شناسایی مولفه‌های کیفی موثر در مسکن حداقل از دیدگاه مردم و کارشناسان (نمونه مطالعاتی: محله جمعه مسجد اردبیل)
محورهای موضوعی : معماری
هانیه مکارمی نیا
1
(کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران.)
سیدعباس یزدانفر
2
(دانشیار گروه معماری دانشكده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران.)
ندا سادات صحراگرد منفرد
3
(استادیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران.)
کلید واژه: مولفه های طراحی کیفی, مسکن حداقل, نظرات مردم, نظرات کارشناسان, روش داده بنیاد,
چکیده مقاله :
در مسکن حداقل در ایران، به کاهش هزینه توجه شده و مولفه های طراحی این نوع مسکن مبتنی بر نیاز ساکنین مفعول مانده است. هدف پژوهش شناسایی مولفه های کیفی مسکن حداقلی (دهک 7-3) از دیدگاه کاربران می‌باشد. استخراج مولفه ها و فراوانی آنها با روش توصیفی و تحلیل محتوا سپس، مصاحبه ساختاریافته بر مبنای آنها، با 19 نفر از مردم و کارشناسان محله جمعه مسجد اردبیل، انجام شد. سپس از طریق روش داده بنیاد، با کدگزاری باز و محوری، مقوله های کیفی مسکن حداقل (نظرات کاربران) به دست آمد. مقوله های مهمتر به ترتیب عبارتند از فضای اشتراک در محله، در نظرگیری انباری و فضای باز و نیمه باز. درنهایت در حالیکه دست اندرکاران شخصیت محله، را مورد توجه قرار داده اند، مردم ضمن توجه به شخصیت محله به ویژگیهای محیط زیستی همانند عایق بندی ساختمان و امکان جمع آوری آبهای سطحی نیز نگاه خاصی داشته اند
Today, one of the main and most important challenges in cities, along with other economic and social issues, is the issue of housing and its provision for the people of the society. In the housing supply programs in Iran, only the economic dimension is considered, that is, only the reduction of the economic cost by reducing the square footage. It needs housing in both quantitative and qualitative dimensions. In most cases, less attention has been paid to the quality components of this type of housing, and houses have been built that have not considered the quality needs of users. The result of this problem is that houses have been built in which only the reduction of square footage has been applied without considering the quality. Identifying and applying the quality components of housing design can increase the quality of this type of housing, especially from the people's point of view. Among the solutions that have been proposed in dealing with this problem, the tendency to downsize housing and create minimal housing has been. Cost reduction in housing should not only be seen in the reduction of square footage, but to ensure the well-being and stability of the household, basic human needs should also be considered. Minimum housing is used in order to obtain housing at a reasonable price that these classes can afford. Therefore, the aim of the research is to extract the qualitative design components of residential complexes, at least for the people of the Juma neighborhood of Ardabil Mosque (3-7 decile) from the users' point of view. In this research, a descriptive method was used to extract the components first in the literature review, and then the frequency of each component was extracted using content analysis. Then, in the next step, a structured interview based on the components extracted from the literature was compiled and conducted with 19 people consisting of people and experts as a statistical population. After that, using the Foundation's data method, first open coding and then axial coding have been done to obtain the minimum