بررسی تأثیر سرمایه‌گذاری بر ارزش افزوده صنعت گردشگری در چارچوب اقتصاد منطقه‌ای: مطالعه موردی استان خراسان رضوی

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

هادی رفیعی دارانی ¹ , مهسا بهرامی نسب ² , جواد براتی ³ , فاطمه رحمانی ⁴

1 - گروه اقتصاد گردشگری، پژوهشکده گردشگری خراسان رضوی ، سازمان جهاددانشگاهی ، مشهد، ایران
2 - گروه اقتصاد گردشگری، پژوهشکده گردشگری خراسان رضوی ، سازمان جهاددانشگاهی ، مشهد، ایران
3 - گروه اقتصاد گردشگری، پژوهشکده گردشگری خراسان رضوی ، سازمان جهاددانشگاهی ، مشهد، ایران
4 - گروه اقتصاد گردشگری، پژوهشکده گردشگری خراسان رضوی ، سازمان جهاددانشگاهی ، مشهد، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/09/23 تاریخ پذیرش : 1402/11/15 تاریخ انتشار : 1402/11/24

کلید واژه: ارزش افزوده, سرمایه‌گذاری‌, داده‌ـ ‌ستانده‌, واژه‌های کلیدی: گردشگری‌, استان خراسان‌رضوی طبقه بندی JEL : O15- O19 – O17‎‏ ‏,

چکیده مقاله :

چکیده امروزه صنعت گردشگری یکی از پایه های اصلی و استوار اقتصاد جهان است که با ایجاد بالاترین میزان ارزش افزوده به صورت مستقیم و غیرمستقیم می تواند سایر فعالیت های اقتصادی و فرهنگی را تحت تأثیر قرار دهد. صنعت گردشگری در استان خراسان رضوی قابلیت برنامه ریزی و استفاده از سرمایه های داخلی و خارجی استان را برای توسعه این بخش و رشد تولید و ایجاد ارزش افزوده و افزایش اشتغال و منابع درآمدی در منطقه، دارا است. هدف این مطالعه بررسی میزان ارزش افزوده ایجادی فعالیت های اصلی گردشگری استان (هر یک از 12 بخش گردشگری) است. ضمن اینکه بررسی میزان تأثیرگذاری سرمایه گذاری بر ارزش افزوده صنعت گردشگری به صورت مستقیم و غیر مستقیم از دیگر اهداف مطالعه است. بدین منظور از جدول داده ـ‌ ستانده ‌بروز رسانی ‌شده‌ استان‌ خراسان ‌رضوی مربوط به سال 1397 ‌استفاده ‌شده‌ است. نتایج با درنظر گرفتن 2 سناریو (سرمایه گذاری متناسب در تمامی بخش های اقتصادی صنعت گردشگری بصورت یکجا، و سرمایه گذاری در هر یک از بخش های اقتصادی صنعت گردشگری بصورت مجزا) مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد چنانچه سرمایه گذاری در همه بخش های گردشگری، به صورت هم زمان 100 میلیارد ریال -در کل معادل 1200 میلیارد ریال- افزایش یابد (به عنوان سناریوهای تحلیلی)، 7/851 میلیارد ریال بر میزان ارزش افزوده ی فعالیت های اقتصادی استان افزوده خواهد شد؛ که از این میزان 5/95 درصد از خلق ارزش افزوده، به صورت مستقیم مربوط به بخش های 12 گانه ی صنعت گردشگری است. بیشترین اثر مستقیم سرمایه گذاری در خلق ارزش افزوده، مربوط به بخش "عمده فروشی و خرده فروشی" و پس از آن مربوط به "بخش های هنر، سرگرمی و تفریح" و "خدمات آژانس مسافرتی" می باشد. همچنین اگر 100 میلیارد ریال سرمایه گذاری در هریک از بخش های گردشگری نیز بصورت مجزا انجام گیرد، بیشترین خلق ارزش افزوده مستقیم، در بخش "هنر، سرگرمی و تفریح"، صورت می گیرد. سرمایه گذاری بر تشکیل گروه ها و مؤسساتی در سطح استان برای تولید، تبلیغ و راه اندازی فعالیت های مختلف هنری، تفریحی و ورزشی، سرمایه‌گذاری در طراحی بسته‌های سفر در موضوعات خاص در حوزه خدمات آژانس مسافرتی و خدمات دهی در بخش اقامت (تأمین جا) بر اساس ذائقه و سلیقه مسافران از مهمترین پیشنهادات این پژوهش بودند.

