سیر تحول ساختار آموزش و پرورش در عصر پهلوی و تاثیر از سیستم آموزشی غرب
محورهای موضوعی : مباحث معرفتی و روش شناختی و تاریخ پژوهیعلی اکبر افراسیابی 1 , امیر اکبری 2 * , امید سپهری 3
1 -
2 - گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی بجنورد
3 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد
کلید واژه: اموزش و پرورش , آمریکا , پهلوی , محمد رضا شاه ,
چکیده مقاله :
با تشکیل حکومت، رضاشاه یکی از اصلی‌ترین بخش‌های اصلاحات وی که به‌صورت زیربنایی اجرا شد، ایجاد تحولات گسترده در نظام آموزشی ایران بود., وی در جهت تحقق هدف خود، یعنی ایجاد حکومتی قدرتمند، ملی و سکولار، اصلاح نظام آموزشی را جزو اهداف اصلی خود قرار داد و در سال 1311، شورای عالی آموزش را با الگوبرداری از اروپا تأسیس کرد.
پس از کودتای 28 مرداد 1332، حکومت و دولت کنترل فرهنگ و آموزش را در دست گرفت
طرح آموزش همگانی در دوران محمدرضا شاه یکی از اقدامات مهم فرهنگی بود که به منظور فراهم کردن دسترسی عموم مردم به آموزش در سراسر کشور اجرا شد. هدف این طرح، بهره‌مند ساختن تمام اقشار جامعه از امکانات آموزشی، به‌ویژه در مناطق روستایی و کمتر توسعه‌یافته، بود
آموزش نوین از ابتدای شکل‌گیری آن در ایران، همگی به تقلید از غرب و براساس الگوهای غربی شکل گرفت. در راستای بسیاری از این تحولات آموزشی این سوال مطرح میگردد که سیر تحول نظام آموزش و پرورش در عصر پهلوی تا چه اندازه از سیاستهای غربی متاثر بوده است ؟ در این راستا میتوان ابراز داشت که در عصر پهلوی جریان توسعه و تحول بالاخص در نظام تربیتی و آموزشی بر مبنای سیاستهای غربی و بیشتر برنامه های آموزشی آمریکا قرا داشت . روش تحقیق در قالب مطالعات کتابخانه ای و بررسی اسناد در خصوص درک بهتر از روند سیاستهای آموزش و پرورش در دوره پهلوی انجام گرفته است .
With the formation of the government, Reza Shah, one of the main parts of his reforms, which was implemented in an infrastructural manner, was the creation of extensive changes in the Iranian education system. In order to achieve his goal, namely the creation of a powerful, national and secular government, he made reforming the education system one of his main goals and in 1932, he established the Supreme Council of Education based on the European model.
The universal education plan during the reign of Mohammad Reza Shah was one of the important cultural measures that was implemented to provide access to education to the general public throughout the country. The goal of this plan was to benefit all segments of society from educational facilities, especially in rural and less developed areas.
From the beginning of its formation in Iran, modern education was all formed in imitation of the West and based on Western models. In line with many of these educational developments, the question arises as to how much the evolution of the education system in the Pahlavi era was influenced by Western policies? In this regard, it can be stated that in the Pahlavi era, the development and transformation process, especially in the educational system, was based on Western policies and most of the American educational programs. The research method was carried out in the form of library studies and document review for a better understanding of the trend of educational policies in the Pahlavi era.
1. آبراهامیان، یرواند، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی و ابراهیم محمدی، چاپ پنجم و چاپ دهم، تهران: نشر نی. 1383
2. آبراهامیان، یرواند، تاریخ ایران مدرن، ترجمه محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی. 1389
3. آدميت، فريدون، انديشه ترقي و حكومت قانون عصر سپهسالار، چاپ دوم، تهران: خوارزمی. 1356
4. آدميت، فريدون، انديشه‌های ميرزا فتحعلی آخوندزاده، چاپ اول، تهران: خوارزمی. 1349
5. آذرنگ، عبدالحسین ،علی دهباشی، تاریخ شفاهی نشر ایران، تهران: ققنوس، چاپ اول. 8910
6. آوری، پیتر، تاریخ معاصر ایران از تأسیس سلسله پهلوی تا کودتای 28 مرداد 1332، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، تهران: عطائی، بی‌تا، ج 2
