پهنه‌بندی خطر زمین لغزش با استفاده از سیستم استنتاج فازی در حوزه‌ی رودخانه‌ی ایذه

محورهای موضوعی : مقالات تحلیلی جغرافیایی و محيطي

مجتبی محمدی ¹ , محمد ابراهیم عفیفی ² , عبدالرسول قنبری ³

1 - دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لارستان، لارستان، ایران
2 - استادیار گروه جغرافیای طبیعی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لارستان، لارستان، ایران(نویسنده مسئول)
3 - استادیار ژئومورفولوژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد لارستان، لارستان، ایران

تاریخ دریافت : 1402/05/16 تاریخ پذیرش : 1402/05/16 تاریخ انتشار : 1402/02/01

کلید واژه: خوزستان, لیتولوژی, زمین‌لغزش, سلسله مراتبی فازی (FAHP), حوزه رودخانه ایذه, شبکه راه,

چکیده مقاله :

باوجود توسعه‌ی روزافزون شهرها، روستاها، مناطق و شهرک‌های صنعتی، راه‌های ارتباطی و... بررسی و مطالعه‌ی پایداری دامنه‌ها و تعیین میزان خطر نسبی آن‌ها ضروری است. حوزه رودخانه ایذه در شمال شرق استان خوزستان، دارای انواع مختلف ناپایداری‌های دامنه‌ای می‌باشد. بررسی وضعیت ناپایداری در سطح این منطقه ، پهنه‌بندی آن و مشخص کردن مناطقی که حساسیت بیشتری نسبت به ناپایداری دارند، وتعیین میزان جابه‌جایی و مکانیزم این‌گونه حرکات، ما را در کنترل و پیشگیری از بروز خطرات احتمالی یاری خواهد کرد. در این مطالعه پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در حوزه‌ی رودخانه‌ی ایذه با استفاده از سیستم استنتاج فازی (روش سلسله مراتبی فازی یا FAHP) در محیط GIS صورت گرفته است. بدین منظور با استفاده از پرسشنامه، مطالعات قبلی و بررسی محدوده موردمطالعه معیارهای شیب، جهت شیب رودخانه، گسل، بارش، شبکه راه‌ها، تراکم آبراهه‌ها، لیتولوژی و کاربری اراضی به‌عنوان مهم‌ترین عوامل مؤثر بر زمین‌لغزش در حوزه‌های ده شیخ و ایذه شناخته‌شده‌اند. میزان تأثیر و وزن این عوامل با استفاده از روش سلسله مراتبی فازی (FAHP) به‌منظور پهنه‌بندی مشخص و تعیین گردیدند. اطلاعات‌پایه شامل معیارهای مؤثر بر زمین‌لغزش در محیط GIS استانداردسازی و فازی گردیده و درنهایت با استفاده از اوزان به‌دست‌آمده، نقشه پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در حوضه‌های ده شیخ و ایذه به دست آمد. این مطالعه نشان داد که معیارهای شیب، لیتولوژی، فاصله نسبت به رودخانه و شبکه راه‌ها به‌عنوان تأثیرگذارترین پارامترهای مؤثر بر زمین‌لغزش در محدوده رودخانه ایذه می‌باشند. با توجه به انطباق نتایج این پهنه‌بندی با زمین‌لغزش‌های رخ‌داده و هزینه کم این نوع مطالعات، می‌توان از مطالعات سنجش‌ازدوری در برنامه‌ریزی‌های آتی در این منطقه بهره برد.