مجموعة هزار قضاوت یا مادیان هزار دادستان (Mādayān ī hazār dādestān)، یکی از مهم ترین منابع تاریخ اجتماعی ایران ساسانی است که موارد ارزشمندی از وضعیّت قانونی و اجتماعی بردگان را ارئه می دهد.احکام موجود نشان می دهد که این مجموعه برای حقوقدانان نوشته شده است و برای اصطلاحا چکیده کامل
مجموعة هزار قضاوت یا مادیان هزار دادستان (Mādayān ī hazār dādestān)، یکی از مهم ترین منابع تاریخ اجتماعی ایران ساسانی است که موارد ارزشمندی از وضعیّت قانونی و اجتماعی بردگان را ارئه می دهد.احکام موجود نشان می دهد که این مجموعه برای حقوقدانان نوشته شده است و برای اصطلاحات حقوقی و پیچیدة آن توضیحی ندارد. امّا اطلاعات مهم و بی نظیری را از جامعة مدنی دورة ساسانیان ارائه می دهد. هدف اصلی این گفتار، بررسی قوانین بَردگی از مجموعة هزار قضاوت با روش تحلیلی- تاریخی، بوده است؛ پرسش مقاله این است: آیا پیش از اسلام در ایران بَردگی وجود داشته است؟ در کتاب حقوقی مادیان چه قوانینی برای بَردگان صادر شده است؟ با بررسی احکام موجود دریافتیم که بَردگی در ایران دورة ساسانی وجود داشته است؛ صدور احکام برای مسائل حقوقی بَردگان بیانگر حمایت و به رسمیّت شناختن بَرده و بَرده داری است؛ قانونگذاران بضرورت حقوق بَردگان را تنظیم کرده اند؛ و حمایت از بَرده را وظیفة هر بَرده داری دانسته اند.
پرونده مقاله
در مادیان هزار دادستان، کتاب حقوقی ارزشمند بازمانده از دورة ساسانیان، اصطلاحات حقوقی بسیاری را میتوان یافت که بیانگر اوضاع اجتماعی و فرهنگی آن دوره است؛ امّا اهمیّت و جذابیت قوانین مرتبط با امور خانواده انکارناپذیر است. این گفتار، اصطلاح حقوقی خُوَرش و دارش: تأمین امرا چکیده کامل
در مادیان هزار دادستان، کتاب حقوقی ارزشمند بازمانده از دورة ساسانیان، اصطلاحات حقوقی بسیاری را میتوان یافت که بیانگر اوضاع اجتماعی و فرهنگی آن دوره است؛ امّا اهمیّت و جذابیت قوانین مرتبط با امور خانواده انکارناپذیر است. این گفتار، اصطلاح حقوقی خُوَرش و دارش: تأمین امرار معاش خانواده(نفقه)، انفاق و حمایت و خُوَرش و وَستَرَگ: تأمین خوراک و پوشاک را در ده حکم مادیان هزار دادستان بررسی میکند. در این راستا، پرسشهایی مطرح میشود: قوانین مدنی ایران دورة ساسانی چه افرادی را تحت پوشش نفقه میداند، و وضعیت فرزندان نامشروع و بدسرپرست چگونه بودهاست؟ بااستناد به احکام حقوقی موجود در مادیان هزار دادستان درمییابیم که، حمایت قانون بر حفظ خانواده و احترام به حریم آن تبیین میشود، امّا قانونگذار با نگرشی شجاعانه، اتفاقات و وضعیت ناهنجار جامعه را خردمندانه مدیریت میکند. این مقاله، از نوع نظری و با روش تاریخی تحلیلی صورت پذیرفتهاست و هدف آن، تبیین کارکرد حقوقی نفقه و افراد تحت کفالت در جامعة مدنی دورة ساسانیان است. ضمن تفسیر اصطلاح حقوقی خُوَرِش و دارش یا خُوَرِش و وَستَرگ، کارکرد فرهنگی و اجتماعی آن را در ساحت خانوادة دورة ساسانی باز مییابیم. با توجه به عدم پژوهش مستند در این زمینه، ضرورت پرداختن به آن آشکار است.
