سنجش امکان توجه به مؤلفه‌های فرهنگی در آموزش دورۀ پایۀ طراحی معماری
محورهای موضوعی : معماری
1 - عضو هیات علی دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
کلید واژه: مؤلفه‌های فرهنگ, کارشناسی معماری, آموزش پایۀ طراحی, فرهنگ, آموزش معماری,
چکیده مقاله :
حرفۀ معماری و به تبع آن آموزش معماری فرایندی است که به‌شدت متأثر از عوامل فرهنگی هر سرزمین است. از آنجا که دورۀ پایۀ طراحی معماری بخش مهمی از دورۀ آموزش را در بر می‌گیرد نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت دانشجویان و رویکرد ایشان در رابطه با معماری و موضوعات مرتبط با آن از جمله فرهنگ دارد. در این مقاله از یک سو با مقایسه برنامه‌های دوره پایه طراحی در سه دانشگاه اصلی کشور سرفصل‌های آموزش پایه جمع‌بندی شده است و از سوی دیگر به روش دلفی مؤلفه‌های فرهنگ و موضوعات تاثیرگذار بر معماری در حوزه مؤلفه‌های فرهنگی تدوین شده است. در مرحله نهایی به روش دلفی و استنتاج منطقی، امکان توجه به مؤلفه‌های فرهنگی در سرفصل‌های مختلف دوره پایه ارزیابی شده است. این بررسی نشان می‌دهد در چارچوب آموزش فعلی نیز با لحاظ موضوعات فرهنگی مرتبط با معماری در سرفصل‌های آموزش پایه امکان توجه به مؤلفه‌های فرهنگی وجود دارد.
Architectural profession and education are procedures deeply based on cultural circumstances in a country. In Iran, one of the major goals of architectural education must be educating architects who know their country and culture well, and are able to do architecture based on cultural and local acquaintances. Architectural Basic Design Education consisting of some courses, lasts just for three semesters, but has a very fundamental role in training architecture students based on cultural and local acquaintances. Accordingly, educating students in relation to their culture, must be conducted in a way that the graduated young architects can solve the regional-vernacular problems of their country and can design generously in the cultural context. Thus, the significant question of this research is that the current basic design curriculum in schools of architecture of Iran to what extent have the capacity of considering the elements of culture and how it is possible to design programs considering the cultural subjects in the context of the current curriculum. This investigation is conducted in two main steps; the first step consists of investigating the curriculum of Basic Design Education in the undergraduate studies of architecture in Iran. Although all architectural schools in Iran follow the undergraduate program of architecture, approbated by High Council of Programing in Ministry of Science and Higher Educations, The main schools have the opportunity to do some changes in their programs. Therefore, the curricula of Basic Design education in three main schools of architecture of Iran are selected to be studied; University of Tehran (consisting of two separate curricula in two Ateliers, 5 and 6), Shahid Beheshti University, and Iran University of Science and Technology. This investigation shows up four different syllabi for basic design studies which are mostly so similar. Comparing these syllabi determines twelve main subjects for basic design education which has been concerned as the main subjects for current research. The second step is dedicated to studying the definition of ‘culture’, and the components of culture based on ideas and notions of cultural theoreticians in Iran. According to this study, Iranian culture has three major components which are ‘world-view and believes’, ‘history’ and ‘geography’. Each of these three components of Iranian culture consists of different subjects which can impact architecture. So, to do architecture in correspondence with cultural context, it is necessary to be familiar with these factors in the field of each cultural element. In final part, the syllabi of Basic Design Education is revised based on the practical detailed syllabi of culture which is determined according to the cultural subjects relevant to architecture. This revision is deducted through the Delphi method, questioning eight professors of Basic Design studios. The result shows that almost in all twelve syllabi of Basic Design Education, potential for considering the cultural components and the relevant subjects exist. Amongst Basic Design syllabi, some have higher capacity for considering cultural subjects. Thus by a precise editing of projects in Basic Design courses, architectural education can be formed more closely to the cultural fundamentals.
1. اسلامی ند‌‌‌‌‌‌‌وشن، محمد‌‌‌‌‌‌‌علی. (۱۳۴۹ الف). بود‌‌‌‌‌‌‌‌ن یا نبود‌‌‌‌‌‌‌‌ن فرهنگ (۲). یغما، ۲۶۲، ۱۹۳ـ۱۹۹.
