رویکرد تعاملی در استفاده از سیستم های کنترل مدیریت در شرکت های دولتی در ایران The Interactive Approach in the use of management control systems in Iranian state-owned companies

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

علیرضا فریمانی ¹ (گروه حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی،واحد کرمان، کرمان، ایران.)
امید پور حیدری ² (استاد، گروه حسابداری، دانشکاه شهید باهنر، کرمان، ایران)
احمد خدامی پور ³ (گروه حسابداری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.)

تاریخ دریافت : 1399/10/17 تاریخ پذیرش : 1399/12/21 تاریخ انتشار : 1400/03/01

کلید واژه: دلفی فازی, E63, H30, L32, سیستم های کنترل مدیریت, واژه‌های کلیدی:رویکرد تعاملی, مدل سازی ساختاری تفسیری. طبقه بندی JEL: C54,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین رویکرد تعاملی و تشخیصی در استفاده از سیستم های کنترل مدیریت با میزانمقبولیت فعالیت های حسابداری مدیریت نوین در شرکت های دولتی ایران می باشد. جامعه آماری کلیهخبرگان و کارشناسان مالی و رؤسای حسابداری صنعتی در شرکت های دولتی ایراناست. در بخش کیفی دیدگاه 15 نفر از کارشناسان مالی و رؤسای حسابداری صنعتیو در بخش کمی 384 نفر از کارکنان شرکت های دولتی ایران انتخاب و با استفاده ازتکنیک دلفی، تحلیل سلسله مراتبی و مدل سازی ساختاری تفسیریالگو طراحی شد. تحلیل محتوای کیفی با روش تم و در بخش کمی از روش کمترین مجذورات جزئی (PLS) استفاده شد. بر اساس الگوهای کمی، یافته ها نشان می دهد سازمانها جهت حفظ مزیت رقابتی باید با تغییرات ناشی از منابع خارجی اثرگذار بر عملکرد شرکت ها( رقبا، مشتریان، دولت و تغییر قوانین) و از منابع داخلی در قالب کاهش هزینه ها و بهبود کیفیت هماهنگ و سیاستها و اقدامات لازم را بعمل آورند.The Interactive Approach in the use of management control systems in Iranian state-owned companies Alireza FarimaniOmid PourheidariAhmad KhodamipourThe main purpose of this study is to investigate the relationship between interactive and diagnostic approach in the use of management control systems with the acceptance of new management accounting activities and its impact on the success of these activities in Iranian state-owned companies. The statistical population in the present study is all financial experts and heads of industrial accounting in Iranian state-owned companies. In this study, the views of 15 financial experts and heads of industrial accounting in Iranian state-owned companies have been used, and in a small number of employees of Iranian state-owned companies, about 384 people were considered as available sample. The interview was used to collect research data in the qualitative part and a questionnaire was used in the quantitative part. In this research, Delphi technique, hierarchical analysis and interpretive structural modeling have been used to identify and design the pattern of index relations. Qualitative data analysis in this study was performed by theme analysis method. MAXQDA software was used for qualitative content analysis. Also, in a small part, structural equation modeling methods, ie partial least squares (PLS) method were used to test the measurement model and research hypotheses. According to the results, 17 identified criteria were evaluated and approved based on the opinion of experts. Based on the results, the proposed model was analyzed as a structural equation model and it was shown that the proposed model has a fit and is quantitatively approved. Finally, it can be concluded that in order to maintain a competitive advantage, organizations must adapt to changes in external accounting, such as competitors, customers, government and changing laws, as well as internal sources such as cost reduction and quality improvement; It can help managers make the right decisions to make the business environment more dynamic.

