اثربخشی محیط¬ آموزشی تعاملی بواسطه¬ی تلفيق نمایش¬های خلاق با روش تدريس پنج مرحله¬اي بايبي بر مهارت تفکر خلاق دانش¬آموزان

محورهای موضوعی : خلاقیت و نوآوری از جنبه‏های روان‏شناختی، علوم شناختی، علوم تربیتی و آموزشی (خلاقیت شناسی روان‏شناختی، خلاقیت شناسی پرورشی)

زهرا بهاري ¹ , مریم پورجمشیدی ^{2 *} , حسين زنگنه ³

1 - گروه علوم تربيتي، دانشگده علوم انساني، دانشگاه بوعلي سينا، همدان، ايران
2 - هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا
3 - گروه علوم تربيتي، دانشگده علوم انساني، دانشگاه بوعلي سينا، همدان، ايران

تاریخ دریافت : 1403/01/06 تاریخ پذیرش : 1403/08/20 تاریخ انتشار : 1403/12/06

کلید واژه: نمایش‌ خلاق, تفکر خلاق, روش تدريس پنج مرحله¬اي بايبي ,

چکیده مقاله :

هدف: اين پژوهش با هدف تعیین اثربخشی محيط آموزشي تعاملی بواسطه¬ی تلفيق نمایش¬های خلاق با روش تدريس پنج مرحله¬اي بايبي بر مهارت تفکرخلاق و مؤلفه¬های آن در دانش¬آموزان دختر پایه‌ی چهارم ابتدایی شهر همدان انجام شد. روش: روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از منظر شیوه¬ی اجرا، نیمه آزمایشی با استفاده از طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون بود. جامعه‌ی پژوهش کلیه دانش‌آموزان دختر پایه‏ی چهارم شهر همدان به تعداد 1219 نفر بود. حجم نمونه‌ شامل 90 نفر از دانش‌آموزان پایه‌ی چهارم بودند که به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به طور تصادفی ساده به سه گروه تقسیم شدند. طرح مداخله در 12 جلسه آموزشی (هر جلسه به مدت 60 دقیقه) اجرا شد. برای جمع¬آوری داده¬ها از آزمون خلاقیت تورنس (1974) استفاده شد. روایی آزمون خلاقیت تورنس نیز با نظر متخصصان تأیید و پایایی آن 85/0 تعیین شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با کمک نرم‏افزار SPSS تحلیل شد. یافته¬ها: نتایج پژوهش نشان داد طراحی آموزش کلاس درس مبتني بر محیط آموزشی تعاملی بواسطه-ی تلفيق نمایش‌های خلاق با روش تدريس پنج مرحله¬اي بايبي تأثیر مثبتی در پرورش مهارت تفکر خلاق و مؤلفه¬های آن نسبت به طراحي آموزشي كلاس درس مبتني بر نمايش خلاق و طراحي آموزشي كلاس به شيوه¬ي متداول (سخنراني) دارد. نتيجه¬گيري: محيط آموزش تعاملي به واسطه¬ي نمايش¬هاي خلاق موجب افزايش تفكر خلاق مي¬شوند، زيرا جريان آموزش را به سمتي هدايت مي¬كند كه در آن دانش¬آموزان از طريق فعاليت و توجه بيشتر به جزييات پديده و موضوع مورد يادگيري به تفكر بيشتر درباره¬ي مسائل برانگيخته مي¬شوند و راه¬حل¬هاي متنوع را به طريق روش¬هاي بديع ارائه مي دهند.

