مقایسه تطبیقی معلّقات سبع و غزل غزل‌های سلیمان
محورهای موضوعی : شعرعبدالرسول فروتن 1 , سعدالله همایونی 2
1 - استادیار پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی، سازمان سمت
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تهران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
در این مقاله به بررسی تطبیقی دو اثر ادبی می‌پردازیم: معلّقات سبع و غزل غزل‌های سلیمان. معلّقات سبع مجموعه هفت قصیده از مشهورترین اشعار ادبیات عرب دوره جاهلی است و غزل غزل‌ها یکی از کتاب‌های عهد عتیق(تورات) و منسوب به سلیمان نبی(حکومت در حدود قرن دهم ق.م). این دو متن کهن از نظر مضامینی همچون تشبیه معشوق به آهو و خوشبویی وی، توجه به گردنبند و جواهرات معشوق، فراق، جست‌وجوی یار و محو شدن آثار و نوع خاصی از تشبیه دارای مشابهت‌هایی هستند که در این پژوهش به بررسی و تطبیق آن‌ها با توجه به مکتب فرانسوی خواهیم پرداخت، زیرا در این مکتب، دو اثر از دو زبان مختلف در صورتی با یکدیگر به صورت تطبیقی مقایسه می‌شوند که ارتباط تاریخی میان مردمان آن دو زبان وجود داشته باشد. اطلاعاتی در دست است که ثابت می‌کند پیش از ظهور اسلام، اعراب، به‌ویژه در یثرب، به دلیل سکونت یهودیان و مسیحیان در شبه جزیره و ارتباط داشتن با آن‌ها، با مطالب کتاب مقدّس آشنا بوده‌اند.
The present article studies two literary works comparatively: Muʻallaqāt and the Song of Songs (Song of Solomon). Muʻallaqāt is a combination of seven most famous poets of Arabic literature of Dark Age and Song of Songs is one of the Old Testament Books (Torah) and related to Solomon – The prophet. The mentioned ancient scripts are similar with each other from some concepts viewpoint such as: assimilating the beloved to deer (and her scent), paying attention to beloved's necklace and jewleries, seeking the beloved and etc. which this article compares and analyses them baed on French school. Because this school compares two works of two different times with two different languages in which there had been a relationship between those langueges' people. There is information which proves Arabs – especially in Medina – twere familiar with Holy Book because of Jewish and Christian's residence in peninsula.
کتابنامه
قرآن کریم.
کتاب مقدّس: عهد عتیق و عهد جدید. 1380ش، ترجمه فاضل‌خان همدانی، ویلیام گلن و هنری مرتن، تهران: اساطیر.
امین مقدسی، ابوالحسن. 1386ش، ادبیات تطبیقی، تهران: دانشگاه تهران.
بلعمی، ابوعلی. 1378ش، تاریخنامه طبری، به تصحیح محمد روشن، جلد دوم، تهران: سروش.
پراور، زیگبرت سالمن. 1393ش، درآمدی بر مطالعات ادبی تطبیقی، ترجمه دکتر علیرضا انوشیروانی و مصطفی حسینی، تهران: سمت.
پیشوایی، مهدی. 1386ش، تاریخ اسلام، چاپ ششم، قم: دفتر نشر معارف.
ترجانی‌زاده، احمد. 1385ش، شرح معلّقات سبع،با مقدمه و تعلیقات جلیل تجلیل، چاپ دوم، تهران: سروش.
جعفریان، رسول. 1369ش، تاریخ سیاسی اسلام تا سال چهلم هجری، دفتر دوم، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
شاملو، احمد. 1386ش، مجموعه اشعار، دفتر دوم: همچون کوچه‌ای بی‌انتها، تهران: نگاه.
شمیسا، سیروس. 1371ش، داستان یک روح،تهران: فردوس.
شوالیه، ژان و آلن گربران. 1385ش، فرهنگ نمادها،جلد چهارم، ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی، تهران: جیحون.
صالحی، سید علی. 1385ش، مجموعه اشعار، دفتر دوم: بازسرایی‌ها،تهران: نگاه.
صفاتاج، مجید[سرپرست]. ۱۳۸0-1387ش، دان‍ش‍ن‍ام‍ه ف‍ل‍س‍طی‍ن، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
صفدری، حسن. 1383ش، غزل غزل‌های سلیمان همراه با نقدی بر غزل غزل‌های سلیمان،اصفهان: نقش خورشید.