چکیده انگلیسی:

AbstractThe main purpose of this study is to investigate the relationship between interactive and diagnostic approach in the use of management control systems with the acceptance of new management accounting activities and its impact on the success of these activities in Iranian state-owned companies. The statistical population in the present study is all financial experts and heads of industrial accounting in Iranian state-owned companies. In this study, the views of 15 financial experts and heads of industrial accounting in Iranian state-owned companies have been used, and in a small number of employees of Iranian state-owned companies, about 384 people were considered as available sample. The interview was used to collect research data in the qualitative part and a questionnaire was used in the quantitative part. In this research, Delphi technique, hierarchical analysis and interpretive structural modeling have been used to identify and design the pattern of index relations. Qualitative data analysis in this study was performed by theme analysis method. MAXQDA software was used for qualitative content analysis. Also, in a small part, structural equation modeling methods, ie partial least squares (PLS) method were used to test the measurement model and research hypotheses. According to the results, 17 identified criteria were evaluated and approved based on the opinion of experts. Based on the results, the proposed model was analyzed as a structural equation model and it was shown that the proposed model has a fit and is quantitatively approved. Finally, it can be concluded that in order to maintain a competitive advantage, organizations must adapt to changes in external accounting, such as competitors, customers, government and changing laws, as well as internal sources such as cost reduction and quality improvement; It can help managers make the right decisions to make the business environment more dynamic.

منابع و مأخذ:

• اسماعیل اعزازی, محمد و نیک بی بی رئیسی. (1393)، حسابداری مدیریت و روش های نوین ارزیابی عملکرد، سومین کنفرانس ملی حسابداری و مدیریت، تهران، موسسه اطلاع رسانی نارکیش.


• اشرف گنجوئی, اسما و شهناز نایب زاده، ۱۳۹۲، بررسی تاثیر تغییرات سیستم های کنترل و حسابداری مدیریت بر عملکرد سازمانی شرکت های تولیدی، یازدهمین همایش ملی حسابداری ایران، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.


• جلالی.فریز هندی، سید حین، شکیبا جمال آباد، غدیر (۱۳۹۰). بررسی عوامل تاثیر گذار بر حسابداری مدیریت استراتژیک و ارتباط آن با بهبود شرکت. دومین کنفرانس مدیریت اجرایی.


• حاجیها زهره، خراط زاده محدثه. (1393). بررسی رابطه کاربرد نوآوری های حسابداری مدیریت و شاخص های مالی ارزیابی عملکرد در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، دانش حسابداری و حسابرسی، دوره 3، شماره 11، 40-29.


• حاجیها، زهره، سرخانی گنجی، حمیدرضا. (1399). بررسی نقش میانجیگری حسابداری مدیریت بر رابطه بین طراحی سیستم هزینه و عملکرد شرکت، حسابداری مدیریت، دوره 14، شماره 44، 53-41.


• حاجیها، زهره، نبیونی، شایسته. (1393)، "بررسی تاثیر خصوصیات سیستم اطلاعات حسابداری بر عملکرد این سیستم در شرایط تحلیل پذیری وظیفه"، فصلنامه ی علمی پژوهشی حسابداری مدیریت، سال هفتم، شماره ی بیست و یکم.


• حبیبی، آرش؛ ایزدیار، صدیقه و سرافرازی، اعظم. (1393). تصمیمگیری چندمعیاره فازی، رشت، کتیبه گیل.


• امیربیکی لنگرودی، حبیب، کردستانی، غلامرضا، رضایی، فرزین. (1399). الگوی یکپارچه حسابداری مدیریت توسعه پایدار، حسابداری مدیریت، دوره 13، شماره 44، بهار 1399، صفحه 1-21.


• حجازی، رضوان، رامشه، منیژه. (1392). بررسی روابط میان استراتژی تمایز، نوآوری و سیستم های کنترل مدیریت، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، پاییز 1392 , دوره 2 , شماره  7 ; از صفحه 61 تا صفحه 73 .


• داوودیان, معصومه و رحمت الله محمدی پور. (1392)، جایگاه حسابداری مدیریت در مدیریت نوین، دومین همایش ملی علوم مدیریت نوین، گرگان، موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی حکیم جرجانی


• دیانتی دیلمی، زهرا ،علم بیگی،امیر برزگر، مرتضی. (1395)، بررسی رابطه بین کاربرد ابزارهای پیشرفته حسابداری مدیریت و ارزش افزوده اقتصادی، فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مدیریت، سال نهم، ص 10-1.


