حکمرانی، نظام‌ نوآوری ملی و ظرفیت جذب، هم‌پایی و نوآوری فناورانه (مدل‌سازی نظری)

محورهای موضوعی : اقتصاد کار و جمعیت

علی دینی ¹ (دانشجوی دکتری سیاست‌گذاری علم و فناوری سازمان‌ پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران)
حجت اله حاج حسینی ² (عضو هیئت علمی سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران)
طاهره میرعمادی ³ (هیئت علمی سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران)
قاسم رمضانپور نرگسی ⁴ (هیئت علمی سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران)

تاریخ دریافت : 1398/10/12 تاریخ پذیرش : 1398/10/12 تاریخ انتشار : 1398/09/01

کلید واژه: حکمرانی, ظرفیت جذب, طبقه‌بندی JEL: .O33, G38, B25 واژگان کلیدی: همپایی فناورانه, نهادگرایی تکاملی, نظام نوآوری ملی,

چکیده مقاله :

هدف اصلی این مقاله ارایه چارچوب نظری جامع‌تری درباره نظام نوآوری ملی مبتنی بر رویکرد تکاملی، از طریق الگوسازی نظری میان حکمرانی، نظام نوآوری ملی، ظرفیت جذب، هم‌پایی و توسعه فناورانه و هدف فرعی، ارایه چارچوبی برای شناسایی رابطه‌ میان عوامل نهادی غیرقیمتی و بازاری قیمتی با استفاده از شاخص‌های مهم است. با استدلال‌ورزی وابسته به متن (شواهد متنی یا متن‌محور) روابط میان نظام نهادی و حکمرانی، نظام نوآوری ملی، ظرفیت جذب، همپایی و نوآوری فناورانه، شناسایی و بر مبنای ویژگی‌های روش‌شاختی (علّیت انباشتی و کل‌گرایی نظام‌مند) و تفکیک میان عوامل زیرساختی غیرقیمتی و متغیرهای اثرگذار قیمتی، این روابط مدل‌سازی شده‌ است. نتایج نشان می‌دهد تمامی متغیرها و عوامل اثرگذار، به جز سیاست شوک قیمتی، درون‌زاد است؛ چرخه فزاینده‌ای میان ظرفیت جذب و هم‌پایی فناورانه وجود دارد (علّیت انباشتی). این چرخه، عامل اصلی هم‌پایی فناورانه و توسعه اقتصادی است. در غیاب چرخه، سیاست‌های قیمتی مبتنی برعقلانیت نئوکلاسیکی، در نیل به هم‌پایی فناورانه، شکست می‌خورند.

چکیده انگلیسی:

The main aim of this paper is to modleized a logical theoretical framework for the relations among governance, national innovation system and absorptive capacity, and technological catching-up. With this aim and using the analytical and deductive method or content based resoning method, relations among these factores are identified and with separating non- price factores from price variables, the model is conceptualized. The results show that 1. all of variables and factors are indigenous except the shock price policy; 2.There is an increasing circle between absorptive capacity and technological cathing-up (cumulative casualty); 3. In absence of this circle Neoclassical price polices fail in improving the technological learning and cathing-up process.

منابع و مأخذ:

-   آرنت، هلموت  (1380). اقتصاد تکاملی. ترجمه: سید هادی صمدی، تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).

-   ایوانس، پیتر (1380). توسعه یا چپاول: نقش دولت در تحول صنعتی. ترجمه: عباس زندباف و عباس مخبر، تهران: انتشارات طرح نو.

-   جی بامول، ویلیام، جی شرام، کارل و ای لیتان، رابرت (1388). سرمایه‌داری خوب، سرمایه‌داری بد و اقتصاد رشد و کارآفرینی. ترجمه: مجتبی خالصی و علی حبیبی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه.

-   بانک جهانی (1378). دولت در جهان در حال تحول: گزارش توسعه (1997). ترجمه: حمیدرضا شرکاء برادان و ویراسته علی دینی ترکمانی، تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.

-   بانک جهانی (1393). سیاست‌گذاری نوآوری در عصر جهانی شدن: راهنمایی برای کشورهای در حال توسعه. ترجمه: هادی زارع، تهران: مرکز ملّی جهانی شدن.

