ثبت و توسعه ژئوپارک ها زمینه ای برای توسعه گردشگری و فرصتی برای توسعه پایدار منطقه ای ( مطالعه موردی: منطقه ورزنه و تالاب گاوخونی)

محورهای موضوعی : مربوط به گردشگری

غلامرضا شفیعی ¹ , مهدی مومنی ²

1 - گروه جغرافیا ، واحد نجف آباد ، دانشگاه آزاد اسلامی ، نجف آباد ، ایران
2 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد

تاریخ دریافت : 1397/06/08 تاریخ پذیرش : 1397/08/22 تاریخ انتشار : 1397/09/01

کلید واژه: توسعه گردشگری, توسعه پایدار, ژئوپارک, ورزنه, گاوخونی,

چکیده مقاله :

منطقه ورزنه و تالاب گاوخونی از مناطق ارزشمند استان اصفهان جهت توسعه گردشگری است. قابلیت های ارزشمند از جمله : عبور زاینده رود از پهنه منطقه، مجاورت با تالاب گاوخونی، ژئو سایت های متعدد، زیست بوم های متنوع، تاریخ کهن، محوطه های باستان شناسی، آثار تاریخی متعدد، نزدیکی به کلانشهر اصفهان و برخورداری از فرهنگی ریشه دار، غنی و منحصر بفرد، شرایط مناسبی را جهت توسعه گردشگری فراهم کرده است. از سوی دیگر طی سال های اخیر شاهد بروز و گسترش عدم تعادل های اکولوژیکی ناشی از قطع آب زاینده رود و خشک شدن تدریجی تالاب گاوخونی در منطقه بوده ایم. مجموع قابلیت های ارزشمند و کم نظیر در این منطقه، شرایط بسیار مناسبی را در راستای معرفی، برنامه ریزی و ثبت این منطقه به عنوان یک ژئو پارک ارزشمند، در استان اصفهان و بخش مرکزی فلات ایران، فراهم آورده است. مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و بکارگیری فرایند برنامه ریزی راهبردی ، ابتدا به ارزیابی و تحلیل عوامل داخلی و خارجی موثر بر گردشگری ورزنه براساس مدلSWOT و سپس برنامه ریزی راهبردی کمی توسعه گردشگری منطقه براساس مدلQSPM پرداخته است. نتیجه این تحقیق، معرفی گونه های قابل توسعه گردشگری در ورزنه، همچنین تدوین راهبردهای توسعه گردشگری در منطقه است. یکی از راهبردهای مهم حاصل از این تحقیق، برنامه ریزی، معرفی و ثبت ژئوپارک منطقه ورزنه و تاللاب گاوخونی است. هدف از این مطالعه بررسی و تحلیل امکان پذیری و اهمیت معرفی و ثبت ژئوپارک منطقه ورزنه و تالاب گاوخونی در راستای توسعه پایدار منطقه است.

چکیده انگلیسی:

Varzaneh region and Gavkhooni Wetland are considered as valuable regions of Isfahan Province as for tourism development. Proper conditions have been provided for tourism development in the region based on valuable potentials including: Zayanderood passing through the region; adjacency to Gavkhooni Wetland; numerous geosites; diverse ecosystems; old history; archeological sites; numerous historical monuments; proximity to Isfahan metropolis; and, a well-rooted, rich, and unique culture. On the other hand, occurrence and development of ecological imbalances resulted from Zayanderood flow drought and gradual drought of Gavkhooni Wetland have been observed, during recent years. Valuable and rare regional potentials have created a good condition in respect of introduction, planning, and registration of the region as a valuable geopark in Isfahan Province and Central Iranian Plateau. Internal and external factors having effect on Varzaneh tourism have been primarily evaluated and analyzed based on SWOT model in the paper, using descriptive analytical method and strategic planning process. Then, quantitative strategic planning of tourism development in the region has been dealt with, based on QSPM model. Introduction of species capable of being developed for tourism in Varzaneh, and formulation of tourism development strategies in the region have been dealt with as the research results. One of important strategies resulted from the research is planning, introduction, and registration of Varzaneh region and Gavkhooni Wetland as georparks. study aims at feasibility study and analysis as well as importance of introduction and registration of Varzaneh region and Gavkhooni Wetland as georparks, in line with sustainable development of the region.

منابع و مأخذ:

• اسمعیلی جلودار، محمد اسماعیل( 1386) گزارش بررسی و شناسایی باستان شناختی محوطه ریگ سرای(شهرسبا) ورزنه اصفهان، تهران، پژوهشکده باستان شناسی


• اذانی، مهری و شفیعی، غلامرضا(1397) مدیریت آمایش سرزمین و برنامه‌ریزی ‎آمایش منطقه‌ای با تاکید بر تالاب گاوخونی، فصلنامه پژوهش‌های مکانی فضایی، سال دوم، شماره دوم، شماره پیاپی6


• اسمعیلی جلودار، محمد اسماعیل- کامرانی، زهرا- ذوالقدر، سعید(1393) مدارکی نویافته از تولید مهره در اوایل هزاره سوم ق. م در محوطه ریگ سرای ورزنه (سبا9)، مطالعات باستان شناسی، دوره 7، شماره 1، بهار و تابستان 1394.


