تحلیل عوامل اثربخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی بخش ایرندگان شهرستان خاش

محورهای موضوعی : مقالات تحلیلی جغرافیایی و محيطي

راضیه هاشمی ¹

1 - دانشگاه زابل

تاریخ دریافت : 1402/03/03 تاریخ پذیرش : 1403/03/15 تاریخ انتشار : 1403/03/15

کلید واژه:

چکیده مقاله :

صنایع دستی در روستاهای ایران از زمان های بسیار دور رونق داشته است و همواره به عنوان یکی از منابع درآمدی روستاییان شناخته می¬شده است. امروزه باوجود خشکسالی های پی در پی، صنایع دستی می تواند جایگزین مطمنی برای کشاورزی در روستاهایی که از کشاورزی مناسبی برخوردار نیستند باشد؛ از این رو هدف این پژوهش تحلیل عوامل اثربخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی در بخش ایرندگان شهرستان خاش است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش انجام تحقیق توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش را تمام زنان سوزن دوز بخش ایرندگان تشکیل می¬دهد که براساس آخرین سرشماری تعداد 911 نفر زن عضو تعاونی مربوط به صنایع دستی بوده اند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 270 نفر به عنوان حجم نمونه به صورت تصادفی طبقه بندی شده انتخاب شده اند. همچنین برای پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است که میزان آلفای بدست آمده برابر 81/0 است که نشان می دهد عددی مطلوب است. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از تحلیل رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که عامل پشتیبانی- نهادی با ضریب بتای 504/0 بیشترین تاثیرگذاری و عامل زیرساختی با ضریب بتای 213/0 کمترین تاثیر گذاری را بر فعالیت سوزن دوزی زنان بخش ایرندگان شهرستان خاش داشته است. همچنین نتایج نشان داد در بین عوامل زیرساختی بازار باضریب بتای 379/0، در بین عوامل محیطی ارتباطات با ضریب بتای 331/0، در بین عوامل زمینه درآمد خانوار باضریب بتای 315/0 و در بین عوامل نهادی- پشتیبانی خانواده برضریب بتای 437/0 بیشترین اثر گذاری را بر سوزن دوزی زنان بخش ایرندگان داشته اند. پرداختن به هنر سوزن¬دوزی در قالب شرکت¬های تعاونی و گروه¬های خودیار محلی باعث افزایش میزان مشارکت زنان در تأمین اقتصاد خانواده می¬شود. همچنین، باعث بهبود سطح رفاه و کیفیت زندگی خانوارهای آنها می¬گردد.

منابع و مأخذ:

• امیدی، ن،(1392)، مدیریت بازاریابی صنایع دستی و هنرهای سنتی. تهران: دفترپژوهشگاه های فرهنگی.
• امینی، ع. حسین طاهری، ع، (1395)، تحلیلی بر نقش پذیري زنان روستایی در فعالیتهاي اقتصادي و عوامل مؤثر برآن: مورد مطالعه مناطق روستایی بخش سیمکان در شهرستان جهرم، علوم ترویج و آموزش کشاورزي ایران، جلد 12، شماره 2، صص 49- 37.
• بایگان، م، (1386)، بررسی مردم شناختی بازار زنجان، (طرح تحقیقاتی) صدا و سیمای مرکز زنجان.
• پاپلی یزدی، م؛ ابراهیمی، م؛ (1394)، نظریه های توسعه روستایی، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، انتشارات سمت: تهران.
• پایدار، ابوذر، (1395)، شناسایی و اولویت بندی عوامل رکود صنایع دستی بلوچ (مطالعة موردی: نواحی روستایی شهرستان قصرقند) ، مجلّة پژوهش و برنامه¬ریزی روستایی، شماره3، صص 229- 216.
• جعفری، ر. ابراهیمی سالاری، ت. بهنامه، م. و صالح نیا، ن، (1395)، تعیین عوامل موثر بر اشتغال در ایران با تاکید بر زیر ساختها، سومین کنفرانس بین المللی مدیریت و اقتصاد با محوریت اقتصاد مقاومتی، دانشگاه فرهنگیان شهید مفتح، صص 31- 1.
• حسین زاده، ع؛ شهریاری، م؛ فرجی بهبهانی زاده، م، (1395)، زنان و بهره وری اقتصادی در خانواده بر اساس سیری در سیرۀ رضوی، زن در توسعه و سیاست، ش 3، صص 396- 379.
• خطیبی¬فرد، ح و نوری، علیرضا، (1400)، بررسی تاثیر توسعه صنایع دستی بر رشد اقتصادی روستا با میانجیگری جذب گردشگر روستایی (مطالعه موردی: گردشگران شهرستان طرقبه - شاندیز)، مجله پژوهش¬های گردشگری و توسعه پایدار، سال 4، شماره 3 ، صص 21 -32.
• سپهوند، فرخنده؛ غلامرضایی، س؛ رحیمیان، م. و ملکشاهی، ی، (1395)، نقش مشاغل خانگی و اهمیت آن در توانمندسازی زنان روستایی، ماهنامه شباک (شبکه اطلاعات کنفرانس های کشور)، سال دوم، شماره1: صص30- 27.
• سواری، م. مخلص آبادی فراهانی، م. میرکزاده، ع، (1392)، راهکارهای توسعۀ کارآفرینی در تعاونی های صنایع دستی، تعاون و کشاورزی، سال دوم، شماره 8، صص 148- 125.
• شریفی، ر. ایروانی، ه. عامری، ژ، (1394)، تحلیل عوامل پیش برنده و بازدارنده توسعه اشتغال زنان روستایی شهرستان نجف آباد، فصلنامه علمی- پژوهشی زن و جامعه، سال ششم، شماره اول، صص 20- 1.
• شمشاد، م. ملک محمدی، ا. و حسینی نیا، غ، (1391)، شناسايي و تحليل مؤلّفه هاي مؤثر بر اشتغال زايي در تعاوني هاي منابع طبيعي استان گلستان، پژوهش ¬های جغرافیای انسانی، شماره 79، صص 156- 141.
• شهیدی، نفیسه؛ هاشمی، غلامرضا و طغرایی، محمدتقی، (1400)، شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر صادرات صنایع‌دستی، مجله هنر، جلد11، شماره23، صص1-15.
• طغرایی، م؛ رضوانی، م؛ مبارکی، م؛ ایداللهی فارسی، ج. و میرزایی، ز (1395)، عوامل محیطی مؤثر برکارآفرینی فرهنگی درصنایع دستی عشایری. فصلنانه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال پنجم، شماره 3: صص 36-19.
• علیائی، محمدصادق، (1382)، بررسی ویژگی های اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی زنان روستایی و رابطه آن با سهم آنان در درآمد خانوار شهرستان دیواندره، پایان نامۀ کارشناسی ارشد رشته مهندسی کشاورزی- توسعۀ روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
• فرمانداری شهرستاتان خاش، (1402)، واحد آمار و اطلاعات.
• قنبری، سیروس. دهقان، م. میرکی اناری، ح، (1396)، تبیین و ارزیابی نقش کارآفرینی در توسعۀ روستایی با تأکید بر صنایع دستی )مطالعۀ موردی: روستاهای بخش مرکزی در شهرستان انار(،مجلّة پژوهش و برنامه¬ریزی روستایی، سال6، شماره 1، صص 132- 119.
• کلانتری، خ.، سرو امینی، ش. و اسدی، ع، ( 1389)، بررسی اثرات شهرک اشتهارد برتوسعه روستاهای همجوار. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی( علوم و صنایع کشاورزی) شماره 2: صص 227- 238.
• لهسایی زاده،ع. جهانگیری، ج. خواجه، ن، (1384)، بررسی مشارکت اقتصادی زنان روستایی استان فارس»، مجلۀ جامعه شناسی ایران، دورۀ ششم، شماره3، صص 145- 124.
• نظری، امیر؛ زکریای کرمانی، ا. و شفیعی سرارودی، م، (1393)، مطالعه تطبیقی نقوش سفالینه ها¬ی کلپورگان با نقوش سوزن دوزی بلوچ، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات تطبیقی هنر، شماره 8 صص 48- 31.
• یاسینی، ر، (1396)، مطالعة فرهنگي و جامع هشناختي پوشاك سنتي زنان كنارة درياي جنوب ايران (بوشهر، هرمزگان و خوزستان)، زن در فرهنگ و هنر، دورة 9، شمارة2، صص 270- 185.
• یاوری، ح. و نورماه، ف، (1384)، نگرشی بر تحولات صنایع دستی در جهان،پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی، ج. مؤسسه آموزش عالی سوره. انتشارات سوره مهر.
• Cumningham, G., Doherty, A. and Gregg, M. (2022). Using social cognitive career theory to understand head coaching intentions among assistant. Coaches of women᾽s teams, sex Roles (56): 356- 372.
• Cicek, D. Zencir, E. and kozak, N.( 2017). Women in Turkish tourism" , Journal of Hospitality and Tourism Management,Vol. 31 ,pp. 228-234.
• Kabir, M.S. and Xuexi, H. (2011). Advancement of Rural Poor Women through Small Entrepreneurship Development: The Case of Bangladesh, International Journal of Business and Management, Vol. 6, PP.134- 140.
• Mehrotra, S. and Parida, J. K. (2017). Why is the Labour Force Participation of Women Declining in India, PP. 1- 21.
• Sheuermann, T.S., David, M.T and Rosali, J.H. (2014). An investigation of African- American women᾽s prestige domain interests and choice goals using social cognitive career theory. Vocational Behavior,Vol. 84, PP. 273- 282.
• Ianchovichina, E., Antonio, E., Foucart, R., Garsous, G. & Yepes, T. (2113). Job Creation through Infrastructure Investment in the Middle East and North Africa. World Development, 43, 213-222.
• Jung, K. Dalton, B. Willis, J. (2018). From patriarchal socialism to grassroots capitalism: The role of femaleentrepreneurs in the transition of North Korea, Women's Studies International Forum:68 pp 19- 27.