• رهنمای رودپشتی، فریدون. (1387). مبانی حسابداری مدیریت: رویکرد و دیدگاه نوین، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.


• محسنی، عبدالرضا، وفایی‌پور، روح‌اله. (1398). اولویت بندی عوامل موثر بر نسل سوم هزینه یابی بر مبنای فعالیت عملگرا (PFABC) مطالعه موردی: بیمارستان نمازی شیراز)، حسابداری مدیریت، دوره 12، شماره 41، 184-171.


• غفاری، سمیه، خوزین، علی. (1399). بررسی تاثیر متن مبتنی بر نگاره های مفهومی در یادگیری حسابداری مدیریت، حسابداری مدیریت، دوره 13، شماره 45، 140-131.


• گرکز، منصور، بیگلری، بهرام. (1396). بررسی رابطه بودجه تعاملی و بودجه تشخیصی با اثر بخشی تیم و نقش اثر جمعی ادراک شده، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، دوره 6، شماره 22، 102-87.


• ملانظری، مهناز، داور، سمانه داور. (1392)، "ارتباط اطلاعات حسابداری مدیریت با یادگیری سازمانی و عملکرد تولید"، فصلنامه پژوهش های تجربی حسابداری، سال سوم، شماره نهم، 145-125.


• ملایی, علیرضاا؛ وحید ادوایی و المیرا امسیا. (1393). مباحث جدید حسابداری مدیریت و کاربرد آن در تصمیم گیری مدیران، اولین کنفرانس بین المللی اقتصاد، مدیریت، حسابداری و علوم اجتماعی، رشت، شرکت کارآفرینان دانشگاهی منطقه آزاد انزلی.


• جوادپور، مهران، حمیدیان، محسن. (1398). کاربرد مدل‌ Light TDABC در انتخاب سودآورترین محصولات تولیدی (مطالعه موردی: شرکت تولید محصولات لبنی هموطن)، حسابداری مدیریت، دوره 12، شماره 41، 36-19.


• عابدنظری، مونا، آراد، حامد. (1398). روش شناسی کیفی در تحقیقات حسابداری مدیریت با تأکید بر چالش ها و فرصت ها، حسابداری مدیریت، دوره 12، شماره 41، 132-111.


• برزگر، ناهید، صیادی، محمد، مرادخانی، بهنام. (1398). بررسی نقش هویت های چندگانه در بروز مسأله ی نمایندگی پنهان در حسابداری مدیریت، فصلنامه علمی تخصصی رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری, دوره 3 شماره 11 (1398) , صفحه 150-165


• رستمی مازویی، نعمت، رهنمای رودپشتی، فریدون، رییس زاده، سید محمدرضا، پورزمانی، زهرا. (1398). واکاوی و تبیین اثرات کنشگران فنی و انسانی بر کارکردهای سیستم اطلاعاتی حسابداری مدیریت با استفاده از نظریه شبکه کنشگران، حسابداری مدیریت، دوره 12، شماره 41، 110-91.


• نیرومند, حسن و امید ایمانی خوشخو. (1395). رویکرد های نوین حسابداری مدیریت و مدیریت هزینه سازمان ها، اولین کنفرانس ملی مدیریت مهندسی، آستانه اشرفیه، مؤسسه آموزش عالی مهرآستان گیلان.


• همت فر, محمود؛ هادی همدم و قادر وظیفه دمیرچی، ۱۳۸۹، تکنیکهای نوین حسابداری مدیریت ابزار مدیریت در فضای کسب و کار رقابتی، همایش بررسی راهکارهای ارتقاء مباحث حسابداری مدیریت در صنعت، دورود، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دورود.


• وطن پرست، محمّدرضا، تصدّی کاری، محمّدجواد، احمدزاده لایق، نرگس. (1397). مروری بر تاریخچه و تکنیک‌های حسابداری مدیریت، چشم انداز حسابداری و مدیریت، دوره 1، شماره 2، 53-39.


• Abubakar Nuhu Kevin., Baird Appuhami Bala Appuhamilage, (2017)," The adoption andsuccess of contemporary management accounting practices in the public sector ", Asian Review ofAccounting, Vol. 25 Iss 1 pp. 106 – 126.