پرونده مقاله
مادیان هزار دادستان یا مجموعه هزار فتوی، تنها نسخه خطی ناقص موجود از چندین مجموعه حقوقی دوره ساسانیان در دست است. مقاله حاضر از این نسخه، اصطلاححقوقی توزش (tōzišn) بهمعنی پرداخت بدهی و ادای دین متوفی و جبران خسارت متعهد و پیشتوزشنی (pēš-tōzišnīh) چکیده کامل
مادیان هزار دادستان یا مجموعه هزار فتوی، تنها نسخه خطی ناقص موجود از چندین مجموعه حقوقی دوره ساسانیان در دست است. مقاله حاضر از این نسخه، اصطلاححقوقی توزش (tōzišn) بهمعنی پرداخت بدهی و ادای دین متوفی و جبران خسارت متعهد و پیشتوزشنی (pēš-tōzišnīh) بهمعنی بازپرداخت و نحوه تسویه بدهکار را بررسی میکند؛ و هدف آن، تبیین احکام حقوقی ادای دین متوفی و نحوه تسویه بدهی در جامعة مدنی دورة ساسانیان است. برای این هدف، پرسشی مطرح میشود: قانونگذاران در صدور احکام توزش و پیشتوزشنی چه مواردی را برای پرداخت بدهی و تسویه آن پیشبینی کردند؟ بااستناد به قوانین موجود درمییابیم که، قانونگذاران آگاهانه منازعات احتمالی بازماندگان در پرداخت بدهی متوفی و گریز احتمالی بدهکار از پرداخت و حتی تهیدستی بدهکار را پیشبینی کردند و احکامی صادر کردند تا ضمن پرداخت بدهی بدهکار و ادای دین متوفی، وظایف بازماندگان، بدهکار و ضامن مشخص شود و درگیریهای احتمالی میان خانواده و بستانکار قانونی برطرف شود و با اتخاذ راهکارهای قانونی، هیچ راه گریزی برای انجام نشدن تعهدات وجود نداشته باشد. این مقاله، از نوع نظری و با روش تاریخی تحلیلی صورت پذیرفتهاست. ضمن تفسیر اصطلاحات حقوقی توزش و پیشتوزشنی، کارکرد اجتماعی آن را در دورة ساسانی باز مییابیم. باتوجه به عدم پژوهش مستند در این زمینه، ضرورت پرداختن بهآن آشکار است.
پرونده مقاله
مادیان هزار دادستان تنها نسخه خطی ناقص از چندین مجموعه حقوقی دوره ساسانی است. در این کتاب علاوه بر قانونگذاران و مفسران حقوقی، مقامات دینی زردشتی مانند موبدان، هیربدان، دستوران و ردان نیز در نقش قاضی ظاهر شده و حکم صادر کردهاند. این گفتار بااستناد به کتاب حقوقی مادیان چکیده کامل
مادیان هزار دادستان تنها نسخه خطی ناقص از چندین مجموعه حقوقی دوره ساسانی است. در این کتاب علاوه بر قانونگذاران و مفسران حقوقی، مقامات دینی زردشتی مانند موبدان، هیربدان، دستوران و ردان نیز در نقش قاضی ظاهر شده و حکم صادر کردهاند. این گفتار بااستناد به کتاب حقوقی مادیان و با هدف شناختن جایگاه ردان در دوره ساسانیان بهروش تحلیلیتاریخی نوشته شده است. پرسشهای مقاله این است: بنابر مادیان، ردان در دوره ساسانی چه وظایفی داشتند و احکام صادره آنها کدامند؟ بررسیها نشان داد: این دینمردان در دستگاه روحانیت دوره ساسانی وظایفی مشخص داشتند و بهعنوان دستیاران پادشاه برای اعتلای حکومت دینی و کشور میکوشیدند. ردان در قانونگذاری و نظارت بر آن و حفظ آموزههای دینی و منافع کشور بسیار پرانگیزه و پویا ظاهر شدهاند. آنها در باز پس گرفتن مالکیت و مالیات نهادن بر دارایی و مسایل خرید و معاوضه و ارزیابی ارزش اموال آتشکده صلاحیت داشتند. درآمد دولت ساسانی از مالیات حاصل میشد. تعیین مالیات و دریافت آن و رسیدگی به امور درآمدی دولت به ردان واگذار شده بود. حسابرس ارزش و بهای اموال منقول و غیرمنقول و ورود دارایی به خزانه شاهی و خروج آن و اسناد واگذاری و تحریم و غیره را محاسبه و آماده میکرد؛ سپس، با حضور رد میزان دارایی خزانه را گزارش میداد. رد باید گزارش حسابرس بررسی و تایید میکرد. ردان، در دوره انوشیروان جایگاه ویژهای احراز کردند و مُهر آنان در کنار مُهر موبدان به اسناد اعتبار میدهد و وظایف آنها بیانگر قدرت و نفوذ آنان در دین و دولت است.
پرونده مقاله