بررسی و ارزیابی میزان رضایتمندی حاشیه‌نشینان کلان‌شهر تبریز از عملکرد شهرداری و شورای اسلامی در سه دوره گذشته (1378-1392) در سه دوره گذشته

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

علی آذر ¹ (عضو هیات علمی گروه شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی)
افسانه رحیمی اسکلو ² (فارغ التحصیل برنامه ریزی شهری)

تاریخ دریافت : 1395/10/27 تاریخ پذیرش : 1396/03/07 تاریخ انتشار : 1396/05/01

کلید واژه: شهر تبریز, شورای اسلامی شهر, رضایتمند, محلات حاشیه‌نشین,

چکیده مقاله :

امروزه بیش از 30 درصد از جمعیت کلان‌شهرها را حاشیه نشین‌ها تشکیل می‌د‌هند. گذر سریع از زندگی روستانشینی به شهرنشینی به ویژه بعد از اصلاحات اراضی، سبب پیدایش و تکوین محلات حاشیه‌ای در اطراف شهرها گردید. یکی از نهادهای اصلی برنامه‌ریزی برای حاشیه نشینان، شورای شهر است. هدف از انجام تحقیق حاضر، بررسی تحقق و عدم تحقق سیاست‌های توانمندسازی حاشیه‌نشینی شهرداری و شورای اسلامی شهر تبریز در سه دوره گذشته (1392-1378) است. این پژوهش از نوع کاربردی - توسعه‌ای و روش انجام آن تحلیلی - توصیفی بوده و برای جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز نیز از دو روش اسنادی و پیمایشی استفاده شده است. بر اساس آزمون T تک نمونه‌ای میانگین رضایت حاشیه‌نشینان تبریز از عملکرد شورای اسلامی این شهر 7/2 می‌باشد که در مقایسه با میانگین معیار (5>1با میانه 3) مقدار پایینی می‌باشد. همچنین از بین مؤلفه‌های مورد بررسی پیرامون عملکرد شهرداری تبریز در زمینه اجرای طرح‌ها ،بیشترین میزان رضایتمندی ساکنین محلات حاشیه‌نشین مربوط به عملکرد شهرداری در بهبود وضع دسترسی معابر محلات حاشیه‌نشین بوده و کمترین میزان رضایتمندی آنان از عملکرد شهرداری نیز مربوط به عدم استفاده شهرداری از منابع در دسترس در جهت بهبود شرایط محل زندگی ساکنین محلات حاشیه‌نشین بوده است. بر اساس آزمون T تک نمونه‌ای، میانگین شاخص ترکیبی رضایت حاشیه‌نشینان تبریز از عملکرد شهرداری این شهر 98/2 می‌باشد که در مقایسه با میانگین معیار (5>1با میانه 3) پایین است. نتایج نشان می‌دهد که از نظر ساکنین محلات حاشیه‌نشین شهر تبریز، سیاست‌های توانمندسازی این محلات توسط شورای اسلامی شهر و شهرداری تبریز رضایت بخش نبوده است.

چکیده انگلیسی:

Nowadays, over 30 percent of population in metropolitans consists of suburbans. The fast evolution from ruralism into urbanization, in particular following land reform led to emergence of suburb neighborhoods around the cities. The present research tries to review the achievement and non-achievement of empowerment policies of municipality and city Islamic council of Tabriz in 3 past periods.This research is of development-applies type and conducted by analytical-descriptive method, and two documental and surveying methods were used to collect required data. To gather the statistic and data, the enactments of 3 past periods of Tabriz Islamic council and also questionnaire were utilized. one questionnaire was compiled and 384 persons of suburbanites of Tabriz were selected as statistical sample and the questionnaire were distributed among them. Based on uni-sample T-test, the average satisfaction of Tabriz suburbanites from function of city council is 2.7 that in comparison with standard average (I<5, median 3) is low value. Also, among the reviewed components about the function of Tabriz municipality in fulfillment of approved plans of city council, the highest satisfaction of suburbanite is related to the function of municipality in amendment of approach condition of passageways available resource toward living improvement. Based on uni-sample T-test, the average satisfaction of Tabriz suburbanites from the function of municipality is 2.98 which is low in contrast with standard average (I<5, median 3). The results show that, in view of Tabriz suburbanites, the empowerment policies of given neighborhoods by the Tabriz municipality and city council hasn’t been satisfactory. .

منابع و مأخذ:

1. ابو الفداء، اسماعیل بن علی(1392)، تقویم البلدان، ترجمه عبدالعلی بیرجندی، انتشارات مجلس شورای اسلامی،تهران.


2. اولئاریوس، آدام (1363)، سفرنامه آدام الئاریوس: بخش ایران، ترجمه احمد بهپور، سازمان انتشاراتی و فرهنگی ابتکار، تهران.


