مدل سازی پیش بینی کیفیت سود با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی (مطالعه موردی: شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران)

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

لقمان حاتمی شیرکوهی ¹ , صغری براری نوکاشتی ^{2 *} , مریم اوشک سرایی ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
2 - استادیار، گروه حسابداری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
3 - استادیار، گروه مدیریت صنعتی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

تاریخ دریافت : 1401/12/21 تاریخ پذیرش : 1402/03/20 تاریخ انتشار : 1403/10/16

کلید واژه: کیفیت سود, شبکه عصبی, کیفیت اقلام تعهدی,

چکیده مقاله :

هدف اصلی پژوهش بررسی عوامل موثر بر کیفیت سود بر اساس روش شبکه عصبی مصنوعی است. دوره زمانی پژوهش از ابتدای سال 1389 تا پایان سال 1401 بوده و جامعه آماری پژوهش شامل تمام شرکت‌‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. در این مطالعه به منظور شناسایی و پیش‌بینی کیفیت سود، شاخص‌‌های مرتبط با حاکمیت شرکتی، سیاست تقسیم سود، تامین مالی بدهی، محافظه ‌کاری و سایر عوامل تاثیر‌گذار مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس نتایج پژوهش، شبکه مورد نظر با میزان دقت 96/93 درصد بهترین عملکرد را در پیش‌بینی کیفیت سود داشت و همچنین نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که سیاست تقسیم سود، استقلال هیت مدیره ، استقلال کمیته حسابرسی، محافظه کاری، مالکیت سازمانی و تامین مالی بدهی به ترتیب بیشترین تاثیر را بر کیفیت سود داشته‌اند. نتایج این تحقیق نشان می‌هد از بین 6 متغیر ورودی، متغیر سیاست تقسیم سود با 25 درصد، استقلال اعضای هیئت مدیره با 21 درصد و استقلال کمیته حسابرسی با 15 درصد به ترتیب دارای بیشترین اهمیت در پیش بینی کیفیت سود بوده است.

چکیده انگلیسی:

This study tends to investigate the effective factors on earnings quality and to help decision makers, including investors, to identify the quality of the earnings reported by management in financial statements based on artificial neural network (ANN). The method used in this study is multilayer perceptron ANN. The time scope of the study begins from 2010 to 2022; the statistical population of the study includes all firms listed in Tehran Stock Exchange. In order to identify and predict earnings quality, parameters related to corporate governance, dividend policy, debt financing, conservatism, and other effective factors were studied. Based on the results, the network had the best performance in earnings quality prediction with a precision of 93.96%. The results also show that dividend policy, board independence, audit committee independence, conservatism, organizational ownership, and debt financing have the greatest effect on earnings quality, respectively. The results show that dividend policy (25%), board independence (21%), and audit committee independence (15%), respectively, are the most important variables in earnings quality prediction. The results of the model can be useful for earnings quality prediction by investors, shareholders, creditors, and other interested groups.

منابع و مأخذ:


