تعهدِ ایدئولوژیک و مخاطب شناسیِ شعر سیاوش کسرایی
محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی
1 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران.
کلید واژه: شعر, سیاوش کسرایی, مارکسیسم, مخاطب,
چکیده مقاله :
سیاوش کسرایی از شاعران نوپردازیست که به واسطۀ گرایش حزبی و تعلق خاطری که به ایدئولوژی مارکسیستی داشت، در شکلگیری گونهای شعر نو با ماهیتِ گفتمانی خاص، نقش ایفا نموده و آثاری با مختصات و رمزگانِ مرامی و ایدئولوژیک سروده است. در این نوشتار، کیفیت، ابعاد و شاخصههای بخشی از شعر کسرایی که متأثر از تفکر سیاسی و حزبی و نیز تحت تأثیر مخاطبان ویژۀ او تکوین یافته، به شیوۀ توصیفی- تحلیلی مورد بررسی و کاوش قرار گرفته است. یافتههای پژوهش حکایت از آن دارد که کسرایی در مواردی نه فقط در جایگاه شاعر، بلکه در موقعیت یک ایدئولوگ و نظریهپردازِ حزبی و سیاسی ظاهر شده است؛ بدینواسطه، شعر او ویژگیهای مرامنامه یا بیانیۀ حزبی و ایدئولوژیک را به خود پذیرفته است. در این موارد، شعر کسرایی عموماً در راستای اعتباربخشی به ارزشها، آرمانها و مولفههای ایدئولوژی مارکسیستی نظام یافته است؛ از این روی، بیش از مخاطبان عام و معمول شعر، مخاطبانی را مد نظر داشته که با شاعر، همگرایی و مشترکات فکری و ایدئولوژیک دارند؛ یا از عادات و زمینۀ ذهنی لازم و مناسب برای ادراک مفاهیم و محتوای ایدئولوژیک شعر او برخوردار هستند. زیرا تنها این گروه از مخاطبان میتوانند پیام، معانی و مفاهیمی را از شعر کسرایی دریافت و برداشت کنند، که کسرایی قصد القاء و انتقال همانها را به خوانندگان داشته است.
Siavash Kasrai is one of the modernist poets who played a role in the formation of a new type of poetry with a special discursive nature due to his party orientation and attachment to Marxist ideology, and he wrote works with mystical and ideological coordinates and codes. In this article, the quality, dimensions, and characteristics of a part of Kasrai's poetry, which was developed under the influence of political and party thinking, as well as under the influence of his special audience, have been investigated and explored in a descriptive-analytical way. The findings of the research indicate that in some cases Kasrai has appeared not only in the position of a poet, but also in the position of an ideologue and party and political theoretician; In this way, his poetry has adopted the characteristics of party and ideological manifesto or statement. In these cases, Kasrai's poetry is generally organized in the direction of validating the values, ideals and components of Marxist ideology; From this point of view, more than the general and usual audience of poetry, he has considered audiences who have intellectual and ideological commonalities with the poet; Or they have the habits and mental background necessary and suitable for understanding the concepts and ideological content of his poetry. Because only this group of audience can receive and understand the message, meanings and concepts from Kasrai's poetry, which Kasrai intended to induce and convey the same to the readers.
کتاب¬ها
آشوری، داریوش. (1358). فرهنگ سیاسی، تهران: مروارید.
احمدی حاجی کلایی، حمید. (1389). جریان¬شناسی چپ در ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
ایگلتون، تری. (1391). پرسش¬هایی از مارکس، ترجمۀ رحمان بوذری و صالح نجفی، تهران: مینوی خرد.
بال، ترنس، و دُگر، ریچارد. (1390). آرمان¬ها و ایدئولوژی¬ها، ترجمۀ احمد صبوری کاشانی، تهران: کتاب اُمه.
براهنی، رضا. (1371). طلا در مس، جلد 1 و3، تهران: نویسنده.
براهنی، رضا. (1374). گزارش به نسل بی¬سن فردا، تهران: مرکز.
بشلر، ژان. (1370). ایدئولوژی چیست، نقدی بر ایدئولوژی¬های غربی، ترجمۀ علی اسدی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
بلزی، کاترین. (1379). عمل نقد، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: قصه.
بهبهانی، سیمین. (1378). یاد بعضی نفرات، تهران: البرز.
پارسی¬نژاد، ایرج. (1388). احسان طبری و نقد ادبی، تهران: سخن.
پازارگاد، بهاء¬الدین. (1360). مکتب¬های سیاسی، تهران: اقبال.
پلامناتز، جان پتروف. (1381). ایدئولوژی، ترجمۀ عزت¬الله فولادوند، تهران: علمی و فرهنگی.
پورقمی، ناصر. (1355). شعر و سیاست، سخنی در بارۀ ادبیات ملتزم، تهران: مروارید.
تسلیمی، علی. (1387). گزاره¬هایی در ادبیات معاصر ایران (شعر)، تهران: اختران.