3. ایمانی جاجرمی، حسین (1384)، ارزیابی جامعه‌شناختی از عملکرد شوراهای اسلامی شهر، پایان‌نامه دکترای جامعه‌شناسی، دانشگاه تهران.


4. پاپ زن، عبدالحمید و امیرحسین علی بیگی (1385)، تحلیل انتظارات روستاییان شهرستان کرمانشاه از شورای اسلامی روستا، فصلنامه روستا و توسعه، سال 9، شماره 4.


5. تقوایی، مسعود و همکاران(1388)،«تحلیلی بر سنجش عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندان در مدیریت شهری مطالعه موردی: منطقه 4 شهر تبریز»، فصل‌نامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال اول، شماره دوم، صص 19-36.


6. داداش‌پور، هاشم (1380)، مدیریت شهری؛ اهداف و راهبردها، ماهنامه تدبیر، سال دوازدهم، شماره 120،صص15-26


7. رستمی، محمد حسن و همکاران(1394)، «سنجش رضایت‌مندی شهروندان از عملکرد شهرداری در حوزه خدمات شهری (مطالعه موردی: شهر دورود)»، مجله برنامه‌ریزی شهری، شماره21، صص 35-50.


8. سالنامه آماری کشور،1376


9. نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسک(1395)،مرکز آمارایران.


10. سعیدنیا، احمد (1378)، مشارکت تفاهمی در مدیریت شهری، شهرداری‌ها، ماهنامه پژوهشی، آموزشی، اطلاع‌رسانی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، سال اول، شماره 6. صص 51-63.


11. شیعه، اسماعیل (1382)، لزوم تحول مدیریت شهری ، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 1. صص 37-62.


12. صالحی امیری، سید رضا؛ خدایی زهرا(1389)، «ویژگی­ها و پیامدهای اسکان غیررسمی و حاشیه نشینی شهری نمونه موردی: کلان شهر تهران»، مجله بررسی مسایل اجتماعی ایران، سال اول شماره سوم، صص 65-80.


13. صرافی، مظفر (1381)، پیشنهاد راهبرد توانمندسازی و ساماندهی اسکان غیر رسمی در ایران، مجله تأمین اجتماعی، شماره 11، صص 122-111.


14. فنی، زهره؛ صادقی، یدا... (1389)،« توانمندسازی حاشیه‌نشینان در فرآیند بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری»، فصلنامه جغرافیایی آمایش، شمار7، صص 57-73.


15. کاظمیان، غلامرضا؛ سعیدی، نوید (1381)، امکان سنجی واگذاری وظایف جدید به شهرداری‌ها، جلد دوم، انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور، تهران.


16. میسرا، رامش پراساد (1366)، برداشتی نو از مسائل توسعه، ترجمه حمید فراهانی‌راد، در گزیده مسائل اقتصادی و اجتماعی، مرکز مدارک اقتصادی و اجتماعی سازمان برنامه و بودجه، شماره 46، تهران.


17. نائیجی، مصطفی (1387)، نقش شوراها در تحول اقتصادی شهر و ایجاد بسترهای سرمایه‌گذاری، ماهنامه اطلاع‌رسانى، آموزشى و پژوهشى، شماره 32.


18. هادی‌پور، سکینه: زیوری، شهرزاد (1393)، تأملی بر حاشیه‌نشینی و اثرگذاری آن بر امنیت اجتماعی با تاکید بر شهر همدان، فصلنامه دانش انتظامی همدان، سال اول، شماره دوم، صص 51-76.


19. هربرت، توماس(1356)،تبریز از دیدگاه سیاحان خارجی در قرن هفدهم، ترجمه اکرم بهرامی، انتشارات مجید.


20. Atkinson, Rob, (1998). The New Urban Governance and Urban Regeneration: Managing Community Participation, www.Findariticles.com/2016


21. Douglas.M (2001)” intercity competition and the question of Economic Resilience: Globalization and crisis in Asia”, global city – regions.A.J. Scott(ed). Oxford: oxford university press.Pp:466-485.


22. Mitlin, Diana; satterthwaite, David (2004), Empowerment squatter citizen local government, civil society and urban poverty reduction, Earthscard, London.


23.  Tahsina Taher,  Mania;  Ibrahim,  Arefeen(2014), Transformation of Slum and Squatter Settlements: A  Way of Sustainable Living in Context of  21  Century  Cities, American Journal of Civil Engineering and Architecture, Vol. 2, No. 2, 70-76.

Wright, F, L., (2000). Brodacre City: A New Community Plan, in: City Reader (Legate, R.T. and Stout, F. Eds.) Routledge, London and New York.