شگردهای شکل پردازانه در داستان بیوتن رضا امیرخانی

محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی

منیژه فرجیان محترم ¹ , علی دهقان ² , ایوب کوشان ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

تاریخ دریافت : 1398/09/12 تاریخ پذیرش : 1399/05/01 تاریخ انتشار : 1402/01/01

کلید واژه: برجسته سازی, پست مدرنیسم, فرم, بیوتن, بازی زبانی,

چکیده مقاله :

توجّه به فرم و برجسته کردن آن، به یکی از وجوه شاخص نویسندگان پسامدرن تبدیل شده است. مفهوم فرم در این جریان، اشاره به قالب بیان یا طرز معناسازی است. در این صورت تمامی تمهیداتی که در خدمت به وجود آمدن شکلی نو و بدیع برای ارائۀ محتوا از جمله فراداستانی بودن، ساحت های وجودشناسانه به کار می روند، جنبۀ درونی فرم تلقی شده و طرز قرارگرفتن واژه ها بر روی کاغذ، بازی با کلمات، تکرار و مانند آن، جنبۀ بیرونی فرم شمرده می شوند. توجّه به فرم بیرونی گاهی سبب گردیده که نویسنده با افراطی توجیه ناپذیر به شکل پردازی بگراید و از مسیر بیان مفهوم کاملاً بازماند. از این رو در نقد ادبی معاصر، بررسی و تحلیل تکنیک های نوآورانه ای که نویسنده برای معناسازی به کار می گیرد، در کانون توجّه منتقدان قرارگرفته است. هدف این مقاله نیز بررسی شگردهای نوآورانۀ معناساز در بیوتن امیرخانی است. بر این مبنا، شناختن نوع فرم ها و شکل های بدیع به کاررفته در بیوتن و تأثیر آن ها در معناسازی و تعمیق محتوا، سؤال های اساسی این پژوهش بوده اند. بررسی عناصر فرمی و تحلیل نقش آن ها در برجسته کردن درون مایه های داستان، نشان می دهد که روش امیرخانی صرفاً نوگرایی های ظاهری نبوده است و وی با آشنایی زدایی پویا و برجسته سازی فرم، به محتوای متن ژرفای ویژه و تفکّرانگیز بخشیده است.

چکیده انگلیسی:

Focusing on form and high lighting it has changed in to an advantage for postmodernist authors. The meaning of Form in this trend refers to the format of stating or meaning making method. In this style all the preperations  that  are  at  the service  of  developing  a new and original form of  representing   meaning  are  considered  as  the inner aspect  of the  form  and the way  words are  written  on the paper،  playing  with words، repetition  and so on are considered as the outer  aspect  of  the form. Focusing on the outer form sometimes causes the writer to tend to words the formation with an inexcusable excess and to fail to express meaning. Therefore  in  contemporary  criticism، the study and analysis of  technics  of  innovations that theauthor  uses  for  postmodernism  meaning  making uses  for  postmodernism  meaning  making  have  been  at  the  center of attention.The purpose of this article is to examine the innovative semantic tricks in Amirkhani's "Bivatan". Based on this, recognizing the type of forms and novel forms used in “bivatan” and their effects on the meaning and deepening of content have been the main questions of this research. Examining the  elements of the forms and analyzing their roles in highlighting the themes of the story shows that Amirkhani's method was not merely apparent modernization, and he gave a special and thought-provoking depth to the content of the text by dynamically defamiliarizing and highlighting the form.

منابع و مأخذ:

کتاب‌ها

احمدی، بابک (1375) ساختار و تاویل متن، تهران: مرکز.

امیرخانی، رضا (1396) بیوتن، تهران: علم.

انوشه، حسن (1381) فرهنگ‌نامۀ ادبی فارسی، جلد2، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

ایرانی، ناصر (1380) هنر رمان، تهران: آبانگاه.

بیات، حسین (1387) داستان‌نویسی جریان سیال ذهن، تهران: علمی.

پاینده، حسین (1388) نقد ادبی و دموکراسی، تهران: نیلوفر.

پاینده، حسین (1393) داستان کوتاه در ایران (داستان های پسامدرن)، تهران: نیلوفر.

پرینس، جرالد (1391) روایت‌شناسی؛ شکل و کارکرد روایت، ترجمۀ محمد شهبا، تهران: مینوی خرد.

تدینی، منصوره (1388) پسامدرنیسم در ادبیات داستانی ایران، تهران: رامین.

تسلیمی، علی (1388) نقد ادبی، تهران: آگه.

رشیدیان، عبدالکریم (1393) فرهنگ پسامدرن، تهران: نی.

