نقش گردشگران در شکل‌گیری هویت مقاصد هدف گردشگری مطالعه موردی: منطقه ثامن مشهد

محورهای موضوعی : مربوط به گردشگری

طاهره دریادل ¹ , عزت الله مافی ² , مریم رجبی ³

1 - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته جهانگردی و گردشگری گرایش گردشگری مذهبی موسسه خردگرایان مطهر
2 - دانشیار گروه جهانگردی و گردشگری گرایش گردشگری مذهبی موسسه خردگرایان مطهر
3 - مربی گروه جهانگردی و گردشگری گرایش گردشگری مذهبی موسسه خردگرایان مطهر

تاریخ دریافت : 1401/05/31 تاریخ پذیرش : 1401/07/17 تاریخ انتشار : 1401/06/01

کلید واژه: هویت, گردشگری, فرهنگ گردشگری, منطقه ثامن مشهد,

چکیده مقاله :

رقابت روز افزون در صنعت گردشگری، لزوم توجه به توسعه ارزش ویژه به مقاصد گردشگری را بیش از پیش مطرح ساخته است. عوامل مختلفی از عوامل بیرونی و درونی بر جامعه در مقصد گردشگری مؤثرند. عمده تحقیقات پیشین، بررسی عوامل بیرونی همچون آگاهی از نحوه تغییرات فرهنگی و حتی نوع گویش، رفتارهای اجتماعی و هویت افراد را مورد توجه قرار داده‌اند. در این پژوهش نقش گردشگران بر هویت شهروندان در منطقه ثامن شهر مشهد در صنعت گردشگری مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه تحقیق را کلیه ساکنان و افرادی که با گردشگران در این منطقه در ارتباط هستند تشکیل داده‌اند که 195 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردیدند. نتایج نشان داد که شاخص‌های هویت معماری -کالبدی و مبلمان شهری به واسطه حضور گردشگران دارای میانگین بالاتر از 3 بوده‌اند. نتایج کلی نشان داد که حضور گردشگران بر ویژگی‌های هویت اجتماعی و فرهنگی ساکنان منطقه ثامن اثر زیادی نداشته است. اما در شاخص‌های ابعاد معماری-کالبدی و مبلمان شهری این اثرگذاری ویژه‌تر بوده است.

چکیده انگلیسی:

The increasing competition in the tourism industry has raised the need to pay attention to the development of special value for tourism destinations. Various external and internal factors are effective on society in the tourism destination. Most of the previous research has focused on the investigation of external factors such as awareness of cultural changes and even the type of dialect, social behavior, and identity of people. In this research, the role of tourists on the identity of citizens in the Samen region of Mashhad has been investigated. The research population included all residents and people who were in contact with tourists in this area, from among whom 195 people were selected as a sample. The results showed that the indicators of architectural-physical identity and urban texture had an average higher than 3 due to the presence of tourists. The overall results showed that the presence of tourists did not have much effect on the characteristics of the social and cultural identity of the residents of the Samen region. Concerning the indicators of architectural-physical dimensions and urban texture, this effect proved to be more significant.

منابع و مأخذ:

• آذر کیش، م، راد منش، م. 1393. نقش عناصر هویت شهری در توسعه پایدار شهر دزفول. کنفرانس ملی معماری و منظر شهری پایدار.


• اخوت، س، مولانایی، ص. 1394. نقش و جایگاه گردشگری و مجموعه‌های گردشگری در هویت بخشی به شهر با رویکردی به شاخص‌های گردشگری فرهنگی. دومین همایش ملی افق‌های نوین در توانمند سازی و توسعه پایدار معماری، عمران، گردشگری، انرژی و محیط زیست شهری و روستایی، همدان.


• اسمعیل زاده، ح. 1397. شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر ایجاد یک تصویر ماندگار و برندسازی گردشگری( مطالعه موردی: شهرستان ارومیه). دانشگاه ارومیه، دانشکده اقتصاد و مدیریت


• اکبری، ح، عیوضی، م. 1392. بررسی وضعیت و ابعاد سازنده هویت ملی، مجله علوم اجتماعی، 10 (1)، 59-33.


• امان پور، س، سجادیان، م. 1394. کنکاشی در هویت و فرهنگ شهروندی در شهرهای اسلامی آرمانی(با تأکید بر ایران). فصل نامه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، 7(26)، 111-89.


• بذرافشان، ش. 1394. تأثیر گردشگری میراث فرهنگی بر هویت ملی، همایش ملی فرهنگ گردشگری و هویت شهری، سازمان‌ها و مراکز غیر دولتی، حامی: مؤسسه علمی پژوهشی مهر‌اندیشان ارفع، زمان: 1394, 1 (1).


