. http://dx.doi.org/10.4018/979-8-3693-8312-4.ch003
Raisi, H., & Raisi, K. (2023). The impact of positive thinking skills training on the hope and resilience of female primary school teachers in ramhormoz. Comprehensive Health and Biomedical Studies, 2(2), e150430. https://doi.org/10.5812/chbs-150430
Riggs, M. L., & Knight, P. A. (1994). The impact of perceived group success-failure on motivational beliefs and attitudes: A causal model. Journal of Applied psychology, 79(5), 755-766. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0021-9010.79.5.755
Sabouri, F., Rambod, M., & Khademian, Z. (2023). The effect of positive thinking training on hope and adherence to treatment in hemodialysis patients: A randomized controlled trial. BMC psychology, 11(1), 6. https://doi.org/10.1186/s40359-023-01036-2
V, oD. T., & Allen, K. A. (2022). A systematic review of school-based positive psychology interventions to foster teacher wellbeing. Teachers and Teaching, 28(8), 964-999. https://doi.org/10.1080/13540602.2022.2137138
Williams, D. M. (2010). Outcome expectancy and self-efficacy: Theoretical implications of an unresolved contradiction. Personality and Social Psychology Review, 14(4), 417-425. https://doi.org/10.1177/1088868310368802
Žarnauskaitė, M. (2023). Young children's creativity education in the context of Lithuania: A systematic review. Thinking Skills and Creativity, 48, 101310. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2023.101310