چکیده انگلیسی:

Abstract Today, the tourism industry is one of the main and stable foundations of the world economy, which can affect other economic and cultural activities by creating the maximum amount of added value. The tourism industry in Khorasan Razavi province can plan and use the province's domestic and foreign investment to develop this sector, grow production, create added value, and increase employment and income sources in the region. The purpose of this study is to investigate the amount of added value created by the main tourism activities of the province (each of the 12 tourism sectors). Another purpose is to analyze the effect of increasing investment on the value-added of the tourism industry. For these purposes, the updated input-output table of Khorasan-Razavi province (2018) has been used. The results were analyzed by considering two scenarios (proportional investment in all economic sectors of the tourism industry together, and investment in each economic sector of the tourism industry separately). The results showed that if investment in all sectors of tourism, increases by 100 billion rials simultaneously -in total equivalent to 1200 billion rials- (as analytical scenarios), 851718 million rials will be added to the value-added of province's economic activities; Of this amount, 95.5% of value-added creation is directly related to the 12 sectors of the tourism industry. The most direct effect of investment in value creation is related to the wholesale and retail sector, the arts, entertainment, recreation sector and Travel agency services sector, respectively. Also, if investment increases by 100 billion rials in each of the tourism sectors separately, maximum direct value-added creation, results from the "arts, entertainment, recreation" sector. The most important suggestions of this study were, Investing in forming groups and institutions in the province to produce, promote and starting various artistic, recreational and sports activities, investing in designing travel packages on specific topics in the field of travel agency services and providing accommodation services based on travellers' tastes.

منابع و مأخذ:

منابع

• آزاددانا، فهیمه. (1395). تاثیر رشد گردشگری در استان قم بر اقتصاد ملی (رویکرد داده-ستاننده دو منطقه­ای). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا.


• آزادگان، غنچه. (1396). آثار اقتصادی مخارج گردشگری داخلی در استان فارس بر ستانده و اشتغال؛ رویکرد داده-ستانده دو منطقه­ای. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی.


• بختیاری، صادق، و یزدانی، مرتضی. (1389). بررسی آثار مستقیم و غیر مستقیم گردشگری بر اشتغال. فصلنامه علوم اقتصادی، 4 (13)، 49-61.


• بزازان، فاطمه، اسماعیلی، مهناز، و فارسی، فرشته. (1399). اثرات اقتصادی ورود گردشگران داخلی به استان خراسان رضوی. فصلنامه علمی پژوهشنامه اقتصادی، 76، 80-55.


• بساک، سعید، و دین پرست، ساجده. (1399). بررسی نقش گردشگری روستایی در توسعه اقتصادی روستاهای هدف گردشگران (مطالعه موردی: روستاهای دهستان مرس، شهرستان شوشتر). جغرافیا و روابط انسانی، 3(1)، 286-269.


• بهبودی، داوود، و باستان، فرانک. (1389). رابطه گردشگری و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشورهای در حال توسعه (رهیافت علّیت در داده های تابلویی).اقتصاد مالی،  4(11)، 1-18.


• دوامی، داود، انصاری، لیلا، و ایرانپور، طیبه. (1392). بررسی نقش و جایگاه سرمایه­گذاری در صنعت گردشگری و تأثیر آن بر اقتصاد ایران، مجموعه مقالات دومین همایش ملی گردشگری و طبیعت گردی ایران زمین، همدان.


• رفیعـی، هـادی، و براتـی، جـواد. (1393). نقـش صنعت گردشـگری در ایجاد اشـتغال در اسـتان خراسـان رضـوی. فصلنامه مطالعـات مدیریت گردشـگری، 8 (25)، 106-141.


• زارع میرک آباد، احمد. (1395). اولویت‏های سرمایه‏گذاری در صنعت گردشگری مورد مطالعه استان یزد. پایان نامه کارشناسی ارشد، مدیریت جهانگردی، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده مدیریت و حسابداری.


• عیسی‌زاده، سعید، و قدسی، سوده. (1391). محاسبه ضرایب اشتغال زایی بخش گردشگری در اقتصاد ایران: با استفاده از مدل داده – ستانده. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، 7 (17)، 172-151.