فهرست منابع
ابراهیمی کردلر، علي؛ جوانی قلندری، موسي (1395). تاثیر تخصص حسابرس بر کیفیت سود و همزمانی قیمت سهام. بررسی¬های حسابداری و حسابرسی، 23(2)، 137-154.
ابراهیمی، سيدكاظم؛ بهرامي نسب، علي؛ ممشلي، رضا (1395). تاثیر بحران مالی بر کیفیت سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، بررسی¬های حسابداری و حسابرسی،24(2)،483-502
بیگ زاده عباسی، امیرحسین؛ بیگ زاده عباسی، فرزانه (1394). پیش بینی قیمت سهام با استفاده از شبکه عصبی فازی شواهدی از بورس اوراق بهادار تهران. کنفرانس بین المللی پژوهشهای نوین در مدیریت، اقتصاد وحسابداری.
پیری، پرويز؛ قرباني، ماريه (1396). ارزیابی رابطه بین نوع اظهار نظر حسابرس مستقل و کیفیت سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، بررسی¬های حسابداری و حسابرسی، 24(4) ،415-433
جعفری، مينا؛ کاظمی، معصومه (1400) . بررسی تاثیر حاکمیت شرکتی، محافظه کاری و اندازه شرکت بر کیفیت سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. دومین کنفرانس بین المللی چالش¬ها و راهکارهای نوین در مهندسی صنایع، حسابداری و مدیریت، دانشگاه دامغان.
خدایاری، محمدعظیم؛ یعقوب¬نژاد، احمد؛ خلیلی عراقی، مریم (1399). مقایسه برآورد تلاطم بازارهای مالی با استفاده از مدل رگرسیون و مدل شبکه عصبی، نشریه اقتصاد مالی، 14 (52)، 223-240
دولو، مریم؛ حیدری، تکتم (1396). پیش‌بینی شاخص سهام با استفاده از ترکیب شبکه عصبی مصنوعی و مدل‌های فرا ابتکاری جستجوی هارمونی و الگوریتم ژنتیک، نشریه اقتصاد مالی، 11 (40)، 1-24
زارعی، توران؛ زندی، رضا (1398). بررسی تاثیر حاکمیت شرکتی و کیفیت حسابرسی بر کیفیت سود در شرکت¬های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. چشم انداز حسابداری و مدیریت، 2(14)، 19–30.
قاسمی، عبدالرسول؛ بهرامی، جاوید؛ شعبانی جفرودی (1397). پیش بینی شکاف دارایی- بدهی پویا در صنعت بانکداری ایران کاربرد الگوی عصبی- فازی تطبیقی و الگوی حافظه بلندمدت (مطالعه موردی: یک بانک خصوصی)، نشریه اقتصاد مالی، 12 (45)، 93-126
کردستانی، غلامرضا؛ معصومي، جواد؛ بقايي، وحيد (1392). پیش بینی سطح مدیریت سود با استفاده از شبکه های عصبی مصنوعی. پیشرفت‌های حسابداری، (5)1، 169-190.
مصلی، مهسا؛ پیرایش، رضا؛ مظفری، سعید (1399). عوامل مؤثر بر کیفیت سود شرکت‌های دارویی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه علمی تخصصی رویکردهای پژوهشی نوین در حسابداری و مدیریت، 4 (29) ، 60-76.
نیکبخت، محمدرضا؛ احمدخان بيگي، م (1397). تاثیر حاکمیت شرکتی بر کیفیت گزارشگری مالی: رویکرد یکپارچه. بررسي¬های حسابداری و حسابرسی، 24(3) ،433-455.
Al‐Najjar, B., & Hussainey, K. (2009). The association between dividend payout and outside directorships. Journal of Applied Accounting Research. Journal of Applied Accounting Research, 10(1), 4-19.
Beigzadeh Abbasi, A.H., Beigzadeh Abbasi, F. (2014). Stock price forecasting using fuzzy neural network Evidence from Tehran Stock Exchange. International Conference on New Research in Management, Economics and Accounting. (in Persian)
Caskey, J., & Hanlon, M. (2013). Dividend policy at firms accused of accounting fraud. Contemporary Accounting Research, 30(2), 818-850.
Chiripanhura, B. (2011). Median and mean income analyses‐Their implications for material living standards and national well‐being. Economic & Labour Market Review, 5(2), 45-63.
Collins, D. W., Chen, W., & Melessa, S. (2017). The effect of conditional accounting conservatism on the predictive ability of accruals components with respect to future cash flows. Available at SSRN 2992150.
Dechow, P., Ge, W., & Schrand, C. (2010). Understanding earnings quality: A review of the proxies, their determinants and their consequences. Journal of accounting and economics, 50(2-3), 344-401.
Delkhosh, M., & Sadeghi, M. (2017). The effect of accounting conservatism and earnings management on earnings quality. International Journal of Accounting and Economics Studies, 5(2), 157-162.
Ebrahimi Kurdler, A., Javani Qalandari, M. (2015). Impact of auditor expertise on earnings quality and stock price concurrency. Accounting and Auditing Reviews, 23 (2), 137-154. (in Persian)
Ebrahimi, S., Bahraminasab, A., Mamashli, R. (2017). The Effect of Financial Crisis on Earnings Quality. Accounting and Auditing Review, 23(4), 415-434. (in Persian)
Ghosh, A., & Moon, D. (2010). Corporate debt financing and earnings quality. Journal of Business Finance & Accounting, 37(5‐6), 538-559.
Givoly, D., & Hayn, C. (2000). The changing time-series properties of earnings, cash flows and accruals: Has financial reporting become more conservative?. Journal of accounting and economics, 29(3), 287-320.
Hendriksen, E. S., & Van Breda, M. F. (1992). Accounting Theory. Boston: Richard D. Irwin.
Jafari, M.; Kazemi, M. (2021). Investigating the effect of corporate governance, conservatism and company size on the quality of profits of companies listed on the Tehran Stock Exchange. The Second International Conference on Challenges and New Solutions in Industrial Engineering, Accounting and Management, Damghan University. (in Persian).
Jones, J. J. (1991). Earnings management during import relief investigations. Journal of accounting research, 29(2), 193-228.
Kordestani, G., Masomi, J., Baghaee, V. (2013). Predicting Earnings Management level By Using Artificial Neural Networks. Journal of Accounting Advances, 5(1), 169-190.
Mashoka, T. Z., & Abu-hommous, A. (2018). The effect of conservatism on earnings quality. Jordan Journal of Business Administration, 14(1), 165-175.
Mosalla, M., Piraish, R., Mozaffari, S. (2019). Factors affecting the profit quality of pharmaceutical companies listed on the Tehran Stock Exchange. Journal of New Research Approaches in Accounting and Management, 4 (29), 60-76. (in Persian)
Nikbakht, M., Ahmadkhanbeigi, M. (2018). The Impact of Corporate Governance on Financial Reporting Quality: Integrated Approach. Accounting and Auditing Review, 25(3), 433-455.
Nitkin, M. R. (2007). An Investigation of the Association Between Governance Quality and Accrual Based Earnings Quality. Ph.D. Thesis, Boston University, School of Management, UMI number: 3240635.
Piri, P., Gorbani, M. (2018). Evaluation the Relationship between the Type of Independent Auditor's Opinion and Earnings Quality. Accounting and Auditing Review, 24(4), 483-502. (in Persian)
Pratiwi, W., & Pralita, T. (2021). The Influence of Corporate Governance Mechanism, Accounting Conservatism, And Company Size on Earnings Quality. Journal of Economics, Finance and Management Studies, 4(01), 26-34.
Skinner, D. J., & Soltes, E. (2011). What do dividends tell us about earnings quality?. Review of Accounting Studies, 16(1), 1-28.
Tong, Y. H., & Miao, B. (2011). Are dividends associated with the quality of earnings?. Accounting horizons, 25(1), 183-205.
Tsai, C. F., & Chiou, Y. J. (2009). Earnings management prediction: A pilot study of combining neural networks and decision trees. Expert systems with applications, 36(3), 7183-7191.
Zang, A. Y. (2012). Evidence on the trade-off between real activities manipulation and accrual-based earnings management. The accounting review, 87(2), 675-703.
Zarei, T., Zandi, R. (2018). Investigating the Impact of Corporate Governance and Audit Quality on Profit Quality in Companies Listed on Tehran Stock Exchange. Accounting and Management Perspectives, 2 (14), 19–30.