عوامل بررسی مدیریت گردشگری و پیشگیری و مقابله با آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع

محورهای موضوعی : مربوط به گردشگری

ثربا نصیری ¹ , فروزان الهیاری ²

1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی گردشگری گرایش برنامه‌ریزی مجتمع‌های فضایی، دانشگاه زنجان، ایران
2 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

تاریخ دریافت : 1401/05/18 تاریخ پذیرش : 1401/06/25 تاریخ انتشار : 1401/09/01

کلید واژه: گردشگری, جنگل, پیشگیری, آتش‌سوزی,

چکیده مقاله :

صنعت گردشگری به عنوان یک صنعت پاک و اشتغال‌زا، در سال‎های اخیر جزء درآمدزاترین صنایع جهان بوده و همواره مورد توجه سیاست‎ها و برنامه‎های توسعه‌گرانه می‎باشد. دولت‎ها و بخش‎های خصوصی در سطوح کلان تا خرد جهت توسعه و بقاء در بخش گردشگری نیازمند پیش‎بینی تقاضا در این بخش می‎باشند. امروزه آتش‌سوزی جنگل از بلایای طبیعی پیشرو بوده و همه کشورها را در رابطه با اثرات آن نگران کرده است. آتش‌سوزی گسترده در جنگل‌ها از مصادیق بحران‌های طبیعی است و مقابله با آن مدیریت بحران می‌باشد. در این پژوهش عوامل بررسی مدیریت گردشگری و پیشگیری و مقابله با آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع پرداخته می شود که برای محافظت از جنگل‌ها و مراتع در مقابل خطر آتش‌سوزی یکی از اولین استراتژی‌هایی که مورد توجه قرار می‌گیرد، تعیین مناطق مستعد وقوع آتش‌سوزی است و از دیگر راهبردها برای این منظور می‌توان به تهیه و اجرای طرح‌های جنگل‌داری، یافتن سریع آتش و واکنش همه‌جانبه با تمام اقدامات حفاظتی‌، برنامه‌ریزی منظم و فرهنگ‌سازی درست در جهت حفظ منابع طبیعی، استفاده از دانش بومی مردم در مدیریت جنگل، ایجاد یک مرکزیت بحران آتش‌سوزی در جنگل‌ها جهت سرویس‌دهی به مناطق جنگلی در معرض خطر، هماهنگی نیروهای آتش‌نشانی با نیروهای امداد مردمی در جهت مقابله با آتش‌سوزی، آموزش نیروهای انسانی و به کارگیری تجهیزات مؤثر و به‌روز، استفاده از تجربه کشورهای می‌شود. در نتیجه گردشگران و ساکنان بومی نباید نباید در جنگل ها و و مراتع آتش سوزی و سوزاندن بقایای محصولات کشاورزی در مزراع هم خوداری کنند.

چکیده انگلیسی:

The tourism industry, as a clean and job-creating industry, has been one of the most profitable industries in the world in recent years and is always the focus of development policies and programs. In order to develop and survive in the tourism sector, governments and private sectors at macro to micro levels need to forecast the demand in this sector. Today, a forest fire is one of the leading natural disasters and has worried all countries about its effects. Widespread fire in forests is one example of a natural crisis and dealing with it is crisis management. In this research, the factors of tourism management and fire prevention, fighting in forests and pastures are discussed. In order to protect forests and pastures against the risk of fire, one of the first strategies that are considered is to determine the areas prone to fire, and other strategies for this purpose include the preparation and implementation of forestry plans, rapid fire detection, and comprehensive response with all protective measures, regular planning and proper culture in order to preserve natural resources, use of indigenous knowledge of people in forest management, creation of a fire crisis center in forests to serve forest areas at risk, coordination of firefighting forces with public relief forces in order to deal with by fighting fires, training human forces and using effective and up-to-date equipment, the experience of the countries can be used. As a result, tourists and residents should not set fires in forests and pastures and burn the remains of agricultural products in fields.

منابع و مأخذ:

• ادب، حامد، میرزابیاتی، فیروجایی، عظیم(1387)، پهنه‌بندی خطر آتش‌سوزی در مناطق جنگلی استان مازندران بر اساس شاخص پیش‌آگاهی Molgan با بهره‌گیری از تکنیک GIS، اولین همایش بین‌المللی اقلیم و گیاه‌شناسی درختی در اکوسیستم‌های خزری، صص: 25-28.


