تحلیل و تفسیر عوامل ایجاد کننده احساس تنهایی در شهر اصفهان

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

فرشاد طهماسبی زاده ¹ , شیرین طغیانی ² , محمود محمدی ^{3 *}

1 - دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
2 - استادیار، گروه شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
3 - دانشیار، دانشکده هنر، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

تاریخ دریافت : 1403/05/12 تاریخ پذیرش : 1403/08/21 تاریخ انتشار : 1403/10/01

کلید واژه: تنهایی, تنهایی شهری, احساس تنهایی, اصفهان.,

چکیده مقاله :

تنهایی نوعی احساس رنج و درد است که براثر اختلال در روابط فرد با محیط پدید می‌آید و یکی از مهمترین چالش‌های قرن 21 است که تاثیر زیادی بر سلامت روان و کیفیت زندگی افراد می‌گذارد. در عصر مدرن با وجود پیشرفت فناوری و افزایش ارتباطات مجازی، بسیاری از افراد در شهرها احساس تنهایی و انزوا می‌کنند. این احساس منجر به افسردگی، اضطراب و سایر مشکلات روانی و جسمانی می‌شود. فضای شهری اصفهان به عنوان بستر و زمینه‌ انجام این پژوهش است. هدف از این پژوهش تحلیل عوامل ایجاد کننده احساس تنهایی در شهر اصفهان است. در تجزیه و تحلیل از آزمون فریدمن و آزمون تحلیل خوشه ای استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که عوامل ایجادکننده احساس تنهایی در شهرهای با بوم بیابانی را می‌توان در پنج مقوله اصلی دسته‌بندی نمود. مقوله محرومیت اجتماعی از جمله کمبود فرصت‌های تعاملی، نابرابری در دسترسی به نیازها، فقدان انسجام و گسست پیوندهای اجتماعی ناشی از عدم حس تعلق و اعتماد، فشارهای روانی-روحی منجر به افسردگی، اضطراب و استرس ناشی از زندگی شهری مدرن، کمبود فضاهای شهری پرنشاط، هویتمند و فاقد امکان خودشکوفایی برای ساکنان، و چالش‌های ناشی از مدرنیته و تغییرات اجتماعی-فرهنگی ناشی از مهاجرپذیری و تنش میان هویت سنتی و مدرن می‌باشد. برای کاهش احساس تنهایی در محیط‌های شهری، رویکردهای جامع و چندبعدی که هم جنبه‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و هم ابعاد محیطی، کالبدی و طراحی شهری را در بر می‌گیرد، باید مورد توجه قرار گیرد.

چکیده انگلیسی:

Loneliness is a form of suffering and pain that arises from a disruption in an individual's relationship with their environment and is one of the most significant challenges of the 21st century, greatly impacting mental health and quality of life. In the modern era, despite technological advancements and increased virtual communications, many individuals in cities experience feelings of loneliness and isolation. This feeling leads to depression, anxiety, and other mental and physical health issues. The urban space of Isfahan serves as the context and background for this research. The aim of this study is to analyze the factors creating a sense of loneliness in the city of Isfahan. In the analysis, Friedman's test and cluster analysis have been employed. The results of this research indicate that the factors creating a sense of loneliness in cities with desert ecosystems can be categorized into five main categories. The category of social deprivation includes lack of interactive opportunities, inequality in access to needs, lack of cohesion and disruption of social bonds due to a lack of sense of belonging and trust, psychological and emotional pressures leading to depression, anxiety, and stress resulting from modern urban life, lack of vibrant urban spaces with identity and lacking the possibility of self-actualization for residents, and challenges arising from modernity and socio-cultural changes resulting from immigration and tension between traditional and modern identities. To reduce the sense of loneliness in urban environments, comprehensive and multidimensional approaches that encompass social, cultural, and economic aspects as well as environmental, physical, and urban design dimensions should be considered.