• پور احمد، احمد (1388) قلمرو فلسفه جغرافیا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران


• پیرس، جان‌ای و رابینسون، ریچارد بی(1383)، مدیریت راهبردی(برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل)، تهران، انتشارات سمت


• جلوه نژاد، احمدرضا (1393)تالاب گاوخونی ثروتی که نمی شناسیم، ماهنامه دانش نما، ویژه نامه زاینده رود، سازمان نظام مهندسی ساختمان استان اصفهان، شماره پیاپی 230-232


• حافظ نیا، محمدرضا(1395) مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی،تهران، انتشارات سمت، چاپ بیست و دوم


• حسینی ابری، سید حسن (1379) زاینده رود از سرچشمه تا مرداب، اصفهان، نشر گلها


• حکمت نیا، حسن و موسوی، میر نجف (1385) کاربرد مدل در جغرافیا، یزد، انتشارات علم نوین


• خورشید، صدیقه و رنجبر، رضا(1389)، تحلیل استراتژیک، تدوین و انتخاب استراتژی مبتنی برماتریسSWOT و تکنیک‌های تصمیم گیری چند شاخصه فازی، فصلنامه مدیریت صنعتی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آ‎زاد اسلامی واحد سنندج، شماره12


• درویش، محمد(1388) پیامدهای محیط زیستی مرگ گاوخونی، مجموعه مقالات همایش بررسی بحران زاینده رود، مرکز مطالعات و پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان، اصفهان، انتشارات سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان


• دیوید، فردآر(1388) مدیریت استراتژیک، ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی


• رضوانی، محمدرضا (1394) توسعه گردشگری روستایی با رویکرد گردشگری پایدار، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم


• رکن الدین افتخاری، عبدالرضا – مهدوی، داود- پورطاهری، مهدی(1390) ارزیابی پایداری گردشگری در روستاهای تاریخی فرهنگی ایران با تاکید بر پارادایم توسعه پایدار گردشگری، فصلنامه مطالعات گردشگری، شماره 14


• سرور، رحیم(1384) جغرافیای کاربردی و آمایش سرزمین، تهران، انتشارات سمت


• سیف، عبدالله و محمدی، ملیحه(1389) تفکیک و شناسایی شکلی واحدهای پلایای گاوخونی به منظور تهیه نقشه‌های ژئومورفولوژیکی،مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال اول، شماره 1.


• ضرغام بروجنی، حمید و نیک بین، مهنا (1390) سنجش پایداری توسعه گردشگری در جزیره کیش، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، سال دوازدهم، شماره دوم، تابستان 1391


• قدمی، مصطفی و علیقلی زاده فیروزجایی، ناصر( 1391) ارزیابی توسعه گردشگری مقصد در چارچوب پایداری، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 27، شماره اول، بهار 1391، شماره پیاپی 104


• کلینسلی، دانیل(1381)کویرهای ایران، ترجمه عباس پاشایی، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح


• گلکار، کوروش، (1384)، مناسب سازی تکنیک تحلیلی سوات برای کاربرد در طراحی شهری، مجله صفه ، شماره 41.


• محمدی،محمدرضا(1393) مونترو لیست خاکستری تالاب‌ها، فصلنامه دانش طبیعت، سال دوم، شماره 5


• مرادی، احسان(1393) درختی که فرو افتاد، ماهنامه دانش نما، ویژه نامه زاینده رود، سازمان نظام مهندسی ساختمان استان اصفهان، شماره پیاپی 230-232


• موسوی، میر نجف و عبدالله زاده، مهدی (1392) برنامه‌ریزی استراتژیک گردشگری، تهران، انتشارات آراد کتاب


• مومنی، مهدی(1387) اصول و روش‌های برنامه‌ریزی ناحیه ای، اصفهان، دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد


• نجاری، حبیب الله (1382) تالاب بین المللی گاو خونی، تهران، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست


• نکوئی صدری، بهرام ( 1388) مبانی زمین گردشگری با تاکید بر ایران، تهران، سمت


• ولا، فرانسوا و نوییل، بیچریل (1384) گردشگری بین المللی، ترجمه محمد ابراهیم گوهریان و محمدمهدی کتابچی، تهران، امیرکبیر


• هریسون، جفری و کارون، جان (1382) مدیریت استراتژیک، ترجمه بهروز قاسمی، تهران، انتشارات هیئت

 

• Jafari, J,(2000), Encyclopedia of tourism, Routledge, USA & Canada.30.World Tourism Organization


• UNWTO-Anuual report


• UNWTO Tourism Highlights Edition


• World Economic Forum(WEF)- The travel and tourism competitiveness report


• UNWTO Tourism Barometer, Volume 16 , Advance Release, January