چکیده انگلیسی:

Objective: This research was conducted to determine the effectiveness of the interactive educational environment by integrating creative drama with the five-step method on creative thinking skills and its components in fourth-grade female students of Hamedan City. Method: The research method was applied in terms of purpose and in terms of implementation method, it was semi-experimental using a pre-test and post-test design. The research population was all 1219 fourth-grade female students in Hamadan city. The sample size included 90 students in the fourth grade who were selected by the available sampling method and divided into three groups by simple random. The intervention plan was implemented in 12 training sessions (each session for 60 minutes). Torrance's (1974) creativity test was used to collect data. The validity of Torrance's creativity test was confirmed by experts and its reliability was determined to be 0.85. Data analysis was analyzed with the help of SPSS software. Findings: The results of the research showed that the design of classroom training based on an interactive educational environment by integrating creative drama with the five-step method has a positive effect on the development of creative thinking skills and its components compared to the design of classroom training based on the show. He has a creative and educational design of the class in the usual way (speech). Conclusion: The interactive educational environment through creative shows increases creative thinking because it directs the flow of education in a direction where students, through activity pay more attention to the details of the phenomenon and subject matter. Learning is encouraged to think more about problems and provide various solutions through innovative methods.

منابع و مأخذ:

بازدار، افسانه (1397). تأثیر هنر نمایش بر و خلاقیت ایجاد حل ریاضی درس تمرینات پایه ابتدایی. مجله دستاورد‌های نوین در مطالعات علوم انسانی، (1)8، 56-46.
تقوی، زهرا السادات (1397). تفکر خلاق. نشریه رشد، شماره 317، 38-28.
جلالی گرمرود، لیلا (1399). برنامه‌ریزی درسی و پیشرفت تحصیلی در بهبود فهم دانش‏آموزان پایه پنجم در درس ریاضی، پنجمین کنفرانس بین‌المللی نوآوری و تحقیق در علوم تربیتی، مدیریت و روانشناسی.
جلالي، سيده شاديه (1391). تاثير آموزش بازي هاي وانمودي بر افزايش ابعاد خلاقيت در كودكان پيش دبستاني. پايان نامه كارشناسي ارشد. روانشناسي عمومي، دانشگاه علامه طباطبايي، تهران. ايران
دهقانی، بابک، و سلمانی، سیما (1397). تأثیر هنر نمایش بر میزان خلاقیت و یادگیری درس فارسی در مقطع ابتدایی (مطالعه موردی دانش‏آموزان پایه چهارم ابتدایی دبستان پسرانه سما بندرعباس). نشریه پیشرفت‌های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، شماره 6. 11- 1.
رادبخش، ناهید، محمدی‌فر، محمد علی، کیان ارثی، فرحناز (1392). اثربخشی بازی وقصه‌گویی بر افزایش خلاقیت کودکان. فصلنامه‌ی ابتکارو خلاقیت در علوم انسانی. دوره‌ی دوم، شماره‌ی 4. 195-177.
رحيمي¬مند، مريم؛ عباس¬پور، عباس(1394). تأثير شيوه¬هاي جديد بر خلاقيت و پيشرفت تحصيلي دانشجويان. ابتكار و خلاقيت در علوم انساني، 1(4). 119-142.
زرگر ، زاهد و فوداجی، سیما (1393). اثربخشی اجرای نمایش و بازی‌های خلاق بر رشد خلاقیت کودکان پسر سنین 7 تا 11 سال شهرستان بیرجند. اولین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران.
سرسنگی، محسن (1390). بررسی تأثیر آموزشی و تربیتی نمایش خلاق در كودكان ایران (مرتبط با كودكان در دوره پیش‌دبستانی و مقاطع ابتدایی). پایان‌نامه جهت دریافت کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشکده هنر و معماری.
سعیدی، علی، و شکیبا، ابوالقاسم (1400). بازنگری در نمره‌گذاری آزمون تصویری فرم A خلاقیت تورنس در ایران. رویش روان‌شناسی، (1)10. 120-109.
