تحلیل بوردیوییِ ذوق زیبایی‌شناختی فردوسی
محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی
صبا پژمان فر
1
(
دانش آموختۀ دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
)
احمد ذاکری
2
(
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
)
کلید واژه:
چکیده مقاله :
در این مقاله نظریۀ ساختارگرایی تکوینی بوردیو به کار گرفته شده است تا میزان تأثیر طبقۀ اجتماعی و میدان تولید فرهنگی در ذوق و قریحۀ زیبایی شناختی فردوسی سنجیده شود. اهمیت پرداختن به این موضوع از آن جاست که سهم ویژگی های فردی فردوسی در منظوم کردن شاهنامه را بسنجیم. بنابراین بعد از تعریف و تحدید کلی نظریۀ بوردیو، در بخشی از این پژوهش به شناخت طبقۀ اجتماعی فردوسی پرداخته ایم و از آنجاکه فردوسی از طبقۀ دهقانان بوده و این طبقه ریشه در ایران دورۀ ساسانی داشته، طبقۀ دهقان را به طور کامل بررسی کرده ایم. در بخش دیگری ویژگی های میدان فرهنگی ایران قرن چهار و پنج را بررسی کرده ایم. بر اساس بررسی های صورت گرفته و با روش توصیفی ـ تحلیلی(کتابخانه ای) این نتیجه به دست آمد که قسمتی از ذوق زیبایی شناختی فردوسی به علت طبقۀ اجتماعی اوست و طبقۀ دهقان وی را در فراگیری آموزه هایی توانمند کرده است که در ذوق و قریحۀ او تأثیرگذار است. همچنین نقش عادت واره های او در میدان فرهنگی زمان مورد بحث، او را به سمت آموزه های ادبی و علمی ایران که نقش در هویت ایرانی دارد می کشاند و بنابراین کنشی (استراتژی ) در پیش می گیرد که همانا سرایش شاهنامه است.
In the present research , Bourdieu's theory of genetic structuralism has been employed so that to measure the impact of the social class and cultural production area on ferdowsi's aesthetic taste. After the general definition of the theory , part of the research we have come to know Ferdowsi's social class and because Ferdowsi was a peasant class and this class was the root of Iran during the Sasanian era, we have fully examined the peasant class.In another section, we examine the characteristics of the fourth and fifth century cultural fields of Iran. Based on the findings, by descriptive – analytical methed (library), the result was that part of Ferdowsi s aesthetic taste is due to his social class and the peasant class has given him the opportunity to learn the teachings that have influenced his taste. Also, the role of his habituses in the cultural fieldof time of discussed. Hi is pulling towards the literary and scientific teachings of Iran, which are part of the Iranian identity and so there is a strategy that goes through Shahnameh.
کتاب ها
بوردیو، پیر(1393) نظریه کنش: دلایل عملی و انتخاب عقلانی، ترجمه مرتضی مردیها، تهران: نقش و نگار.
بونویتز، پاتریس (1389) درس هایی از جامعه شناسی پییر بوردیو، ترجمۀ جهانگیر جهانگیری و حسن پورسفیر، تهران: آگه.
بهار، محمدتقی(1381) سبک شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی برای تدریس در دانشکده و دورۀ دکتری ادبیات، تهران: زوّار.
پرستش، شهرام (1390) روایت نابودی ناب(تحلیل بوردیویی بوف کور در میدان ادبی ایران)، تهران: ثالث.
تفضلی، احمد (1387) جامعۀ ساسانی ارتشیان، دبیران، دهقانان، ترجمۀ مهرداد قدرتدیزجی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ثامری، احسان ذنون (1394) حیات علمی در روزگار سامانیان، ترجمۀ جمال اشرفی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
جوانشیر، ف.م.(1380) حماسۀ داد: بحثی در محتوای سیاسی شاهنامه فردوسی، تهران: جامی.
راوندی، مرتضی(1357) تاریخ اجتماعی ایران(طبقات اجتماعی بعد از اسلام)، جلد سوم، تهران: امیرکبیر.
ریاحی، محمدامین (1382) سرچشمه های فردوسیشناسی، تهران: پژوهشگاه علومانسانی و مطالعات فرهنگی.
ریتزر، جورج (1389) مبانی نظریۀ جامعه شناختی معاصر و ریشه های کلاسیک آن، ترجمۀ شهناز مسمی پرست، تهران: ثالث.
شاپورشهبازی، علیرضا (1390) زندگینامۀ تحلیلی فردوسی، ترجمۀ هایده مشایخ، تهران: هرمس.
شمیسا، سیروس (1374) سبک شناسی شعر، تهران: فردوس.
