ریشه شناسی چند واژۀ خویشاوندی در گویش لری بختیاری

محورهای موضوعی : زبان شناسی، گویش شناسی، فرهنگ عامه،ادبیات فارسی

سارا محمدی اوندی ^{1 *}

1 - گروه ادبیات فارسی دانشکده ادبیات علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه

تاریخ دریافت : 1404/02/13 تاریخ پذیرش : 1404/04/14 تاریخ انتشار : 1404/06/07

کلید واژه: گویش بختیاری, "تاته", "کچی", "هالو", بوتی,

چکیده مقاله :

هدف این پژوهش، بررسی واژه‌های خویشاوندی "تاته، کچی، هالو، و بوتی" در گویش  بختیاری است و اینکه کدامیک از این واژه‌ها ریشه در خانواده هندواروپایی و کدامیک ریشه در خانواده‌های غیر هندواروپایی دارند. روش کار در کنار ریشه‌شناسی هر واژه، هم بررسی واژه‌های مدنظر در همة خانواده‌های زبانی در ارتباط با زبان‌های ایرانی و هم تطبیق آنان با گویش‌ کردی است. سرانجام چنین برداشت شد که به احتمال بسیار واژه تاته، نام‌آوا و ریشه در خانواده هندواروپایی؛ واژه کچی ریشه در ترکی-مغولی از خانواده آلتایی؛ واژه هالو ریشه در زبان اکدی از خانواده سامی؛ و واژه بوتی احتمالاً ریشه در زبان ایرانی باستان داشته باشد.

چکیده انگلیسی:

 This research aims to examine the related words "Tāte, Kečhi, Hālu, and Bōti" in the Bakhtiari dialect and to determine which of these words have roots in the Indo-European family and which have roots in those of non-Indo-European. The method involves examining the etymology of specific words by analyzing them across various Iranian language families and comparing them with the Kurdish dialect. The findings suggest that "Tāta" likely originates in the Indo-European language family. The word "Keči" appears to be rooted in Mongolian, which belongs to the Altaic family. "Hālu" originates in Akkadian, from the Semitic family. Lastly, "Bōti" is believed to have root in Old Indian languages

منابع و مأخذ:

 اشمیت. رودیگر( 1383). راهنمای زبان¬های ایرانی، ج 2، تهران، انتشارات ققنوس
 جهاندیده، عبدالغفور (1396)، فرهنگ بلوچی-فارسی، تهران، انتشارات معین
 خلف تبریزی (برهان)، محمد حسین (1342): برهان قاطع، ج3، تهران، کتابفروشی ابن سینا
 سرلک، رضا (1381): واژه نامه گویش بختیاری چهارلنگ، تهران، نشر آثار
 علیرضایی، کرم (1377): فرهنگ واژگان لری و کردی و تطبیق برخی واژگان لری و کردی با زبانهای ایرانی باستان. تهران. انتشارات شیداسب
 مددی، ظهراب (1392)، واژه نامه زبان بختیاری، اهواز، انتشارات آیات
 معینی سام، بهزاد (1401): خاستگاه اقوام ایرانی، هندواروپاییان، ج 1، تهران، انتشارات آوای خاور
 معینی سام، بهزاد؛ محمدی اوندی، سارا (1402): سرگذشت دگرگونی آواهای زبان فارسی، تهران، انتشارات آوای خاور