-   برگستروم، ویلی (1378). دولت و رشد. ترجمه: علی حیاتی، تهران: سازمان برنامه و بودجه.

-   چانگ، هاجون (1389). چرا کشورهای در حال توسعه به تعرفه نیاز دارند؟ ترجمه: حمیدرضا اشرف‌زاده، تهران: انتشارات موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.

-   چاونس، برنارد (1390). اقتصاد نهادی. ترجمه: محمود متوسلی، علی نیکونسبتی و زهرا فرضی‌زاده، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

-   خلیلی عراقی، سید منصور و برخورداری، سجاد (1394). سیستم ملّی نوآوری و ظرفیت جذب آن در اقتصاد دانش بنیان: مطالعه موردی اقتصاد ایران، تهران: وزارت اقتصاد.

-   دینی ترکمانی، علی (1390). مزیت رقابتی و توسعه صادرات: کاهش ارزش پول ملی یا افزایش ظرفیت جذب (مقایسه تطبیقی ایران و چین). فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، 5 (19-20): 153-176.

-   رز، ریچارد (1385). راهنمای کاربردی یادگیری سیاست‌گذاری عمومی تطبیقی، ترجمه: محمد صفار، تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.

-   عجم اوغلو، دارون و جیمز رابینسون (1393). چرا ملت‌ها شکست می‌خورند؟ ترجمه: پویا جبل عاملی و محمدرضا فرهادی‌پور، تهران: انتشارات دنیای اقتصاد.

-   عظیمی، حسین (1371). مدارهای توسعه‌نیافتگی در اقتصاد ایران، تهران: نشر نی.

-   شاهمرادی، بهروز (1397). اطلس پیچیدگی اقتصادی ریکاردو هاسمن و سزار هیدالگو،  تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی.

-   قاضی نوری، سید سپهر و سید سروش قاضی نوری (1391). مقدمه‌ای بر سیاست‌گذاری علم، فناوری و نوآوری. تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.

-   کاپلینسکی، رافائل و کوپر، چارلز (1372). تکنولوژی و توسعه در سومین انقلاب صنعتی، ترجمه: جمشید زنگنه، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.

-   لعل، سانجایا (1385). سیاست فناوری و تشویق بازار. ترجمه: میثم قاسم‌نژاد، هادی کوزه‌چی و علی قاسمی، تهران: انتشارات رسا.

-   لفت‌ویچ، ریچارد (1387). نظریه سیستم قیمت‌ها. ترجمه: میرنظام سجادی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.

-   لیست، فردریک (1370). نظام ملی اقتصاد سیاسی. ترجمه: ناصر معتمدی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

-   مومنی، فرشاد و نایب، سعید (1395). تحولات تکنولوژیک و آینده توسعه در ایران، تهران: نشر نهادگرا.

-   میردال، گونار (1349). تئوری اقتصادی و کشورهای کم رشد. ترجمه: غلامرضا سعدی، تهران: نشر اندیشه.

-   میرعمادی، طاهره (1393). دیپلماسی فناوری، تهران: سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران.

-   نورث، داگلاس (1379). ساختار و دگرگونی در تاریخ اقتصادی، ترجمه: غلامرضا آزاد ارمکی، تهران: نشر نی.

-   همو (1377). نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی. ترجمه: محمد رضا معینی، تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه.

-   وبر، ماکس (1384). دین، قدرت، جامعه. ترجمه: احمد تدین، تهران: انتشارات هرمس.

-   هندرسن، جیمز میچل و کوانت، ریچارد (1386).  تئوری اقتصاد خرد (تقریب ریاضی). ترجمه: جمشید پژویان و مرتضی قره باغیان، تهران: نشر رسا.

-      Abramovitz, M. (1986). Catching UP, forging aead, and fallingg behind. Journal of Economic History, 46 (2): 385-406.

-      Adler, J. H. (1965). Absorptive capcity: The concept and its determinants, the institution Brookings Staff Papers, Washington, DC.

-      Amsden, A. (1989).  Asia's next giant: South Korea and late industrialization, Oxford University Press.