شویره، کریستیان و اولیویه فونتن (1385) واژگان بوردیو، زیر نظر ژانـ پییر زرده، ترجمۀ مرتضی کتبی، تهران: نی.
صفا، ذبیحالله (1371) تاریخ ادبیات در ایران، جلد اول، تهران: فردوس، چاپ دوازدهم.
صفا، ذبیحالله (1369) حماسه سرایی در ایران، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم.
فردوسی، ابوالقاسم (1389) به کوشش جلال خالقی مطلق، تهران: دائرهالمعارف بزرگ اسلامی.
کریستنسن، آرتور امانوئل (1374) وضع ملت و دولت و دربار در دورۀ شاهنشاهی ساسانیان، ترجمۀ مجتبی مینوی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
وحیدا، فریدون (1390) جامعه شناسی در ادبیات فارسی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها(سمت)، مرکز تحقیق و توسعۀ علوم انسانی.
مقالات
خالقیمطلق، جلال (1390)، دقیقی، فردوسی و شاهنامه سرایی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، صص 117ـ120.
خسروی، محمدرضا(1392)، دهقان، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، ج18، صص445ـ448.
رنانی، محسن(1392)، فردوسی آفرینشگر سرمایه های نمادین، جهان کرد یکسر پر آواز خویش: مجموعه مقالات شاهنامه پژوهی، به کوشش نغمه دادور، تهران: دریچۀ نو، صص 167ـ 188.
_||_References
Books
Bourdieu, Pierre (2014) Theory of Action: Practical Reasons and Rational Choice, translated by Morteza Mardiha, Tehran: Naghsh va Negar.
Bonowitz, Patrice (2010) Lessons from the Sociology of Pierre Bourdieu, translated by Jahangiri Jahangiri and Hassan ورPorsfir, Tehran: Ad.
Bahar, Mohammad Taghi (2002) Stylistics or the history of the evolution of Persian prose for teaching in the faculty and doctoral course in literature, Tehran: Zavar.
Parastesh, Shahram (2011) The Narration of Pure Extermination (Bourdieu Analysis of the Blind Owl in the Iranian Literary Field), Tehran: Third.
Tafazli, Ahmad (2008) Sassanid Army Society, Teachers, Peasants, translated by Mehrdad Ghodratdizaji, Tehran: University Publishing Center.
Sameri, Ehsan Zenoon (2015) Scientific Life in the Samanid Era, translated by Jamal Ashrafi, Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company.
Javanshir, FM (2001) Epic: A Discussion on the Political Content of Ferdowsi's Shahnameh, Tehran: Jami.
Ravandi, Morteza (1978) Social History of Iran (Social Classes after Islam), Volume 3, Tehran: Amirkabir.
Riahi, Mohammad Amin (2003) Sources of Ferdowsiology, Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies.
Ritzer, George (2010) Fundamentals of Contemporary Sociological Theory and Its Classical Roots, translated by Shahnaz Masmiparast, Tehran: Third.
Shapoorshahbazi, Alireza (2011) Ferdowsi Analytical Biography, translated by Hayedeh Mashayekh, Tehran: Hermes.
Shamisa, Sirus (1995) Poetry Stylistics, Tehran: Ferdows.
Shoireh, Christian and Olivier Fontaine (2006) Bourdieu's words, under the supervision of Janpier Zardeh, translated by Morteza Katabi, Tehran: Ney.
Safa, Zabihollah (1992) History of Literature in Iran, Volume One, Tehran: Ferdows, Twelfth Edition.
Safa, Zabihollah (1990) Epic poetry in Iran, Tehran: Amirkabir Publishing Institute, fifth edition.
Ferdowsi, Abolghasem (2010) by Jalal Khaleghi Motlagh, Tehran: The Great Islamic Encyclopedia.
Christensen, Arthur Emmanuel (1995) The Situation of the Nation and the State and the Court during the Sassanid Empire, translated by Mojtaba Minavi, Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies.
Vahida, Fereydoun (2011) Sociology in Persian Literature, Tehran: Organization for the Study and Compilation of University Humanities Books (Samat), Center for Research and Development of Humanities.
Articles
Khaleghi Motlagh, Jalal (2011), Daqiqi, Ferdowsi and Shahnameh Sarai, Academy of Persian Language and Literature, pp. 117-120.
Khosravi, Mohammad Reza (2013), Peasant, Encyclopedia of the Islamic World, under the supervision of Gholam Ali Haddad Adel, vol. 18, pp. 445-448.
Renani, Mohsen (2013), Ferdowsi, the Creator of Symbolic Capitals, Jahan Did, Singing: A Collection of Shahnameh-Research Articles, by Naghmeh Dadvar, Tehran: New Window, pp. 167-188.