2. اسلامی ند‌‌‌‌‌‌‌وشن، محمد‌‌‌‌‌‌‌علی. (۱۳۴۹ ب). بود‌‌‌‌‌‌‌‌ن یا نبود‌‌‌‌‌‌‌‌ن فرهنگ (۳). یغما، ۲۶۳، ۲۵۷ـ۲۶۳.
3. اسلامی ند‌‌‌‌‌‌‌وشن، محمد‌‌‌‌‌‌‌علی. (۱۳۵۱). بر زمین نااستوار فرهنگ. نگین، ۸۴، ۵ـ۸.
4. اسلامی ند‌‌‌‌‌‌‌وشن، محمد‌‌‌‌‌‌‌علی. (۱۳۹۰). ایران و تنهائیش. تهران: شرکت سهامی انتشار.
5. اسلامی، سید‌‌‌‌‌‌‌‌غلامرضا؛ و قد‌‌‌‌‌‌‌‌سی، مهرنوش. (۱۳۹۲). رویکرد‌‌‌‌‌‌‌‌ی اسلامی
به طراحی مدل ساختارمند نظام آموزش معماری. کیمیای هنر، 7، ۷۹ـ۹۶.
6. آشوری، د‌‌‌‌‌‌اریوش. (۱۳۸۰). تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ، تهران: آگاه.
7. بهشتی، سید‌‌‌‌‌‌‌‌محمد. (۱۳۸۹). هویت و مهند‌‌‌‌‌‌‌‌سی ایرانی. آیین، ۲۸ و ۲۹، ۵ـ۱۵.
8. حجت، مهد‌‌‌‌‌‌‌‌ی. (۱۳۸۲). میزگرد هنر و فرهنگ. نامۀ فرهنگ، ۵۰، ۲۰ـ۳۹.
9. حجت، مهد‌‌‌‌‌‌‌‌ی. (۱۳۸۶). سنت در معماری: هم اصیل، هم به‌روز. آباد‌‌‌‌‌‌‌‌ی، ۵۴، ۱۲۸ـ۱۳۳.
10. حجت، مهد‌‌‌‌‌‌‌‌ی. (۱۳۸۷). هویت در معماری، آشیانی برای مرغ باغ ملکوت. آیینه خیال، ۹، ۸۴ـ۸۸.
11. د‌‌‌‌‌‌انشکد‌‌‌‌‌‌‌ۀ معماری دانشگاه تهران. (۱۳۹۱). مشخصات کلی، برنامه و سرفصل د‌‌‌‌‌‌‌‌روس دورۀ کارشناسی مهند‌‌‌‌‌‌‌‌سی معماری، تهران.
12. د‌‌‌‌‌‌انشکد‌‌‌‌‌‌‌ۀ معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی. (۱۳۸۴). مشخصات کلی، برنامه و سرفصل د‌‌‌‌‌‌‌‌روس دورۀ کارشناسی مهند‌‌‌‌‌‌‌‌سی معماری، تهران.
13. شورای عالی انقلاب فرهنگی. (۱۳۹۲). نقشۀ مهند‌‌‌‌‌‌‌‌سی فرهنگی، بازیابی ۲۵ بهمن، ۱۳۹۶، از http://mf.farhangoelm.ir.
14. شورای عالی برنامه‌ریزی هنر. (۱۳۷۷). مشخصات کلی، برنامه و سرفصل د‌‌‌‌‌‌‌‌روس دورۀ کارشناسی مهند‌‌‌‌‌‌‌‌سی معماری. تهران: وزارت علوم و آموزش عالی.
15. شهید‌‌‌‌‌‌‌‌ی، محمد‌‌‌‌‌‌‌شریف؛ بمانیان، محم‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌رضا؛ و یالپانیان، مهزاد. (۱۳۸۷). نقش پژوهش در فرایند آموزش طراحی معماری. هویت شهر، 2، ۸۱ـ۹۴.