• فراهانی، عاطفه سادات. (1396). سنجش اثرگذاری گردشگری بین المللی در اقتصاد ایران (رویکرد ماتریس حسابداری اجتماعی). پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته توسعه اقتصادی و برنامه ریزی، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه الزهرا.


• فرزین، محمدرضا، زندی، ابتهال، عبدی، مرجان، و عباس پور، نیلوفر. (1394). شناسایی بخش‌های کلیدی در صنعت گردشگری ایران (بر مبنای مدل داده-ستانده).اقتصاد مالی، 9(32)، 65-81.


• فلیحی، نعمت. (1388). بررسی عوامل موثر بر سرمایه­گذاری بخش گردشگری و مقایسه شیوه­های تأمین مالی سرمایه، مجموعه مقالات دومین کنفرانس بین المللی توسعه نظام تامین مالی در ایران، تهران.


• قربانی، رسول، سلامتی گبلو، شهرام، مهاجری نعیمی، لیلا، و ارژنگی، حجت. (1400). ارزیابی اثرات گردشگری بر توسعه اقتصاد شهری )نمونه مورد مطالعاتی: شهر اردبیل(. جغرافیا و روابط انسانی، 3(4)، 556-542.


• محنت فر، یوسف. (1395). تأثیر درآمدهای گردشگری برجذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی مطالعة موردی: 23 کشور جهان. گردشگری و توسعه، 5(3)، 79-97.


• معلم، کیمیا. (1398). موانع و محدودیت­های سرمایه­گذاری بخش خصوصی در گردشگری استان گلستان. پایان نامه کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی حکیم جرجانی گرگان، گروه مدیریت گردشگری.


• مومنی، فاطمه، و همایونی فر، مسعود. (1394). سرمایه‏گذاری در صنعت گردشگری، چالش‏ها و راهکارها. اولین همایش ملی گردشگری پایدار با رویکرد گردشگری ورزشی، سلامت و محیط زیست، اردبیل.


• میرزایی، حسین، و جلیلی، ساناز. (1390). تأثیر توسعه گردشگری بر رشد اقتصادی (مقایسه ایران وکشورهای منتخب).اقتصاد مالی، 5(15)، 73-92.


• نرگسی، شهین، بابکی، روح اله، و عفتی، مهناز. (1397). بررسی رابطه بین گردشگری، رشد اقتصادی و توسعه مالی در ایران (1395-1368).اقتصاد مالی، 12(44)، 41-68.

یعقوبی منظری، پریسا، و آقامیری، سیدامیر. (1397). بررسی پیوندهای پسین و پیشین صنعت هتلداری برای افزایش تولید و اشتغال در ایران. گردشگری و توسعه، 7(4 ), 18-37

• Anter, M., & Elmaghraby, D. (2021). Tourism value chain in Egyptian national economy: Input-output analysis. Journal of Association of Arab Universities for Tourism and Hospitality, 21(4), 109-129.


• Antonakakis, N., Dragouni, M., Eeckels, B., & Filis, G. (2019). The tourism and economic growth enigma: examining an ambiguous relationship through multiple prisms. Journal of Travel Research, 58(1), 3–24.


• Bezić, H., & Nikšić Radić, M. (2016). Tourism foreign direct investment led tourism gross value added: a co-integration and causality analysis of Croatian tourism. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 30(1), 1443-1460.


• Cannonier, C., & Burke, M. G. (2018). The economic growth impact of tourism in small island developing states-evidence from the Caribbean. Tourism Economics, 25(1), 1-24.


• Castilho, D., Fuinhas, J. A., & Marques, A. C. (2021). The impacts of the tourism sector on the eco-efficiency of the Latin American and Caribbean countries. Socio-Economic Planning Sciences, Available online 21 May 2021, 101089.


• Chen, Y. (2017). China’s tourism-led foreign direct investment inflows: An empirical study. Modern Economy, 8, 39-50.


• Claudia Susana G.L., & Barrón Arreola, K. S. (2019). Impacts of tourism and the generation of employment in Mexico. Journal of Tourism Analysis, 26(2), 94-114.