متن کامل:



  مجله علوم جغرافيايي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد، دوره 20، شماره 46، بهار 1403، صص 117-97

 

تحلیل عوامل اثربخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی بخش ایرندگان شهرستان خاش

راضیه هاشمی

 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی، دانشگاه زابل، ایران(نویسنده مسئول)

[e-mail]        

دريافت: 3/3/1402                          پذيرش: 15/3/1402

چکیده

صنایع دستی در روستاهای ایران از زمان های بسیار دور رونق داشته است و همواره به عنوان یکی از منابع درآمدی روستاییان شناخته می­شده است. امروزه باوجود خشکسالی های پی در پی، صنایع دستی می تواند جایگزین مطمنی برای کشاورزی در روستاهایی که از کشاورزی مناسبی برخوردار نیستند باشد؛ از این رو هدف این پژوهش تحلیل عوامل اثربخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی در بخش ایرندگان شهرستان خاش است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش انجام تحقیق توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش را تمام زنان سوزن دوز بخش ایرندگان تشکیل می­دهد که براساس آخرین سرشماری تعداد 911 نفر زن عضو تعاونی مربوط به صنایع دستی بوده اند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 270 نفر به عنوان حجم نمونه به صورت تصادفی طبقه بندی شده انتخاب شده اند. همچنین برای پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است که میزان آلفای بدست آمده برابر 81/0 است که نشان می دهد عددی مطلوب است. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از تحلیل رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که عامل پشتیبانی- نهادی با ضریب بتای 504/0 بیشترین تاثیرگذاری و عامل زیرساختی با ضریب بتای 213/0 کمترین تاثیر گذاری را بر فعالیت سوزن دوزی زنان بخش ایرندگان شهرستان خاش داشته است. همچنین نتایج نشان داد در بین عوامل زیرساختی بازار باضریب بتای 379/0، در بین عوامل محیطی ارتباطات با ضریب بتای 331/0، در بین عوامل زمینه درآمد خانوار باضریب بتای 315/0 و در بین عوامل نهادی- پشتیبانی خانواده برضریب بتای 437/0 بیشترین اثر گذاری را بر سوزن دوزی زنان بخش ایرندگان داشته اند. پرداختن به هنر سوزن­دوزی در قالب شرکت­های تعاونی و گروه­های خودیار محلی  باعث افزایش میزان مشارکت زنان در تأمین اقتصاد خانواده می­شود. همچنین، باعث بهبود سطح رفاه و کیفیت زندگی خانوارهای آنها می­گردد.

کلمات کلیدی: اشتغال، بخش ایرندگان شهرستان خاش، توسعه روستایی، زنان روستایی، صنایع دستی. 

 

 

 

 

مقدمه

تجربه­های توسعة روستایی در جهان نشان می­دهد، توسعه روستایی، صرفا با تزریق سرمایه و فناوری محقّق نمی­شود و عوامل زیادی در این زمینه ایفای نقش می­کنند. یکی از این عوامل که امروزه به عنوان راهکار اساسی در توسعة­روستایی، بویژه در کشورهای در حال توسعه معرّفی می­شود، رونق صنایع دستی¹ در نواحی روستایی است (پایدار، 1395: 216). بدون شک، یکی از افتخارات هر ملت و کشوری، صنایع دستی و بومی آن کشور است. چرا که این صنعت و به عبارتی این هنر- صنعت بی­دلیل و بی­رقیب حاصل از ذوق و هنر، سلیقه، ابتکار و خلاقیت هنرمندان و صنعتگران عزیزی است که صبورانه آداب، سنن و رسوم و در یک کلام پیام فرهنگی نسل­ها را در محصولات تولیدی شان متجلی کرده و از آن پاسداری می­نماید(طغرایی و همکاران، 1395: 20). در این راستا، به کارگیری توانایی­ها و استعدادهای زنان به قصد بهره­گیری حداکثر از نیروی انسانی جوامع مستلزم شناخت دقیق و علمی فعالیت­های عملی آنها می­باشد. از آنجا که در جوامع در حال انتقال نیمی از جمعیت در روستاها به سر می­برند و نیمی از جمعیت روستایی زنان می­باشند، یکی از راه­های دستیابی به منابع نیروی انسانی مطالعه فعالیت­های اقتصادی زنان روستایی در عرصه­های گوناگون می­باشد (لهسایی زاده، 1384: 125- 124). طی یک بررسی انجام شده در کشور هند مشخص شده است که زنان بخش مهمی از اقتصاد هند که یک سوم از منابع کار می باشد را تشکیل می­دهند و اعتقاد اعضا بر این است که استقلال اقتصادی زنان می­تواند نقش زنان را تقویت و متمرکز سازد و توانمندسازی به عنوان یک احساس باعث می­شود فرد برای رسیدن به هدف خود، مشارکت بیشتر در تصمیم گیری داشته باشد و از طریق این فرآیند است که مردم خود را قادر به تصمیم گیری می کنند (Srilatha Vani and Srilatha, 2015: 204). زنان روستایی بهره ورترین زنان هر جامعه اي هستند که باید با توجه بیش از پیش به نقش آنان، فرصت­هاي مناسبی براي رشد، توسعه و ترقی این قشر سختکوش و استوار در برابر سرما و گرماي روزگار فراهم آورد. در اقتصاد روستاهاي ایران، زنان روستایی علاوه بر نقش­هاي کلیدي که در چارچوب اقتصاد خانواده بر عهده دارند، همچنین به طور نامرئی و نامشخصی، بخش عظیمی از نیروي شاغل در اقتصاد کل جامعه و کشور را نیز تشکیل می­دهند (امینی، 1395: 38).

 بررسی­ها نشان می­دهند، زنان کارآفرین نقش مهمی در اقتصاد محلی ایفا می کنند و درصد زیادی از شرکت های کوچک در کشورهای در حال توسعه توسط زنان انجام می شود. از این طریق  آنها از لحاظ اقتصادی مستقل می شوند و فرصت های شغلی را برای دیگران فراهم می­کنند. باید توجه داشت که اصولا، توانمندسازی اقتصادی زنان و کارآفرینی آنها منجر به توسعه خانواده و نیز جامعه می شود(Patil and Kokate, 2017: 157). در این راستا نقش زنان در حفظ و احیاء، ترویج و توسعه صنایع دستی کشور بسیار جدي و با اهمیت است. با وجود اینکه غالب زنان شاغل در صنایع دستی خانه دار هستند، آمار روشنی از زنان شاغل در بخش صنایع دستی در دست نیست. معمولاً زنان در تولید انواع محصولات صنایع دستی از آسان­ترین گرفته تا سخت­ترین و طاقت­فرساترین آن نقش قابل توجهی دارند و هیچ محدودیتی براي تولید محصولات مختلف وجود ندارد. به هر حال افزایش حضور زنان در صنایع دستی پیامدهاي مثبتی مانند افزایش درآمد خانوار، بالا رفتن رفاه خانوار، کاهش فشار مالی بر سرپرست خانوار، امنیت اقتصادي و از مهاجرت آنها به شهر جلوگیري می­کند (سواری، 1396: 18). در ایران زنان روستایی تقریبا 75 درصد تولیدات صنایع دستی کشور را تولید می­کنند بنابراین، توجه به تولیدات صنایع­دستی و با تکیه بر هنرهای سنتی ایران و خلاقیت در طراحی و نوآوری، هر یک از هنرهای دستی و بومی اقوام گوناگون در کارآفرینی و رشد مشاغل روستایی نقشی مؤثر را ایفا می­کنند (پاکزاد،1394: 30). از طرفی با توجه به بررسی های انجام شده کشور در سه دهه گذشته، مشاهده می­شود. به دلیل وجود موانع  اجتماعی (بی سوادي و پایین بودن سطح سواد و تبعیض جنسیتی)، موانع قانونی (قوانین ناظر بر خانواده و قوانین مربوط به اشتغال زنان)، موانع اقتصادي (رکود و رونق اقتصادي، مهاجرت از روستا به شهر، اعتقاد به غیراقتصادي بودن نقش زنان، کم تنوعی فرصت­هاي شغلی و بالا بودن هزینه ي نیروي کار زنان براي کارفرمایان) و محدودیتهاي فرهنگی و سنتی، سهم مشارکت زنان در اشتغال و بازار کار بسیار کمتر از مردان است (صدر موسوی و همکاران،1395: 2).

 با توجه به شرایط خاص استان سیستان و بلوچستان و فرهنگ شهرهای مختلف آن، از صنایع دستی  مختلفی استفاده می کنند. در این میان، سوزن دوزی²  به عنوان یکی از هنرها و صنایع دستی، از رایج ترین و در عین حال شاخص ترین هنرهای متداول در میان زنان ایرانی به خصوص زنان مناطق روستایی بلوچ است. شاید حتی بتوان گفت، هنر سوزن دوزی در میان زنان روستایی بلوچ عمومیت داشته، به نحوی که هر زن و دختر بلوچ در مناطق روستایی ، دستی در این هنر دارد. در این ارتباط، آنچه که در این تحقیق مورد توجه است، مطالعه جنبه های اقتصادی، اشتغالزائی و همچنین درآمدزایی زنان از فعالیت در این حیطه و به تبع آن مشارکت در اقتصاد خانواده می باشد.(نظری، 1393: 40). سوزن دوزی هنری است که به صورت خانگی و در قالب شرکت های تعاونی و گروه های خودیار محلی در بخش ایرندگان شهرستان خاش رواج دارد و ساعات فراغت زنان و دختران خانه دار را به خود اختصاص می دهد، که با کسب درآمد نیز برای شان همراه بوده است. این هنر همچنین از تمامی ویژگی های دیگر صنایع دستی کشور برخوردار است. به این معنی که الهام گرفته از فرهنگ بومی منطقه است. مهمتر از همه این که بخشی از آن نیاز های خانوادگی یا منطقه را تأمین می­کند و مازادش به بازارهای شهری مناطق مختلف صادر می­شود. امروزه توجه هر چه بیشتر به نقش زنان بخصوص زنان روستایی باعث توسعه روستاها می­شود. سوزن­دوزی به عنوان یکی از صنایع دستی زنان روستایی باعث ایجاد شغل در داخل روستا می­شود و می­تواند در ایام کم کاری یا بیکاری برای افراد روستا به عنوان یک منبع درآمدی محسوب شود و در کنار کشاورزی شغل دوم برای آنها ایجاد می­کند و همه اینها ضرورت پرداختن به این موضوع را آشکار می­کنند. از همین رو هدف این پژوهش بررسی عوامل اثر گذار بر اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی در بخش ایرندگان شهرستان خاش است. این پژوهش در پی پاسخ به این سوال است که مهم­ترین عوامل اثر گذار بر اشتغال زنان به سوزن­دوزی در بخش ایرندگان شهرستان خاش کدامند؟

