تحلیل مؤلفه‌های مکتب اکسپرسیونیسم بر معماری داخلی
محورهای موضوعی : معماری
1 - دانش‌آموخته، کارشناسی ارشد معماری داخلی، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - گروه معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: اکسپرسیونیسم, مدرنیسم, معماری داخلی, قلمرو مشترک, هنر و معماری,
چکیده مقاله :
این پژوهش به بررسی مؤلفه‌های اکسپرسیونیسم و تأثیر آن‌ها بر طراحی داخلی می‌پردازد. اکسپرسیونیسم، با تأکید بر بیان احساسات درونی، در تعامل با هنر و اجتماع، جایگاه مهمی در معماری داخلی دارد. هدف این تحقیق، شناسایی اشتراکات این سبک با طراحی فضاهای داخلی است. روش پژوهش ترکیبی بوده و مؤلفه‌ها از طریق تحلیل محتوای کیفی، با استفاده از کدگذاری باز و محوری استخراج شده‌اند. داده‌ها با نرم‌افزار MAXQDA تحلیل و در نهایت ۵ مقوله‌ی محوری و ۱۶ زیرمؤلفه شناسایی شد. در بخش کمّی، ارزیابی معماری اکسپرسیونیستی با نمونه‌گیری غیرتصادفی و زنجیره‌ای از ۱۲ متخصص نقاشی و معماری انجام شد. همچنین، ۹ اثر معماری به روش نمونه‌گیری هدفمند بررسی گردید. نتایج نشان می‌دهد که از میان ۵ معیار و ۱۶ شاخص، فرم‌های منحنی، اغراق، فرم‌های کج‌ومعوج و عدم طبیعت‌گرایی بیشترین تأثیر را بر طراحی داخلی دارند.
This paper aims to examine and analyze the key components of expressionism that significantly shape interior space design. As
an artistic movement, expressionism is deeply rooted in the portrayal of human emotions and thoughts, frequently influenced by
social and political contexts. This study explores the intersection of expressionism and interior architecture, emphasizing how
its core principles can be effectively incorporated into spatial design. Employing a mixed-methods research approach, this study
utilizes qualitative content analysis within an inductive framework, incorporating open and axial coding techniques. MAXQDA
software was used to systematically categorize codes and identify relevant themes. The findings highlight five major categories
derived from 16 subcomponents, which define the essential characteristics of Expressionist-inspired interior architecture.
In the quantitative phase, a non-random snowball sampling method was used to recruit 12 experts in painting and architecture to
assess the applicability of these components. Additionally, a purposive, criterion-based sampling strategy was applied to select nine
architectural case studies reflecting Expressionist elements. The results indicate that the most defining attributes of Expressionist-
inspired interior architecture include curved forms, exaggerated and distorted geometries, and a deliberate rejection of strict
naturalism. These elements collectively contribute to an intense and emotive spatial experience, a defining trait of Expressionist
aesthetics. Moreover, this study identifies several strategies for successfully integrating Expressionist principles into contemporary
interior design. These strategies encompass the use of unconventional materials and textures, strategic lighting to evoke mood
and intensity, and dynamic color schemes that enhance emotional impact. Another crucial aspect is the incorporation of fluid,
organic forms into spatial layouts, reinforcing the movement’s opposition to rigid symmetry and conventional design norms.
Expressionism, when applied to interior space design, serves as an artistic bridge connecting architecture with a profound
exploration of human emotions—particularly awe, melancholy, and introspection—which directly influence spatial
perception and experience. The movement’s impact extends beyond aesthetics, shaping immersive environments that
challenge traditional perceptions and provoke emotional engagement. By examining and categorizing the fundamental
principles of expressionism in interior architecture, this research contributes to a broader discourse on how artistic
movements inform and transform spatial design. The methodology adopted in this study involved an extensive analysis
of both historical and contemporary Expressionist works, evaluating their structural and decorative elements to assess
their applicability in modern interior architecture. The findings underscore the importance of emotional depth and artistic
intentionality in spatial design, advocating for a more expressive and individualized approach to interior architecture.