• Davidson, L., & Sahli, M. (2013). Foreign direct investment in tourism, poverty alleviation, and sustainable development: a review of the Gambian hotel sector. Journal of Sustainable Tourism, 23(2), 167-187.


• Dogru, T., & Bulut, U. (2018). Is tourism an engine for economic recovery? Theory and empirical evidence. Tourism Management, 67, 425-434.


• Dogru, T., McGinley, S. S., & Gon Kim, W. (2020). The effect of hotel investments on employment in the tourism, leisure and hospitality industries. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 32(5), 1941-1965.


• Fauzel, Sh. (2021). FDI and tourism futures: a dynamic investigation for a panel of small island economies. Journal of Tourism Futures, 7(1), 98-110.


• Fauzel, Sh., Seetanah, B., & Sannassee, R.V. (2017). Analysing the impact of tourism foreign direct investment on economic growth: Evidence from a small island developing state. Tourism Economics,23(5), 1042-1055.


• Hubert, P., & Scarlett, G. (.(2021 Tourism recovery and the economic impact: A panel assessment. Research in Globalization, 3, 1-11.


• Lee, H., & Hlee, S. (2021). The intra-and inter-regional economic effects of smart tourism city Seoul: Analysis Using an Input-Output Model. Sustainability, 13(7), 4031.


• Lin, P. P., Li, D. F., Jiang, B. Q., Yu, G. F., & Wei, A. P. (2020). Evaluating the comprehensive impacts of tourism in Hainan by intergrating input-output model with MCDM methods. Technological and Economic Development of Economy, 26(5), 989-1029.


• López, C. S. G., & Arreola, K. S. B. (2019). Impacts of tourism and the generation of employment in Mexico. Journal of Tourism Analysis, Revista de Análisis Turístico, 26(2), 94-114.


• Mamirkulova, G., Mi, J., Abbas, J., Mahmood, S., Mubeen, R., & Ziapour, A. (2020). New silk road infrastructure opportunities in developing tourism environment for residents better quality of life. Global Ecology and Conservation, 24, e01194.


• Miller, R., & Blair, P. (2009). Input–output analysis (Foundations and extensions). (2nd ed.). Cambridge University Press. New York.


• Nguyen, C. P., Thai Binh, P., & Dinh Su, T. (2020). Capital investment in tourism: A global investigation. tourism planning & developmen, Published Online: 15 Dec 2020. https://doi.org/10.1080/21568316.2020.1857825


• Nguyen, Q. H. (2021). Impact of investment in tourism infrastructure development on attracting international visitors: A nonlinear panel ARDL approach using Vietnam’s data. Economies, 9(3), 131-146.


• Oh, C.O. (2005). The contribution of tourism development to economic growth in the Korean economy. Tourism management, 26, 39-44


• Pan, X., & Dossou, T. A. M. (2019). The relationship between tourism and sustainable economic growth in the Republic of Benin. Current Issues in Tourism, 23(7), 785-794.


• Paramati, S. R., Alam, S., & Marco Lau, C. K. (2018). The effect of tourism investment on tourism development and CO2 emissions: empirical evidence from the EU nations. Journal of Sustainable Tourism, 26(9), 1587-1607.


• Ridderstaat, J., Croes, R., & Nijkamp, P. (2014). Tourism and long-run economic growth in Aruba. International Journal of Tourism Research, 16, 472-487.


• Roe, D., Ashley, C., Page, S., & Meyer, D. (2004). Tourism and the poor: Analysing and interpreting tourism tatistics from a poverty perspective, Pro-Poor Tourism Working Paper, 16, Pro-Poor Tourism: London.


• Sokhanvar, , & Glenn, P. (2022). Jenkins impact of foreign direct investment and international tourism on long-run economic growth of Estonia. Journal of Economic Studies, 49(2), 364-378.


• (2018). Tourism for development—Volume I: Key areas for action, World Tourism Organization (UNWTO): Madrid, Spain; p. 47.


• Wang, J., Huang, X., Gong, Z., & Cao, K. (2020). Dynamic assessment of tourism carrying capacity and its impacts on tourism economic growth in urban tourism destinations in China. Journal of Destination Marketing & Management, 15, 383-405.


• World Tourism Organization (UNWTO) and International Labour Organisation (ILO). (2014). Measuring employment in the tourism industries–guide with best practices. Madrid: UNWTO.