پیشینه پژوهش

نظری و همکاران (1393) به مطالعه تطبیقی نقوش سفالینه­های کلپورگان با نقوش سوزن­دوزی بلوچ پرداختند که با پژوهش انجام شده مشخص شد، الهام­گیری نقوش سفال کلپورگان از طبیعت، باورها و اعتقادات بلوچ در کنار نقوش سوزن­دوزی که با الهام­گیری از طبیعت، فرهنگ و باورهای قوم بلوچ شکل می­گیرد، زمینه­ساز اشتراکاتی در نقوش این هنر­ها شده­اند. سپهوند و همکاران (1395) در مقاله خود نقش مشاغل خانگی و اهمیت آن در توانمند­سازی زنان روستایی را مورد بررسی قرار دادند. نتایج حاکی از آن نشان می­داد که  توانمند­سازی زنان می­توانند باعث بالا بردن کیفیت زندگی، افزایش درآمد، افزایش عزت نفس، بیشتر شدن تحرکات اجتماعی و تسریع دست­یابی به فرایند توسعه می­شود. ابوالفتح زاده و همکاران (1395) در مقالۀ خود به ارزیابی عوامل مؤثر در توا­نمند­سازی زنان روستایی شهرستان اصفهان پرداختند. نتایج نشان داد که تحصیلات، اشتغال، استفاده از رسانه­های جمعی، روابط اجتماعی و شغلی، دریافت درآمد شخصی، سلامتی، حمایت­های دولت، استفاده از انواع آموزش­ها، باور به برابری جنسیتی و وجود صندوق­های اعتباری تأثیر مثبت و معنی­داری در توانمندی زنان دارد.طغرایی و همکاران (1395) در تحقیق خود به شناسایی عوامل محیطی مؤثر برکارآفرینی فرهنگی درصنایع­دستی عشایری پرداختند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که مهمترین عوامل مؤثر برکارآفرینی فرهنگی در صنایع­دستی عشایری به ترتیب شامل حمایت از مخترعین و نوآوران جهت تجاری­سازی ایده­ها و محصولاتشان، فراهم نمودن تسهیلات زیرساختی و ارتباطی جهت سهولت در تأمین منابع و فروش محصولات، تشویق زنان توسط خانواده و نگرش موافق اطرافیان و تغییر در شیوۀ تولید و ایجاد کاربرد مناسب برای محصولات بوده است. یاسینی(1396) در مقالۀ خود به مطالعة فرهنگي و جامعه­ شناختی پوشاك سنتي زنان كنارة درياي جنوب ايران پرداختند. نتايج نشان داده كه مهمترين مؤلفة مؤثر بر فرم، طرح و بافت پوشاك زنان در مناطق كنارة دریاي جنوب ايران، جغرافياي طبيعي و پس از آن، دين است. جغرافياي فرهنگي و شغل نيز پس از دو عامل نخست، به ترتيب واجد اهميت اند. قنبری و همکاران(1396) در مقالۀ خود به تبیین و ارزیابی نقش کارآفرینی در توسعۀ روستایی با تأکید بر صنایع دستی روستاهای بخش مرکزی در شهرستان انار پرداختند. نتایج حاصل از تحلیل یافته­ها نشان میدهد که استقرار صنایع دستی در متنوع­سازی و ایجاد اشتغال و کسب درآمد در زمینة اقتصادی و کاهش مهاجرت روستایی، بهبود زیرساختها و افزایش مشارکت و همکاری در بعد اجتماعی، در مناطق روستایی منطقة مورد مطالعه تأثیرگذار بوده است. خطیبی­فرد و نوری (1400) در مقاله­ای بررسی تاثیر توسعه صنایع دستی بر رشد اقتصادی روستا با میانجیگری جذب گردشگر روستایی در شهرستان طرقبه- شاندیز پرداختند. نتایج به دست آمده نشان داد که توسعه صنایع­دستی بر رشد اقتصادی روستا تاثیر معنادار دارد و همچنین جذب گردشگر روستایی رابطه بین تاثیر صنایع­دستی بر رشد اقتصادی روستا را میانجیگری می­کند. شهیدی و همکاران (1400) به شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر صادرات صنایع‌دستی پرداختند. نتایج نشان داد که به ترتیب مؤلفه‌های کیفیت، طراحی محصول، قیمت، قوانین و مقررات صادرات، آگاهی مدیران از فرصت‌های بازار و نوع کانال توزیع، بر میزان صادرات محصولات مینا مؤثر بوده و مؤلفه تبلیغات بر صادرات محصولات مینا تأثیر معناداری ندارد. همچنین کیفیت و طرح محصول در بالاترین رتبه و تبلیغات دارای کمترین رتبه است.

کبیر و هیوو³ (2011) به بررسی پیشرفت زنان فقیر روستایی از طریق توسعه کارآفرینی کوچک در بنگلادش پرداختند. تجزیه و تحلیل نشان داد که فعالیت­های مختلف شرکت­های کوچک، به­طور معنی­داری برای توسعه معیشت خانوار و همچنین افزایش مشارکت زنان فقیر روستایی در فعالیت های اقتصادی و تصمیم گیری­های خانوار مؤثر بوده است. کویان و زی⁴  (2011) در مقالۀ با عنوان ورود زنان به کارآفرینی خود اشتغالی در مناطق شهری چین، نقش خانواده در ایجاد الگوهای تحرک جنسیتی به این نتیجه رسیدند که زنان متأهل که با هدف کارآفرینی خود اشتغال آموزش دیده­اند با مسئولیت­های خانواده، برای دسترسی به خدمات در مشاغل بخش دولتی محدود شده­اند و میزان بسیار پایین­تر ورود به بحث خود اشتغالی را دارند. شورمان⁵ و همکاران (2014) در تحقیقی منزلت زنان آمریکایی آفریقای­تبار و انتخاب اهداف را با استفاده از نظریه اجتماعی شناختی شغلی بررسی کردند. نتایج محققین نشان داد بین درک نسبت به خودکارآمدی با توسعه شغلی و اهداف  رابطه معناداری وجود ندارد. انتظارات نسبت به اهداف و توسعه شغلی رابطه ای وجود ندارد. بین علاقه مندی نسب به کار و توسعه شغلی رابطه غیر مستقیمی وجود دارد. همچنین یافته ها نشان داد بر خلاف SCCT بین خودکارآمدی با انتظارات نسب به اهداف رابطه معناداری وجود ندارد. پژوهشگران به این نتیجه رسیدند بین اهدا ف و توسعه شغلی رابطه معنادار و مثبت وجود دارد. همچنین بین درک از خودکارآمدی و انتظارات نسبت به اهداف با علاقمندی نسبت به کار رابطه غیر مستقیمی وجود دارد. سیسک⁶ و همکارانش (2017) در پژوهش خود نقش گردشگری بر صنایع دستی در ترکیه را مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان می­داد، گردشگری باعث شده است که سنت­ها در ترکیه حفظ شود و در شرایط اجتماعی، اقتصادی و فردی با وارد شدن قدرت بر زنان تأثیر گذاشته و کسب و کار آنها را فراهم کرده است. مروترا⁷ (2017) درمقاله خود به بررسی سقوط اخیر مشارکت زنان و عوامل تعیین کننده اقتصادی آن در هند می­پردازد. نتایج نشان می­دهد که با مکانیزه شدن کشاورزی، افزایش سرمایه در تولید، مهارت پایین و به دلیل سایر فرهنگ ها نقش زن محدود شد­ه است؛ که می­توانند با ایجاد بخش­های تولیدی و خدماتی مشاغلی برای مهاجران  جدید و افراد مسن ایجاد کنند. کامینگ­هام⁸ و همکاران (2022) در پژوهشی با استفاده از نظریه اجتماعی شناختی شغلی دریافتند که زنان در مقایسه با مردان از اعتماد به نفس کمتر و در عین حال علاقه بیشتری برای اشتغال برخوردار بوده­اند . همچنین زنانی که اعتماد بنفس بالاتری دارند تمایل بیشتری به توسعه کاری خود دارند. پژوهشگران همچنین به این نتیجه دست یافتند که خودکارآمدی و انگیزه پیشرف طلبی با توسعه ی شغلی رابطه مثبت و معنا داری دارد.

بررسی مطالعات پیشین نشان می­دهد که هریک از مطالعات گذشته به نحوی اثرات یک عامل یا متغیر را بر صنایع دستی مورد بررسی قرار داده­اند ولی این مطالعه به بررسی عوامل اثربخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان بلوچ را مورد بررسی قرار داده است و به نحوی  عوامل گوناگونی همچون زیرساختی، محیطی، نهادی- پشتیبانی و عوامل زمینه­ای را مورد ارزیابی قرار داده است و از این حیث با مطالعات پیشین تفاوت دارد.