• Agostino, D. and Arnaboldi, M. (2012), “Design issues in balanced scorecards: the ‘what’ and ‘how’ ofcontrol”, European Management Journal, Vol. 30 No. 4, pp. 327-339.


• Arjaliès, D.L. and Mundy, J. (2013), “The use of management control systems to manage CSR strategy: a levers of control perspective”, Management Accounting Research, Vol. 24 No. 4, pp. 284-300.


• Bauer-Nilsen, K., Hill C., Trifiletti DM. Libby B., Lash DH. Lain M., Christodoulou D., Hodge C., and Showaiter TN. (2018). “Evaluation of Delivery Costs for External Beam Radiation Thertapy and Brachythetapy for Locally Advanced Cervical Cancer Using Time-Driven Activity-Based Costing”, International Journal of Radiation Oncology*Physics, 1(100):88-94.


• Bedford, D.S. and Malmi, T. (2015), “Configurations of control: an exploratory analysis”, Management Accounting Research, Vol. 27 No. 1, pp. 2-26.


• Byrne, S., Stower, E. and Torry, P. (2007), “Activity based costing implementation success in Australia”, paper presented at the Proceedings of the 21st Australian and New Zealand Academy ofManagement Conference (ANZAM 2007), Sydney.


• Creswell J. (2005). Educational research: Planning, conducting and evaluating quantitative and qualitative research. 2nd ed. Oxford: Oxford University Press.


• Ferreira, A. and Otley, D. (2009), “The design and use of performance management systems: anextended framework for analysis”, Management Accounting Research, Vol. 20 No. 4, pp. 263-28


• Ganorkar Ashwin B., Lakhe Ramesh R., Agrawal Kamalkishor N. (2018). Impiementation of TDABC in SME: A Case Study, Journal of Corporate Accounting & Finance, 29(2): 87-113.


• Henri, J.F. (2006a), “Organizational culture and performance measurement systems”, Accounting, Organizations and Society, Vol. 31 No. 1, pp. 77-103.


• Hiebl, M. R. W. (2018). Management accounting as a political resource for enabling embedded agency. Management Accounting Research, 38, 22–38. https://doi.org/10.1016/j.mar.2017.03.003.


• Jarrar, N.S. and Smith, M. (2014), “Innovation in entrepreneurial organisations: a platform forcontemporary management change and a value creator”, The British Accounting Review, Vol. 46No. 1, pp. 60-76.


• Joshi, P.L.A.L., Bremser, W.G., Deshmukh, A. and Kumar, R. (2011), “Diffusion of management accounting practices in gulf cooperation council countries”, Accounting Perspectives, Vol. 10No. 1, pp. 23-53.


• Kaplan SE, Mackey JT. An examination of the association between organizational design factors and the use of accounting information for managerial performance evaluation. Journal of Management Accounting Research 1992;4:116–30.


• Kurunmaki, L., Lapsley, I. and Melia, K. (2003), “Accountingization v. legitimation: a comparative studyof the use of accounting information in intensive care”, Management Accounting Research, 14 No. 2, pp. 112-139.


• Langfield-Smith, K. (2009), Management Accounting: Information for Creating and Managing Value, 5th ed., McGraw-Hill Higher Education, Sydney.


• Lapsley, I. and Wright, E. (2004), “The diffusion of management accounting innovations in the publicsector: a research agenda”, Management Accounting Research, Vol. 15 No. 3, pp. 355-374.


• leksandre Asatiani, Uday Apte, Esko Penttinen, Mikko Rönkkö, Timo Saarinen. (2020). Impact of accounting process characteristics on accounting outsourcing - Comparison of users and non-users of cloud-based accounting information systems, International Journal of Accounting Information Systems, Volume 34, 2019, 100419.