• باقری، فاطمه، بصیری، رضا، امیریان چکان، علیرضا، محمدزاده، الله‌وردی، بازگیر، مسعود(1394)، اثر آتش‌سوزی بر برخی ویژگی‌های خاک در جنگل‌های بانکول استان ایلام، نشریه پژوهش‎‌های علوم و فناوری چوب و جنگل، جلد23، شماره3.


• بیگی حیدلو، هادی، بانج شفیعی، عباس، عرفانیان، مهدی(1393)، ارزیابی روش ترکیب وزنی فازی در تهیه نقشه ریسک آتش‌سوزی جنگل(مطالعه موردی: جنگل‌های سردشت، آذربایجان غربی)، نشریه پژوهش‌های علوم و فناوری چوب و جنگل، جلد 20، شماره 3.


• جعفری گلدرق، یونس(1390)، بررسی و ارزیابی پارامترهای محیطی مؤثر بر وقوع آتش در جنگل با تأکید بر فناوری سنجش از دور، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مهندس، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی.


• خانمحمدی، مرتضی، رحیمی، محمد، کرتولی نژاد، داود(1395)، تحلیل خطر آتش‌سوزی جنگل‌های هیرکانی شمال شرق ایران با استفاده از شاخص‌های کچ-بایرام و مک-آرتور، دو فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران، جلد 14، شماره1، صص 48-57.


• خانلری، داریوش(1390)، اصول تهیه و ارزیابی طرح‌های جنگلداری، موسسه آموزش عالی علمی-کاربردی جهاد کشاورزی، صفحه269.


• رجبی، محمدعلی، حسینعلی، فرهاد(1386)، شبیه‌سازی آتش‌سوزی جنگل با استفاده از سامانه‌های اطلاعات مکانی، همایش ژئوماتیک.


• صادقی کاجی، حمدالله(1390)، ارزیابی احتمال وقوع ریسک آتش‌سوزی در اراضی طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کردستان.


• عالی محمودی سراب، سجاد، فقهی، جهانگیر، جباریان امیری، بهمن(1391)، پیش‌بینی وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی(مطالعه موردی: جنگل‌های منطقه زاگرس، شهرستان ایذه)، اکولوژی کاربردی، سال اول، شماره 2.


• عبدی، امید، شتایی، شعبان، شیروانی، زینب، نقوی، محمدرضا(1390)، اثر مدیریت جنگل روی آتش‌سوزی جنگل‌های استان گلستان در سال 1389با استفاده از GIS، دو فصلنامه علمی–پژوهشی تحقیقات حمایت و حفاظت جنگل‌ها و مراتع ایران، جلد9، شماره2، صص 100-108.


• غضنفرپور، حسین، حسن‌زاده، سمیرا، حامدی، محدثه(1395)، مدیریت مقابله با آتش‌سوزی جنگل‌های شمال ایران(مطالعه موردی: جنگل گلستان)، مجله مخاطرات محیط طبیعی، سال پنجم، شماره 10.


• کاظمی، سید محمود،(1384)، آتش و اکوسیستم‌های جنگلی، دام، کشت و صنعت، شماره 70، ص 4.


• گلیجی، الهام، حسینی، سید محسن، منوری، سید مسعود(1396)، ارزیابی ریسک مخاطره آتش‌سوزی در جنگل با استفاده از WLC و ANP (مطالعه موردی: حوضه آبخیز 33 و 34 شمال ایران)، مجله مخاطرات محیط طبیعی، دوره هفتم شماره 15، صص 107-123.


• محمدی، فریده، شعبانیان، تقی، پورهاشمی، مهدی، فاتحی، پرویز(1388)، تهیه نقشه خطر آتش‌سوزی جنگل با استفاده از GIS و AHPدر بخش از جنگل‌های پاوه، فصلنامه علمی– پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر در ایران، جلد 18، شماره 4، صص 569-586.


• مصلحی، مریم، حبشی،‌ هاشم، احمدی، اکرم(1392)، تأثیر آتش‌سوزی بر خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک اکوسیستمهای جنگلی، فصلنامه انسان و محیط، شماره 27، صص 31-41.


• میردیلمی، طیبه، شتایی، شعبان، کاووسی، محمدرضا(1391)، پهنه‌بندی خطر آتش‌سوزی در پارک ملی گلستان با استفاده از روش ترکیب خطی وزنی(WLC)، مجله جنگل ایران، انجمن جنگلبانی ایران، سال پنجم، شماره 4، صص 377-390.