مبانی نظری

اقتصاد خانواده به معناي چگونگی سامان دهی و مدیریت منا­بع خانه است. خا­نواده سازما­نی است که تولید و توزیع کالاهاي مورد نیاز را فراهم می­سازد  و زن بدون مناقشه به عنوان یکی از دو رکن اساسی خانواده در این سازماندهی و مدیریت، نقش اساسی را ایفا می­کند. جایگاه مادري وهمسري عمده­ي منابع مصرف را به زن می­سپارد وانتظار می­رود که او بتواند با سازماندهی و مدیریت صحیح بین درآمد ومصرف، توازن برقرار کند و با برنامه­ریزي و اجراي صحیح در رشد و توسعه اقتصاد خانواده نقش مؤثر ایفا نماید. محدودیت امکانات و درآمد و مخارج سنگین و عدم قدرت پاسخگویی به همه آن ها اقتضا می کند که زن به عنوان مدیر خانواده با رعایت اصولی همچون نیازسنجی، برنامه­ریزي و داشتن حساب و کتاب در امور دخل وخرج­ها، زیاده­روي نکردن ومقدم داشتن هزینه­هاي ضروري بر هزینه­هاي غیر لازم در زندگی در جهت رفاه خانواده تلاش کند. همچنین زنان می­توانند با تربیت خانوادگی و نهادینه کردن ارزش­هاي دینی در وجود فرزند با معرفی الگوهاي مناسب و بالا بردن سطح آگاهی اعضاء خانواده،گامی در جهت توسعه اقتصاد خانواده و به دنبال آن توسعه اقتصاد جامعه بردارند (حسین زاده و همکاران، 1395). بررسی­ها در کره شمالی نشان می­دهند، نرخ کارآفرینی زنان بیشتر از مردان است و زنان راحتر از مردان وارد بازار می­شوند و کالاهایی را که با تخصص اندک تولید کرده­اند وارد بازار کرده و از این طریق توانسته است در اقتصاد خانواده نقش مهمی ایفا کند Jung et al, 2018: 19) (.اشتغال­زائی یکی از مشکلات فرا روی هر جامعه است و از آن جا که بیکاری معضلات عظیم اقتصادی و اجتماعی به همراه دارد، لذا توجه به رفع این مشکل در رأس برنامه­های اقتصادی دولت­ها قرار دارد. برنامه­ریزان اقتصادی کشور معتقدند، برای اینکه در کشور ما اهداف کارآفرینی یا اشتغالزائی تا حد ممکن محقق شود، باید از ظرفیت­های بالقوه تمامی بخش­ها و اقشار بویژه صنایع­دستی بهره گرفت. در این بین، توسعه سرمایه­گذاری روی صنایع­دستی، همواره به عنوان یکی از راه­های ارزان و مناسب برای اشتغال­زایی مطرح است (امیدی، 37:1392 ). صنایع­دستی مهارتی خوانده می­شود که توسط توانا­یی­های هنر دست ایجاد شده و شکل تازه به خود می­گیرد (Cosmaa and Panait,. 2014:321 ). به عبارتی دیگر صنایع­دستی به آن رشته از صنایع اطلاق می­شود که ذوق و بینش انسان در آن نقش اساسی دارد. در این صنایع، هنرمند با ذوق و سلیقه خود به ساختن اشیایی با دست اقدام می­کند که این شیء تا حدودی مظهر فرهنگ، اعتقادات و آداب و سنن جامعه­ای است که هنرمند به آن تعلق دارد(امیدی، 1392: 32). بررسی­ها نشان می­دهند، توجه به صنایع دستی در کشورهای مشرق زمین در ابتدا تحت تأثیر عوامل اجتماعی و با هدف بالابردن سطح اشتغال در جامعه و ایجاد درآمد، برای گروه­هایی از مردم بود، ولی به سرعت آثار مستقیم آن در جهت احیای سنت­ها، فرهنگ بومی و کمک به شکل گرفتن هویت ملی مطرح شد (یاوری و نورماه، 1384 :10).

یکی از عوامل تأثیرگذار در اشتغال زنان در فعالیت سوزن دوزی عوامل زمینه­ای می­باشد. این عوامل دارای متغیرهایی همچون: عوامل فردی، عوامل خانوادگی، میزان درآمد، وضعیت مسکن و.. می باشد. در بررسی­های انجام شده مشخص شده است، اشتغال زنان، همراه با ورود فناوری­های نوین به عرصۀ اقتصاد روستایی، آغاز شده است. عواملی چون درآمد خانوار، تعداد فرزندان، سطح سواد زنان و نبود فرصت­های شغلی در روستا بیش­ترین تأثیر را روی اشتغال زنان بر جای گذاشته است( شریفی و همکاران، 1394: 5). مهمترین متغیرهای مؤثر بر فعالیت اقتصادی زنان را از نظر عوامل زمینه­ای می­توان، انگیزه­های اقتصادی همچون کسب درآمد، کمک به اقتصاد خانواده، داشتن اشتغال در کنار فرصت­های فعالیت در وضع موجود و نظر همسر و خانواده دانست و عواملی چون اشتغال، میزان درآمدخانوار، تعداد فرزندان، سطح سواد زنان و فرصت­های شغلی در روستا بیشترین تأثیر را بر روی اشتغال زنان داشته است(امینی و حسین طاهری، 1395: 37). زیرساخت­ها یكي از گسترده­ترین مفاهیم رایج در علم اقتصاد است كه طیف وسیعي از متغیرهای اقتصادی را شامل مي­شود. زیرساخت­ها استانداردهای زندگي را در جامعه ارتقا مي­دهند و با ارائه خدمات آموزشي، بهداشتي ، امنیتي و فرهنگي بیشتر و مطلوب­تر باعث افزایش بهره­وری در میان نیروی كار مي­شوند كه این امر ارتقای روند اقتصادی جامعه و افزایش سطح تولیدات را به دنبال خواهد داشت( Ianchovichina et al, 2013: 209). زیرساخت­ها فقط اثر عیني بر روی محیط ندارند بلكه از طریق صرفه جویي در زمان و هزینه­ها، افزایش امنیت و توسعه شبكه اطلاعاتي بر تولید و اشتغال تاثیر مي گذارند(جعفری و همکاران، 1395: 3). عوامل محیطی شرایط و چارچوبی هستند که بر کم وکیف فرصت­های کارآفرینی و نیز ظرفیت افراد برای کارآفرینی مؤثر است. ظرفیت افراد برای کارآفرینی به دو گرایش به کارآفرینی و توان کارآفرینی قابل تقسیم بندی است و احتمال کارآفرینی افراد در یک جامعه تابعی از تأثیرات عوامل محیطی هم دانسته شده است. محیط شامل کلیه عوامل، متغیرها و پارامترهایی است که امکان کنترل و تغییر آنها توسط کارآفرین وجود ندارد(طغرایی و همکاران، 1395: 21). وجود خدمات پشتیبانی یکی از دیگر عوامل تاثیر گذار در اشتغال زنان است و می­تواند نقش پیش برنده­ای در اشتغال­زایی داشته باشد. بنابراین، لازم است تا مدیران با تسهیل در مقررات دریافت وام­های بانکی، ایجاد فرصت­های شغلی، برقراری نظام بیمه محصولات و ارائه خدمات مشاوره­ای به عنوان شاخص مؤثر پشتیبانی، در راستای برقراری سیاست­های اقتصادی و در نتیجه آن، اشتغالزایی زنان، گام بردارند(شمشاد و همکاران، 1391: 147).

در رابطه با ایجاد صنایع روستایی، دیدگاه ها و نظریات متعددی ارائه شده است از جمله آن می توان به مدل آلفرد وبر، آگوست، پولاندر، اسمیت، گرین­هات، والترایزارد، راسترون، روستو، رنر، کریستالر اشاره نمود (کلانتری، 1389: 179- 175). از میان صاحب نظران انسان شناسی، نظریه بقا یا بازماندگی تایلور کمک بیشتری به تحلیل کارکردی صنایع دستی می کند. در نظریه تایلور عناصربازمانده، عناصری هستند که در یک جامعه مشخص مشاهده  می­شوند. اما بر خلاف سایر عناصردارای کارکردی متعلق به جامعه خود نیستند. بنابراین حضور آن در جامعه را باید به دلیل نوعی عادت و نوعی تعلق خاطر، جدای از کارکرد نخستین و اولیه و به بیان بهتر، کارکرد اصلی آن­ها دانست. برای مثال از گذشته که به دلایلی کارکرد خود را از دست داده­اند یا قادر به پاسخ دهی به نوع امروزی نیستند( بایگان، 1386: 92). بر اساس نظریۀ جدا سازی بازار کار ، ما دو گونه شغل می­یابیم. نخست، آنهایی که دارای موقعیت با ثبات، با درآمد خوب و فرصت­هایی برای پیشرفت در امور کاری هستند (بازار اولیه) و دوم، مشاغلی که دارای ویژگی­هایی همچون مزد پایین، امنیت شغلی کمتر، امکان پیشرفت فوق العاده محدود می­باشند(بازار ثانویه). وجود این تفکیک و تقسیم بر پایۀ جنسی می­باشد (لهسایی زاده و همکاران، 1384: 127). از نظر طرفداران نظریه نوسازی، برآورده ساختن نیازهاي اساسی از حقوق اولیه تمام افراد است و هر فردي باید امکان آن را داشته باشد که از تمام تواناییها و خلاقیتهاي خود استفاده کند. بنابراین زنان باید بیاموزند که با خوباوري و اعتماد به نفس در پذیرش و توزیع مسئولیتها چه در خانواده و چه در جامعه شرکت کنند.(علیائی و دهقان نیستانکی،1391 :72). در نظریۀ کارآیی، تمرکز از(( زن)) برداشته و بر((توسعه)) مبتنی می­شود، با این فرض که افزایش مشارکت زنان در امور اقتصادی به افزایش امکان برابری خواهد انجامید. در واقع، این نظریه بر این اساس شکل گرفت که در صورت فعال نبودن زنان در عرصۀ اقتصاد، 50% از منابع موجود جامعه اساساً از دست می­رود یا آن گونه که باید مورد استفاده قرار نمی گیرد. در این نظریه به زنان که در اجرای پروژه ها به صورت خودیار و داوطلب و بدون دستمزد شر کت می کنند نه تنها در مقام کارگر مساوی با مرد، به مثابۀ مدیرانی که به انجام دادن خدمات پایه توجه بیشتری دارند.(پاپلی یزدی و ابراهیمی، 1394: 129).