• بهزادفر، م. 1390. هویت شهر (نگاهی به هویت شهر تهران)». تهران: مؤسسه نشر شهر، چاپ سوم. 9.


• تولایی، س. 1386. مروری بر صنعت گردشگری. انتشارات دانشگاه خوارزمی، چاپ دوم، تهران.


• جان پرور، م، صالح آبادی، ر، مهدیی، م. 1398. گردشگری فرهنگی راهبردی جهت تقویت هویت ملی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی تابستان 1398، 2(5)، 13 تا 28.


• حقی، ن. 1399. بررسی تأثیرات اجتماعی گردشگری بر هویت پذیری اجتماعی دختران دانش‌آموز دوره متوسطه شهرستان مشکین شهر در سال 97. دومین همایش ملی گردشگری و طبیعت گردی ایران زمین، همدان.


• حلبیان، الف، احمدی، م، بازار، ن، ازاده، ح. 1392. ارزیابی نقش شاعران در توسعه گردشگری ادبی استان فارس (سایت‌های مورد مطالعه حافظ و سعدی). همایش ملی پدافند غیر عامل در بخش کشاورزی.


• حیدری، ح، عطایی همدانی، م. 1394. گردشگری هویت شهری و میراث فرهنگی. همایش ملی معماری و شهرسازی هویت گرا، مشهد.


• خلیلی، الف، دهقانی، م. ۱۳۹۹. سنجش و تحلیل فضایی هویت شهری در مقیاس نواحی شهر جدید هشتگرد. نشریه پژوهش‌های معماری اسلامی، ۸(۳)، ۶۹-۸۸.


• رحمان پور، الف. 1398. ارزیابی اثرات گردشگری در تحولات هویت کالبدی سکونتگاه‌های روستایی، مطالعه موردی: بخش اورامان (شهرستان سروآباد). پایان نامه برای دفاع مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه زنجان، دانشکده علوم انسانی


• سلیمانی مقدم، الف. 1396. تحلیلی بر نقش فضاهای گردشگری در هویت شهری: مطالعه موردی شهر شوش. پایان نامه برای دفاع مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی، دانشکده جغرافیا.


• شجری قاسم خیلی، ر، فضلی نژاد، الف. 1393. ارزیابی آثار گردشگری در تقویت هویت ملی. برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 3(9)، 74-87.


• گودرزی، م، نیکوبین بروجنی، ف، ملایی، م. ۱۳۹۴. بررسی تأثیر معیارهای بومی هویت مکانی در برنامه‌ریزی مبلمان شهری (مطالعه موردی: محله جلفا اصفهان). فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه ای)، ۵(۴)، ۱۱۵-۱۲۸.


• محرمی، س. 1396. بازآفرینی بافت تاریخی با رویکرد گردشگری شهری (مطالعه موردی: بافت تاریخی شهر زنجان). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه زنجان، دانشکده علوم انسانی.


• محمدشفیعی، م، السادات طبائیان، ر، توکلی، هـ. 1397. تأثیر تجربه خاطره انگیز از مقصد گردشگری در عشق به برند مقصد با نقش میانجی هویت یابی مشتری با برند: مطالعه گردشگران اصفهان. گردشگری و توسعه، 7(3)، 127-141.


• محمدیان فر، م. 1389. کهن شهر شوش، رشد آموزش تاریخ، 12(1)، 8-15.


• موثقی، ر، آیرملو، س. 1385. عناصر هویت فرهنگی در شهر. مرجع مهندسی عمران، اولین همایش بین‌المللی شهر برتر طرح برتر، همدان، سازمان عمران و شهرداری‌های همدان.


• مهدی زاده، م، صدیقیان بیدگلی، آ، اصلان زاده، ف. ۱۳۹۸. «نمادهای سیاسی شهر تهران و هویت شهری، نشریه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، ۲(۴)، ۱۱۲-۱۴۲.


• Anastasiou, D., Tasopoulou, A., Gemenetzi, G., Gareiou, Z., & Zervas, E. (2022). Public’s perceptions of urban identity of Thessaloniki, Greece. URBAN DESIGN International, 27(1), 18-42.


• Nijman, Jan (1999), "Cultural globalization and the identity of place: the reconstruction of Amsterdam", Cultural Geographies, Vol. 6, 146- 164.


• Pitchford, M. (2002). Tourism and Identity, London: Mac Gibbon & kee.


• Ujang, N., & Zakariya, K. (2015). The notion of place, place meaning and identity in urban regeneration. Procedia-social and behavioral sciences, 170, 709-717.


• Xu, Ch. (2014). Research on the Identity Construction of the Disabled Elderly in Rural Areas of China, S S Web of Conferences, published by EDP Sciences.