رویکرد ابوالعلاء معری و خیام نسبت به زندگی و مرگ
محورهای موضوعی : شعر
1 - دانشجوی دکترای دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم
کلید واژه:
چکیده مقاله :
مرگ به عنوان یکی از بزرگ‌ترین معماهای حیات بشری در طول تاریخ همواره مورد توجه متفکران و اندیشمندان بوده است. ابوالعلاء معری شاعر، اندیشمند و متفکر عرب و خیام نیشابوری شاعر، فیلسوف و دانشمند ایرانی از جمله شخصیت‌هایی بوده‌اند که در باب مرگ تأملات بسیاری داشته‌اند. از نظر آن‌ها برداشت‌های مختلفی از مرگ وجود دارد. برداشت‌های مثبت و منفی که ریشه در فلسفه آفرینش و معنای زندگی دارد و بدون دستیابی به فلسفه حیات نمی‌توان برداشت درستی از مرگ داشت. در نتیجه میان معنای زندگی و مرگ رابطه عمیقی برقرار است. ما به یاری خداوند قصد داریم در این مقاله ضمن ارائه شرح حالی از زندگی دو شاعر به بررسی و تحلیل افکار و عقاید و وجوه تشابه و تباین بین آنان بپردازیم و دیدگاه این دو تن را نسبت به مقوله فناپذیری و مرگ مورد نقد و بررسی قرار دهیم.
Death, as one of the greatest mysteries of human life throughout history, has always been considered by thinkers. Abul Ala Moari, an Arab poet, thinker, and Khayyam Neyshabouri, an Iranian poet, philosopher, and scientist, were among the characters who thought a lot about death. According to them, there are different perceptions of death. Positive and negative perceptions that are rooted in the philosophy of creation and the meaning of life, and without achieving the philosophy of life, it cannot have a correct perception of death. As a result, there is a deep connection between the meaning of life and death. With God's help, in this article, while presenting a biography of the two poets' life, we intend to study and analyze the thoughts, ideas, and aspects of similarities and differences between them, and to examine the views of these two people on the category of mortality and death.
ابن خلکان، شمس الدین ابوالعباس. بی‌تا، وفیات الأعیان فی أنباء أبناء الزمان، تحقیق د.احسان عباس، بیروت: دار الثقافه.
احمدی، بابک. 1375ش، ساختار و تأویل متن، چاپ سوم، تهران: انتشارات مرکز.
اسلامی ندوشن، محمد علی. 1379ش، خیام و درد روشن بینی، تهران: فصلنامه هستی.
امین رضوی، مهدی. 1385ش، صهبای خرد، ترجمه مجدالدین کیوانی، تهران: انتشارات سخن.
آسیموف، ایزاک. 1366ش، دایرة المعارف علم و صنعت، ترجمه محمود مصاحب، ج1، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
البستانی، فؤاد افرام. 1988م، المجانی الحدیثة، قم: انتشارات ذوی القربی.
پژمان، حسین. 1322ش، ترانه‌های خیام، اصفهان: شرکت تضامنی علمی، کتابفروشی خورشید.
تیموربان، احمد. 2003م/1424ق، ابوالعلاء المعری؛ نسبه، اخباره، شعره ومعتقده، الطبعة الاولی، القاهره: دار الافاق العربیه.
حجازی، بنفشه. 1381ش، دایره حیرت، چاپ اول، تهران: انتشارات دانش فریار.
حسین، طه. 1344ش، گفت و شنود فلسفی در زندان ابوالعلاء معری، ترجمه حسین خدیو جم، تهران: بی نا.
حسین، طه. 1988م، من تاریخ الأدب العربی، ج 3، الطبعة الرابعة، بیروت: دار العلم للملایین.
دانش، حسین. 1379ش، رباعیات عمر خیام، ترجمه توفیق سبحانی، چاپ اول، تهران: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
الدباب، عبد المجید. 1986م، ابوالعلاء المعری الزاهد المفتری علیه، مصر: بی نا.
رضازاده شفق، صادق. 1321ش، تاریخ ادبیات ایران، تهران: چاپخانه دانش.
زرین کوب، عبد الحسین. 1382ش، با کاروان حله، چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات علمی.
زرین کوب، عبد الحسین. 1382ش، تاریخ مردم ایران، چاپ هشتم، تهران: نشر امیرکبیر.
سارتر، ژان پل. 1370ش، ادبیات چیست، مترجمان: ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی، چاپ هفتم، تهران: نشر امیرکبیر.
سپهری، سهراب. 1368ش، هشت کتاب، چاپ هشتم، تهران: چاپ طهوری.
السیوطی، جلال الدین عبد الرحمن. 1979م، بغیة الوعاة فی اللغویین والنحاة، بیروت: دار الفکر.