 

شکل 1. مدل مفهومی تحلیل عوامل اثربخشی اشتغال به سوزن­دوزی زنان روستایی

منبع: یافته­های تحقیق،1402

معرفی منطقه مورد مطالعه

شهرستان خاش در دامنه جنوبی قله تفتان بین طول­ای 60 درجه و 5 دقیقه تا 62 درجه و 45 دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی 27 درجه و 50 دقیقه تا 28 درجه و 45 دقیقه شمالی واقع شده است. این شهرستان از شمال به زاهدان و از غرب و جنوب غربی به شهرستان ایرنشهر، از جنوب به شهرستان سراوان و از شرق به کشور پاکستان محدود می­گردد. این شهرستان دارای دو شهر خاش و نوک­آباد می­باشد. شهرستان خاش به دلیل موقعیت جغرفیایی دارای آب و هوای گرم و خشک است و به علت همجواری با کوه آتش­فشان تفتان آب و هوای نسبتا سردی دارد. این شهرستان دارای دارای 23105 کیلومتر مربع وسعت و دارای 73821 نفر جمعیت که 64 درصد جمعیت آن در روستا ساکن هستند و دارای 2 شهر و 3 بخش و دهستان می­باشد. بخش ایرندگان  شامل دهستان ایرندگان و دهستان کهنوک است. محدوده مورد مطالعه در ضلع جنوبی شهرستان خاش در منطقه ای کوهستانی واقع می باشد که از شمال به دهستان کوه سفید، از غرب به دهستان کارواندر، از جنوب به شهرستان ایرانشهر و از شرق به شهرستان سراوان محدود می باشد(فرمانداری شهرستان خاش،1402). فعالیت سوزن دوزی در منطقه مورد مطالعه با مشکلات متعددی روبرو می­باشد که این مشکلات مانع بزرگی در افزایش تولید و فروش سوزن دوزی در این منطقه است. عدم سرمایه­گذاری بخش خصوصی و دولتی، نبود تبلیغات کافی در راستای تولید و فروش محصولات، نبود کارگاه­های مجهز در روستاها به منظور آموزش و تولید، نبود نمایشگاه­های صنایع دستی در سطح منطقه و غیره از مهم­ترین مشکلات موجود در سطح شهرستان خاش و بخش ایرندگان هستند. امید است با برطرف شدن این مشکلات زمینه لازم در جهت شناخته شدن بیشتر سوزن دوزی زنان این بخش در سطح کشور و حتی بین الملل شده تا زمینه­های جذب سرمایه­ در این بخش مهیا شود و روستاییان به درآمد پایدار در این زمینه دست پیدا نمایند.

 

شکل 1. معرفی منطقه مورد مطالعه

منبع: پایگاه داده­های علوم و زمین

روش تحقیق

این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش انجام کار توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش را تمام زنان سوزن­دوز بخش ایرندگان (شهرستان خاش) تشکیل می دهد که در قالب شرکت های تعاونی مشغول به فعالیت هستند. براساس سرشماری نفوس و مسکن سال 1395، بخش ایرندگان شهرستان خاش دارای 13323 نفر جمعیت، 4523 خانوار و 176 روستا می­باشد، که از این تعداد نفر 6421 نفر مرد و 6902 نفر زن می­باشندکه 50 درصد زنان (3400 نفر) سوزن دوز می­باشند. بر این اساس پس از بررسی­های انجام شده، مشخص گردید، تعداد 911 نفر زن به عنوان عضو در تعاونی فعالیت دارند. به منظور عمق بخشیدن به مطالب و عینی نمودن مسائل با استفاده از فرمول کوکران تعداد 270 نفر زن  به عنوان حجم نمونه به صورت تصادفی طبقه بندی شده انتخاب شده­است. جهت افزایش درجه اعتبار از روش صوری استفاده‌شده است. بدین منظور پرسشنامه بعد از تدوین در اختیار صاحب‌نظران، متخصصان و استادان قرار گرفت و پس از جمع‌آوری نظرات آن‌ها اصلاحات لازم انجام شد. برای تعیین پایایی پژوهش از ضریب آلفای کرونباخ استفاده‌شده است. میزان آلفای محاسبه شده 81/0 است که نشان می‌دهد عدد مطلوبی است و دقت لازم برای احراز پایایی سازه‌ها در پرسش‌نامه به کار گرفته‌شده و گویه های طراحی‌شده برای سنجش شاخص‌ها همبستگی درونی دارند. براساس داده­های جمع­آوری شده میزان آلفای کرونباخ برای هر یک از ابعاد پژوهش  به شرح زیر به دست آمده است(جدول1).

 

 

جدول1. بررسی میزان آلفای کرونباخ ابعاد پژوهش

آبعاد	مقدار کرونباخ
زمینه­ای	78/0
زیرساختی	71/0
محیطی	88/0
پشتیبانی- نهادی	87/0
مجموع	81/0

منبع: یافته­های پژوهش، 1402

در این پژوهش سوزن دوزی زنان روستایی به عنوان متغیر مستقل و عوامل زمینه­ای، زیرساختی، پشتیبانی- نهادی و محیطی به عنوان متغیر وابسته مشخص شده است. جهت تحلیل عوامل اثر بخشی مذکور از تکنیک شاخص­سازی استفاده شده است. در این تکنیک، با توجه به مباحث و معیارها و انطباق شاخص­ها با سطح منطقه مورد مطالعه، شاخص­هایی را جهت  تحلیل عوامل اثربخشی اشتغال به سوزن­دوزی زنان روستایی بخش ایرندگان شهرستان خاش در نظر گرفته شد و در پرسشنامه سوالاتی برای سنجش آنها مطرح شد و از زنان سوزن دوز خواسته شد تا به این سوالات پاسخ گویند، که این شاخص­ها در تحقیق حاضر به شرح ذیل می­باشد:

جدول2. عوامل، مولفه­ها و شاخص­های مربوط به تحقیق

عوامل	مولفه	شاخص
زمینه ای	عوامل فردی	سن،  ازدواج،  میزان تحصیلات،  تعداد فرزندان، وضعیت شغلی، وضعیت مسکن
	عوامل خانوادگی	شغل و درآمد همسر،  درآمد پایین خانوار،
زیرساختی	خدمات زیر ساختی	دسترسی به خدمات تلفن،  دسترسی به برق و شبکه های آب شرب بهداشتی، دسترسی به اینترنت و مطبوعات و رسانه ها
	زیرساخت های قانونی و حقوقی (بیمه، کمرگ، کارگاه یا تعاونی)	تلاش در برقراری پوشش لازم برای کلیه سوزن دوزان،  نقش گمرک در صادرات تولیدات سوزن دوزی،  اجرای قوانین برای اعطا بیمه درمانی و بازنشستگی به تولیدکنندکان،   اجرای قوانین برای تخفیف های مالیاتی  در ایجاد کارگاه،  قانون حمایت از تولیدات سوزن دوزی در سطح ملی و بین­المللی
	بازار	ایجاد بازار دائمی برای فروش تولیدات سوزن دوزی،  بازار محلی برای فروش، بازار ملی،  بازار بین­المللی،  سهولت دسترسی به مواد اولیه،
	شبکه حمل و نقل	وسیله نقلیه جهت حمل ونقل مواد اولیه و محصول،   کیفیت راه­های ارتباطی بین روستایی،  کیفیت دسترسی به جاده اصلی،   پراکندگی جمعیت و کافی نبودن وسایل ارتباطی
محیطی	فاصله	فاصله بامرکز دهستان،   فاصله با شهرستان،   فاصله روستا با مراکز فروش
	ارتباطات	ارتباط روستاییان با شهرستان،  ارتباط روستاییان در سطح استان، ارتباط سوزن دوزان با دیگر شهرهای سوزن دوز،ارتباط سوزن دوزان با دیگر کشورهای تولید کننده سوزن دوزی مشابه
	ویژگی های محیطی	آب و هوا،  بهداشت سطح روستا،  بهداشت محیط تعاونی­ها وکارگاه­های تولیدی، شرایط استقرار مکانی روستا،  ایمنی سازی روستاها در مقابل بلایای طبیعی، ایمن­سازی کارگاه ها در مقابل بلایای طبیعی، جایگاه مناسب برای دفع بهداشتی زباله­ها
پشتیبانی- نهادی	سازمان­ها و دستگاه­های اجرایی	دسترسی به کارشناسان صنایع دستی، رضایت از کارشناسان، حمایت شورا از تولیدات سوزن دوزی، حمایت کمیته امداد، حمایت سازمان بهزیستی
	خانواده	مشارکت اعضای خانواده در تولیدات سوزن دوزی، تعادل بین فعالیت سوزن دوزی و کار در منزل، صندوق وام خانوادگی
	حمایت ها و تسهیل گری دهیاری ها	حمایت برای مکان گزینه کارگاه و تعاونی،  برقراری ارتباط بین تولید کننده و سازمان های مربوط به فغالیت آنها،  اطلاع رسانی دهیاری  از اجرای برنامه های ترویجی و برگزاری کلاس های آموزشی رایگان، برقرای نظم و امنیت اجتماعی در سطح روستا

منبع:یافته­های تحقیق،1402

برای تجزیه­ و تحلیل یافته های پژوهش از رگرسیون چند متغیره جهت بررسی اثرات عوامل مختلف بر اشتغال سوزن دوزی زنان روستایی استفاده شده است.

یافته های پژوهش

نتایج یافته­های توصیفی نشان داد که4/14 درصد پاسخ­گویان در گروه سنی کمتر از 20 سال، 6/39 درصد در گروه سنی 21 الی 30 سال، 9/28 درصد در گروه سنی 31 الی 40 سال، 6/15 درصد در گروه سنی 41 الی 50 سال و 5/1 درصد در گروه سنی بالاتراز50 سال قرار دارند. 2/72 درصد از پاسخگویان متاهل و 8/27 درصد مجرد هستند. 1/41 درصد از پاسخگویان بیسواد، 5/25 درصد راهنمایی، 8/21 درصد دبیرستان و 5/11 درصد سواد دانشگاهی داشته اند. 8/34 درصد از پاسخگویان درآمدکمتر از 800 هزار تومان دارند، 9/45 درصد درآمد بین 800تا 1 میلیون، 6/12 درصد درآمد 1تا5/1 میلیون، 7/6 درصد درآمد بالای 5/1 میلیون تومان دارند.