housing quality categories (users' opinions). The findings show that 19 categories and their frequency have been obtained, the three highest ones respectively are the shared space in the neighborhood, considering space for storage and open and semi-open space. Based on the comparison between people's and experts' opinions, the results show that while the people involved have paid more attention to the character of the neighborhood, people pay special attention to the originality and character of the neighborhood to environmental features to reduce energy consumption, i.e. building insulation and the possibility Collecting surface water has also had a special look. In general, it seems that reducing the size of the residential unit provided that it has the quality characteristics desired by the people, such as the originality of the neighborhood, suitable layout for various functions, comfort and convenience that brings peace, is a suitable residential unit in the eyes of the people
1. آشوری، کسری؛ حبیبی، کیومرث؛ و دوستوندی، میلاد. (1400). ارزیابی شاخص های کمی و کیفی مسکن شهری در ایران. نشریه جغرافیا و توسعه شهری، 1، 257-225 https://civilica.com/doc/1387959/
2. آصفی، مازیار؛ فرخی، شهین؛ و نثارنوبری، مهسا. (1395). ارزیابی روش های اعمال انعطاف پذیری در فضاهای مسکونی با زیربنای محدود. نشریه علمی_ پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، 13، 108-91 https://civilica.com/doc/1018091
3. اقبالی نیا، علی؛ شوهانی، محمد؛ و وثیق، بهزاد. (1392). رویکرد شناسی ارتقا کیفیت زندگی در حوزه مسکن. اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه پایدار. تهران https://civilica.com/doc/266440
4. انصاری، حمیدرضا. (1394). ارزیابی و تحلیل کارکردپذیری طرح های معماری مسکن در اندازه کوچک (نمونه موردی: مجموعه پنجاه هزار واحدی غدیر مسکن مهر). نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، 3، 104-95 https://civilica.com/doc/1780047
5. برکان، محمد هادی؛ و رودکی، سمیه. (1401). ارزیابی شاخص های کیفی مسکن در محدوده بافت مرکزی منطقه 10 تهران. دومین کنفرانس معماری، شهرسازی، عمران و محیط زیست، تهران https://civilica.com/doc/1448998
6. برهانی داریان، فرناز. (1386). انعطاف پذیری در طراحی مسکن حداقل، نشریه آبادی، 20، 53-48 http://noo.rs/BxrrI
7. توکلی نیا ، جمیله؛ و ضرغامی، سعید. (1397). آسیب شناسی برنامه هاي پنجم و ششم توسعه اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی کشوردر زمینه تامین مسکن گروه هاي کم درآمد شهري. فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 27، 121-107 https://civilica.com/doc/1247649
8. جهان بین، رضا؛ و پورمحمدی، محمدرضا. (1388). راهبردهای اساسی تامین مسکن گروه های کم درآمد شهری (مطالعه موردی شهر تبریز). فصل نامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس، 3، 137-119 https://sid.ir/paper/175772/fa
9. حسین پور، رضا. (1397). تحلیل و ارزیابی شیوه هاي طراحی در کارکردپذیري مسکن کوچک مقیاس (نمونه موردي: مسکن مهر شهر پردیس). فصلنامه علمی مهندسی ساختمان و علوم مسکن، 22، 10-1 https://behs.bhrc.ac.ir/article_87686.html
10. حیدری پور، امید؛ و تومانی، شیوا. (1394). اصول طراحی مسکن آپارتمانی بهینه در مقیاس کوچک. دومین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی، اسفند https://civilica.com/doc/504982
11. خانجانی، صدیقه. (1399). باز تعریف مسکن میکرو (خرد) و بررسی بازارهای نو مسکن و بیان اهمیت بکارگیری این نوع مسکن مقرون به صرفه برای کلانشهرهای ایران. نشریه معماری شناسی، 16، 8-1 https://sid.ir/paper/527093/fa
