بررسی سواد محیط‌زیستی دانشجویان دانشگاه پیام نور استان مرکزی با تاکید بر جنسیت و مقایسه آن از دیدگاه اسلام و اکوفمنیسم
محورهای موضوعی : آب و محیط زیستمهدیه رضائی 1 , سید محمد شبیری 2 , محمدرضا سرمدی 3 , مریم لاریجانی 4
1 - عضو هیات علمی، گروه آموزش محیط‌زیست، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات)
2 - دانشیار، گروه آموزش محیط‌زیست، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
3 - استاد، گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
4 - استادیار، گروه آموزش محیط‌زیست، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
کلید واژه: محیط‌زیست, دانشجویان, جنسیت, اکوفمنیسم, اسلام,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش حاضر آشنایی با میزان آگاهی، نوع نگرش و رفتارهای محیط‌زیستی دانشجویان دانشگاه پیام نور استان مرکزی و بررسی رابطه متغیر جنسیت و آگاهی، نگرش و رفتارهای محیط‌زیستی این دانشجویان و تحلیل نتایج آن از طریق تطبیق با دو رویکرد اکوفمنیسم و اسلام است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی از نوع پیمایشی است که برای تحلیل نتایج و تطبیق آن با دو دیدگاه مورد مطالعه از تحلیل اسناد و مدارک و مرور ادبیات تحقیق استفاده شده است. در این پژوهش جامعه آماری عبارت بود از 13701 نفر دانشجویان دانشگاه پیام نور استان مرکزی که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 377 نمونه از آنها به صورت تصادفی انتخاب و موردمطالعه قرار گرفت. ابزار اصلی پژوهش حاضر پرسش‌نامه‌ای در چهار بخش است که قبل از اجرای نهایی برای افزایش روایی و اعتبار آن به صورت آزمایشی به اجرا در آمد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش‌های آماری توصیفی و استنباطی از طریق نرم‌افزار spss انجام شد. بر اساس یافته های این پژوهش، نگرش و رفتار دانشجویان نسبت به آگاهی آنان سطح بالاتری را نشان داده و تفاوت معنی‌داری بین آگاهی، نگرش و رفتارهای محیط‌زیستی دانشجویان زن و مرد وجود نداشت. این نتایج با پیش‌فرض‌های رویکرد اکوفمنیسم هم‌خوانی نداشته ولی با پیش‌فرض‌های دیدگاه اسلامی هماهنگی داشت؛ بنابراین ارتقای سواد محیط‌زیستی آحاد جامعه- اعم از زن و مرد- باید مورد توجه برنامه‌ریزان راهبردی و سیاست‌گذاران آموزش‌های محیط‌زیستی قرار گیرد.
This article aims to study the level of students` environmental awareness, attitudes, and behaviors in Payame Noor University (PNU) of Markazi province, Iran. The article also investigates the relationship between gender and students` environmental awareness, attitudes, and behaviors and analyses its results by matching Islam and ecofeminism approaches. An applied and descriptive study was performed that for analyze of the results and matching it with both of study perspectives, documentation and research and reviewing of research literature is used. Applying Cochran formula, the sample size consisted of 377 out of 13701 students in Markazi Province PNU. Random sampling method was employed. A questionnaire (4 sections) was administered in trail basis prior to implementation in order to increase the validity and reliability. Descriptive and inferential methods were employed through SPSS to analyze the data. The findings show that students` attitudes and behavior are higher than their awareness. No significant difference is found between male and female students concerning environmental awareness, attitudes, and behaviors.These results are not consistent with the assumptions of Ecofeminism approach, but coordinated with assumptions of Islamic view. So promoting environmental literacy of the general society-women and men- should is considered by strategic planning and policy-makers of environmental education.
1- Shivakumar, S. G., Vamadevappa, H.V., 2011. Environmental Attitude among the Secondary School Students. Indian Streams Research Journal, Vol. 1, No. 4, pp. 1-5.
2- عظیمی- م.، غلامی، م-، رامین‌آزاد- م، «تبیین نشانگرهای سواد زیست‌محیطی بر اساس استانداردهای سواد علوم در پروژه 2061 آمریکا»، چهاردهمین سمینار آموزشی محیط‌زیست در سالن اجتماعات انتشارات فنی ایران، دی 1392- تهران- ایران.
3- Barrett G.W., Peles, J.D, Odum E., 1997.Transcending processes and the level of organization concept, Bioscience, Vol. 47, No.8, p.p.531-5.
4- Duailibi, M., 2006. Ecological literacy: What are talking about? Convergence, Vol.39, No.4, pp. 65-68.
5- شبیری، سید محمد و عبداللهی، سهراب، «نظریه‌ها و کاربردهای آموزش محیط‌زیست»، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور، 1388.
6- رها دوست، بهار، «سواد زیست‌محیطی»، نشریه زیبا شناخت، 1387، شماره 18، ص 124-111.
7- Clark.C., Gaisford, JandJones,M., 2013. Global Warming: An Assesement of Knowledge, Attitudesfrom://www.ru.ac. ir and Practices at Rhodes University, Grahamsttown, SouthAfrica, from://www.ru.ac.ir.
