تاثیر عوامل سازمانی و ویژگی های نیروی انسانی بر گزارش هشدار دهی در حرفه حسابرسی: مطالعه موسسات حسابرسی ایران

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

سهیلا محمدیون ¹ (گروه حسابداری، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
محسن حمیدیان ² (گروه حسابداری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
محمدرضا یگانگی ³ (گروه حسابداری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه ازاد اسلامی، تهران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1402/09/24 تاریخ پذیرش : 1402/11/14 تاریخ انتشار : 1403/01/01

کلید واژه: M42, M4, واژه‌های کلیدی: حرفه حسابرسی, گزارش هشدار دهی, عوامل ‌سازمانی, مدل معادلات ساختاری چند سطحی. طبقه بندی JEL : : M49, D20,

چکیده مقاله :

چکیده هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی و تبیین نقش عوامل سازمانی و ویژگی های نیروی انسانی در گزارش هشداردهی حسابرسان مؤسسات حسابرسی در ایران می‌باشد. جامعه آماری پژوهش شامل حسابرسان شاغل در مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی و سازمان حسابرسی است. داده های مربوط به ویژگی های نیروی انسانی و متغیرهای عوامل سازمانی با استفاده از پرسشنامه های استاندارد جمع آوری شده اند. با توجه به پیچیدگی های موجود در پرسشنامه های استاندارد استفاده شده، از یک مدل معادلات ساختاری چند سطحی برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده استفاده شده است. سطح اول و دوم مدل به منظور تایید روایی و پایایی ابزار جمع آوری داده های متغیر پژوهش به کار گرفته شده اند. سطح سوم مدل که مسیر ارتباط متغیرهای پژوهش را تبیین می نماید، برای آزمون فرضیه های مدل مورد استفاده قرار گرفته است. نتایچ پژوهش نشان داد که سبک رهبری آزادمنشانه یک عامل مهم سازمانی اثر گذار بر گزارش هشدار دهی در حرفه حسابرسی در مؤسسات حسابرسی رسمی ایران است. همچنین مدیریت سن نیروی انسانی منجر به ارتقا شفافیت گزارشگری و همچنین به نوبۀ خودموجب گزارش هشداردهی (خطا کاری) به موقع در بین حسابرسان مطابق با اصول، رویه و معیارهای قانونی به عنوان یک عمل داوطلبانه‌ می‌شود.

چکیده انگلیسی:

Abstract The main focus of this research is to investigate and explain the role of organizational factors and human resources characteristics in the warning report of auditors of auditing institutions in Iran. The statistical population of the research includes auditors working in audit institutions, members of the public accountants' society and audit organization. Data related to the characteristics of human resources and the variables of organizational factors have been collected using standard questionnaires. Due to the complex nature of standard questionnaires used, a multi-level structural equation model is used to analyze the collected data. The first and second levels of the model are used to confirm the validity and reliability of the research variables. The third level of the model, which explains the relationship between research variables, has been used to test the research hypotheses. The results of the research showed that the free-spirited leadership style is an important organizational factor promoting the warning report in the audit profession in Iran's official audit institutions. Also, managing age in human resource leads to the improvement of transparency of reporting and, in turn, prompts timely warning reporting among auditors in accordance with principles, procedures and legal criteria as a voluntary act.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع

• اعتمادی حسین، دیانتی دیلمی زهرا. (1388). تاثیر دیدگاه اخلاقی مدیران مالی بر کیفیت گزارش های مالی شرکت‌ها. اخلاق در علوم و فناوری، 4(2-1)،11-20.


• امیرکبیری، علی‌رضا؛ طهرانی، هلیا. (1385). بررسی اثر عوامل فرهنگی (بر اساس مدل DOCS) بر روی رضایت شغلی و عملکرد کارکنان: مورد مطالعه: سازمان تأمین اجتماعی (اداره کل درمان غیرمستقیم استان تهران). مطالعات مدیریت صنعتی،14(5)،201-224.‎


• بدری، احمد. (1393). واکاوی و نقد روش شناسی پژوهش‌های تجربی مالی و حسابداری در ایران، فصلنامه پژوهش‌های تجربی حسابداری، شماره12: صص99-127.


• بنی مهد بهمن، گل محمدی آرش. (1396). بررسی رابطه میان جو اخلاقی و هشداردهی در مورد تقلب از طریق مدل گزارشگری اختیاری در حرفه حسابرسی ایران. دو فصلنامه علمی حسابداری ارزشی و رفتاری، ۲ (۳)، ۸۶-۶۱.


