معرفی مدارس و رصدخانه‌های مشهورآذربایجان در قرن نهم هجری قمری
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهیشهرخ خسروی مهتاج 1 , ستار عودی 2 , رمضان رضایی 3
1 - دانشجوی دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی ،واحد تهران مرکزی،دانشگاه ازاداسلامی،تهران،ایرانmahtaj.sh1351@gmail.com
2 - دانشیار گروه تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.(نویسنده مسئول)sattar_oudi@yahoo.com
3 - استادیار گروه تاریخ، دانشگاه تهران، تهران، ایران.sattar_oudi@yahoo.com
کلید واژه: مدارس, آذربایجان, قرن نهم هجری, مراکز علمی و آموزشی, رصدخانه ها,
چکیده مقاله :
با روی کار آمدن ایلخانان جامعه علمی و فرهنگی ایران از انفعال و ایستایی چند دهه حاکمیت مغول بیرون آمد. تساهل و مدارای مذهبی ایلخانان تأثیر ویژه‌ای بر رشد فرهنگ و آموزش در این عصر داشت. نظر به اهمیتی که مراکز علمی آذربایجان در عصر مورد نظر داشته-اند همچنین با توجه به اهتمام در امر تاسیس مدارس مقارن با قرن نهم ه.ق در منطقه آذربایجان و شمال غربی ایران و توسعه و ترقی علوم در این ناحیه پژوهش حاضر درصدد پاسخگویی به این سوال است که جایگاه وضعیت علمی مراکز علمی آذربایجان در قرن نهم هجری چگونه بوده و چه پیامدهای اجتماعی با تاکید بر مذهب داشته‌اند؟ روش تحقیق به‌صورت توصیفی – تحلیلی می‌باشد. نتایج حاکی از آن است که مدارس مهم‌ترین مراکز علمی قرن نهم بودند که هم ازنظر تعداد و هم میزان فعالیت‌های آموزشی بر سایر مراکز برتری داشتند. در این دوره مدارس بسیاری برای نشر و گسترش علم ساخته و یا بازسازی شدند. عمده‌ترین علومی که در این دوره در مدارس تدریس می‌شد علوم کلامی، ریاضی و فلسفه بود. از سوی دیگر به عنوان یک نتیجه قابل توجه، در فعالیت‌های علمی پس از حمله مغول، روح متعصب و خشک مذهبی که در عهد خلفا براساس جانبداری از مذاهب اهل سنت حاکم بود، در قرن نهم از میان رفت. البته نباید نقش رصدخانه‌ها و اهمیت آنان در کنار مدارس را نادیده گرفت، زیرا تأسیس رصدخانه‌‌ای همچون رصدخانه مراغه با جمعی از اندیشمندان آن زمان نقش بسیار پررنگی در رواج علم و دانش در این خطه داشته است.
With the coming to power of the Ilkhans, the scientific and cultural community of Iran emerged from the passivity of decades of Mongol rule. The religious tolerance of the Ilkhans had a special effect on the growth of culture and education in this era. And northwestern Iran and the development of science in this area The present study seeks to answer the question of what was the scientific status of the scientific centers of Azerbaijan in the ninth century AH and what were the social consequences of emphasizing religion? The research method is descriptive-analytical. The results show that schools were the most important scientific centers of the ninth century, which were superior to other centers both in terms of the number and amount of educational activities. During this period many schools were built to spread and spread science. The main sciences taught in schools during this period were theology, mathematics and philosophy. On the other hand, as a remarkable result, in the scientific activities after the Mongol invasion, the fanatical and dry religious spirit that prevailed in the caliphate during the reign of the Sunni religions, disappeared in the ninth century. And ignored their importance alongside schools, because the establishment of an observatory such as the Maragheh Observatory with a group of thinkers at the time played a very important role in the spread of science and knowledge in this region.
_||_