-                         , (2003). Beyond late development: Taiwan's upgrading policies, MIT Press.

-      Beleda, M., & Del Rio, P.  (2013). The market failure and the systemic failure rationales in technological innovation system's, Research Policy, 42 (5): 1039-1052.

-      Borras, S. (2009). The widening and deepening of innovation policy: What conditions provide for effective governance? Lund University, Working paper.

-                       , ‌ (2011). Policy learning and organizational capacities in innovation policies. Science and Public Policy, 38 (9): 725-734.

-      Chenery, H., & Strout, A.  (1966). Foreign assistance and economic development.  American Economic Review, 56 (4): 679-733.

-      Christenensen, J., &. Lundval, B. A. (Ed.) (2004). Product innovation, interavtive learning and economic performance, Amsterdam: Elsevier. ... Small Business Economics, 22(2):141–153 Published by: Johnson Graduate ... (2003). Case Study Research: Design and Methods, 3rd Ed.

-      Coase, R. (1988). The firm, the market and the law, University of Chicago Press.

-      Cohen, W. M., & Levinthal D. A. (1990). Absorptive capacity: A new perspective on learning and innovation. Administrative Science Quarterly, 35 (1): 128-152.

-      Dosi, G. (1982). Technological paradigms and technological trajectories: A Suggested Interpretation of the Determinants and Directions of Technical Change. Research Policy, 11 (3): 147-162.

-      Dosi, G., & Egidi, M. (1991). Substantive and procedural uncertainty:  An exploration of economic behavior in changing environments. Journal of Evolutionary Economics, 1 (2): 145-68.

-      Edquist, Ch. (2011). Innovation policy design: Identification of systemic problems, centre for innovation. Research and Competence in the Learning Economy, Lund University.

-      Fagerberg, jan et.al (2013), “Innovation Studies, Towards a New Agenda” (in: Fagerberg, jan, Ben Martin and Ebsen Anderson, Innovation StudiesEvolution and Future Challenges, Oxford University Press)

-      Freeman, Chis (1987),  Technology Policy and Economic Performance: lessons from Japan, London, Pinter Publications

-      Freeman, Chris (1994), “The National System of Innovation in Historical Perspective”, Cambridje Journal of economics, No. 19

-      Freeman, Chris (1987), Technology Policy and Economic Performance: lessons from Japan, London, Frances Pinte,

-      Galbraith, John Kenneth (1969), The New Industrial State, Harmandsworth, Penguin

-      Gerschenkron, Alexander (1962) , Economic Backwardness in Historical Perspective,  Harvard University Press

-      Gerschenkron, Alexander (1952), “Economic Backwardness in Historic Perspective, (in B. Hoselitz (Ed.), Progress of Underdeveloped Areas, University of Chicago Press)

-      Hodgson, Geoffry (2001), How Economics Forgot History: The Problem of Historical Specificity in Social Science, London, Routledge

-      Johnson, Chalmers (1982),  MITI and The Japaness Miracle: The Growtrh of Industrial Policy, 1925-1975, Stanford University Press

-      Johnson, Chalmers (1999), “Developmental State: Odyssey of a Concept” (in: Woo-Comings, Meredith (Ed.), The Developmental State, Cornell University Press)

-      Jukneviciene, Vita (2013), “Good Governance in Developing National Absorptive Capacity”, Social Research, VOL 3, NO. 32

-      Kanehman, Daniel (2003), Maps of Bounded Rationality, Psychology for Behavioral Economics,  The American Economic Review,VOl. 93, No. 5

-      Kaufmann, Daniel and Kraay, Aart,Zoido-Lobaton, Pabl (1999), “Governance Matters”, Policy Research Working Paper 2196, World Bank

-      King, Andrew and Karim Lakhani (2011), “The Contingent Effect of Absorptive Capacity: An Open Innovation Analysis”, Harvard Business School, Working Paper, No. 11-102,

-      Knight, Frank (1921),  Risk, Uncertainty and Profit, Houghton-Mifflin

-      Lall Sanjaya (2000), “Technological ‍Change and Industrialization in the Asian Newly Industrializing Economies: Aachievements and Challenges” ( in: Linsu Kim and Richard R. Nelson (Eds.), Technology, Learning and Innovation, Cambridge University Press)