• بنی مهد، بهمن؛ مراد زاده فرد، مهدی؛ اردکانی، معصومه. (1392). فرصت طلبی و ارزش های فرهنگی حسابداری. مدیریت فرهنگی، 7 (20/2)، 72-83.


• بیگی هرچگانی، ابراهیم، بهمن بنی مهد، رضا رئیس زاده و رمضانعلی رؤیایی، (۱۳۹۵).بررسی تأثیر فرصت‌طلبی بر هشدار دهی حسابرسان. دو فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، 1(2)،۶۵-۹۵.


• خلیلی ثمرین، فاطمه ؛ خلیلپور، مهدی ؛ رمضانی ، جواد (1400). رتبه بندی عوامل درونسازمانی و برون سازمانی موثر بر گزارشگری مالی متقلبانه با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی. فصلنامه اقتصاد مالی، دوره 15، شماره 55، صفحه 231-246


• خوشبخت, اسماعیل, تائبی نقندری, امیرحسین, زینلی, حدیث. (1400). دینداری، اخلاق حرفه‌ای حسابداران و تقلب‌های گزارشگری مالی. پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی،مقاله در حال چاپ است.


• دریایی, مجید, نیکو مرام, هاشم, خان محمدی, محمد حامد. (1399). تأثیر فرهنگ سازمانی بر گزارش خطا کاری سازمانی در حرفه حسابرسی. پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی،12 (46)،50-27.


• دریایی, نیکو مرام, هاشم, خان محمدی، محمد حامد. (2020). تأثیر فرهنگ سازمانی بر گزارش خطا کاری سازمانی در حرفه حسابرسی. پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی،12(46)، 27-50.‎


• رامین‌مهر، حمید، چارستاد، پروانه، (1394).روش تحقیق کمی با کاربرد مدل سازی معادلات ساختاری، انتشارات ترمه، چاپ دوم.


• ساروخانی، باقر. (1382).، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، انتشارات دیدار، تهران.


• سکاران، اوما، (1381). روش‌های تحقیق در مدیریت، ترجمه محمدعلی صائبی،انتشارات موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، تهران.


• شجاع، نفیسه؛ بنی مهد؛ بهمن؛ وکیلی فرد، حمیدرضا. (1397). بررسی دیدگاه حسابرسان درباره فعالیت‌های بازاریابی. پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی،10 (38)، 31-46.


• فلاح حمیدی ، حامی؛ فغانی ماکرانی،  خسرو؛ علی ذبیحی(1400) . قدرت و بیش اطمینانی مدیران و گزارشگری متقلبانه. فصلنامه اقتصاد مالی، دوره 15، شماره 54، صفحه 379-400


• گلدوست، مجید، قدرت اله طالب نیا، علی اسماعیل زاده مقری، فریدون رهنمای رودپشتی، رمضانعلی رؤیایی، (1397).ارزیابی تأثیر ادراک اخلاقی و شهود بر قضاوت اخلاقی حسابداران نسبت به هشدار دهی تخلفات مالی در بخش عمومی. دانش حسابداری مالی، شماره 18، 1-24.


• ملکی کاکلر حسن،  بحری ثالث جمال،  جبارزاده کنگرلویی  سعید،  آشتاب  علی(1400).کارایی مدلهای آماری والگوهای یادگیری ماشین در پیش بینی گزارشگری مالی متقلبانه. فصلنامه اقتصاد مالی، دوره 15، شماره 45، صفحه 762-797


• مهدوی، غلامحسین و هوشمند، عبدالحمید. ( 1392 ). بررسی تاثیر فرهنگ اخلاقی سازمان بر رفتار حسابرس. دانش حسابرسی. ۱۳ (۵۱)،۶۱-۴۱.


• نیک کار, بهزاد, آزادی, کیهان, بنی مهد, بهمن, باقرسلیمی, سعید. (1399). توانمندسازی روانشناختی و هشداردهی تقلب در حرفه حسابرسی : آزمون نظریه امنیت روانشناختی. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 9(34)، 47-58.


• نیک کار, بهزاد, آزادی, کیهان, بنی مهد, بهمن, باقرسلیمی, سعید. (1401). آزمون مدل اختالف نظر اصول سازمانی در حسابرسان درباره گزارش تخلفات حرفه ای حسابرسی. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 11(2) ، 59-69


• هومن، حیدرعلی (1370). استنباط آماری در پژوهش رفتاری، تهران، انتشارات دیبا.

• Ahmad, S. A., Yunos, R. M., Ahmad, R. A. R., & Sanusi, Z. M. (2014). Whistleblowing behaviour: The influence of ethical climates theory. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 164, 445-450.


