سنجش میزان رضایتمندی ساکنین از کیفیت محیط مجتمع‌های مسکونی در قرنطینه خانگی (مطالعه موردی مجتمع‌های مسکونی شهر اصفهان)
محورهای موضوعی : معماری
صادق جهانبخش
1
*
,
سیده مرضیه طبائیان
2
,
پریسا خیام نکویی
3
1 - گروه معماری، واحد اصفهان(خوراسگان)،دانشگاه آزاد اسلامی،اصفهان،ایران.
2 - دانشیار- دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان-خوراسگان
3 - دانشکده معماری وشهرسازی ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران.
کلید واژه: رضایتمندی مسکونی, قرنطینه خانگی, سلامت روانی, فضاهای باز, طراحی عملکردی, شهر اصفهان,
چکیده مقاله :
در دوران قرنطینه خانگی، ویژگی‌های محیط مسکونی نقشی مهم در حفظ سلامت روانی و جسمی افراد ایفا می‌کند. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر رضایتمندی ساکنین و ارائه راهکارهایی برای بهبود کیفیت محیط مسکونی انجام شده است. روش تحقیق به صورت آمیخته (کیفی و کمی) بوده و شامل مصاحبه با متخصصین و توزیع پرسش‌نامه بین 210 نفر از ساکنین مجتمع‌های مسکونی شهر اصفهان است. نتایج نشان می‌دهد که دسترسی به فضاهای باز و نیمه‌باز، کاهش آلودگی صوتی، و حضور عناصر طبیعی مانند نور طبیعی و گیاهان، تأثیر مثبت و معناداری بر رضایتمندی ساکنین دارند. همچنین، طراحی مبتنی بر "درون‌گرایی عملکردی" (حریم خصوصی و آرامش) و "برون‌گرایی دیداری-شنیداری" (ارتباط کنترل‌شده با محیط بیرونی) نقش مهمی در کاهش استرس و افزایش تعادل روانی و جسمی افراد در شرایط قرنطینه دارد. این پژوهش با تأکید بر طراحی محیط‌های مسکونی متناسب با نیازهای روانشناختی، راهکارهایی برای بهبود کیفیت زندگی ارائه می‌دهد.
During home quarantine periods, the living environment plays a critical role in maintaining the mental and physical well-being of individuals. The COVID-19 pandemic, which forced millions of people into extended periods of quarantine, brought into focus the importance of the residential environment in shaping quality of life. This study aims to examine the factors influencing the satisfaction of residents with their living environments during quarantine and to provide recommendations for improving residential spaces based on psychological needs. Specifically, the study focuses on residential complexes in Isfahan, Iran. A mixed-methods approach (qualitative and quantitative) was employed to gather data. In the qualitative phase, interviews were conducted with experts in urban planning, architecture, and psychology to identify the key environmental factors that influence satisfaction during quarantine. In the quantitative phase, a survey was distributed to 210 residents of residential complexes in Isfahan to measure their satisfaction with various aspects of their living environment. The survey included questions on the availability of open and semi-open spaces, noise pollution, access to natural elements, the quality of private spaces, and the overall design of the living environment. The results reveal several significant findings. First, access to open and semi-open spaces was found to be one of the most influential factors in increasing residents' satisfaction. These spaces, including balconies and courtyards, provide opportunities for fresh air, social interaction (within the household), and a connection with nature, all of which contribute to a reduction in stress. The presence of natural elements such as light and greenery was also found to have a positive and meaningful impact on residents' mental health and overall satisfaction. Furthermore, noise pollution, particularly from neighboring units, was a significant source of dissatisfaction, highlighting the importance of sound insulation and private spaces. The study also emphasizes the role of design principles such as "functional introversion" and "visual-auditory extroversion." Functional introversion refers to the design of private, peaceful spaces that foster relaxation and a sense of security. On the other hand, visual-auditory extroversion involves designing spaces that allow for controlled interaction with the outside environment, facilitating a sense of connection without overwhelming the occupants. Both principles were found to be crucial in reducing stress and improving residents' psychological and physical balance during quarantine. The findings highlight the importance of creating residential environments that meet not only the physical but also the psychological needs of residents. Given the challenges of long-term confinement, particularly in high-density living environments, it is essential to consider factors such as privacy, access to nature, and noise control in the design of residential spaces. This research offers practical recommendations for improving the design of residential complexes to enhance residents' satisfaction and mental well-being during quarantine. It advocates for the incorporation of open and semi-open spaces, the integration of natural elements, the improvement of soundproofing, and the thoughtful design of private spaces to create environments that promote health and well-being. Ultimately, this study contributes to the understanding of how residential design can play a key role in mitigating the psychological impacts of quarantine and improving quality of life in crisis situations.
1. امینی فر، زینت؛ احسانی اسکویی، سیده فرشته؛ عظمتی، حمیدرضا؛ و مهدی نژاد، جمال الدین. (1401). راهکارهای تطبیق فضاهای سکونتی با شرایط خاص دوره پاندمی کرونا .فصلنامه انسان و محیط زیست، شماره 63. 1-14.
2. احسانی اسکویی، سیده فرشته ؛ امینی فر، زینت ؛ و مهدی نژاد ،جمال الدین. (1400). تأثیر شرایط محیطی مسکن بر میزان سازگاری افراد با قرنطینه در دوران کرونا. نشریه پایش، سال بیستم (6)،ص 760-771.