منابع و مأخذ:

1. ابراهیمی، نازيلا و ديگران (1399). عوامل و زمینه‌های احساس تنهایی زنان (یک مطالعه پدیدارشناسی). فصلنامه علمي - پژوهشي زن و جامعه. 11 (1)، 1-28.
2. ایمان زاده، علي؛ علیپور، سريه (1398). تجربه زیسته کودکان کار شهر تبریز از احساس تنهایی؛ مطالعه به روش پدیدارشناختی. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران. 8 (2)، 297-304.
3. حسینی، محمدرضا؛ حسینی زاده آرانی، سيدسعيد؛ محمدی، محسن (1397). تنهایی در شهر: بررسی تجربه‌ی زیسته‌ی احساس تنهایی و ارتباط آن با میزان رضایت از زندگی در میان شهروندان بالغ شهر تهران. مطالعات جامعه شناختی شهری. 9 (29)، ۲۶-۵۱.
4. خدابشخی، محمد؛ رجایی، زهرا (1362). از بین بردن شهرهای ایران توسط معماران. لندن: اکسفورد.
5. دانایی فرد، حسن؛ الوانی، مهدي؛ آذر، عادل (1383). روش‌شناسی پژوهش کمی در مدیریت: رویکردی جامع. تهران: صفار، اشراقی.
6. سلیمانی مهرنجانی، محمد و ديگران (1395). زیست‌پذیری شهری: مفهوم، اصول، ابعاد و شاخص‌ها. پژوهش‌های جغرافیای برنامه ریزی شهری. 4 (1)، 27-50.
7. سودانی، منصور؛ شجاعیان، منصور؛ نیسی، عبدالکاظم. (1391). اثربخشی معنا درمانی گروهی بر احساس تنهایی مردان بازنشسته. پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری. 2 (2)، 43-54.
8. شالچی، سميه (1397). انزواي اجتماعي، توسعه‌يافتگي مناطق شهري و پايگاه اقتصادي و اجتماعي در تهران. فصلنامه علوم اجتماعي. 3 (81)، 35-1.
9. صالحی تیلکی، عيسي و ديگران (1398). مقایسه احساس تنهایی و عوامل مرتبط با آن در سالمندان شهری و روستایی شهرستان بهشهر. سالمندشناسی. ۳ (۴)، 52-61.
10. عبدالهی، علي اصغر؛ حسن‌زاده، مرتضي (1395). شناسایی و اولویت بندی شاخص‌های سازنده برنامه ریزی شهری در زیست پذیری شهری (مطالعه موردی: مناطق چهار گانه شهر کرمان). مطالعات نواحی شهری. 3 (9)، 103-123.
11. کرمی، علي (1398). مطالعه‌ی پدیدار شناختی تجربه‌ی سالمندی در وضعیت تنهایی در بین زنان شهر بوکان. رساله دکتری. گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور. تهران. ايران.
12. کلانتري، عبدالحسين؛ حسيني زاده آراني، سيدسعيد (1396). روابط اجتماعي در جامعه‌ي شهري: بررسي عوامل اجتماعي و رواني مؤثر بر احساس تنهايي (مورد مطالعه: شهروندان تهراني). مطالعات و تحقيقات اجتماعي در ايران. 6 (2)، 257-283.
13. کلانتری، عبدالحسین؛ حسینی زاده آرانی، سیدسعید (1394). شهر و روابط اجتماعی: بررسی ارتباط میان میزان انزوای اجتماعی و سطح حمایتی اجتماعی دریافتی با میزان تجربه احساس تنهایی (مورد مطالعه: شهروندان تهرانی). مطالعات جامعه شناختی شهری (مطالعات شهری). 5 (16)، 87-118.
14. یاری قلی، وحيد؛ احدنژاد روشت، محسن؛ سجادی، ژيلا (1398). تحلیل و ارزیابی شاخص‌های زیست پذیری در نواحی شهری مطالعه موردی: نواحی 23 گانه شهر زنجان. برنامه‌ریزی منطقه‌ای. 9 (34)، 132-148.
15. Alonso, J et al (2004). Prevalence of mental disorders in Europe: Results from the European study of the Epidemiology of Mental Disorders (ESEMeD) project. Acta Psychiatrica Scandinavica. 109 (s420), 21-27. https://doi.org/10.1111/j.1600-0047.2004.00327.x
16. Axelrod, R. & Hamilton, W. D. (1981). The evolution of cooperation. Science. 211 (4489), 1390–1396.
17. Baumeister R. F. & Leary M. R. (1995). The need to belong: Desire for interpersonal attachment as a fundamental human motivation. Psychological Bulletin. 117 (3), 497–529. 10.1037/0033-2909.117.3.497
18. Bennett, K.; Gualtieri , T. & Kazmierczyk, B. (2018). Undoing solitary urban design: a review of risk factors and mental health outcomes associated with living in social isolation. Journal of Urban Design and Mental Health. 1 (4), 1-7.
19. Berg-Weger, M. & Morley, J. (2020). Loneliness in old age: An unaddressed health problem. J Nutr Health Aging. 24 (3), 243-245. doi: 10.1007/s12603-020-1323-6. PMID: 32115602; PMCID: PMC7223173.
20. Bones Rocha, K. et al (2010). Prevalencia de problemas de salud mental y su asociación con variables socioeconómicas, de trabajo y salud: Resultados de la Encuesta Nacional de Salud de España. Psicothema. 22 (3), 389-395.
