ترکیب قشون و مراکز نظامی ایران در دوره قاجاریه (1292-1268ق)

محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی

مهدی خانی زاده ¹

1 - کارشناس مسئول بخش ارزشیابی اسناد - مرکز اسناد آستان قدس رضوی

تاریخ دریافت : 1396/10/24 تاریخ پذیرش : 1398/04/19 تاریخ انتشار : 1397/12/01

کلید واژه: قاجاریه, طوایف, مراکز نظامی, ترکیب قشون, اسناد آستان قدس رضوی,

چکیده مقاله :

در عصر قاجار بواسطه وجود مناقشات ارضی با کشورهای همسایه و وجود نا امنی های داخلی، باعث شده بود تا تقویت ارتش، مورد توجه باشد. در پی این منظور حکومت مجبور بود تا به شیوه حکومت های قبل از خود،علاوه بر استفاده از نظامیان رسمی، از طوایف نیز در مواقع جنگ سرباز، به خدمت بگیرد. این پژوهش با رویکرد آرشیوی، تحلیلی در نظر دارد تا در حوزه ساختار شناسی اسناد نظامی دوره قاجار و با استفاده از محتوای اطلاعاتی اسناد یکی از مجموعه های 10000 برگی آستان قدس رضوی، مراکز نظامی کشور، پراکندگی جغرافیایی و ترکیب قشون ایران را در طی بازه زمانی 1268 الی 1292 قمری مورد بررسی قرار دهد. نتایج پژوهش نشان می دهد که شاکله اصلی قشون ایران علی رغم نا کارامدی آن بر اساس نیروهای طوایف می باشد و در عین حال از تشکیلات داخلی نظامندی، برخوردار می باشند که در این میان بیشترین تجمع نیروها به دلیل موقعیت سوق الجیشی در مناطق آذربایجان و خراسان قرار داشتند.ایالت عراق عجم نیز به جهت وسعت دارای بیشترین تعداد دسته های کوچک نظامی است و کل قشون قاجار در ده تومان تقسیم شده است.

چکیده انگلیسی:

In the Qajar era are due to territorial disputes with neighboring countries and internal insecurity, meant to strengthen the military, be considered. Following this purpose, the government was forced to use military official addition, the clans soldiers in times of war, to serve. This approach archival research, analytical plans to design new topics in the field of Qajar era of military documents And using the information content of 10,000 documents of Astan Quds Razavi leaf, Military centers, geographical distribution and composition of Iranian troops during the period 1268 to 1292 to examine lunar The results show that the main stream of Iranian troops, despite the inefficient it is based on tribal forces And yet the systematic internal organization, which in the meantime have the highest concentration of troops in the regions of Azerbaijan and Khorasan were the strategic location. The Iraqi state of Ajim also has the largest number of small military units for the sake of its size. the total Qajar Qajar rank is divided into ten toman.