الصفدی، صلاح الدین جلیل بن ایبک. 1981م، الوافی بالوفیات، تحقیق د.احساس عباس، آلمان: دار فرانز شتاینر ویسبادن.
صولتی، بهمن. 1382ش، رباعیات حکیم عمر خیام، چاپ اول، تهران: نشر قطره.
فرزانه، محسن. 1362ش، نقد و بررسی رباعیات خیام، چاپ اول، تهران: چاپ احمدی.
مهاجر شیروانی، فردین. 1382ش، خیام و عقاب الموت، چاپ اول، تهران: انتشارات سنایی.
همایی، جلال الدین. 1346ش، خیامی نامه، تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.
یکانی، اسماعیل. 1342ش، نادره ایام حکیم عمر خیام، تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.
مقالات
ذکاوتی قراگز لو، علیرضا. 1375ش، «آیا ابوالعلاء ملحد بوده است؟»، مجله شعر، ص20.
_||_
Ibn Khalkan, Shams al-Din Abu al-Abbas. Bita, Vafiyat Al-Ayan Fi Anba Abna Al-Zaman, research by D. Ehsan Abbas, Beirut: Dar al-Saqafa.
Ahmadi, Babak 1996, Text Structure and Interpretation, Third Edition, Tehran: Markaz Publications.
Islami Nadushan, Mohammad Ali 2000, Khayyam and Dard Roshan Bini, Tehran: Hasti Quarterly.
Amin Razavi, Mehdi 2006, Sehbai Kherad, translated by Majdadin Keiwani, Tehran: Sokhan Publications.
Asimov, Isaac. 1987, Encyclopedia of Science and Technology, translated by Mahmoud Masaheb, vol. 1, Tehran: Scientific and Cultural Publications.
Al-Bostani, Fouad Afram. 1988, Al-Majani Al-Hadith, Qom: Zuy Al-Ghorba Publications.
Pejman, Hossein 1943, Khayyam Songs, Isfahan: Scientific Cooperative Company, Khorshid Bookstore.
Teimurban, Ahmad 2003, Abu Ala al-Moari; Generation, News, Poetry and Belief, First Edition, Cairo: Dar Al-Afaq Al-Arabiya.
Hejazi, Banafsheh. 2002, Circle of Wonder, first edition, Tehran: Danesh Faryar Publications.
Hossein, Taha. 1964, Philosophical Dialogue in Abul Ala Moari Prison, translated by Hossein Khadio Jam, Tehran: Bina.
Hossein, Taha. 1988, from the History of Arabic Literature, vol. 3, Al-Taba Al-Rabeaa, Beirut: Dar Al-Alam Lel-Malaiyn.
Danesh, Hussein 2000, Omar Khayyam's quatrains, translated by Tawfiq Sobhani, first edition, Tehran: Publications of the Association of Cultural Works and Honors.
Al-Dabab Abd Al-Majid, 1986, Abu Ala al-Moari al-Zahid al-Moftari, Egypt: Bina.
Rezazadeh Shafaq, Sadegh. 1942, History of Iranian Literature, Tehran: Danesh Printing House.
Zarrinkoob, Abdul Hussein 2003, with Helle Caravan, 13th edition, Tehran: Scientific Publications.
Zarrinkoob, Abdul Hussein 2003, History of the Iranian people, eighth edition, Tehran: Amirkabir Publishing.
Sarter, Jean Paul. 1991, What is Literature, Translators: Abolhassan Najafi and Mostafa Rahimi, seventh edition, Tehran: Amirkabir Publishing.
Sepehri, Sohrab 1989, eight books, eighth edition, Tehran: Tahoori Press.
Al-Sivati, Jalal al-Din Abd al-Rahman. 1979, Baghiya Al-Vaat Fi Al-Laghvein Valnahat, Beirut: Dar al-Fekr.
Al-Safadi, Salahuddin Jalil bin Aybak. 1981, Alwafi Belvafiyat, research by D. Ehsas Abbas, Germany: Dar Franz Steiner Wiesbaden.
Solati, Bahman. 2003, Hakim Omar Khayyam's quatrains, first edition, Tehran: Qatreh Publishing.
Farzaneh, Mohsen 1983, Critique of Khayyam's quatrains, first edition, Tehran: Ahmadi Press.
Mohajer Shirvani, Fardin. 2003, Khayyam and Oghab Al-mot, first edition, Tehran: Sanai Publications.
Homayi, Jalaluddin 1967, Khayami Nameh, Tehran: National Works Association Publications.
Yekani, Ismail. 1963, Nadereh Ayam of Hakim Omar Khayyam, Tehran: National Works Association Publications.
Articles
Zakavati Qaragaz Lu, Alireza. 1996, "Was Abu Ala an atheist?", Poetry Magazine, p.