Ultimately, this study provides valuable insights into the role of expressionism in shaping interior environments, offering
designers and architects a framework for integrating its principles into their work. For instance, the incorporation of undulating
walls and vivid, emotionally charged color palettes in projects such as the Hundertwasser House in Vienna exemplifies how
Expressionist principles can create engaging and immersive spaces. This research highlights the continued relevance of
historical artistic movements in contemporary design discourse, affirming that interior spaces can function as expressive
canvases for creativity and emotional depth. By bridging the gap between Expressionism and interior architecture, this study
underscores the movement’s lasting influence and presents innovative pathways for future design exploration.
1. ابراهیم، محسن. (1371). پل کله. هنر، 11(22)، 43-48.
2. اسفندیاری، اکرم. (1400). بررسی ریشه‌های معماری اکسپرسیونیسم. معماری شناسی، 4(19)، 204–214.
3. انوشه، حسن. (1381). دانشنامه ادبی فارسی. تهران: نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
4. بانی مسعود، امیر. (1389). معماری غرب: ریشه‌ها و مفاهیم. تهران: هنر معماری قرن.
5. بوردول، دیوید؛ و تامسون کریستین. (1401). تاریخ سینما (روبرت صافاریان، مترجم). تهران: مرکز.
6. پناهی، سیامک. (1383). بررسی تأثیرات معماری بر سینمای اکسپرسیونیست. معماری و فرهنگ، 5(17)، 44–53.
7. چیلورز، ایان؛ و آزبورن، هارولد. (1386). سبک‌ها و مکتب‌های هنری (فرهاد گشایش، مترجم). تهران: مارلیک.
8. داد، سیما. (1371). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.
9. دمارتینی، النا؛ و پرینا، فرانچسکا. (1392). هزار سال معماری جهان: راهنمای مصور (آبتین گلکار، مترجم). تهران: هنر معماری قرن.
10. دوبه، ولف دیتر. (1394). اکسپرسیونیسم آلمان: هنر و جامعه (غزاله ابراهیمی، مترجم). حرفه هنرمند، 13(58)، 109–111.
11. دونیس، د. داندیس. (1401). مبانی سواد بصری (نسیم منوچهرآبادی، مترجم). تهران: کتاب برتر.
12. دیویس، پنه‌لوپه؛ جاکوبز، جوزف؛ دنی، والتر؛ هفریچر، فریما؛ روبرتز، آن و سیمون، دیوید. (1388). تاریخ هنر جنسن (فرزان سجودی، مترجم). تهران: فرهنگسرای میردشتی.
13. راسفیجانی، محمدتقی؛ و کربلایی حسینی غیاثوند، ابوالفضل. (1399). تأثیر فضاهای معماری در فیلم‌های اکسپرسیونیستی ایران: مطالعه تطبیقی با سینمای اکسپرسیونیست آلمان. باغ نظر، 17(90)، 19–34.
14. سید حسینی، رضا. (1401). مکتب‌های ادبی. تهران: نگاه.
15. شمیسا، سیروس. (1393). مکتب‌های ادبی. تهران: قطره.
16. صفی‌یاری ننه کران، پریناز. (1391). بررسی میزان تأثیرپذیری معماری دوره پهلوی اول از اکسپرسیونیسم. اولین همایش ملی اندیشه‌ها و فناوری‌های نو در معماری. تبریز.
17. عیسی‌زاده زیری، شرمین؛ و نقدبیشی، رضا. (1401). تبیین مؤلفه‌های تأثیرگذار بر ایجاد تعلیق ناباوری در فضاهای داخلی. هویت شهر، 2(17)، 107–118.
18. فرنس، آر. اس. (1390). اکسپرسیونیسم: از مجموعه مکتب‌ها، سبک‌ها و اصطلاح‌های ادبی و هنری (فرزانه طاهری، مترجم). تهران: نشر مرکز.
19. لامپونیانی، ویتوریو مانیاگو. (1386). معماری و شهرسازی در قرن بیستم (لادن اعتضادی، مترجم). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
20. لینتن، نوربرت. (1400). هنر مدرن (علی رامین، مترجم). تهران: نشر نی.
21. محمدزاده تیتکانلو، حمیده. (1378). اکسپرسیونیسم: از نقاشی تا معماری و شهرسازی. تهران: موسسه پژوهش‌های فرهنگی و هنری مولیان جم.