  بررسی عوامل موثر زیرساختی بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی

جهت بررسی عوامل موثرزیرساختی  براثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی در بخش ایرندگان شهرستان خاش از آزمون رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. عوامل زیرساختی شامل خدمات زیرساختی، زیرساخت های قانونی وحقوقی، بازارو شبکه حمل و نقل می­باشد که با استفاده از رگرسیون میزان تاثیر پذیری هریک از این عوامل محاسبه می­شود.

با توجه به جدول شماره 3 ضريب تعيين مدل() بین عوامل موثرزیرساختی  بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی برابر با 537/ بوده است که بیان می‌کند54 درصد از تغییرات متغیر وابسته  به‌وسیله متغیرهای مستقل مدل تعیین می‌شوند. لذا بر همین اساس می‌توان گفت که عوامل زیرساختی خدمات زیرساختی، زیرساخت های قانونی وحقوقی، بازار و شبکه حمل و نقل می توانند اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی را پیش بینی کنند.

جدول 3 .اماره تعیین رگرسیون میان عوامل موثر زیرساختی  بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی

خطای معیار	ضریب تعیین تصحیح شده	ضريب تعيين ()	ضریب همبستگی چندگانه
01561/	538/0	537/0	545/0

منبع: یافته‌های پژوهش،1402

همان­طور که در جدول 4مشاهده مي­شود آماره فيشر(F) در سطح 05/0 درصد معني­دار بوده بنابراين مي­توان نتيجه گرفت که رابطه معني­داري در سطح 95 درصد اطمينان بين متغيرهاي مستقل موجود در مدل رگرسيون و متغير وابسته وجود دارد.

جدول 4. تحلیل واریانس و رگرسیون خطی بین عوامل موثر زیرساختی بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی

سطح معناداری	کمیت (F)	میانگین مربعات	درجه آزادی  (df)	مجموع مربعات	منبع تغییرات
001/0	221/4	571/1	4	563/7	رگرسیون
		000/0	265	165/0	باقی‌مانده
			279	728/7	مجموع

منبع: یافته‌های پژوهش،1402

همان‌طور که در جدول شماره 5 مشاهده می‌شود با توجه به سطح معناداری هریک از عوامل موثر زیرساختی که کمتر از 05/ درصد است می‌توان گفت که همه عوامل موثر زیرساختی، اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی را پیش‌بینی می‌کنند اما با توجه به ضریب بتای محاسبه‌شده عوامل ، عامل بازار با ضریب بتای 379/0 بیشترین ضریب تأثیرگذاری را نسبت به اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی دارد  و عامل شبکه حمل و نقل با ضریب بتای 117/0 کمترین تأثیرگذاری را نسبت به اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی منطقه مورد مطالعه دارد.

جدول 5.آماره‌های ضرایب مدل رگرسیونی عوامل موثرزیرساختی بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی

Sig	t	ضرایب استانداردشده	ضرایب غیراستاندارد		متغیر
		Beta	خطای معیار	B
337/0	856/0		023/	013/0	عرض از مبدأ
001/0	255/37	243/0	000/	209/0	زیرساخت های قانونی وحقوقی
000/0	343/46	117/0	001/	176/0	شبکه حمل و نقل
000/0	333/55	379/0	004/0	254/0	بازار
000/0	690/61	165/0	000/0	201/0	خدمات زیرساختی

منبع: یافته‌های پژوهش،1402

بررسی عوامل موثر محیطی بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی

جهت بررسی عوامل موثر محیطی براثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی در بخش ایرندگان شهرستان خاش از آزمون رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. عوامل محیطی شامل ارتباطات و شرایط عمومی محیط می­باشد که با استفاده از رگرسیون میزان تاثیر پذیری هریک از این عوامل محاسبه می­شود.

با توجه به جدول شماره 6 ضريب تعيين مدل() بین عوامل موثرمحیطی بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی برابر با 552/0 بوده است که بیان می‌کند55 درصد از تغییرات متغیر وابسته  به‌وسیله متغیرهای مستقل مدل تعیین می‌شوند. لذا بر همین اساس می‌توان گفت که عوامل ارتباطات، شرایط عمومی محیط می توانند اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی را پیش بینی کنند.

 

جدول 6 .اماره تعیین رگرسیون میان عوامل موثرمحیطی بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی

خطای معیار	ضریب تعیین تصحیح شده	ضريب تعيين ()	ضریب همبستگی چندگانه
01671/	545/0	552/0	561/0

منبع: یافته‌های پژوهش،1402

همان­طور که در جدول 7 مشاهده مي­شود آماره فيشر(F) در سطح 05/0 درصد معني­دار بوده بنابراين مي­توان نتيجه گرفت که رابطه معني­داري در سطح 95 درصد اطمينان بين متغيرهاي مستقل موجود در مدل رگرسيون و متغير وابسته وجود دارد.

جدول 7. تحلیل واریانس و رگرسیون خطی بین عوامل موثرمحیطی بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی

سطح معناداری	کمیت (F)	میانگین مربعات	درجه آزادی  (df)	مجموع مربعات	منبع تغییرات
002/0	767/3	367/1	2	244/6	رگرسیون
		001/0	277	178/0	باقی‌مانده
			279	422/6	مجموع

منبع: یافته‌های پژوهش،1402

همان‌طور که در جدول شماره 7مشاهده می‌شود با توجه به سطح معناداری هریک از عوامل محیطی که کمتر از 05/ درصد است می‌توان گفت که همه عوامل محیطی، اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی را پیش‌بینی می‌کنند اما با توجه به ضریب بتای محاسبه‌شده برای عوامل محیطی، عامل ارتباطات با ضریب بتای 331/0 بیشترین ضریب تأثیرگذاری را نسبت به اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی دارد  و عامل فاصله با ضریب بتای 187/0 و عامل شرایط عمومی محیط با ضریب بتای 128/0 به ترتیب در رتبه­های بعدی تأثیرگذار به اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستاهای منطقه مورد مطالعه دارد.

جدول 7.آماره‌های ضرایب مدل رگرسیونی عوامل موثرمحیطی بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی

Sig	t	ضرایب استانداردشده	ضرایب غیراستاندارد		متغیر
		Beta	خطای معیار	B
467/0	728/		020/	018/0	عرض از مبدأ
000/0	344/46	331/0	003/	296/0	ارتباطات
000/0	329/34	187/0	004/0	155/0	فاصله
000/0	742/43	128/0	003/	113/0	شرایط عمومی محیط

منبع: یافته‌های پژوهش،1402

 

 بررسی عوامل موثر پشتیبانی- نهادی بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی

جهت بررسی عوامل موثر پشتیبانی- نهادی براثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی در بخش ایرندگان شهرستان خاش از آزمون رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. عوامل پشتیبانی- نهادی شامل قوانین و مقررات  اداری سازمان ها و دستگاه های اجرایی- مدیریتی و خانواده محیط می­باشد که با استفاده از رگرسیون میزان تاثیر پذیری هریک از این عوامل محاسبه می­شود.

با توجه به جدول شماره 8 ضريب تعيين مدل() بین عوامل موثرپشتیبانی- نهادی بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی برابر با 612/0 بوده است که بیان می‌کند61 درصد از تغییرات متغیر وابسته  به‌وسیله متغیرهای مستقل مدل تعیین می‌شوند. لذا بر همین اساس می‌توان گفت که عوامل پشتیبانی – نهادی می توانند اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی را پیش بینی کنند.

جدول 9 .اماره تعیین رگرسیون میان عوامل موثرپشتیبانی- نهادی بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی

خطای معیار	ضریب تعیین تصحیح شده	ضريب تعيين ()	ضریب همبستگی چندگانه
01434/	607/0	612/0	622/0

منبع: یافته‌های پژوهش،1402

همان­طور که در جدول 10 مشاهده مي­شود آماره فيشر(F) در سطح 05/0 درصد معني­دار بوده بنابراين مي­توان نتيجه گرفت که رابطه معني­داري در سطح 95 درصد اطمينان بين متغيرهاي مستقل موجود در مدل رگرسيون و متغير وابسته وجود دارد.

جدول 10. تحلیل واریانس و رگرسیون خطی بین عوامل موثرپشتیبانی- نهادی بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی

سطح معناداری	کمیت (F)	میانگین مربعات	درجه آزادی  (df)	مجموع مربعات	منبع تغییرات
002/0	816/3	790/1	2	766/7	رگرسیون
		000/0	277	189/0	باقی‌مانده
			279	955/9	مجموع

منبع: یافته‌های پژوهش،1402

همان‌طور که در جدول شماره 11 مشاهده می‌شود با توجه به سطح معناداری هریک از عوامل پشتیبانی- نهادی که کمتر از 05/ درصد است می‌توان گفت که همه عوامل موثرپشتیبانی- نهادی، اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی را پیش‌بینی می‌کنند اما با توجه به ضریب بتای محاسبه‌شده برای عوامل ،عامل خانواده با ضریب بتای 437/0 بیشترین ضریب تأثیرگذاری را نسبت به اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی دارد  و عامل قوانین و مقررات اداری با ضریب بتای 155/ 0کمترین تأثیرگذاری را نسبت به اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستاهای منطقه مورد مطالعه داشته باشد.

 

 

جدول 11.آماره‌های ضرایب مدل رگرسیونی عوامل موثرپشتیبانی- نهادی بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی

Sig	t	ضرایب استانداردشده	ضرایب غیراستاندارد		متغیر
		Beta	خطای معیار	B
467/	876/0		022/	015/	عرض از مبدأ
000/0	555/39	437/0	002/	186/	خانواده
001/0	756/32	155/0	003/	203/	قوانین و مقررات  اداری

منبع: یافته‌های پژوهش،1402

بررسی عوامل موثر زمینه­ای بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی

جهت بررسی عوامل موثر زمینه­ای براثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی در بخش ایرندگان شهرستان خاش از آزمون رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. عوامل زمینه ای شامل وضعیت تاهل، تعداد فرزندان، وضعیت سواد، وضعیت شغل همسر، وضعیت منزل و درآمد خانوار می­باشد که با استفاده از رگرسیون میزان تاثیر پذیری هریک از این عوامل محاسبه می­شود.با توجه به جدول شماره 12 ضريب تعيين مدل() بین عوامل موثرزمینه­ای بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی برابر با 712/0 بوده است که بیان می‌کند71 درصد از تغییرات متغیر وابسته  به‌وسیله متغیرهای مستقل مدل تعیین می‌شوند. لذا بر همین اساس می‌توان گفت که عوامل وضعیت تاهل، تعداد فرزندان، وضعیت سواد، وضعیت شغل همسر، وضعیت منزل و درآمد خانوار می توانند اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی را پیش بینی کنند.