فرای، نورتروپ. 1379ش، رمز کل: کتاب مقدس و ادبیات،ترجمه صالح حسینی، تهران: نیلوفر.
محمدیان، بهرام و همکاران. 1381ش، دایرة المعارف کتاب مقدس،تهران: سرخدار.
هاکس، جیمز. 1928م، قاموس کتاب مقدس،بیروت: مطبعة آمریکایی.
مقالات
رحمتی، محمدکاظم. 1376ش، «ساختار اجتماعی- سیاسی حجاز قبل از اسلام»،حکومت اسلامی، شماره 5.
فنتن، پال ب. 1377ش، «دین یهود و تصوف»، ترجمه منصور معتمدی، نامه فرهنگ، شماره 29.
مسکوب، شاهرخ. 1373ش، «غزل غزل‌های سلیمان»، کلک، شماره 55 و 56.
ندوی، سید سلیمان. 1366، «روابط بازرگانی هند و عرب»،ترجمه محمدحسین مشایخ فریدنی، تحقیقات اسلامی، شماره 4.
نیک‌زاد، عباس. 1380ش، «نقد و بررسی عهد عتیق از کتاب مقدس»، رواق اندیشه، شماره 2.
واعظی، محمدجواد. 1388ش، «وضعیت زن در جاهلیت»،تاریخ در آینه پژوهش، شماره 24.
_||_
Holy Quran.
The New and Old Testament (1380), Translated by Fazel Khan Hamedani, William Glenn and Henry Merton, Tehran: Asatir pub
Amin Moqaddasi, Abolhasan (1386), Comparative Literature, Tehran: Tehran University press
Bal’ami, Abu-Ali (1378), Tabari's history, Edited by Mohammad Roshan, Volume 2, Tehran: Sorush pub
Prover, S. S. (1393), Comparative literary Studies: An Introduction, Translated by Alireza Anushiravani and Mostafa Hosseini: Tehran: Samt pub
Pishvaei, Mahdi (1386), History of Islam, Qom: Ma’aref Publishing center pub.
Torjani-zade, Ahmad (1385), A Commentary on Mu'allagat, with introduction and excuses of Jalil Tajlil, Second Print, Tehran: Sorush pub.
Ja’farian, Rasool (1369), Political History of Islam until the 40th AH, volume 2, Tehran: Printing & Publication Organization of Ministry of Culture and Islamic Guidance press
Rahmati, Mohammad-Kazem (1376), “socio-Political structure of Hejaz before Islam”, Islamic government, No. 5.
Shamloo, Ahmad (1386), Collection of Poems, Volume 2: As an endless trek, Tehran: Negah pub
Shamisa, Siroos (1371), The Blind owl: Sadegh Hedayat with Introduction and Commentary, Tehran: Ferdows pub
Chevalier, Jean and Alain Gheerbrant (1385), Dictionary of Symbols, Volume 4, translated and researched by Soodabe Fazaeli, Tehran: Jeyhoon pub
Salehi, Seyyed Ali (1385), Collection of Poems, Volume 2, Tehran: Negah pub
Safa Tadj, Majid (1380-1387), Palestine encyclopedia, Tehran: Islamic Culture Publishing Office.
Safdari, Hassan (1383), The Song of Solomon with a review of The Song of Solomon, Isfahan: Naqshe Khorshid pub
Fenton, Paul b (1377), “Jewish religion and Sufism”, Translated by Mansoor Mo’tamedi, Culture’s Letter, No. 29.
Frye, Northrop (1379), The Great Code: the Bible and literature, Translated by Saleh Hosseini, Tehran: Niloofar pub
Mohammadian, Bahram and colleagues (1381), Bible Encyclopedia, Tehran: Sorkhdar pub
Meskoob, Shahrokh (1373), the Song of Solomon, Kelk, No.55-56.
Nadavi, Seyyed Soleiman (1366), “Indian-Arab Trade Relations”, Translated by Mohammad Hossein Mashayekh Faridani, Islamic research, No. 4.
Nikzad, Abbas (1380), “Review of the Old Testament from the Bible”, Ravaqe Andishe, No. 2.
Vaezi, Mohammad Javad (1388), “The situation of women in ignorance”, History in the Mirror of Research, No. 24.
Hawkes, James (1928), Dictionary of The Bible, Beirut: American press.