سلدون، رامان و پیتر ویدوسون (1377) راهنمای نظریّۀ ادبی معاصر، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: طرح نو.

شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1366) شاعر آینه‌ها، تهران: آگاه. شمیسا، سیروس (1383) انواع ادبی، تهران: فردوس.

فتوحی، محمود (1391) سبک‌شناسی، تهران: سخن.

لوئیس، بری (1383) مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان: پسامدرنیسم و ادبیات، گزینش و ترجمۀ حسین پاینده، تهران: روزنگار.

لیوتار، ژان فرانسوا (1381) وضعیت پست مدرن، ترجمۀ حسینعلی نوذری، تهران: گام نو.

مک هیل، برایان (1395) داستان پسامدرنیستی، ترجمة علی معصومی، تهران: ققنوس.

میرعابدینی، حسین (1383) صدسال داستان‌نویسی، جلد 4 و 3، تهران: چشمه.

نوذری، حسینعلی (1392) پست مدرنیته و پست مدرنیسم، تهران: نقش جهان.

یزدانجو، پیام (1394) ادبیات پسامدرن، تهران: مرکز.

مقالات

امیرخانی، رضا. (1392). وضعیت خطرناک نویسندگی. ادبیات و داستان، (6)، 39-34.

غفاری سحر. (1389). پسامُدرنِ تصنعی: نقد و بررسی شگردهای فراداستان در رمان بیوتن. نقد ادبی،3(9)، 89-73. dor:20.1001.1.20080360.1389.3.9.11.7

مندنی‌پور، شهریار. (1377). بحثی پیرامون لحن و نثر درداستان. آدینه، (3)،133-132.

منابع لاتین

Singh. Prasidh Raj (2011) Consumer Culture and Postmodernism, Postmoder Opening, Natinal Law University: Orissa India Internatinal Conference Lumen.

Books

Ahmadi, Babak (1996) Text structure and interpretation, Tehran: Center.

Amirkhani, Reza (2016) Bivatan, Tehran: Alam.

Anoushe, Hassan (2002) Persian Literary Dictionary, Volume 2, Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance.

Bayat, Hossein (1999) Storytelling of the fluid flow of the mind, Tehran: Elmi.

Fatuhi, Mahmoud (2012) Stylology, Tehran: Sokhn.

Irani, Nasser (2010) The Art of the Novel, Tehran: Abangah.

Lewis, Barry (2003) Modernism and Postmodernism in the Novel: Postmodernism and Literature, selected and translated by Hossein Payandeh, Tehran: Roozangar.

Lyotard, Jean Francois (2002) The Postmodern Situation, translated by Hossein Ali Nowzari, Tehran: Gam Nou.

McHale, Brian (2015) The story of postmodernism, translated by Ali Masoumi, Tehran: Phoenix.

Mira Abdini, Hossein (2004) One hundred years of story writing, volumes 4 and 3, Tehran: Cheshme.

Nowzari, Hossein Ali (2012) Postmodernity and Postmodernism, Tehran: Naqsh Jahan.

Payandeh, Hossein (2009) Literary Criticism and Democracy, Tehran: Nilofar.

Payandeh, Hossein (2013) Short story in Iran (postmodern stories), Tehran: Nilofar.

Prince, Gerald (2012) Narratology; The form and function of narration, translated by Mohammad Shahba, Tehran: Minvi Khord.

Rashidian, Abdul Karim (2014) Postmodern Culture, Tehran: Ni.

Seldon, Raman and Peter Widdowson (1998) Guide to Contemporary Literary Theory, translated by Abbas Mokhbar, Tehran: New Design.

Shafiei-Kadkani, Mohammad Reza (1987) The Poet of Mirrors, Tehran: Aghaz.

Shamisa, Siros (2004) Literary types, Tehran: Ferdous.

Tadini, Mansoureh (2008) Postmodernism in Iranian fiction, Tehran: Ramin.

Taslimi, Ali (2009) literary criticism, Tehran: Ame.

Yazdanjo, Payam (2014) Postmodern Literature, Tehran: Center.

Articles

Amirkhani, R. (2012). The perilous state of writing. Literature and fiction, (6), 39-34.

Ghaffari, S. (2010). Pseudo-Postmodernism: A Critique of Metafictional Techniques in Bivatan. LCQ, 3(9), 73-89. dor:20.1001.1.20080360.1389.3.9.11.7.

Mandanipour, S. (1998). A discussion about tone and prose in stories. Adine, (3), 133-132.

Latin References

Singh. Prasidh Raj (2011) Consumer Culture and Postmodernism, Postmoder Opening, Natinal Law University: Orissa India Internatinal Conference Lumen.