12. رحمانی، فروزان؛ و جوادی، فرناز. (1395). آسیب شناسی طرح مسکن مهر در ایران (نمونه مورد مطالعه: مسکن مهر نگین صدرا). چهارمین کنگره بین المللی عمران ، معماری و توسعه شهری https://civilica.com/doc/619628
13. رضایی خبوشان، رضا؛ و نعمتی مهر، مرجان. (1394). سنجش کیفیت محیط مسکونی در برنامه مسکن مهر براساس نشانگرهای کیفیت زندگی (مورد پژوهش: مسکن مهر شهر جدید پردیس). صفه، 2، 70-53 https://civilica.com/doc/1304522/
14. سلاورزی زاده، محمد؛ شیخی، حجت؛ و حاتمی، شهین.(1400). شناسایی و تحلیل عوامل کلیدی موثر بر توسعه مسکن اجتماعی با تاکید بر آینده نگاری (مورد شناسی: شهر ایلام). فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری_ منطقه ای، 39، 224-199 https://civilica.com/doc/1308260
15. شیخ الاسلامی، علیرضا؛ و کرامتی نیا، محمد. (1396). نقش مدیریت شهری در ارتقاء شاخص های کیفیت زندگی در نواحی شهری(نمونه موردی: خرم آباد ؛ بخش سپیددشت). دومین همایش ملی معماری، فرهنگ و مدیریت شهری https://civilica.com/doc/804699
16. صادقی صابری، محمد جواد؛ زاهدی یگانه، امیر؛ حاجیان زیدی، مهرداد؛ و قدرجانی، راضیه. (1397). ارزیابی شاخص های کیفیت زندگی در طرح مسکن مهر با رویکرد پایداری (نمونه موردی: محله بهشتی همدان). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 27، 24-7 https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1755258/
17. صدریان، زهرا؛ یزدانفر، عباس؛ حسینی، باقر؛ و نوروزیان ملکی، سعید. (1399). سنجش کیفیت محیط مسکونی اقشار کم درآمد (مطالعه موردی: مسکن مهر شهر جدید هشتگرد). اندیش نامه ی معماری، اول، 45-27 http://arcand.journal.art.ac.ir/article_865.html
18. ضامنی، مرتضی؛ رزاقی اصل، سینا؛ و پور مهابادیان، الهام.( 1400). تدوین و اولویت بندی سیاست های طراحی مسکن حداقل اکولوژیک؛ (مطالعه ی موردی: جزیرۀ مینو). مسکن و محیط روستا، 176، 70-57 http://jhre.ir/article-1-2263-fa.html
19. ظاهری، شکوفه؛ طباییان، مرضیه؛ و طاهری، حسن. (1396). راهکارهاي بهبود کیفیت طراحی مسکنِ حداقل بر اساس توجه به نیازهاي کودکان(نمونه مطالعاتی: مسکن مهر شاهین شهر). هفتمین کنفرانس بین المللی توسعه پایدار و عمران شهری https://civilica.com/doc/701667
20. عامری، سعیده؛ و پودات، فاطمه. (1400). بررسی مفهوم مسکن حداقلی و کاربرد آن در طراحی معماری مجتمع های مسکونی. سومین کنفرانس ملی شهرسازی و معماری دانش بنیان https://civilica.com/doc/1376368
21. عزیزی، محمد مهدی؛ و رحمانی، مهرداد. (1393). ارزیابی کیفیت محیط در مجموعه های مسکونی اقشار کم درآمد (مورد پژوهی مجموعه های مسکونی مهرشهر تاکستان). مجله صفه، 1، 74-61 https://civilica.com/doc/1749260
22. غفوریان، میتر؛ و آقایی، سپیده. (1395). بازشناسی و اولویت بندی معیارهای انعطاف پذیری در طراحی مسکن آپارتمانی ایران. نشریه صفه، 74، 64-41 https://civilica.com/doc/1304477
23. قلمبر دزفولی، مریم؛ نقی زاده،محمد؛ و ماجدی، حمید. (1397). تبیین مبانی عوامل موثر بر شاخص های کیفی مسکن، هویت شهر، 4، 110-97 https://sid.ir/paper/154676/fa
24. قلیچ خانی، نسیم؛ یزدانفر، عباس؛ حسینی، باقر؛ و نوروزیان ملکی، سعید. (1397). روابط مولفه های اثرگذار بر قیمت مسکن و مولفه های کیفیت فضای مسکن. نشریه مدیریت شهری، 54، 62-45 https://sid.ir/paper/92061/fa
25. محمد طاهری، حمید. (1394). بررسی طراحی مجتمع های مسکونی با رويکرد پايداری اجتماعی و هويتی در تهران. کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در عمران، معماری و شهرسازی https://civilica.com/doc/449605
26. مدنی، رامین. شفایی، مینو. (1391). راهکارهای طراحی عرصه میانه با رویکرد جبران سازی مسکن حداقل در ایران. نشریه معماری و شهرسازی آرمان شهر، 11، 165-153 https://sid.ir/paper/503731/fa
27. مصیب زاده، علی. اسدی آیدانلو، مائده. جبارپور مهرآباد، فاطمه. (1400). ارزیابی مسکن مهر نمونه موردی: شهر ارومیه. چهارمین همایش ملی فناوری های نوین در مهندسی معماری، عمران و شهرسازی ایران https://civilica.com/doc/1291185