8- Landers, P., et al., 2002.Environmental Literacy, Scope and Sequence, Minnesota Office of Environmental Assistance, US.
9- Stern, P.C., Dietz, T., Guangano, G.A., 1995.The new Ecological paradigm in Social-Psych-logocal Context. Environment and Behavior, Vol. 27, pp.723-743.
10- صالحی عمران، ابراهیم و علی آقا محمدی، «بررسی دانش، نگرش و مهارت‌های زیست‌محیطی معلمان آموزش دوره ابتدایی استان مازندران»، فصلنامه تعلیم و تربیت، 1387، شماره 95، ص 118-91.
11- اسلامی، محمدتقی، «اسلام و اخلاق زیست‌محیطی با تاکید بر آرای آیت ا...جوادی آملی»، فصلنامه اسراء، 1391، سال چهارم (4)، ص 111-77.
12- Oster, H., 2011. Eco- feminism: historical and international evolution, Aaccessed on www.clas.ufl. Edu/users/born/pdf Dated on 12/08/2011.
13- صالحی، صادق. کبیری، افشار و کریم زاده، سارا، «بررسی نقش جنسیت در جهت‌گیری‌های زیست‌محیطی (موردمطالعه: شهر ارومیه)»، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 1395، دوره هجدهم، شماره 1، ص 161-149.
14- Leahy, T., 2003. Ecofeminism in theory and practice: Woman s responses to environmental issues. Journal of Interdisciplinary Gender Studies, Vol.7, No.1 and 2, pp.107-125.
15- Salleh, A., 1989. Environmental consciousness and action An Australian perspective. The Journal of Environmental Education, Vol.20, pp.16-31.
16- چراغی کوتیانی، اسماعیل، «فمنیسم و کارکردهای خانواده»، فصلنامه معرفت،1387، شماره 131، ص 108-87.
17- Zinn, H.C, Pierce, C., 2002.Value, Gender, and Concern about potentially dangerous wildlife, Vol. 34, pp.239-256.
18- خوش فر و همکاران، «بررسی عوامل اجتماعی موثر بر آگاهی زیست‌محیطی روستائیان»، پژوهش‌های روستایی، 1394، دوره 6، شماره 1، ص 158-137.
19- صالحی، صادق. سلیمانی، کریم و پازوکی‌نژاد، زهرا، «بررسی نگرش و رفتارهای مسوولانه دانشجویان نسبت به محیط‌زیست (مطالعه موردی: دانشجویان استان مازندران)»، دو فصلنامه پژوهش‌های محیط‌زیست، 1394، سال ششم، شماره 11، ص 276-265.
20- Lowe, G.D., Pinhey, T.k., 1982. Rural- Urban difference in support for environmental protection.Rural Sociology, Vol.47, No.1, pp.114-128.
21- Schahnm, J., Holzer, E., 1990. Studies of individual environmental Concern: The Role of knowledge, Gender and Background Variables, Environment and Behavior, Vol.22, pp.767-786.
22- Zelezny, C., Chau, P., Aldrich, C., 2000. Elaborating on gender differences in environmentsalism- statistical data included. Journal of Social Issues, Vol.56, No.3, pp.1-18.
23- Barr, S., Ford, N.J., Gilg, A.W., 2003. Attitudes toward recycling household waste in Exeter, Devon: Quantative and Qualitative, pp. 3-4.
24- Budak, D., 2005. Behavior and Attitude of Student toward Environmental Issues at Faculty of Agricultural Turkey. Journal of Applied Sciences.Vol.12, No.3, pp. 1224-1227.
25- Rice, G., 2006. Pro-environmental Behavior in Egypt: Is there a Role for Islamic Environmental Ethics? Journal of business Ethics.Vol. 65, pp.373-390.
26- Aminrad, Z., Azizi, M., Wahab, M., 2010. Environmental Awareness and Attitude among Iranian Students in Malaysian Universities, Environmental Asia, Vol.10, No.3, pp.1-10.
27- Aydin,F.,Cepni,O.,2010.University Students Attitudes tomards Environmental Problems: A case study from Turkey, International Journal of the physical Sciences, Vol.5, No.1, pp.2715-2720
28- Muderrisoglu, H., Atlantar, A., 2011. Attitudes and Behavior of Undergraduate Students towards Environmental Issues, International Journal Environment and Science Technology, Vol. 8, No.1, pp. 159-168.
29- Kose, S., Genzer, K., Erol, G., 2011.Investigation of Undergraduate Students, Environmental Attitudes, International Electronic Journal of Environmental Education, Vol.1, No.2, pp. 1-12.
30- پویمان، لویی. پ، «اخلاق زیست‌محیطی»، ترجمه محسن ثلاثی (و دیگران)، تهران: نشر توسعه،1382.
31- جوادی آملی، عبدالله، «اسلام و محیط‌زیست»، تحقیق عباس رحیمیان، چاپ ششم، قم: مرکز نشر اسراء،1390.
32- بلکستر، لورن، هیوز، کریستینا، تایت، ملکم، «چگونه تحقیق کنیم؟». ترجمه عیسی ابراهیم‌زاده و دیگران، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور،1385.