ج. پژوهشگران. (1390). حزب توده از شکل¬گیری تا فروپاشی، به¬کوشش جمعی از پژوهش-گران، تهران: موسسۀ مطالعات و پژوهش¬های سیاسی.
چه¬گوارا، ارنستو. (1387). خاطرات بولیوی، ترجمۀ بهمن دهگان، تهران: خوارزمی.
حسن¬لی، کاووس. (1383). گونه¬های نوآوری در شعر معاصر ایران، تهران: ثالث.
حقوقی، محمد. (1381). حد همین است، تهران: قطره.
خزائل، حسن. (1384). فرهنگ ادبیات جهان، جلد 4، تهران: کلبه.
دستغیب، عبدالعلی. (1386). از دریچۀ نقد، گفتارها و جستارهای نقد ادبی، به کوشش علیرضا قوچه¬زاده، تهران: خانه کتاب.
رحمانی، نصرت. (1369). درباره هنر و ادبیات؛ گفت و شنودی با نصرت رحمانی، محمدعلی سپانلو و محمدحسین شهریار، به کوشش ناصر حریری، بابل: کتابسرای بابل.
رویایی، یدالله. (1357). از سکوی سرخ (مسائل شعر)، تهران: مروارید.
سپانلو، محمدعلی. (1369). دربارۀ هنر و ادبیات؛ گفت¬وشنودی با نصرت رحمانی، محمدعلی سپانلو و محمدحسین شهریار، به کوشش ناصر حریری، بابل: کتابسرای بابل.
سینکلر، اندرو. (1360). چه¬گوارا، ترجمۀ حیدرعلی رضایی، تهران: خوارزمی.
شاملو، احمد. (1365). هنر و ادبیات امروز، گفت¬وشنودی با براهنی و شاملو، به کوشش ناصر حریری، بابل: کتابسرای بابل.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1390). با چراغ و آینه، تهران: سخن.
طبری، احسان. (1359). مسائلی از فرهنگ و هنر و زبان، تهران: مروارید.
طبری، احسان. (1367). کژ راهه (خاطراتی از تاریخ حزب توده)، تهران: امیرکبیر.
عابدی، کامیار. (1396). مقدمه¬ای بر شعر فارسی در سدۀ بیستم میلادی، تهران: جهان کتاب.
فتوحی، محمود. (1392). سبک¬شناسی، نظریه¬ها، رویکردها و روش¬ها، تهران: سخن.
کسرایی، سیاوش. (1391). مجموعه اشعار سیاوش کسرایی، تهران: نگاه.
کیانوری، نورالدین. (1382). خاطرات نورالدین کیانوری، تهران: اطلاعات.
گلسرخی، خسرو. (1357). آخرین دفاع و مجموعۀ شعر، نقد، ترجمه و مصاحبۀ خسرو گلسرخی، گردآوری و تنظیم: بزرگ خضرائی، تهران: آرمان.
گورکی، ماکسیم. (1357). دربارۀ ادبیات، ترجمۀ معلم، تهران: آبان.
لنگرودی، شمس. (1377). تاریخ تحلیلی شعر نو، جلد 3، تهران: مرکز.
لنگرودی، شمس. (1387). تاریخ شفاهی ادبیات معاصر ایران، گفتگو: کیوان باژن، دبیر مجموعه: محمدهاشم گلپایگانی، تهران: ثالث.
لوبون، گوستاو. (1384). روانشناسی توده¬ها، ترجمۀ کیومرث خواجوی¬ها، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
میلز، چالز رایت. (1379). مارکس و مارکسیسم، ترجمۀ محمد رفیعی مهرآبادی، تهران: خجسته.
وینسنت، اندرو. (1378). ایدئولوژی¬های مدرن سیاسی، ترجمۀ مرتضی ثاقب¬فر، تهران: ققنوس.
هینیک، ناتالی. (1384). جامعه¬شناسی هنر، ترجمۀ عبدالحسین نیک¬گهر، تهران: آگه.
مقالات
باباچاهی، علی. (1367). 57 سال شعر نو فارسی. آدینه، (25)، 38-41.