جدول 12 .اماره تعیین رگرسیون میان عوامل موثرزمینه ای بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی

خطای معیار	ضریب تعیین تصحیح شده	ضريب تعيين ()	ضریب همبستگی چندگانه
01938/	686/0	687/0	693/0

منبع: یافته‌های پژوهش،1402

همان­طور که در جدول 13 مشاهده مي­شود آماره فيشر(F) در سطح 05/0 درصد معني­دار بوده بنابراين مي­توان نتيجه گرفت که رابطه معني­داري در سطح 95 درصد اطمينان بين متغيرهاي مستقل موجود در مدل رگرسيون و متغير وابسته وجود دارد.

جدول13. تحلیل واریانس و رگرسیون خطی بین عوامل موثرزمینه ای بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی

سطح معناداری	کمیت (F)	میانگین مربعات	درجه آزادی  (df)	مجموع مربعات	منبع تغییرات
003/0	169/5	914/1	6	077/8	رگرسیون
		000/0	273	343/0	باقی‌مانده
			279	420/8	مجموع

منبع: یافته‌های پژوهش،1402

همان‌طور که در جدول شماره 14 مشاهده می‌شود با توجه به سطح معناداری هریک از عوامل موثرزمینه ای بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی که کمتر از 05/ درصد است می‌توان گفت که همه عوامل زمینه­ای، اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستاییرا پیش‌بینی می‌کنند اما با توجه به ضریب بتای محاسبه‌شده برای عوامل ،عامل وضعیت شغلی همسر با ضریب بتای 416/0 بیشترین ضریب تأثیرگذاری را نسبت به وضعیت پایداری دارد  و عامل وضعیت منزل مسکونی با ضریب بتای 098/0 کمترین تأثیرگذاری را نسبت به اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستاهای منطقه مورد مطالعه داشته باشد. همچنین عامل درآمدخانوار با ضریب بتای 315/0، عامل سواد با ضریب بتای 232/0، وضعیت تاهل با ضریب بتای 198/0 و عامل تعداد فرزندان با ضریب بتای 145/0 بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی تاثیر دارند.

جدول14.آماره‌های ضرایب مدل رگرسیونی عوامل زمینه ای بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی

Sig	t	ضرایب استانداردشده	ضرایب غیراستاندارد		متغیر
		Beta	خطای معیار	B
587/0	662/0		034/	017/	عرض از مبدأ
001/0	356/46	098/0	000/	087/0	وضعیت منزل مسکونی
000/0	751/48	145/0	003/	123/	تعداد فرزندان
000/0	544/59	315/0	003/	278/0	درآمدخانوار
000/0	167/54	232/0	002/	179/0	سواد
000/0	540/54	198/0	000/	167/0	وضعیت تاهل
001/0	676/65	416/0	004/0	354/0	وضعیت شغل همسر

منبع: یافته‌های پژوهش،1402

بررسی عوامل موثر بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی

جهت بررسی عوامل موثر براثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی در بخش ایرندگان شهرستان خاش از آزمون رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. در ابتدا به بررسی اثرات عوامل چهار گانه پشتیبانی – نهادی، زیرساختی، زمینه ای و محیطی پرداخته شده است.

 با توجه به جدول شماره 15 ضريب تعيين مدل() بین عوامل موثر بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی برابر با 687/ بوده است که بیان می‌کند69 درصد از تغییرات متغیر وابسته  به‌وسیله متغیرهای مستقل مدل تعیین می‌شوند. لذا بر همین اساس می‌توان گفت که عوامل چهار گانه پشتیبانی – نهادی، زیرساختی، زمینه ای و محیطی می توانند اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی را پیش بینی کنند.

جدول 15 .اماره تعیین رگرسیون میان عوامل موثر بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی

خطای معیار	ضریب تعیین تصحیح شده	ضريب تعيين ()	ضریب همبستگی چندگانه
01938/	686/0	687/0	693/0

منبع: یافته‌های پژوهش،1402

همان­طور که در جدول 16 مشاهده مي­شود آماره فيشر(F) در سطح 05/0 درصد معني­دار بوده بنابراين مي­توان نتيجه گرفت که رابطه معني­داري در سطح 95 درصد اطمينان بين متغيرهاي مستقل موجود در مدل رگرسيون و متغير وابسته وجود دارد.

جدول 16. تحلیل واریانس و رگرسیون خطی بین عوامل موثر بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی

سطح معناداری	کمیت (F)	میانگین مربعات	درجه آزادی  (df)	مجموع مربعات	منبع تغییرات
000/	489/4	687/1	4	433/8	رگرسیون
		000/	265	114/	باقی‌مانده
			269	547/8	مجموع

منبع: یافته‌های پژوهش،1402

باتوجه به شماره 17 مشاهده می‌شود با توجه به سطح معناداری هریک از عوامل موثر بر اشتغال سوزن دوزی که کمتر از 05/ درصد است می‌توان گفت که همه عوامل موثر بر اشتغال سوزن دوزی را پیش‌بینی می‌کنند اما با توجه به ضریب بتای محاسبه‌شده برای عامل‌ها ، عامل پشتیبانی- نهادی با ضریب بتای 504/ بیشترین ضریب تأثیرگذاری را نسبت به اثربخشی اشتغال سوزن دوزی دارد  وعامل زیرساختی با ضریب بتای 213/ کمترین تأثیرگذاری را نسبت به اثربخشی اشتغال سوزن دوزی در روستاهای مورد مطالعه دارد.

جدول 17. آماره‌های ضرایب مدل رگرسیونی عوامل موثر بر اثر بخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی

Sig	t	ضرایب استانداردشده	ضرایب غیراستاندارد		متغیر
		Beta	خطای معیار	B
467/	728/		020/	015/	عرض از مبدأ
000/	380/58	399/	003/	186/	زمینه ای
000/	518/80	504/	003/	212/	پشتیبانی- نهادی
000/	337/44	213/	004/	187/	زیرساختی
000/	690/61	318/	003/	201/	محیطی

منبع: یافته‌های پژوهش،1402

نتیجه گیری

یکی از مهمترین دستاوردهایی که صنایع دستی می توانند برای کشورهای در حال توسعه به ارمغان آورد، رشد و توسعه اقتصادی است. توسعه اقتصادی گام نخست برای دست یابی به سایر ابعاد توسعه، نظیر توسعه اجتماعی و فرهنگی است. رشد اقتصادی به عنوان نخستین هدف کشورهای در حال توسعه که دارای صنایع دستی نیز هستند، مورد توجه قراردارد. برای اقتصاد جوامع در حال توسعه­ای مانند ایران مهمترین چالش ایجاد فرصت های شغلی برای جمعیت جوان است. یکی از آنان توسعه اقتصادی با تکیه بر امکانات درونی، مانند صنایع دستی است که در کشور ما ریشه های عمیق و استوار در آداب و رسوم، سنت­ها و در مجموع در فرهنگ مردمی ما دارد. صنایع دستی به عنوان صنعتی کاملا بومی و غیر وابسته که مواد اولیه آن به راحتی در داخل کشور قابل تامین است نیاز به سرمایه گذاری زیاد نداشته و به همین دلیل دارای ارزش افزوده ای بالا است. زنان به عنوان نیمی از منابع انسانی هم به عنوان هدف توسعه هستند و هم می­توانند به عنوان عامل پیشبرد اهداف توسعه اقتصادی و اجتماعی نقش ایفا کنند. در این میان جایگاه زنان روستایی به دلیل موقعیتشان دارای اهمیت مضاعف است.این پژوهش با هدف  تحلیل عوامل اثربخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی بخش ایرندگان شهرستان خاش انجام شده است.

در بررسی تحلیل عوامل اثربخشی اشتغال به سوزن­دوزی زنان روستایی در بخش ایرندگان شهرستان خاش مشاهده گردید که عوامل مختلفی تاثیرگذار می­باشند. عواملی همچون زمینه­ای، زیرساختی، محیطی و پشتیبانی- نهادی به عنوان مهم­ترین عوامل اثرگذار در اشتغال به سوزن دوزی زنان در روستاهای بخش ایرندگان می­باشند. در بررسی عوامل زیرساختی تاثیرگذار بر اشتغال سوزن دوزی زنان نتایج نشان داد که بازار، زیرساخت­های قانونی و حقوقی، خدمات زیرساختی و شبکه حمل و نقل به ترتیب مهم­ترین عوامل تاثیرگذار هستند. در بررسی عوامل زمینه­ای تاثیرگذار نتایج نشان داد که وضعیت شغل همسر، درآمدخانوار، سواد، وضعیت تاهل، تعداد فرزندان و وضعیت منزل مسکونی به ترتیب مهمترین عوامل تاثیرگذار می­باشند. در بررسی عوامل محیطی تاثیرگذار نتایج نشان داد که ارتباطات، فاصله و شرایط عمومی محیط به ترتیب مهم­ترین عوامل تاثیرگذار بر اشتغال سوزن دوزی زنان بخش ایرندگان هستند. در بررسی عوامل پشتیبانی- نهادی نتایج نشان داد که خانواده و قوانین و مقررات اداری به ترتیب مهمترین عوامل تاثیرگذار می­باشند. نتایج یافته­های طغرایی و همکاران (1395) که در تحقیق خود به شناسایی عوامل محیطی مؤثر برکارآفرینی فرهنگی درصنایع­دستی عشایری پرداختند با نتایج یافته­های این پژوهش در رابطه با عوامل محیطی همخوانی و مطابقت دارد.

