جایگاه دیوانسالاران ایرانی در ساختار خلافت عباسی (خاندان برامکه-آل سهل)

محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی

فاطمه پارسافر ¹ , محمّد سپهری ² , نعمت الله احمدی نسب ³

1 - انشجوی دکتری تاریخ اسلام ،گروه تاریخ ،واحد تهران مرکزی ،دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران ،ایران [e-mail]
2 - استاد گروه تاریخ ،واحد تهران مرکزی ،دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران ،ایران (نویسنده مسوول)[e-mail]
3 - استادیار گروه تاریخ ،واحد تهران مرکزی ،دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران ،ایرانnemat [e-mail]

تاریخ دریافت : 1402/04/16 تاریخ پذیرش : 1402/11/02 تاریخ انتشار : 1402/11/02

کلید واژه: خلافت عباسی, آل سهل, دیوانسالاران ایرانی, برامکه, فرهنگ ایرانشهری,

چکیده مقاله :

عباسیان که با حمایت ایرانیان به خلافت رسیده بودند به دیوانسالاران ایرانـی بـرای اداره امپراطوری اسلامی توجه خاصی نشان دادند. در میان وزرای ایرانی دربار عباسـیان، دو خاندان آل برمک و آل سهل از موقعیت بسیار بالا و چشمگیری برخوردار بودند.اعتبار علمی و اجتماعی برمکیان به همراه حمایت آنان از ایرانیان بـیش از هـر چیـز موجب خشم و رشک اعرابی شده بود که از حضور و قدرت ایرانیان واهمه داشتند. از دلایل نفوذ روزافزون ایرانیان در میان عباسیان دو دلیل برجسته تر است: نخست به خاطر مهارت و پیشینه ایرانیان در فن حکومت مداری و دوم آن که خراسان را حاکمان محلی ایرانی اداره می کردند. از این رو نیاز بود تا مأمون برای به دست آوردن رضایت آنان سیاستی آشتی جویانه دنبال کند. بر اساس آنچه گفته شد، سوال محوری پژوهش حاضر آن است که دیوانسالاران ایرانی در ساختار خلافت عباسی دارای چه جایگاهی بودند؟ فرض پژوهش آن است که دیوانسالاران ایرانی از جمله خاندان برامکه و آل سهل بواسطه نفوذ در خلافت عباسی، عملا تمام اختیارات سیاسی دولت را در اختیار گرفته و امورات را بر حسب نظر خود اداره می کردند. پژوهش حاضر با استناد به روش کتابخانه ای و روش توصیفی-تحلیلی سامان یافته است

چکیده انگلیسی:

The Abbasids, who had reached the caliphate with the support of the Iranians, paid special attention to the Iranian bureaucrats for the administration of the Islamic empire. Among the Iranian ministers of the Abbasid court, the two families of Al-Barmak and Al-Sahl had a very high and impressive position.The scientific and social credibility of the Bermakians, along with their support of the Iranians, caused the anger and jealousy of the Arabs, who were afraid of the presence and power of the Iranians. Among the reasons for the increasing influence of Iranians among the Abbasids, two reasons are more prominent: firstly, because of the skill and background of the Iranians in the art of circuitous government, and secondly, that Khorasan was governed by local Iranian rulers. Therefore, it was necessary for Ma'mun to follow a conciliatory policy in order to gain their satisfaction. Based on what was said, the central question of the current research is what position did the Iranian bureaucrats have in the structure of the Abbasid Caliphate?The assumption of the research is that the Iranian bureaucrats, including the Bramke family and the Sahl family, practically took over all the political powers of the government and managed the affairs according to their opinion due to their influence in the Abbasid caliphate. The current research is based on library method and descriptive-analytical method