• Alleyne P, Hudaib M, Pike R. (2013). Towards a conceptual model of whistle-blowing intentions among external auditors. The British Accounting Review; 45:10–23f


• Alleyne, P., Charles-Soverall, W., Broome, T., & Pierce, A. (2017). Perceptions, predictors and consequences of whistleblowing among accounting employees in Barbados. Meditari Accountancy Research.


• Alleyne, P., Haniffa, R., & Hudaib, M. (2019). Does group cohesion moderate auditors’ whistleblowing intentions?. Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 34, 69-90.


• Alleyne, P., Haniffa, R., & Hudaib, M. (2019). Does group cohesion moderate auditors’ whistleblowing intentions?. Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 34, 69-90.


• Alonderiene, R., & Majauskaite, M. (2016). Leadership style and job satisfaction in higher education institutions. International Journal of Educational Management.


• Arnold, D., & Ponemon, L. (1991). Internal auditors’ perceptions of whistle-blowing and the influence of moral reasoning: an experiment. Auditing: A Journal of Practice and Theory, 10(2), 1–15.


• Arnold, D., & Ponemon, L. (1991). Internal auditors’ perceptions of whistle-blowing and the influence of moral reasoning: an experiment. Auditing: A Journal of Practice and Theory, 10(2), 1–15.


• Avey, J. B., Reichard, R. J., Luthans, F., & Mhatre, K. H. (2011). Meta‐analysis of the impact of positive psychological capital on employee attitudes, behaviors, and performance. Human resource development quarterly, 22(2), 127-152.


• Aydogdu, S., & Asikgil, B. (2011). An empirical study of the relationship among job satisfaction, organizational commitment and turnover intention. International review of management and marketing, 1(3), 43-53.


• Babalola, M.T., Stouten, J., Euwema, M.C. and Ovadje, F. (2018), “The relation between ethical leadership and workplace conflicts: the mediating role of employee resolution efficacy”, Journal of Management, Vol. 44 No. 5, pp. 2037-2063.


• Boomsma, A. (2010). The Robustness of maximum likelihood estimation in structural equation models; in: Structural Modeling by Example; Edt.s Cuttance, P. and Ecob, R.; Chap. 9; Cambridge University Press: Cambridge.


• Brennan, N., & Kelly, J. (2007). A study of whistleblowing among trainee auditors. The British Accounting Review, 39(1), 61-87.


• Brody, R. G., Gupta, G., & Turner, M. (2020). The influence of country of origin and espoused national culture on whistleblowing behavior. International Journal of Accounting & Information Management, 29 (2), 228-246.


• Copeland, J. (2005). “Ethics as Imperative.” Accounting Horizons, 19 (1), pp.35-43.


• Dalton, D. W. (2021). The effects of machiavellianism and ethical environment on whistle-blowing across low and high moral intensity settings. In Advances in Accounting Behavioral Research. Emerald Publishing Limited,1(24), 29-49.


• Demerouti, E., Mostert, K., & Bakker, A. B. (2010). Burnout and work engagement: a thorough investigation of the independency of both constructs. Journal of occupational health psychology, 15(3), 209.


• Dirani, K. M., & Kuchinke, K. P. (2011). Jobsatisfaction and organizational commitment: validating the Arabic satisfaction and commitment questionnaire (ASCQ), testing the correlations, and investigating the effects of demographic variables in the Lebanese banking sector. The International Journal of Human Resource Management, 22(05), 1180-1202.


• Eleswed, M., & Mohammed, F. (2013). Job satisfaction and organizational commitment: A correlational study in Bahrain. Int J Bus Humanit Technol, 3(5), 44-53.


• Gebremichael, H., & Rao, B. P. (2013). Job satisfaction and organizational commitment between academic staff and supporting staff (Wolaita Sodo University Ethiopia As A Case). Far East Journal of Psychology and Business, 11(2), 11-32.


• Gooty, J., Connelly, S., Griffith, J., & Gupta, A. (2010). Leadership, affect and emotions: A state of the science review. The Leadership Quarterly, 21(6), 979-1004.


• Griffin, Ronald J. Ebert, Ricky W. (2010). Business essentials (8th ed.). Upper Saddle River, New Jersey: Prentice Hall. pp. 135–136. ISBN978-0-13-705349-0.


• Gunlu, E., Aksarayli, M., & Perçin, N. Ş. (2010). Job satisfaction and organizational commitment of hotel managers in Turkey. International Journal of Contemporary Hospitality Management.


• Hoe SL.(2008). Issues and procedures in adopting structural equation modeling technique, journal of applied quantitative methods; 3(­1): 76-83.


• Idris, A. M., & Manganaro, M. (2017). Relationships between psychological capital, job satisfaction, and organizational commitment in the Saudi oil and petrochemical industries. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 27(4), 251-269.