نتایج کلی پژوهش بیانگر این است که عوامل بسیار زیادی در اثربخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی در منطقه مورد مطالعه وجود دارد که هرکدام از این عوامل به نحوی می­توانند موجب رشد و توسعه و یا مانع از رشد و توسعه صنایع دستی و به خصوص سوزن دوزی در بخش ایرندگان شوند. بنابراین عوامل محیطی، اقتصادی، زیرساختی و خانوادگی در کنار یکدیگر می­توانند به اشتغال زنان در سوزن دوزی کمک نمایند تا در نهایت موجب رشد و توسعه پایدار روستایی و همچنین اشتغال پایدار روستاییان و به خصوص زنان گردد. دراستای نتایج پژوهش پیشنهادات زیرارائه شده است:

·       باتوجه به نتایج پژوهش که نشان می دهد وضعیت شغلی همسر تاثیر زیادی در اشتغال دوزی زنان روستایی دارد پیشنهاد می­شود کارگاه­های تولیدی مجهزی در جهت تولید صنایع دستی به خصوص سوزن دوزی احداث شود و از همه زنانی که در زمینه صنایع دستی و سوزن دوزی مهارت دارند دعوت به همکاری کنند و ماهیانه به آن ها دستمزد داده شود تا بهتر بتوانند به تولید صنایع دستی بپردازند.

·       نشان نشان داد که دولت هیچ گونه حمایت مالی به صورت وام و تسهیلات بانکی به سوزن دوزان نمی دهد در این راستا پیشنهاد می شود دولت و بخش خصوصی اقدام به ساخت کارگاه های مجهز کند تا زنانی که توان خرید وسایل مربوط به سوزن دوزی ندارند بدون دغدغه بتوانند به تولید سوزن دوزی بپردازند.

·       نتایج پژوهش نشان داد که بعد پشتیبانی- نهادی بیشترین تاثیر در اثر بخشی به اشتغال زنان روستایی دارد پیشنهاد می­شود که سازمان ها و نهاهایی همچون سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی در روستاهای محروم تولیدات صنایع دستی مناطق روستایی را شناسایی کنند و تلاش کند تا دستاوردها زنان روستایی به سایر مناطق دیگر شناسانده شود تا کسانی که به دنبال حمایت ازصنایع دستی و احداث کارگاهای تولید صنایع دستی هستند به راحتی بتوانند حمایت های لازم را انجام بدهند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منابع

·       امیدی، ن،(1392)، مدیریت بازاریابی صنایع دستی و هنرهای سنتی. تهران: دفترپژوهشگاه های فرهنگی.

·       امینی، ع. حسین طاهری، ع، (1395)، تحلیلی بر نقش پذیري زنان روستایی در فعالیتهاي اقتصادي و عوامل مؤثر برآن:  مورد مطالعه مناطق روستایی بخش سیمکان در شهرستان جهرم،  علوم ترویج و آموزش کشاورزي ایران، جلد 12، شماره 2، صص 49- 37.

·       بایگان، م، (1386)، بررسی مردم شناختی بازار زنجان، (طرح تحقیقاتی) صدا و سیمای مرکز زنجان.

·       پاپلی یزدی، م؛ ابراهیمی، م؛ (1394)، نظریه های توسعه روستایی، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، انتشارات سمت: تهران.

·       پایدار، ابوذر، (1395)، شناسایی و اولویت بندی عوامل رکود صنایع دستی بلوچ (مطالعة موردی: نواحی روستایی شهرستان قصرقند) ، مجلّة پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، شماره3، صص 229- 216.

·       جعفری، ر. ابراهیمی سالاری، ت. بهنامه، م. و صالح نیا، ن، (1395)، تعیین عوامل موثر بر اشتغال در ایران با تاکید بر زیر ساختها، سومین کنفرانس بین المللی مدیریت و اقتصاد با محوریت اقتصاد مقاومتی، دانشگاه فرهنگیان شهید مفتح، صص 31- 1.

·       حسین زاده، ع؛ شهریاری، م؛ فرجی بهبهانی زاده، م، (1395)، زنان و بهره وری اقتصادی در خانواده بر اساس سیری در سیرۀ رضوی، زن در توسعه و سیاست، ش 3، صص 396- 379.

·       خطیبی­فرد، ح و نوری، علیرضا، (1400)، بررسی تاثیر توسعه صنایع دستی بر رشد اقتصادی روستا با میانجیگری جذب گردشگر روستایی (مطالعه موردی: گردشگران شهرستان طرقبه - شاندیز)، مجله پژوهش­های گردشگری و توسعه پایدار، سال 4، شماره 3 ، صص 21 -32.

·       سپهوند، فرخنده؛ غلامرضایی، س؛ رحیمیان، م. و ملکشاهی، ی، (1395)، نقش مشاغل خانگی و اهمیت آن در توانمندسازی زنان روستایی، ماهنامه شباک (شبکه اطلاعات کنفرانس های کشور)، سال دوم، شماره1: صص30- 27.

·       سواری، م. مخلص آبادی فراهانی، م. میرکزاده، ع، (1392)، راهکارهای توسعۀ کارآفرینی در تعاونی های صنایع دستی، تعاون و کشاورزی، سال دوم، شماره 8، صص 148- 125.

·       شریفی، ر. ایروانی، ه. عامری، ژ، (1394)، تحلیل عوامل پیش برنده و بازدارنده توسعه اشتغال زنان روستایی شهرستان نجف آباد، فصلنامه علمی- پژوهشی زن و جامعه، سال ششم، شماره اول، صص 20- 1.

·       شمشاد، م. ملک محمدی، ا. و حسینی نیا، غ، (1391)، شناسايي و تحليل مؤلّفه هاي مؤثر بر اشتغال زايي در تعاوني هاي منابع طبيعي استان گلستان، پژوهش ­های جغرافیای انسانی، شماره 79، صص 156- 141.

·       شهیدی، نفیسه؛ هاشمی، غلامرضا و طغرایی، محمدتقی، (1400)، شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر صادرات صنایع‌دستی، مجله هنر، جلد11، شماره23، صص1-15.

·       طغرایی، م؛ رضوانی، م؛ مبارکی، م؛ ایداللهی فارسی، ج. و میرزایی، ز (1395)، عوامل محیطی مؤثر برکارآفرینی فرهنگی درصنایع دستی عشایری. فصلنانه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال پنجم، شماره 3: صص 36-19.

·       علیائی، محمدصادق، (1382)، بررسی ویژگی های اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی زنان روستایی و رابطه آن با سهم آنان در درآمد خانوار شهرستان دیواندره، پایان نامۀ کارشناسی ارشد رشته مهندسی کشاورزی- توسعۀ روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.

·       فرمانداری شهرستاتان خاش، (1402)، واحد آمار و اطلاعات.

·       قنبری، سیروس.  دهقان، م. میرکی اناری، ح، (1396)، تبیین و ارزیابی نقش کارآفرینی در توسعۀ روستایی با تأکید بر صنایع دستی )مطالعۀ موردی: روستاهای بخش مرکزی در شهرستان انار(،مجلّة پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، سال6، شماره 1، صص 132- 119.

·       کلانتری، خ.، سرو امینی، ش. و اسدی، ع، ( 1389)، بررسی اثرات شهرک اشتهارد برتوسعه روستاهای همجوار. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی( علوم و صنایع کشاورزی) شماره 2: صص 227- 238.

·       لهسایی زاده،ع. جهانگیری، ج. خواجه، ن، (1384)،  بررسی مشارکت اقتصادی زنان روستایی استان فارس»، مجلۀ جامعه شناسی ایران، دورۀ ششم، شماره3، صص 145- 124.

·       نظری، امیر؛ زکریای کرمانی، ا. و شفیعی سرارودی، م، (1393)، مطالعه تطبیقی نقوش سفالینه ها­ی کلپورگان با نقوش سوزن دوزی بلوچ، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات تطبیقی هنر، شماره 8 صص 48- 31.

·       یاسینی، ر، (1396)، مطالعة فرهنگي و جامع هشناختي پوشاك سنتي زنان كنارة درياي جنوب ايران (بوشهر، هرمزگان و خوزستان)، زن در فرهنگ و هنر، دورة 9، شمارة2، صص 270- 185.

·       یاوری، ح. و نورماه، ف، (1384)، نگرشی بر تحولات صنایع دستی در جهان،پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی، ج. مؤسسه آموزش عالی سوره. انتشارات سوره مهر.

·       Cumningham, G., Doherty, A. and Gregg, M. (2022). Using social cognitive career theory to understand head coaching intentions among assistant. Coaches of women᾽s teams, sex Roles (56): 356- 372.

·       Cicek, D. Zencir, E. and kozak, N.( 2017). Women in Turkish tourism" , Journal of Hospitality and Tourism Management,Vol. 31 ,pp. 228-234.

·       Kabir, M.S. and Xuexi, H. (2011). Advancement of Rural Poor Women through Small Entrepreneurship Development: The Case of Bangladesh, International Journal of Business and Management, Vol. 6, PP.134- 140.

·       Mehrotra, S. and Parida, J. K. (2017). Why is the Labour Force Participation of Women Declining in India, PP. 1- 21.

·       Sheuermann, T.S., David, M.T and Rosali, J.H. (2014). An investigation of African- American women᾽s prestige domain interests and choice goals using social cognitive career theory. Vocational Behavior,Vol. 84, PP. 273- 282.

·       Ianchovichina, E., Antonio, E., Foucart, R., Garsous, G. & Yepes, T. (2113). Job Creation through Infrastructure Investment in the Middle East and North Africa. World Development, 43, 213-222.

·       Jung, K. Dalton, B. Willis, J. (2018). From patriarchal socialism to grassroots capitalism: The role of femaleentrepreneurs in the transition of North Korea, Women's Studies International Forum:68 pp 19- 27.

 

 

 

 

---

[1] - Handicrafts 

[2]  - Needlework

[3]  - Kabir and heio

[4]  - Quian akd Zi

[5]  - Sheuermann and

[6]  - Cicek

[7] - Mehrotra

[8]  - Cumningham