تحلیل نشانه‌شناسی «مار» در شعر«من آن روز می‌گفتم...» سیمین بهبهانی با تأکید بر نظریۀ مایکل ریفاتر
محورهای موضوعی : نقد ادبی و نظریه پردازی
مریم ارجمندی
1
(
دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
)
مهدی ظرافتکار
2
(
دانشگاه آزاد شیراز
)
کلید واژه: نشانه‌شناسی, ریفاتر, سیمین بهبهانی, مار, ضحاک, زن.,
چکیده مقاله :
هر شعر فاخری یک ایدۀ مسلّط دارد که بر سراسر اثر سایه افکنده است. شاعر این ایدۀ را در لابه لای فرم و ساختار، یک جمله و یا یک واژه پنهان می‌کند. بعد با هنرمندی برخی واژه‌ها را نشان‌دار می‌کند تا مخاطب از طریق آنها ایدۀ مسلّط را شناسایی نماید. آیا سیمین بهبهانی در شعرمن آن روز... از این کارکردِ هنری بهره برده است؟ به نظر می‌رسد؛ برای رسیدن به پاسخ مناسب، بهره‌مندی از نظریۀ نشانه‌شناسی مایکل ریفاتر بیش از هر نظریه‌ای مناسب است. با توجّه به این سنخیّت، مقالۀ حاضر بر مبنای نظریۀ نشانه‌شناسی این اندیشمند و با روش توصیفی- تحلیلی شعر سیمین را بررسی نموده است. پس از بررسیِ عناصر غیر‌دستوری نتایج بیانگر آن است که انباشت‌هایی با معنا‌بنِ مار، ضحّاک و ترس با بسامد بالادر شعر حضور دارند. پس از بررسی منظومه‌های توصیفی با رویکرد خوشه‌های استعاری و با هسته‌های جامعۀ سنتی، خوی اهریمنی و جامعۀ شبه‌مدرن هیپوگرام‌های شعر مشخص شد که مهم‌ترین آنها عبارت بودند از: مار نماد خوی اهریمنی انسان‌هاست و در نظام‌های مرد‌سالار، بیشتر در وجود جنس مذکّر تجلّی می‌یابد. هم‌چنین مقایسۀ انباشت‌ها، منظومه‌های توصیفی و هیپوگرام‌ها با رویکرد بینامتنیّت، ماتریس ساختاری زیر را در ذهن نویسندگان ایجاد کرد: خوی اهریمنی نظامِ مرد‌سالار در جوامع سنتی از طریق بازی‌های فولکلوریک، ستم‌پذیری را به دختران القا می‌کند. در جامعۀ شبه‌مدرن آموزشِ ستم‌پذیری با روش‌های مدرن ادامه می‌یابد. تا وقتی که این خوی اهریمنی در ذهنیت جامعه وجود داشته باشد، ترس زنان ادامه دارد.
Every glorious poem has a dominant idea that overshadows the whole work. The poet hides this idea in the form and structure of a sentence or a word. He then artistically marks some words so that the audience can identify the dominant idea through them. Has Simin Behbahani used this artistic function in the poem "I was that day ..."? It seems; To get the right answer, the benefit of Michael Rifater's theory of semiotics is more than any suitable theory. Due to this similarity, the present article has examined Simin's poetry based on the semiotic theory of this thinker and with a descriptive-analytical method. After examining the non-prescriptive elements, the results indicate that there are accumulations with the meanings of "snake", "laughter" and "fear" with a high frequency in the poem. After examining the descriptive systems with the approach of metaphorical clusters and with the nuclei of "traditional society", "demonic temperament" and "quasi-modern society", the hypograms of poetry were identified, the most important of which were: the symbol snake The demonic temperament of human beings and in patriarchal systems is most manifested in the existence of the male sex. Also, the comparison of accumulations, descriptive systems, and hypograms with the intertextual approach created the following structural matrix in the minds of the authors: The demonic temperament of a patriarchal system in traditional societies through folk games, oppression. It inspires girls. In a quasi-modern society, the teaching of oppression continues with modern methodses