مناسبات سیاسی و مذهبی اسماعیلیان نزاری با سلطان غیاث‌الدین محمد سلجوقی

محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی

ملیحه مهرابی دلشاد ¹ , شهرزاد ساسانپور ² , معصومه قره داغی ³ , رامین یلفانی ⁴

1 - گروه تاریخ، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران[e-mail]
2 - گروه معارف اسلامی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.(نویسنده مسئول)[e-mail]
3 - گروه تاریخ، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران[e-mail]
4 - گروه تاریخ، واحد یادگار امام خمینی(ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، شهر ری، ایران[e-mail]

تاریخ دریافت : 1398/12/05 تاریخ پذیرش : 1399/02/08 تاریخ انتشار : 1398/06/01

کلید واژه: جانشینان ملکشاه, سلطان محمد, نزاریان, تمرکز سیاسی و مذهبی, محاصره قلاع,

چکیده مقاله :

در این پژوهش مواجهه سیاسی و مذهبی سلجوقیان با اسماعیلیان نزاری در فاصله سال های 498 تا 511 ق مورد بررسی قرار گرفته است. طی دوره مذکور سلطان محمد توانست با سامان دادن به آشفتگی هایی که پس از مرگ ملکشاه رخ داده بود بار دیگر تمرکز سیاسی و مذهبی را در جغرافیای تحت حاکمیت سلجوقیان ایجاد نماید. از سویی نیز اسماعیلیان نزاری از خلاء و آشفتگی هایی که پیش از این رخ داده بود در راستای توسعه قدرت خود دست به تحرکات گسترده ای در مناطق مختلف زده بودند. زین رو سرکوب نزاریان به عنوان مهم ترین اولویت سیاسی و مذهبی سلطان محمد قرار گرفت و در این راستا همه ظرفیت های مرکزی و محلی را جهت تسخیر قلاع اسماعیلیان بسیج کرد. هرچند نزاریان خسارات فراوانی را در یورش های مکرر آل سلجوق متحمل شدند و قلاع خود را در فارس و خوزستان و به ویژه اصفهان ـ که در این دوره پایتخت سلجوقیان قرار داشت ـ از دست دادند، اما با نفوذ در ارکان دولت سلجوقیان، اتخاذ رویکرد نامتمرکز، از میان برداشتن افراد موثر سیاسی و مذهبی، صبر و مقاومت در برابر محاصره قلاع و به راه انداختن مناظرات مذهبی در اثناء مبارزه، توانستند به حیات خود ادامه دهند. شاید بتوان در این دوره سراسر برخورد و بسیار سخت که بیم برچیده شدن سازمان و ساختار نزاریان می رفت، دستاورد اسماعیلیان را ـ که بسیار ارزشمند بود ـ حفظ موجودیت سیاسی، جغرافیایی و پاسداشت اندیشه های فکری و حیاتی اسماعیلیان در مناطق مختلف را توجیه و تبیین کرد.

چکیده انگلیسی:

In this research, the political and religious confrontation of the Seljuk with the Nizārī Ismā'īlī has been studied between 498 and 511 AH. During the above period Sultan Muhammad managed to sort out the turmoil that occurred after the death of Malekshah Re-establish political and religious concentration in the Seljuk-dominated geography. On the one hand, the Nizārī Ismā'īlī from the vacuum and turmoil that had already taken place In the direction of developing their own power, they had taken extensive measures in different regions. Therefore, the repression of Nizari was considered the most important political and religious priority of Sultan Muhammad and In this regard, all the central and local capacities were used to conquer the Ismaili Castles. However, Nizarians suffered plenty of damage during frequent attacks al-Seljuk, and lost their castles in Fars, Khuzestan and especially Esfahan, which was in this period capital of the Seljuk period.But with the influence of the Seljuk government, adopting a decentralized approach, eliminating effective political and religious people, patience and Authority against siege of Castles, and launching religious debates during the struggle they were able to survive. If there were no significant achievements of the Ismailis that included the preservation of the political, geographic, and the protection of their intellectual and vital ideas, It was likely that the very strict atrocities in this period would have led to the dismantling of Nizari's organization and structure.