• Jabbari H, Royaee R, Rahnamaye-Roodposhti F. (2010). The impact of culture on accounting students' ethical understanding. Cultural Management Journal,7(1),85-101.(In Persian).


• Jubb, P. (1999). Whistle-blowing: a restrictive definition and interpretation. Journal of Business Ethics, 12(1), 77–94.


• Kaplan, S. N., Klebanov, M. M., & Sorensen, M. (2012). Which CEO characteristics and abilities matter?. The journal of finance, 67(3), 973-1007.


• Kim, W. G., & Brymer, R. A. (2011). The effects of ethical leadership on manager job satisfaction, commitment, behavioral outcomes, and firm performance. International Journal of Hospitality Management, 30(4), 1020-1026.


• Latan, H., Ringle, C. M., & Jabbour, C. J. C. (2018). Whistleblowing intentions among public accountants in Indonesia: Testing for the moderation effects. Journal of Business Ethics, 152(2), 573-588.


• Lok, P., & Crawford, J. (2004). The effect of organisational culture and leadership style on job satisfaction and organisational commitment: A cross‐national comparison. Journal of management development.


• Luthans, F., Youssef, C. M., & Avolio, B. J. (2007). Psychological capital: Developing the human competitive edge (Vol. 198). Oxford: Oxford university press.


• Luthans, F., Youssef, C. M., & Rawski, S. L. (2013). A tale of two paradigms: The impact of psychological capital and reinforcing feedback on problem solving and innovation. Integrating Organizational Behavior Management with Industrial and Organizational Psychology, 125-142.


• Meyer, J. P., Allen, N. J., & Gellatly, I. R. (1990). Affective and continuance commitment to the organization: Evaluation of measures and analysis of concurrent and time-lagged relations. Journal of applied psychology, 75(6), 710.


• Moss E, Rousseau D, Parent S, St-Laurent D, Saintonge J.(­1998). Corrlates of attchment,dt school age: Maternal reported stress .New york: McGraw hill.


• Near, J. P., & Miceli, M. P. (1985). Organizational dissidence: the case of whistle-blowing. Journal of Business Ethics, 4(1), 1–16.


• Putu Gede Wisnu Permana Kawisana, Putu Pande Yudiastra(2022). The Effect of Compensation on the Relationship Between Professional Skepticism, Ethics, Personality Type, Auditor's Experience and Fraud Detection. International Journal of Multidisciplinary Research and Publications, http://ijmrap.com/wp-content/uploads/2022/06/IJMRAP-V4N12P150Y22


• Seligman, M.E.P. and Csikszentmihalyi, M.


• Seligman, M.E.P. and Csikszentmihalyi, M. (2000).“Positive psychology: An introduction”. American Psychologist, 55, 5-14.


• Sikka, P. (2009). Financial crisis and the silence of the auditors. Accounting, organizations and society, 34(6-7), 868-873.


• The Nguyen Huynh & Nguyen Thuy An Hua, (2020). "The relationship between task-oriented leadership style, psychological capital, job satisfaction and organizational commitment: evidence from Vietnamese small and medium-sized enterprises," Journal of Advances in Management Research, Emerald Group Publishing,17(4), 583-604.


• Top, M., & Gider, O. (2013). Interaction of organizational commitment and job satisfaction of nurses and medical secretaries in Turkey. The International Journal of Human Resource Management, 24(3), 667-683.


• Wen, H., Liu-Lastres , B., (2021) Examining the impact of psychological capital on workplace outcomes of ethnic minority foodservice employees, International Journal of Hospitality Management,Vol.94,PP.1-9 https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2021.102881.


• Willett, C., & Page, M. (1996). A survey of time budget pressure and irregular auditing practices among newly qualified UK chartered accountants. The British Accounting Review, 28(2), 101-120.


• Yiing, L. H., & Ahmad, K. Z. B. (2009). The moderating effects of organizational culture on the relationships between leadership behaviour and organizational commitment and between organizational commitment and job satisfaction and performance. Leadership & Organization Development Journal.


• Youssef, C. M., & Luthans, F. (2007). Positive organizational behavior in the workplace: The impact of hope, optimism, and resilience. Journal of management, 33(5), 774-800.


• Yucel, I., & Bektas, C. (2012). Job satisfaction, organizational commitment and demographic characteristics among teachers in Turkey: Younger is better?. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46, 1598-1608.


• Zainun, N. F. H., Johari, J., & Adnan, Z. (2020). Machiavellianism, locus of control, moral identity, and ethical leadership among public service leaders in Malaysia: the moderating effect of ethical role modelling. International Journal of Sociology and Social Policy. 41 (9/10), 1108-1133.