22. معافی غفاری، پریچهر؛ آیوازیان، سیمون؛ و خوانساری، شیدا. (1400). تبیین تأثیر جریان هنری اکسپرسیونیسم اروپا بر معماری بناهای اداری خدماتی ایران (با تأکید بر دوره پهلوی). باغ نظر، 18(105)، 19–32.
23. مه‌آبادی، بهمن. (1374). اکسپرسیونیسم و حلقه وین. هنر، *(29)، 335–349.
24. میر صادقی، میمنت. (1385). واژه‌نامه هنر شاعری: فرهنگ تفصیلی اصطلاحات فن شعر و سبک‌ها و مکتب‌های آن. تهران: کتاب مهناز.
25. میراحمدی، احمد؛ رهنما، حسین؛ و مهدوی پور، حسین. (1394). بررسی فرآیند طراحی در معماری اکسپرسیونیسم (نمونه موردی: اروسارینن). کنفرانس بین‌المللی معماری، شهرسازی، عمران، هنر و محیط زیست؛ افق‌های آینده، نگاه به گذشته. تهران.
26. نقدبیشی، رضا؛ عظمتی، سعید؛ و جمشیدزاده، کیمیا. (1402). بررسی مؤلفه‌های مؤثر در شکل‌گیری معماری معاصر ایران مبتنی بر تغییرات اجتماعی (نمونه موردی: بنای فرهنگسرای نیاوران و موزه هنرهای معاصر تهران). پژوهش‌های معماری نوین، 3(3)، 69–83.
27. کامل نیا، حامد؛ و حقیر، سعید. (1395). نظریه مدرنیته در معماری. تهران: دانشگاه تهران.
28. کرمانی، سمانه. (1395). تحلیل و بررسی هنر اکسپرسیونیسم و تأثیر آن بر نقاشی امیل نولده. هفتمین کنفرانس بین‌المللی اقتصاد و مدیریت. سوئد: دالارنا.
29. کریپا، ماریاآنتونیا. (1387). آنتونی گائودی 1852–1926: از طبیعت به معماری (الناز رحیمی، مترجم). تهران: نشر هنر معماری قرن.
30. Badach, J., & Raszeja, E. (2017). Architectural expression in designing museums as places of remembrance. Prace i Materiały Instytutu Wzornictwa Przemysłowego, 2017(31), 77–106.
31. Barcelonanavigator (2023). Retrieved Jan, 2024, from https://barcelonanavigator.com/casa-batllo.
32. Kennedy, S. M. (2015). Expressionist art and drama before, during, and after the Weimar Republic (Unpublished master’s thesis). Portland State University, USA.
33. Lukacs, G. (1934). Expressionism: Its significance and decline [International lecture]. Moscow.
34. Mohammed, A., & Al-Essawi, K. D. (2023). Expressionism of metal architecture. Nucleation and Atmospheric Aerosols.
35. Park, J. (2022). A study on the interior design expression of objects in Hans Hollein’s commercial space. Design Research, 7(2), 321–332.
36. Qiu, J., & Wang, H. (2019). Study on expression of datum line in contemporary interior design. In Proceedings of the 2019 International Conference on Education, Social Sciences, and Humanities (pp. 752–755). Atlantis Press.
37. Chopan Naderi, S., Shafiei, A. D., & Shaghaghi, G. S. (2014). The study of expressionist technocratic architecture and its effect on the change of architecture space. Journal of Architecture and Urbanism, 38(4), 123–134.
38. Serafin, A. (2016). Expressionistic form in the cosmopolitan works by Coop Himmelb(l)au. Architecture, Civil Engineering, Environment, 9(1), 33–40.
39. Sharp, D. (1966). Modern architecture and expressionism. Longmans.
40. Stolyarova, E. G., & Berezin, A. E. (2024). Aesthetic principles of expressionism in modern architecture. Вестник СГАСУ. Градостроительство и Архитектура.
41. Nielsen, D. (2015). Bruno Taut's design inspiration for the Glashaus. Routledge.
42. Van Hurkman, A. (2010). Color correction handbook: Professional techniques for video and cinema. Peachpit Press.