21. Cacioppo, J. T.; Hawkley, L. C. & Thisted, R. A. (2010). Perceived social isolation makes me sad: 5-year cross-lagged analyses of loneliness and depressive symptomatology in the Chicago Health, Aging, and Social Relations Study. Psychology and Aging. 25 (2), 453-463. https://doi.org/10.1037/a0017216
22. Cacioppo, J.; Larsen, F. & Lasgaard, M. (2016). Do stress, health behavior, and sleep mediate the association between loneliness and adverse health conditions among older people? Soc Sci Med. 152, 80-86. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2016.01.020
23. Chow, S.; Wong, F. & Choi, E. (2021). Loneliness in old age, the related factors, and its association with demographics and districts of residence. Int J Environ Res Public Health. 18 (17), 9398. doi: 10.3390/ijerph18179398.
24. Cohen, S. (2004). Social relationships and health. American Psychologist. 59, 676–684. 10.1037/0003-066X.59.8.676
25. Courtin, E. & Science, P. (2017). Social isolation, loneliness and health in old age: a scoping review. Health and Social Care in the Community. 25 (3), 799–812. doi: 10.1111/hsc.12311
26. de Jong Gierveld, J. (1987). Developing and testing a model of loneliness. Journal of Personality and Social Psychology. 53 (1), 119-128. https://doi.org/10.1037/0022-3514.53.1.119
27. Ernst, J. M. & Cacioppo J. T. (1999). Lonely hearts: Psychological perspectives on loneliness. Applied and Preventive Psychology. 8, 1–22. 10.1016/S0962-1849(99)80008-0
28. Gehtman, R. (1965). Urban loneliness. Social theory and practice. 12 (1), 51-69.
29. Benjamin, W. (1969). The Flâneur. In The Arcades Project.Harvard: Harvard University Press.
30. Gusmano, M. & Rodwin, V. (2010). Urban aging, social isolation, and emergency preparedness. Global Ageing. 6 (2), 39-50.
31. Guthmuller, S. (2022). Loneliness among older adults in Europe: The relative importance of early and later life conditions. PLoS One. 17 (5), e0267562. doi: 10.1371/journal.pone.0267562.
32. Hartup, W. W. & Stevens, N. (1997). Friendships and adaptation in the life course. Psychological Bulletin. 121, 355–370. 10.1037/0033-2909.121.3.355
33. Havens, B. et al (2004). Social isolation and loneliness: Differences between older rural and urban manitobans. La Revue Cdu Vieillissement. 23 (2), 129-140. https://doi.org/10.1353/cja.2004.0022
34. Hawkley, L. C. & Cacioppo, J. T. (2010). Loneliness matters: A theoretical and empirical review of consequences and mechanisms. Annals of Behavioral Medicine. 40, 218–227. 10.1007/s12160-010-9210-8
35. Holt-Lunstad, J. et al (2015). Loneliness and social isolation as risk factors for mortality: A meta-analytic review. Perspectives on Psychological Science. 10 (2), 227-237. https://doi.org/10.1177/1745691614568352
36. House, J. S.; Landis, K. R. & Umberson, D. (1988). Social relationships and health. Science. 241, 540–545. http://www.jstor.org/stable/1701736
37. Scharf, T. & De Jong, J. (2008). Loneliness in urban neighbourhoods: an Anglo-Dutch comparison. European Journal of Ageing. 5 (2), 103-115. 10.1007/s10433-008-0080-x .
38. Jing, J.; Canter, D. & Haas, T. (2019). Conceptualizing public space using a multiple sorting task–exploring the links between loneliness and public space. Journals Urban Science. 3 (4), 1-22. https://doi.org/10.3390/urbansci3040107
39. Karmakar, A. & Raychaudhuri, S. (2015). Loneliness & depression: An urban syndrome? The International Journal of Indian Psychology. 2 (4), 174-182.