16. غریب‌پور، افرا؛ و توتونچی مقد‌‌‌‌‌‌‌‌م، مارال. (۱۳۹۴). بازنگری تطبیقی برنامۀ آموزش پایۀ طراحی در دورۀ کارشناسی معماری. هنرهای زیبا معماری و شهرسازی، ۲۰ (۴)، ۵۹-۷۲.
17. غریب‌پور، افرا؛ و توتونچی مقد‌‌‌‌‌‌‌‌م، مارال. (۱۳۹۵). ارزیابی برنامه‌های آموزش معماری دوره کارشناسی در ایران از منظر توجه به مؤلفه‌های فرهنگی. مطالعات معماری ایران، (۱۰)، ۱۴۱-۱۶۰.
18. فیضی، محسن؛ و اسد‌‌‌‌‌‌‌پور، علی. (۱۳۹۲). تحلیل محتوای سرفصل د‌‌‌‌‌‌‌‌روس معماری منظر مبتنی بر نگرش سیستمی در آموزش و طراحی منظر. معماری و شهر پاید‌‌‌‌‌‌ار، ۱ (۱)، ۴۳ـ۵۳.
19. گلابچی، محمود؛ و وفامهر؛ شاهرود‌‌‌‌‌‌‌‌ی. (۱۳۸۲). بررسی و ارزیابی آموزش د‌‌‌‌‌‌‌‌روس فن ساختمان در رشتۀ معماری، د‌‌‌‌‌‌‌ومین همایش آموزش معماری، تهران: دانشگاه تهران. د‌‌‌‌‌‌انشکد‌‌‌‌‌‌‌ۀ هنرهای زیبا: ۱۹۳ـ۲۱۸.
20. مرد‌‌‌‌‌‌‌‌می، کریم؛ و محمد مراد‌‌‌‌‌‌‌‌ی، اصغر. (۱۳۸۷). الزامات ارزش‌گذاری به میراث فرهنگی در آموزش معماری، نشریۀ بین‌المللی علوم مهند‌‌‌‌‌‌‌‌سی دانشگاه علم و صنعت ایران. ویژه‌نامه مهند‌‌‌‌‌‌‌‌سی معماری و شهرسازی، ۱۹(۶)،
۱۰۵ـ۱۱۰.
21. مظفر، فرهنگ؛ حسینی، باقر؛ و عبد‌‌‌‌‌‌‌‌مجیری، امین. (۱۳۹۱). فرهنگ در پژوهش‌های معماری. مسکن و محیط روستا، ۱۳۸، ۲۹ـ۳۸.
22. معظمی، منوچهر. (۱۳۹۱). فرهنگ و معماری: تبیین مؤلفه‌های فرهنگی مؤثر بر معماری ایران در دورۀ معاصر. رساله جهت دریافت د‌‌‌‌‌‌‌‌رجۀ د‌‌‌‌‌‌‌کتری. تهران: دانشگاه تهران. پردیس هنرهای زیبا. د‌‌‌‌‌‌انشکد‌‌‌‌‌‌‌ۀ معماری.
23. مهد‌‌‌‌‌‌‌وی‌پور، حسین؛ و جعفری، عاطفه. (۱۳۹۱). جایگاه د‌‌‌‌‌‌انش و صناعت
بومی در آموزش معماری امروز. مسکن و محیط روستا، 137، ۱۷ـ۳۶.
24. نجارنجفی، الناز. (۱۳۹۱). تربیت و عمارت: آموزش معماری با تأمل در مفهوم فرهنگ نزد قد‌‌‌‌‌‌‌‌ما. آموزش مهند‌‌‌‌‌‌‌‌سی ایران. سال چهارد‌‌‌‌‌‌‌‌هم. ۵۶، ۱۷ـ۳۵.
25. نصر، سید حسین. (۱۳۸۶). معرفت جاد‌‌‌‌‌‌‌وان. جلد ۱و۲. زیر نظر و به اهتمام حسن حسینی. تهران: مهر نیوشا.
26. نصر، سید حسین. (۱۳۸۴). انسان و طبیعت، بحران معنوی انسان متجد‌‌‌‌‌‌‌د. ترجمۀ عبد‌‌‌‌‌‌الرحیم گواهی. تهران: د‌‌‌‌‌‌‌‌فتر نشر فرهنگ اسلامی.