صفرلو، مرصع؛ مرادی مخلص، حسین؛ صالحی، وحید، و میرزایی، داود (1399). نشریه کودکان استثنایی، شماره‌ی 75، 30-17.
عبدی قشلاق، فتانه؛ پویامنش، جعفر(1394). بررسی اثربخشی نمایش خلاق بر خلاقیت کودکان پیش‌دبستانی، کنفرانس بین المللی علوم انسانی، روانشناسی و علوم اجتماعی، تهران. https: //civilica. com/doc/436311
عروتی موفق، مهین(1394). بررسی تاثیر آموزش به سبک بازی های گروهی بر پرورش مهارت تفکر خلاق کودکان پیش دبستانی شهر همدان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه بوعلی سینا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، همدان، ايران .
علی‌زاده، سارا (1401). پرورش تفکر خلاق در کلاس درس. سومین کنفرانس ملی علوم انسانی و توسعه. تهران.
قاسم‌پور، اکرم (1400). نقش نمایش خلاق در پرورش خلاقیت کودکان 5 تا 7 سال. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده پژوهش‌های عالی هنر و کار‌آفرینی، دانشگاه هنر اصفهان. اصفهان. ايران
غلامعلی، افروز؛ شریفی درآمدی، پرویز؛ هومن، حیدرعلی (1390). تبیین خلاقیت دانش‏آموزان تیزهوش بر مبناي هوش، سن و رضامندی زناشویی والدین آنان. فصلنامه روانشناسي افراد استثنايي، شماره ،3 (1). 1-21.
کهن‌آریایی، پریا، رضاقلی، حوریه، و طالب‌پور، طاهره (1400). اثربخشی نمایش خلاق بر کاهش اضطراب پیش از دبستان شهر تهران. هفتمین همایش بین‌المللی دانش و فناوری علوم تربیتی، مطالعات اجتماعی و روان‌شناسی ایران.
گنجی، کامران، نیوشا، بهشته، هدایتی، فاطمه (1391). تأثیر آموزش خلاقیت به مادران بر افزایش خلاقیت کودکان پیش‌دبستانی. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، (2)2، 93-71.
مرادی مخلص، حسین، و درویش، مهین (1400). مقایسه‌ی اثربخشی نمایش خلاق و بازی نمایشی بر نگرش اجتماعی و توانایی معنوی. نشریه جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، (1)13. 178- 159.
مرادي، مهسا، علي آبادي، خديجه، درتاج، فريبرز. (1392). مقایسه تاثیر روش آموزش مبتنی بر الگوی پنج مرحله ای بایبی و سنتی بر خلاقیت و یادگیری دانش آموزان سال سوم راهنمایی در درس علوم. خلاقيت و ابتكار در علوم انساني، 3(9). 19-37.
محمودي، فيروز؛ صادقي، فرزانه(1397). فراتحليل اثربخشي روش¬هاي تدريس فعال برپيشرفت تحصيلي دانش¬آموزان. نشريه مطالعات آموزش و يادگيري. 10(1). 24-54.
Alacapinar, F. G., & Uysal, H. (2020). A meta-analysis of the effectiveness of the method of creative drama in math courses in regard to student scores in achievement, attitude and retention. Research in Pedagogy, 10(2), 265-284.
Ayyildiz, P. , & Yilmaz, A. (2021). ‘Moving the Kaleidoscope’to see the effect of creative personality traits on creative thinking dispositions of preservice teachers: The mediating effect of creative learning environments and teachers’ creativity fostering behavior. Thinking Skills and Creativity, 41, 100879.
Bich, T., Tran, L., Nhat, T., Mackenzie, S. V., & Kim, L. (2017). Developing assessment criteria of a lesson for creativity to promote teaching for creativity. Thinking Skills and Creativity. 25, 10-26. https://doi.org/10.1016/j. tsc.2017.05.006.
Chalkiadaki, A. (2018). A systematic literature review of 21st century skills and competencies in primary education. International Journal of Instruction, 11(3), 1-16.
Daker, R. J., Cortes, R. A., Lyons, I. M., & Green, A. E. (2019). Creativity anxiety: Evidence for anxiety that is specific to creative thinking, from stem to the arts. Journal of Experimental Psychology: General, 149(1), 42–57. https:// doi.org/10.1037/xge0000630
Dakhi, O., Jama, J., & Irfan, D. (2020). Blended Learning: A 21st Century learning model at college. International Journal of Multi Science, 1(08), 50-65.