References
Books
Abedi, K. (1977). An Introduction to Persian Poetry in the Twentieth Century, Tehran: Jahan Kitab. [In Persian]
Ahmadi Haji Kalai, H. (2009). Leftist Currents in Iran, Tehran: Islamic Culture and Thought Research Institute. [In Persian]
Ashouri, D. (1979). Political Culture, Tehran: Morvarid. [In Persian]
Ball, T., & Doger, R. (2011). Ideals and Ideologies, Trans. Ahmad Saburi Kashani, Tehran: Kitab Uma. [In Persian]
Baraheni, R. (1992). Gold in Copper, Volumes 1 and 3, Tehran: Author. [In Persian]
Baraheni, R. (1995). Report to the Ageless Generation of Tomorrow, Tehran: Markaz. [In Persian]
Bechler, J. (1991). What is Ideology? A Critique of Western Ideologies, Trans. Ali Asadi, Tehran: Sahami Publication Company. [In Persian]
Behbahani, S. (1999). The Memory of Some People, Tehran: Alborz. [In Persian]
Belzey, C. (1999). The Practice of Criticism, Trans. Abbas Mokhbar, Tehran: Qeseh. [In Persian]
C. Researchers. (2011). Tudeh Party from Formation to Collapse, by the Efforts of a Group of Researchers, Tehran: Institute of Political Studies and Research. [In Persian]
Che Guevara, E. (2008). Bolivian Memories, Trans. Bahman Dehgan, Tehran: Kharazmi. [In Persian]
Dastghayib, A. A. (2007). Through the Window of Criticism, Speeches and Essays on Literary Criticism, edited by Alireza Ghochehzadeh, Tehran: Khaneh Ketab. [In Persian]
Eagleton, T. (2012). Questions from Marx, Trans. Rahman Bouzari and Saleh Najafi, Tehran: Minou Kherad. [In Persian]
Fotohi, M. (1993). Stylistics, Theories, Approaches and Methods, Tehran: Sokhan. [In Persian]
Golsorkhi, Kh. (1978). The Last Defense and Collection of Poetry, Criticism, Translation and Interview of Khosrow Golsorkhi, Compiled and Edited by Bozorg Khazraei, Tehran: Arman. [In Persian]
Gorky, M. (1978). On Literature, Trans. Moallem, Tehran: Aban. [In Persian]
Hassanli, K. (2004). Types of Innovation in Contemporary Iranian Poetry, Tehran: Sales. [In Persian]
Hynick, N. (2005). The Sociology of Art, Trans. Abdolhossein Nik-Gohar, Tehran: Ageh. [In Persian]
Kasraei, S. (1991). A Collection of Poems by Siavash Kasraei, Tehran: Negah. [In Persian]
Khazael, H. (2005). World Literature Dictionary, Volume 4, Tehran: Kolbe. [In Persian]
Kianuri, Nooruddin. (1983). Memoirs of Nooruddin Kianuri, Tehran: Etelaat. [In Persian]
Langroodi, Sh. (1998). Analytical History of Modern Poetry, Volume 3, Tehran: Markaz. [In Persian]
Langroodi, Sh. (2008). Oral History of Contemporary Iranian Literature, Interview: Keyvan Bajan, Editor of the Collection: Mohammad Hashem Golpayegani, Tehran: Sales. [In Persian]
Le Bon, G. (2005). The Psychology of Masses, Trans. Kiyomars Khajoohi, Tehran: Roshangaran and Women's Studies. [In Persian]
Legal, M. (2002). This is the limit, Tehran: Qatra. [In Persian]
Mills, Ch. W. (2000). Marx and Marxism, Trans. Mohammad Rafiei Mehrabadi, Tehran: Khojasteh. [In Persian]
Parsinejad, I. (2009). Ehsan Tabari and Literary Criticism, Tehran: Sokhan. [In Persian]
Pazargad, B. (1981). Political Schools, Tehran: Iqbal. [In Persian]
Plamenatz, J. P. (2002). Ideology, Trans. Ezatollah Foladvand, Tehran: Elmi va Farhangi. [In Persian]
Pourqomi, N. (1976). Poetry and Politics, A Talk on Committed Literature, Tehran: Morvarid. [In Persian]
Rahmani, N. (2000). About Art and Literature; A Conversation with Nosrat Rahmani, Mohammad Ali Sepanloo and Mohammad Hossein Shahriar, edited by Nasser Hariri, Babol: Kebatsaraye Babol. [In Persian]
Royaei, Y. (1978). From the Red Platform (Poetry Issues), Tehran: Morvarid. [In Persian]
Sepanlu, M. A. (1980). On Art and Literature; Conversations with Nosrat Rahmani, Mohammad Ali Sepanlu and Mohammad Hossein Shahriar, edited by Nasser Hariri, Babol: Babol Bookstore. [In Persian]
Shafiei Kadkani, M. R. (1990). With a Lamp and a Mirror, Tehran: Sokhan. [In Persian]
Shamloo, A. (1986). Art and Literature Today, Conversations with Baraheni and Shamloo, edited by Nasser Hariri, Babol: Babol Bookstore. [In Persian]
Sinclair, A. (1981). Che Guevara, Trans. Heydar Ali Rezaei, Tehran: Kharazmi. [In Persian]
Tabari, E. (1970). Issues of Culture, Art and Language, Tehran: Morvarid. [In Persian]
Tabari, E. (1988). The Crooked Path (Memoirs of the History of the Tudeh Party), Tehran: Amirkabir. [In Persian]
Taslimi, A. (2008). Propositions in Contemporary Iranian Literature (Poetry), Tehran: Akhtaran. [In Persian]
Vincent, A. (2000). Modern Political Ideologies, Trans. Morteza Saqebfar, Tehran: Qoghnous. [In Persian]
Articles
Babachahi, A. (1988). 57 Years of New Persian Poetry. Adineh, (25), 38-41. [In Persian]