• مراددمند، سعیده، گندمکار، امیر، خادم، الحسینی، احمد، عباسی، علیرضا(1399)، بررسی رابطه‌ی الگوهای پیوند از دور با وضعیت آب و هوا آسایش گردشگری استان گیلان به روش utcl، فصلنامه جغرافیای فضای گردشگری، سال نهم، شماره 36.


• نظری، فرزانه(1389)، اثر شدت آتش‌سوزی بر دینامیک عناصر غذایی خاکهای جنگلی تحت شرایط آزمایشگاهی، پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه جنگلداری، دانشگاه کردستان.


• هاشم‌پور، شهرام(1384)، بررسی تأثیر آتش‌سوزی، عوامل مهم ایجاد کننده و راه‌های پیشگیری از آن در جنگل‌ها، مطالعه موردی: حوضه آبخیز شفارود، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی،واحد علوم و تحقیقات تهران.


• حسین­زاده مهناز، مولوی عربشاهی، سوسن(1397)، توسعه پایدار گردشگری در روستایی ابیانه با استفاده از رویکرد پویایی سیستم، فصلنامه علمی پزوهشی گردشگری و توسعه سال هفتم شماره سوم پاییز 1397، صفحه 173-194.


• تقوایی، مسعود، غلامی بیرغ، یونس(1393)، بررسی عوامل مؤثر در پایدار گردشگری شهری با تأکید بر بهسازی و احیای بافت‌های شهری (نمونه موردی: بافت مرکزی شهر مشهد)، نشریه: جغرافیا و برنامه‌ریزی، شماره26،

 

• Anonymous(2011), A technical report on fire occurrence at the bureau of natural resource at Marivan province, Natural Resources Bureau of Marivan,120P.


• B.V, Zak. D.R, Denton. S.R, Spurr, S.H (1998), Forest Ecology, John Wiley and Sons, USA, 774P.


• Y.H, Minnich.R.A,Chase. R. A (1993), Mapping probability of fire occurrence in San Jacinto Mountains. California, USA. Environment Management. 17: PP: 129-140.


• W, Bracmort.K(2012), Forest fire/wildfire protection, Congressional Research Service, 27P.


• W, Dong. X, Limin.D, Lei.T(2005), Forest fire risk zone mapping from satellite images and GIS for Baihe forest Bureau Jilin, China. Journal of Forest Research, 16: PP:169-174.


• D.T, Tuan.V.A(2008), Applying GIS and multi criteria evaluation in forest fire risk zoning in Son la Province, Vietnam, International Coference on Geoinformation Spatial Infrastructure Development, Hanooi,Vietnam, 9-11December,PP: 299-304.


• R.K, Mukherjee.S, Raju. D.K, Saxena.R(2002), Forest fire risk zone mapping from satellite imajery and GIS, International Jurnal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 4: pp:1-10.


• Marvi Mohager.M.R (2005). Silviculture, University of Tehran prees. 387p.(In Persian).


• F, Shabanian.N, Pourhashemi.M, Fatahi.P(2010), Forest fire risk mapping using silvopasture adaptation in south-central florida: an application of SWOT-AHP method.Agricultural System, 81: PP: 185-199.


• SH, Carmel. Y, Jahshan. F, Shoshany. M(2011), Post-fire analysis of pre-fire mapping of fire risk: A recent case study from Mt. Carmel. Forest Ecology and Management. 262 :PP: 1184-1188.


• M, Thourest. J.C, Marino.J, Berolatti.R, Fuentes.J(2010), Characteristics and management of the 2006-2007 volcanic crisis at the Ubinas volcano, Journal of Volcanology and Geothermal Research, 198, PP: 19-34.


• Sarkargar Ardakani.A(2007), Analisis of radiometric – spatial characteristics of and its Application in identification and separation by remote sensing data. PHD thesis, Faculty of Engineering, Khaje- Nasir- Toosi University, 290.


• X, Zhao.F, Shu.L,Wang.M (2013), Distribution characteristics and the influence factors of forest fires in China.Forest Ecology and Management, 310, PP: 460-467.


• Z.X, Zhang, h.y,Zhou, D.W (2009), Using spatial analysis and logestic regression to predict the probilities of human-caused grassland fire. Journal of Arid Environments, 74, pp: 386-393.