7. اکبری، محمد علی، دولت و فرهنگ در ایران (1304-1357)، تهران: روزنامه ایران. 1382
8. بیگدلو، رضا و شهيداني، شهاب، "تحلیل نوسازی نظام آموزشی ایران در دهه چهل و اوایل دهه پنجاه"، تاریخ ایران، دوره 82 شماره 9 زمستان. 1396
9. بشیریه، حسین، موانع توسعة سیاسی در ایران، تهران: گام نو. 1384
10. پاشا، صالح علی، پيوندهای فرهنگی ايران و آمريکا، تهران. 1355
11. پهلوی، اشرف، چهره‌ای در آینه، نشر امير مستعان، تهران، چاپ چهارم. 1385
12. پهلوی، محمدرضا، پاسخ به تاریخ، ترجمه حسین ابوترابیان، تهران: سیمرغ. 1375
13. تیموریان، افسانه، مژگان دفتری اکباتان، یحیی حشمتی شربیانی، لیال باقری مالک آبادی، سیر تحول نظام آموزشی در ایران، تهران: پژوهشگر برتر. 1834
14. حاجی یوسفی، امیرمحمد، دولت و توسعه اقتصادی در ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی. 1377
15. حامدی، ز، مدارس جدید و پیامدهای آموزش نوین در فارس، شیراز: بنیاد فارسی شناسی، چاپ اول. 1389
16. حسین‌نیا، نظام جدید آموزش و پرورش در ایران
17. سولیوان، ویلیام، مأموریت در ایران، ترجمه محمود مشرقی، چاپ دوم، تهران: هفته. 1361
18. سنجر، ابراهیم، نفوذ آمریکا در ایران، تهران: مؤلف. 1368
19. صدیق، عیسی، یادگار عمر خاطراتی از سرگذشت دکتر عیسی صدیق، تهران: سازمان سمعی و بصری هنرهای زیبا کشور. 1338
20. صفا، ذبیح‌الله، آموزش و دانش در ایران، تهران: نوین. 1363
21. صدرا، مرتضی، شش مقاله، تهران: صدرا. 1380
22. صدیق، عیسی، تاریخ فرهنگ ایران، تهران: دانشگاه تهران، ص 495. 1354
23. صافی، احمد، سازمان و قوانین آموزش و پرورش ایران، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت). 1385
24. صفوی، ا، تاریخ آموزش و پرورش در ایران (از ایران باستان تا 1380 ه.ش.)؛ انتشارات رشد، چاپ اول. 1383
25. عبداالله پور، احمد، وزرای معارف ایران، چ دوم، تهران: مؤلف. 1373
26. فاوست، لوئیس، ایران و جنگ سرد (بحران آذربایجان)، ترجمه کاوه بیات، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه. 1373
27. فراستخواه، مقصود، سرگذشت و سوانح دانشگاه در ایران. تهران: انتشارات رسا. 1388
28. قائم مقامی، جهانگیر، ایران امروز از 1299 تا 1349، تهران: بخش تحقیقات ستاد بزرگ ارتشتاران. 1349
29. قاسمی پویا، اقبال، مدارس جدید در دوره قاجاریه، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. 1377
30. قدیانی، عباس، تاریخ فرهنگ و تمدن در دوره پهلوی اول، تهران: فرهنگ مکتوب. 1389
31. کرونین، استفانی، رضاشاه و شکل‌گیری ایران نوین، ترجمه مرتضی ثاقب‌فر، چاپ دوم، تهران: نشر جامی. 1389
32. کاتوزیان، محمدعلی، اقتصاد سیاسی ایران، به کوشش محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیی، تهران: نشر مرکز. 1386
33. کاتوزیان، محمدعلی، تضاد دولت و ملت، مترجم عبدالرضا طیب، تهران: نشر نی. 1381
34. کمالی، مسعود، جامعه مدنی، دولت و نوسازی در ایران معاصر، ترجمه کمال پولادی، تهران، باز ،6106، ص.600.
35. کنی، علی، سازمان فرهنگی ایران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. 1333
36. گود، جیمز، آمریکا در بی‌خبری، ترجمه احمد شمس، تهران: رسا. 1387
37. ملک محمدی، حمیدرضا، ژاندارم و ژنرال، نگاهی به روابط ایران و آمریکا در دوره پهلوی دوم، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی. 1385
38. مشایخی، محمد، گذشته و آینده تربیت معلم، ماهنامه آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، دوره 47 مهر. 1356
39. محبوبی اردکانی، حسین، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، تهران: دانشگاه تهران. 1354
40. مناشری، دیوید، نظام آموزشی و ساختن ایران مدرن. ترجمه محمدحسین بادامچی و عرفان مصلح، تهران: نشر سینا. 1397
41. نواختی مقدم، امین، حامد انوریان اصل، "مبانی ایدئولوژیک سیاستهای فرهنگی رژیم پهلوی"، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، ش 68، زمستان، ص 666-661. 6100
42. نعمت‌الله فاضلی، تاریخ فرهنگی ایران مدرن، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ص 9. 1386
43. ولایتی، علی اکبر، یک قرن ارتباط و تأثیر تحولات جهانی بر این رابطه، تهران: اندیشه جوان. 1358
44. یزدانی، مرضیه، تأسیس دارالمعلمات دانشسرای دختران و تحصیلات بانوان، گنجینه اسناد فصلنامه تحقیقات تاریخی سال نهم دفتر سوم و چهارم. 1378