 Anonby. Erik & Asadi Ashraf (2014): Bakhtiari Studies I: Phonology, Text, Lexicon. Sweden. Uppsala Universitet
 _____________________(2018): Bakhtiari Studies II: Orthography. Sweden. Uppsala Universitet
 Baily. H. W (1979): Dictionary of Khotan Saka. Cambridge. Cambridge University Press
 Black. Geremy and George. Andrew (2000): A Concise Dictionary of Akkadian. Wiesbaden. Harrassowitz Verlag
 Bomhard. Allan R (2015): A Comprehensive Introduction to Nostratic Comparative Linguistics, with Special Reference to Indo-European. New York. Charleston, SC.
 Brown. Keith (2009): Concise Encyclopedia of languages of the World. London. Cambrudge University Press
 Chyet. Michael. L (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmanji-Inglizi. New Haven and London. Yale University Press
 David. Anne Boyle (2014): Descriptive Grammar of Pashto and its Dialects. Göttingen. De Gruyter Mouton
 Doefer. Gerhard (1963): Turkische und Mongolische Elemente im Neupersischen. Wiesbaden. Franz Stiener Verlag GMBH.
 Frye. Richard N (2008): The Period from the Arab Invasion to the Saljuqs. Vol 4. Cambridge. The Cambridge University Press
 Garthwaite. Gene R. (2009): Khans ans Shas, a History of the Bachtiary Tribe in Iran. Londoan and New York. Cambridge University Press
 Halloran. Jon Alan (2006): A Dictionary Guide to the Ancient Sumerian language. Los Angeles. Logogram Publishing
 Herodotus. (1922): Histories. Vol I. Translated by Goldy. Massachusettes. Harvard University Press.
 Hinz Walther and Koch Heidemarie (1987): Elamisches Wortherbuch. Berlin. Verlag von Dietrich Reimer
 Hoftijzer. J and Jongeling (1995): Dictionary of the North-West Semitic Inscriptions. Leiden. New York. E, J. Brill
 Lubotsky. A. (2007): Proto-Indo-European Etymology Dictionary. Moscow. Dnghu association publishing.
 Lurimer. Major D. L. R (1921): The Phonology of the Bakhtiari, Badakhshani and Madaglashti Dialects of Modern Persian with Vocabulary. London. Royal Asiatic Society
 Makki. El Rabih (2013): Decomposition of hamito-Semitic Roots into their Ultimate Primeval Components. Beirt-Lebanon. Bissan Publishers
 Mallory. J. P & Adams. D. Q (1997): Encyclopedia of Indo-European Culture. London and Chicago. Fitzroy Dearborn Publishers
 Mayrhofer Manfred (1956): Kurzgefasstes Etymologisches Wörterbuch des Altinischen. Heidelberg. Carl Winter Universitätverlag
 Mayrhofer, M. (1992): Etymologisches wörterbuch des Altindoarischen. Band I. Heidelberg. Carl Winetr. Universitätsverlag.
 Minorsky. V. (1945): The Tribes of Western Iran. The Journal of the Royal Anthropological of Great Britain and Ireland. Vol. 75. NO ½
 Monier-Williams.M. (1999): A Sanskrit-english dictionary. Delhi. Motilal banarsidass publishers.
 Morgenstierne. Georg (1938): Indo-Iranian Frontier Languages. Iranian Pamir Languges, Yidgha-Munji, Sanglechi-Ishkashmi and Wakhi. Oslo. H. Aschehoug and Co.
 __________________(2003): A New Etymological Vocabulary of Pashto. Wiesbaden. Dr. Ludwig Reichert Verlag.
 Pashtoon. Zeeya A (2009): Pashto-English Dictionary. United State of America. Dunwoody Press
 Payne J. R. (2009): Iranian Lnguages. Edoted by Bernard Comri in the World’s Major Lnguages. London and New York. Routladge Taylor and Francis Group.
 Pokorny. Julius (1930): Indo-Germanisches Etymologisches Wörterbuch. München. Francke Verlag Bern
 Qazzaz. Shafiq (2000): The Sharezoor Kurdish-English Dictionary. Erbil. Aras press and Publisher
 Rajki Andras (2006): Mongolian Etymological Dictionary. London
 Reiner, Erica and Rowton (1995): The Assyrian Dictionary. Vol 6. Chicago. The Original Institute of the University of Chicago.
 Rizgar. Baran (1993): Kurdish- English Dictionary. London. Peckham Hill Street
 Sallaberger. Walter (2006): Sumerischer Zettelkasten. Leipzig-Münchner
 Schmitt. Rudiger (2014): Wörterbuch der Altpersichen Konigsinschriften. Wiesbaden. Dr. Ludwid Reichert Verlag
 _______________ (1989): Compendium Linguarum Irancarum. Wiesbaden. Dr. Ludwid Reichert Verlag
 Soden. Wolfram Von (1965): Akkadisches Handwörterbuch. Band I. Wiesbaden. Otto Harrassowitz.
 Starostin. A. V and Dybo. O. A (2018): An Etymological Dictionary of Altaic Languages. Lodon and New York. Brill
 Turner. R. L (1973): Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages. London. Oxford University Press
 Windfuhr. G. (2009): The Iranian Languages. New York. Routledge Taylor and Francis group.