Farrand, K. M., & Deeg, M. T. (2020). Dramatic inquiry: An inclusive approach to learning with collaboration and multiple modes. Teaching Exceptional Children, 52(3), 128-137.
Farazja M, Nargesi E, Razavi Klishadi M, Bahrani E. (2024). Success in Science: The effect of Bybee's 5E Model on Academic Self-Efficacy and Academic Engagement for Bushehr 6th Grad Students. IEEPJ. 6(1), 106-120.
Febrina, S. W., Mundilarto, M., Kuswanto, H., Arif, R. A., Ricka, T. M., Friska Octavia, R. R., Puardmi Damayanti, P., Bagus, E. Y. (2024). Creative physics problem solving based on local culture to improve creative thinking and problem-solving skills. Pegem Egitim Ve Ogretim Dergisi = Pegem Journal of Education and Instruction, 14(1), 234-243. doi:https://doi.org/10.47750/pegegog.14.01.26
Garaigordobil, M. , & Berrueco, L. (2011). Effects of a play program on creative thinking of preschool children. The Spanish journal of psychology, 14(2), 608-618.
Goldston, M. J., Dantzler, J., Day, J., & Webb, B. (2013). A psychometric approach to the development of a 5E lesson plan scoring instrument for inquiry-based teaching. Journal of Science Teacher Education, 24(3), 527-551. http://dx.doi.org/10.1007/s10972-012-9327-7
Hariri, A. , Muslim, S. , Ekohariadi, E. , & Yundra, E. (2021). The effect of creative thinking in improving decision making. Management Science Letters, 11(6), 1765-1770.
Irugalbandara, A. I. (2020). Investigation of the development of creative thinking and adaptability skills through process drama techniques in junior secondary school students in Sri Lanka. Doctoral dissertation, Queensland University of Technology.
Mardanova, F, Rasulov, T. (2018). Advantages and disadvantages of the method of working in small groups in teaching higher mathematics. Academy, 65-68.
Momeni, S., Khaki, M., & Amini, R. (2017). The role of creative drama in improving the creativity of 4-6 years old children. Journal of History Culture and Art Research, 6(1), 617-626.
Ong, K. J., Chou, Y. C., Yang, D. Y., & Lin, C. C. (2020). Creative drama in science education: The effects on situational interest, career interest, and science-related attitudes of science majors and non-science majors. EURASIA Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 16(4), em1831
Sansanwal, S. (2014). Pretend play enhances creativity and imagination. Journal of Arts and Humanities, 3(1), 70-83.
Scharer, J. H. (2017). Supporting young children’s learning in a dramatic play environment. Journal of Childhood Studies, 62-69.
Swift, J. (2018). Advantages & Disadvantages of Role Play in the Classroom. https://classroom.synon… - Search (bing.com)
Toivanen, T. , Halkilahti, L. , & Ruismäki, H. (2013). Creative pedagogy-Supporting children’s creativity through drama. The European Journal of Social & Behavioural Sciences.
Topno, I (2020). Attitude Towards Development of Creative Thinking among Prospective Teachers. International Journal of Creative Research Thoughts (IJCRT), (8)3, 1684-1689.
Tuğrul, B. , Uysal, H. , Güneş, G. , & Okutan, N. Ş. (2014). Picture of the Creativity. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116, 3096-3100
Walsh, G. , McGuinness, C. , & Sproule, L. (2019). ‘It’s teaching… but not as we know it’: using participatory learning theories to resolve the dilemma of teaching in play-based practice. Early Child Development and Care, 189(7), 1162-1173.
Yumurtaci, N. (2021). Using creative drama in teaching English to young learners: Effectiveness on vocabulary development and creative thinking (Master's thesis, Eğitim Bilimleri Enstitüsü).