28. معاونت برنامه ریزی و بهبود مدیریت سیمای منابع آب استان اردبیل، شهرستان اردبیل، 1387
29. معصومی نومندانی، منیژه. خاکپور، مژگان. (1400). بررسی کیفیت مسکن حداقل با تاکید بر رضایتمندی ساکنان (مورد شناسی: مسکن مهر رشت). هفتمین کنگره سالانه بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری https://civilica.com/doc/1374355
30. ملک افضلی، علی اصغر. قاسم شریفی، تقی. (1398). ارزیابی رضایتمندی مسکن مهر بر اساس شاخص ها و اصول مسکن اجتماعی (مورد پژوهی: شهر جدید پرند، شهر جدید پردیس). جغرافیا و روابط انسانی، 1، 94-72 https://civilica.com/doc/886331
31. ملکی، سعید. امانپور، سعید. زادولی خواجه، شاهرخ. (1397). تحلیلی بر عوامل موثر در ارتقای سکونتگاه های غیر رسمی بر مبنای مولفه های مسکن حداقل (بررسی تطبیقی کلان شهرهای اهواز و تبریز). نشریه علمی- پژوهشی برنامه ریزی توسعه کالبدی، 6، 25-11 https://psp.journals.pnu.ac.ir/article_5022.html
32. ناظمی، الهام. درودی، محمدرضا. (1392). بررسی شاخص های کیفیت مسکن مناسب، در طرح مسکن مهر (نمونه موردی: استان اصفهان). اولین همایش ملی شهرسازی و معماری در گذر زمان
https://civilica.com/doc/231983
33. نعمت اله پارسی یار، پریسا. پروا، محمد. (1394). طراحی مجتمع مسکونی اقشار کم درآمد با رویکرد بهینه سازی استانداردهای فضاهای مسکونی. کنفرانس بین المللی معماری، شهرسازی، عمران، هنر و محیط زیست https://civilica.com/doc/608391
34. Enosh, N., Leslau, A., & Shacham, J. (1984). Residential quality assessment: a conceptual modal and empirical test. 14, 453–476 http://www.springer.com/economics/journal/11135
35. Daniere, A. (1994). Estimating the willingness-to-pay for housing attributes: an application to Cairo and Manila. 24, 577–599 https://ideas.repec.org/a/eee/regeco/v24y1994i5p577-599.html
36. Ilesanmi, A.O. (2012). Housing, neighbourhood quality and quality of life in public housing in lagos, Nigeria. Int. J. Hous. Sci. 36(4), 231–240 https://www.researchgate.net/publication/259639929
37. Kain, J.F. Quigley, J.M. (1970). Measuring the value of housing quality. Journal of the American Statistical Association, 65(330), 532–548 https://www.researchgate.net/publication/318120833
38. Maranas, R.W., & Rodgers, w. (1975). Toward an understanding of community satisfaction, in Metropolitan America in Contemporary Perspective. Current Urban Studies, 3, 299-352 https://www.researchgate.net/publication/284466597
39. Mulliner, E., & Maliene, V. (2012). What attributes determine housing affordability? World Academy of Science, Engineering and Technology, International Science, 6(7), 1883–1938 https://researchonline.ljmu.ac.uk/id/eprint/468
40. Sinha, R. c., Sarkar, S., & Mandal, N. R. (2017). An overview of key indicators and evaluation tools for assessing housing quality, A literature review. Journal of The Institution of Engineers (India), 98, 337–347 https://www.researchgate.net/publication/320216456
41. Sohaimi, N. (2022). How much does an affordable housing cost to be paid by young professional in greater KL, Malasia? Journal of the Malaysian Institute of Planners. 20, 74-84 https://www.researchgate.net/publication/362284467
42. Nuuter, T., Lill, I., & Tupenaite, L. (2014). Ranking of Housing Market Sustainability in Selected European Countries, WSEAS TRANSACTIONS on BUSINESS and ECONOMICS. WSEAS TRANSACTIONS ON BUSINESS AND ECONOMICS, 11, 778-786 https://www.researchgate.net/publication/287243892