3. پاکزاد،جهانشاه. (1388).مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری. وزارت مسکن و شهرسازی، دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری، چاپ سوم، تهران: شهیدی.
4. خدابخشی کولایی، آناهیتا. (1399). زندگی در قرنطینه خانگی: واکاوی تجارب روانشناختی دانشجویان در همه گیری کووید-19 . مجله طب نظامی، 22(2).130-138.
5. رضایی،سجاد ؛ ثامنی توسروندانی، آزاده؛ و زبردست،عذرا. (1399). تاثیر قرنطینه خانگی ناشی از پاندمی بیماری کووید19 بر استرس والدین و رابطه آن با اضطراب و افسردگی کودکان گیلانی. مجله پژوهشی روان پزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 26(3)، 283-292.
6. رهنما، محمدرحیم؛ و کمانداری، محسن. (1394). سنجش میزان رضایت مندی ساکنین از کیفیت محیط مسکونی در شهر کرمان (مطالعه موردی: پروژه مسکن مهر شهرک مهرگان). مجله مطالعات نواحی شهری سال دوم ( 2).39-59.
7. فراهانی، محمدنقی. (1399). تغییرات نگرش، باور و ارزش در سطوح فردی و فرهنگی و همه گیری کووید 19. فصلنامۀ پژوهش در سلامت روانشناختی (ویژه نامه کرونا و سلامت روان)، دوره 14 (1)،ص 1-15.
8. غفوریان، میترا؛ و حصاری، الهام. (1395). بررسی عوامل و متغیرهای زمینه ای موثر بر رضایتمندی ساکنین از محیط مسکونی. نشریه مطالعات شهری ، شماره 18. ص91-100.
9. غیاث¬آبادی فراهانی، الهام ؛ و جعفری هرندی، رضا.(1399). پیش‌بینی انعطاف‌پذیری شناختی براساس سازگاری اجتماعی و مسئولیت‌پذیری دانشجویان دختر، مجله پژوهش های روان شناسی اجتماعی. دوره دهم (40) :ص 135- 150.
10. موسی پور،حامد؛ آشتیانی، جواد چنگی؛ و کهربایی کلخوران علیا،محمد. (1399). تحول معنوی و وجودی و همه گیری کووید 19 : یک مطالعه کیفی. فصلنامۀ پژوهش در سلامت روانشناختی،دوره14(1)،56-70.
11. نابغ وطن ،روشنک ؛ اسکوئی بلالی، آزیتا ؛ کی نژاد ،محمدعلی ؛ و دیبا، فربد. (1401). بررسی نقش بیماری کووید-١٩ در پیدایش معماری سبز در آینده-پژوهی خانه‌ها بر اساس روش تحلیل لایه‌ای علت‌ها(CLA). فصلنامه انسان و محیط زیست، شماره 59،ص 201-219.
12. Greenberg, Neil, & Less, Susan. (2020). The psychological impact of quarantine and how to reduce it: Rapid review of the evidence. The Lancet, 395(10227), 912–920. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30460-8
13. Canter, D., & Ress, K.A. (1982). Multivariate model of housing satisfaction, International Review of Applied Psychology, No. 32, p.p. 185-208 .
14. Chan, Ho H. P., Lo, Y., Wong, H., Chan, W., Leung, Y., & Chen, H. (2016). Understandings of spirituality and its role in illness recovery in persons with schizophrenia and mental-health professionals: A qualitative study. BMC Psychiatry, 16(1), 86. https://doi.org/10.1186/s12888-016-0793-9
15. Diaconu, Daniela A., Gola, Marco, Lettieri, Letizia, Dell’Oro, Marco, Fara, Gaetano M., Rebecchi, Alberto, Signorelli, Gaetano, & Capolongo, Stefano. (2020). COVID-19 and living spaces challenge: Well-being and public health recommendations for a healthy, safe, and sustainable housing. Acta Biomedica, 91, 61–75. https://doi.org/10.23750/abm.v91i9-S.10115
16. Denes, A., & Gumel, A. B. (2019).Modeling the impact of quarantine during an outbreak of Ebola virus disease. Infectious Disease Modelling, 4, 12-27.
17. Duque-Calvache, Ricardo, Torrado, Juan Manuel, & Mesa-Pedrazas, Álvaro. (2020). Lockdown and adaptation: Residential mobility in Spain during the COVID-19 crisis. European Societies, 23(1), 1–18. https://doi.org/10.1080/14616696.2020.1837559
18. Galster, G. (1987). Identifying the correlates of residential satisfaction: An empirical Critique. Environment and Behavior, No. 19, 539-568.
19. Shamaei, A., & PourAhmad, A. (2005). Upgrading and urban renewal from the perspective of geography [In Persian]. Tehran: Tehran University Press.
20. Spennemann, D. H. (2021). Residential architecture in a post-pandemic world: Implications of COVID-19 for new construction and for adapting heritage buildings. Journal of Green Building, 16(2), 199–215. https://doi.org/10.3992/jgb.16.2.199
21. Webster, R. K., Brooks, S. K.,Smith, L. E., Woodland, L.,Wessely, S., & Rubin, G. J. (2020).How to improve adherence withquarantine: Rapid review of theevidence. Public Health, 182, 163-169.