گونه‌شناسی خانه دوره قاجار در اصفهان
محورهای موضوعی : معماریمریم قاسمی سیچانی 1 , غلامحسین معماریان 2
1 - دانش آموخته دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران
2 - دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران
کلید واژه: Structure, Decoration, Typology, گونه شناسی, فضای معماری, سازه, خانه دوره قاجار, تزیینات, Ghajar era house, architectural space features,
چکیده مقاله :
امروزه در شهر اصفهان چند صد خانه شاخص تاریخی وجود دارد، بررسیها نشان میدهد تاکنون با وجودنقش، تنوع و ویژگیهای خاص، مطالعات کاملی درباره آنها صورت نگرفته است، اما به واسطه وجود نمونه های باارزش از دورههای مختلف تاریخی، در معرض تخریب قرارگرفتن آنها به واسطه تغییر شیوه زندگی، تعدد مالکین،مهاجرت و به طور کلی از دست دادن جذابیتها برای زندگی امروز، بررسی این خانهها ضروری است. به دلیلآنکه بیشترین تعداد خانههای تاریخی موجود اصفهان، قاجاری می باشند در این مقاله به گونه شناسی خانههایدوره قاجار اصفهان پرداخته شد. روش تحقیق مورد استفاده ترکیبی بود. نتایج حاصل از مطالعه نشان دادندخانههای اصفهان با مشخصات معماری اقلیم نیمه گرم و خشک، عمدتاً درونگرا ساخته شدهاند و آنها را براساسویژگیهای فضای معماری، سازه و تزیینات میتوان به سه گونه دوره اول، دوم و سوم تقسیم کرد.
Nowadays hundreds of outstanding Ghajar houses exist in Isfahan. Investigations indicate that in spite of their shape, variety and distinctive features, no serious study has been carried out about them. Whereas with regard to the special conditions of this city as far as age, political importance, the existence of special quarters for various religious sects in the past, and due to their being vulnerable because of changes in life styles, variety ofowners, migration; and on the whole, losing its attractions for present-day life, a study of Isfahan houses is essential. The research method which is used in this study is combinatory. It is considerable at the results of this study that Isfahan houses have mostly been built with an introvert inclination and architectural specifications of a semi-arid and warm climate; and that they can be divided into three types; based on their architectural space features, structure and decorations. Type one includes those which are built in early days of Ghajar dynasty. These houses are veryintrovert and similar to those which has built during the Safavid era. The central hall is usually cross-shaped with a dome ceiling and a height of two floors.The adjacent rooms can be made possible through two lateral located halls. The skyline is horizontal, the yard is as a complete rectangle, the rooms are usually rectangular and acute angles are used in the façade. The doors and windows have two parts with a wooden horizontal dual between them. The stairs and vertical passageways are incosiderable. Type two Includes those which are built during the second half of Ghajar Era. The most important historical feature of this era is the beginning of extensive and unilateral effects of western art and architecture on Iran; This is accompanied by a mixture of traditional architecture and European classical architecture. These effects are initially noticed in decorations. In this era semi-circular arches, European style, and realistic frescoes were greatly common. Posters, pictures, and wall-paper were used in decorating the interior partsof houses. Very fine and delicate Bote' Jegheh shapes were used to decorate halls, windows and flower-pots. Nice hallways were among artistic masterpieces andusing colored glass prevailed in this era. In this period more attention was paid on the yard façade. The prevalence of wooden ceilings instead of traditional ceilings was impressed by west and the possibility of faster implementation was the most important development in structures of Isfahan traditional houseswith more decorative variety. Type three includes a house with patterns grown out of mountainous regions and is one consisting of a winter section and a summer section on top of each other. This type is under the effect of Bakhtiari rulers of Isfahan and symbols of foreigner`s tastes. Moreover, the construction of a porch in front of the main front of the building and higher elevation of the main front from the ground, alteration of the basement to the ground floor, alteration of the skyline to a curve or triangle, and stairs gained importance were some of the most effective factors.
1 (اشراقی، فیروز. (1378" (اصفهان از دید سیاحان خارجی"، اصفهان، نشر
آترپات.
2 (جبل عاملی، عبداالله. (1375" ،(خانههای اصفهان در دوران معاصر"،
مجموعه مقالات کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، ارگ بم، کرمان. جلد
چهارم. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
3 (حاجی قاسمی، کامبیز. (1377" ،(گنجنامه، دفتر چهارم: خانههای
اصفهان"، مرکزاسناد و تحقیقات دانشکده معماری و شهرسازی، تهران، انتشارات
سازمان میراث فرهنگی کشور.
4 (قاسمی سیچانی، مریم. (1387" ،(بازشناسی بخشی از هویت معماری
ایرانی بوسیله تحلیل گونه شناسانه خانههای اصفهان در دوره
قاجار"، رسالهدکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحدعلومو تحقیقات.
5 (قیومی بیدهندی، (1386" ،(آداب جستجوی تاریخ معماری ایران در
متون فارسی با تکیه بر متون نثر سده های نخست"، رساله دکتری
معماری، دانشگاه شهیدبهشتی.
6 (کاراپتیان، کاراپت. (1385 " ،(خانههای ارامنه جلفای نو اصفهان"، ترجمه
مریم قاسمی سیچانی، تهران، فرهنگستان هنر.
7 (معماریان،غلامحسین. (1372" ،(آشناییبامعماری مسکونیایرانی،گونه
شناسی درونگرا"، تهران، انتشارات دانشگاهعلم و صنعت.
8) Santelli, Serge, Diba Darab ،Philhppe Revault . (2001),
"Maisons d Ispahan", Maisnneuve Larose .
9) Karapetian Karapet. (1974), "Isfahan ،New Julfa: The
Houses of the Armenians", Roma, Ismeo.
منابع شفاهی:
آیتاالله زاده شیرازی، باقر، (1385.(دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.
منتظر، احمد، (1385 .(دانشگاههنراصفهان.