• Macinati, P, Anessi-Pessina, E/ Health Policy 117 (2014) 98–111. Magd, H. and Curry, A. (2003), “Benchmarking: achieving best value in public-sector organisations”, Benchmarking: An International Journal, Vol. 10 No. 3, pp. 261-286


• Magd, H. and Curry, A. (2003), “Benchmarking: achieving best value in public-sector organisations”, Benchmarking: An International Journal, Vol. 10 No. 3, pp. 261-286


• Md Zin, N., Sulaiman, S. and Ramli, A. (2013), “Performance measurement and Balanced Scorecard implementation: case evidence of a government-linked company”, Procedia Economics anFinance, Vol. 7 No. 1, pp. iii-v.


• Modell, (2012), “Strategy, political regulation and management control in the publicsector: institutional and critical perspectives”, Management Accounting Research, Vol. 23 No. 4, pp. 278-295.


• Noreen, E. (1991), “Conditions under which activity-based cost systems provide relevant costs”, Journal of Management Accounting Research, Vol. 3 No. 4, pp. 159-168.


• Nuraddeen Abubakar Nuhu Kevin Baird Appuhami Bala Appuhamilage , (2017)," The adoption and success of contemporary management accounting practices in the public sector ", Asian Review of Accounting, Vol. 25 Iss 1 pp. 106 – 126.


• Otley   The  contingency  theory  of  management  accounting: achievement and prognosis. Accounting, Organizations and Society 1980;5:413–28.


• Peter G. Rötzel, Alexander Stehle, Burkhard Pedell, Katrin Hummel. (2019). Integrating environmentalmanagement control systems totranslate environmental strategyinto managerial performance, Journal of Accounting &Organizational ChangeVol. 15 No. 4, 2019pp. 626-653.


• Pierce, B. and Brown, R. (2006), “Perceived success of costing systems: activity-based and traditional systems compared”, Journal of Applied Accounting Research, Vol. 8 No. 1, pp. 108-161.


• Ramli, A., Sulaiman, S. and Mitchell, F. (2013), “Challenges in management accounting innovation adoption: evidence from Malaysian companies”, Journal of Finance and Accounting, Vol. 2 No. 2, pp. 125-130.


• Shastri L Nimmagadda, Torsten Reiners, and Gary Burke. (2019). Big Data Guided Design Science Information System (DSIS) Development for Sustainability Management and Accounting, Procedia Computer Science, Volume 112, 2017, Pages 1871-1880.


• Simons, R. (1995), Levers of Control - How Managers Use Innovative Control Systems to Drive Strategic Renewal, Harvard Business School Press, Boston, MA.


• Songini, L., Gnan, L. and Malmi, T. (2013), “The role and impact of accounting in family business”, Journal of Family Business Strategy, Vol. 4 No. 2, pp. 71-83.


• Talha, M., Raja, J. B., & Seetharaman, A. (2010). A New Look At Management Accounting. Journal of Applied Business Research (JABR), 26(4).https://doi.org/10.19030/jabr.v26i4.309.


• Theriou, N., Loukas, A., Maditinos, D. and Šević, Ž. (2009), “Management control systems and strategy: a resource based perspective. Evidence from Greece”, paperpresented at the 7th International Conference on Accounting and Finance in Transition, ICAFT, London.


• Tuanmat, T., Smith, G. M., & Djajadikerta, G.H. (2010). Management Accountingand Organizational Change: An Exploratory Studyin Malaysian Manufacturing Firms. Journal ofApplied Management Accounting Research, Vol.8.No.2, pp51-80.


• Umashev, C.and Willett, R. (2008), “Challenges to implementing strategic performance measurement systemsinmulti‐objective organizations: the case of a large local government authority”, Abacus, Vol. 44 No. 4, pp. 377-398.


• Uyar, A., & Kuzey, C., Does management accounting mediate the relationship between cost system design andperformance?Advances in Accounting, incorporating Advances in International Accounting(2016),http://dx.doi.org/10.1016/j.adiac.2016.06.004.


• Wetzels, M., Schroder, G.O., Oppen, V.C. (2009). Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and empirical illustration, MIS Quarterly, 33 (1), 177-195, 2009.


• Wynne W. Chin., G. Marcoulides. (1998). The Partial Least Squares Approach to Structural Equation Modeling, January 1998Advances in Hospitality and Leisure 8(2).

 

 

یادداشت‌ها