40. Kessel, A. et al (2018). The urban environment and loneliness: A cross-sectional study. BMC Public Health. 18 (1), 1-12.
41. Cauter, L. & Lefebvre, M. (2020). Loneliness in the City: A Socio-Spatial Theory. U.K.: Routledge.
42. Lee, J. & Tan, T. (2019). Neighborhood walkability or third places? Determinants of social support and loneliness among older adults. Journal of Planning Education and Research. 43 (2), 0739456X1987029
10.1177/0739456X19870295
43. Liang, X.; Liu, Y. & Qiu, T. (2020). Livability assessment of urban communities considering the preferences of different age groups. Complexity. 3, 1-15. https://doi.org/10.1155/2020/8269274
44. Macdonald, S.; Nixon, J. & Deacon, L. (2018). Loneliness in the city: Examining socio-economics, loneliness and poor health in the North East of England. Public Health. 165, 88-94. https://doi.org/10.1016/j.puhe.2018.09.003
45. Magdalena, M. et al (2019). Do physical activity, social cohesion, and loneliness mediate the association between time spent visiting green space and mental health? Environment and Behavior. 51 (2), 144-166. https://doi.org/10.1177/0013916517738563
46. Martín-María, N. et al (2020). Differential impact of transient and chronic loneliness on health status. A longitudinal study. Psychology Health. 35 (2), 177-195. https://doi.org/10.1080/08870446.2019.1632312
47. Marziali, R. A. et al (2024). Reducing loneliness and social isolation of older adults through voice assistants: Literature review and bibliometric analysis. Journal of Medical Internet Research. 26, e50534. https://doi.org/10.2196/50534
48. Muir, J. & McGratha, L. (2018). Life lines: Loss, loneliness and expanding meshworks with an urban Walk and Talk group. Health & Place. 53, 164-172. https://doi.org/10.1016/j.healthplace.2018.08.007
49. Perlman, D. & Peplau, L. A. (1981). Toward a social psychology of loneliness. Duck, N. & Gilmour, R. (Eds.). Personal Relationships. Londo: Academic Press.
50. Qualter, P. & Munn, P. (2002). The separateness of social and emotional loneliness in childhood. J. Child Psychol. Psychiatry Allied Discip. 43, 233–244. doi:10.1111/1469-7610.00016.
51. Russell, D.; Peplau, L.A. & Ferguson, M.L. (1978). Developing a measure of loneliness. J. Personal. 42, 290–294. doi:10.1207/s15327752jpa4203_11
52. Sachs, A. L. et al (2024). Connecting through nature: A systematic review of the effectiveness of nature-based social prescribing practices to combat loneliness. Landscape and Urban Planning. 248, 105071. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2024.105071.
53. Savikko, N. et al (2005). Predictors and subjective causes of loneliness in an aged population. Archives of Gerontology and Geriatrics. 41 (3), 223-33. doi: 10.1016/j.archger.2005.03.002.
54. Scharf, T. & Jenny de Jong , G. (2008). Loneliness in urban neighbourhoods: an Anglo-Dutch comparison. European Journal of Ageing. 5, 103-115. 10.1007/s10433-008-0080-x
55. Sheldon, J. H. (1948). The Social Medicine of Old Age. Oxford: Oxford University Press.
56. Surkalim, D.L. et al (2022). The prevalence of loneliness across 113 countries: systematic review and meta-analysis. BMJ. 376, e067068. doi:10.1136/bmj-2021-067068.
57. Xiaoming , T. (2010). Loneliness: A psychological turning point in the reconstruction of the urban order in China. Social Sciences in China. 31 (4), 147-164. https://doi.org/10.1080/02529203.2010.524384.
58. Xiaoming, T. (2010). Loneliness: A psychological turning point in the reconstruction of the urban order in China. Social Sciences in China. 31 (4), 147-164. doi:https://doi.org/10.1080/02529203.2010.524384.