-      Lall, Sanjaya (1996),  Learning from the Asian Tigers,  Macmillan

-      Lall, Sanjaya and M. Teubel (1998),“Market Stimulating: Technology Policies in Developing Countries; A Framework with Examples from East Asia, World Development, Vol. 26, No. 26,

-      Lall, Sanjaya and Paul Streeten (1997),  Foreign Investment, Transnationals and Developing Countries,  Macmillan,

-      Lall, S. (2001),  The Economics of Technology Transfer, Edward Elgar Publishing

-      Libenstein, H. (1966). Allocative Efficiency vs. “X-Efficeicnecy”. The American Economic Review, 56 (3).

-      Lundvall, B. (2007). National innovation systems-analytical concept and development tool. Industry and Innovation, 14 (1).

-      Lundvall, B.(1992), Innovation Systems of Innovation, Towards a Theory of Innovation and Interactive Learning, London, Printer Publication

-      Lundvall, B. (2013). Innovation Studies: a Personal Interpretation of the State of the Art. Innovation Studies: Evolution and Future Challenge. Editor / Jan Fagerberg; Ben Martin; Esben Sloth Andersen. Oxford University Press, 2013. pp. 21-70March, James and Johan Olsen (1995), Democratic Governance, New York, The Free Press

-      Metcalfe, J.S (1995), Technology Systems and Technology Policy in an Evolutionary Framework, Cambridje Journal of Economics, Vol 19, No. 1

-      Nelson, R.Richard (1982), Winter, S.G, An Evolutionary Theory of Economic Change,  Harvard University Press, Cambridge, Mass

-      Nelson, Richard and N. Rosenberg (1993). Technical Innovation and National Systems ( in Nelson, Richard (Ed.), National Innovation Systems, Oxford, Oxford University Press)

-      Prez, C. (2001). Technological change and opportunities for development as a moving target. CEPAL Review, (75).

-      Rienert, Erik (2004). How rich nations got rich, essays in the history of economic policy, centre for development and the environment, University of Oslo, MPRA Paper, NO. 48147.

-      Schumpeter, J. (1934). The theory of economic development: an Inquiry into Profits, Capital, Credit, Interest, and the Business Cycle, New Brunswick.

-      Shafaeddin, Mehdi and Kevin Gallaher (2008), “Policies for Industrial learning in China and Mexico: Neo-Developmental vs. Neo-liberal Approaches,  MPRA Paper No. 11041,  2008.

-      Shafaeddin, M. (2005). Trade policy at crossroades, the recent experience of developing countries, Palgrave.

-      Simon, H. (1976). From Substantive to Procedural Rationality ( In S. J. Latsis (Ed.), Method and Appraisal in Economics, Cambridge University Pres) 

-      Slater, M. (1980). The theory of the growth of the firm, White Plains, N.Y: M.E. Sharpe.

-      Stewart, F. (1976). Capital goods in developing countries ( in Carincross, A. Pouri M., Employment, Income Distribution and Development Strategy, Macmillan).

-      Stiglitz, J., & Greenwald, B. (2014). Creating a learning society: A new approach to growth, development and social progress, Columbia University Press.

-      Toffler, A., & Toffler, H. (2006).  Revolutionary wealth. alfred A. Knopf Publication.

-      Veblen, Thorsteian (1908). On the Nature of Capital. Quarterly Journal of Economics, 22 (4).

-      Veblen, Th. (1898). Why is Economics Not an Evolutionary science? Quarterly Journal of Economics, 12 (4).

-      Wade, Robert (2003),  Governing the Market: Economic Theory and the Role of Government in East Asia's Industrialization, Princeton University Press

-      UNCTAD (2018). Technology and innovation report, United Nations conference on Trade and Development.UNCTAD/TIR/2018 ISBN: 978-92-1-112925-0. EISBN: 978-92-1-363310-6 ISSN: 2076-2917. Sales No: E.18.II.D.3: un.org/publications.

-      Zahra, Sh., & George, G. (2002). Absorptive capacity: A review, receptualization and extension. Academy of Manegment Review, 27 (2): 185-203.